وبلاگ

یافته ها: در سه آزمون­ پرش عمودی، مهارت اسپک، و مهارت سرویس تفاوت بین گروهی و تعاملی گروه­ها غیر معنادار بود (05/0 ≤ P). این به معنای همسانی دو گروه تجربی و شاهد از ابتدا تا انتهای تحقیق است. به هرحال، تفاوت­های درون گروهی هر سه آزمون مهارتی معنادار و به معنای پیشرفت معنادار دو گروه بود. در پرش عمودی، گروه با مانع 9/2 و گروه بدون مانع 9/1 سانتیمتر پیشرفت نمود (006/0=P و 66/9=(18و1)F). در انواع اسپک، گروه با مانع حدود 40% و گروه بدون مانع حدود 22% پیشرفت نمود (032/0≥P و 41/5≤(18و1)F). در مهارت سرویس، گروه با مانع 47% و گروه بدون مانع 31% پیشرفت نمود (000/0=P و 96/27=(18و1)F). در طول 8 هفته تمرین، هر دو گروه از حیث تقلا مشابه بودند و تقلایی در حدنسبتاً سخت انجام داده بودند. هیچ یک از مقایسه­های بین گروهی، درون گروهی، و تعاملی برای عامل تقلا معنادار نبود (05/0 ≤ P). از حیث کوفتگی، دو گروه در طول 8 هفته تمرین حداقل کوفتگی ممکن را داشتند. برای این عامل، فقط  مقایسه درون گروهی معنادار بود (006/0=P و 66/9=(18و1)F) و نشان می­داد که در طول تمرینات کوفتگی هر دو گروه کاهش معناداری داشته است.

بحث و نتیجه­گیری: غیر معنادار بودن تفاوت­های بین گروهی و تعاملی دو گروه نشان از موفقیت محقق در معادل سازی دو گروه شاهد و تجربی در ابتدای تحقیق دارد. بالا بودن سطح تقلا و پایین بودن سطح کوفتگی نیز دلالت بر موفقیت محقق در تنظیم بار جلسات تمرینی دارد. نتایج نشان داد که، در هر سه عامل مهارتی، هر دو گروه پیشرفت معنادار داشتند. بنابراین، هر دو سبک تمرینی برای مربیان قابل توصیه است. در هر سه عامل مهارتی اندازه­گیری شده، گروه تمرین با مانع پیشرفت بیشتری داشت، ولی این تعامل در سطح 50/0 معنادار نبود. بنابراین، هنوز نمی­توان با قاطعیت گفت که استفاده از  مانع کم ارتفاع مطلوب­تر است. افزایش حجم نمونه و یا حجم و دوره تمرینی در مطالعات بعدی ممکن است صحت و سقم این مدعا را بهتر نشان دهد.

واژه های کلیدی: والیبال، پیش­پرش، عملکرد ورزشی، کوفتگی عضلانی تأخیری، تقلای درک شده.

 

فهرست مطالب

عنوان                                              صفحه

فصل اول: طرح پژوهش

مقدمه……………………………………….. 1

1-1 شرح و بیان مسئله­ی پژوهش …………………… 2

1-2 ضرورت و اهمیت پژوهش……………………….. 4

1-3 اهداف پژوهش………………………………. 5

1-3-1 هدف کلی پژوهش…………………………… 5

1-3-2 اهداف جزئی پژوهش………………………… 5

1-4 فرضیه­های پژوهش……………………………. 5

1-5 پیش فرض­های پژوهش………………………….. 6

1-6 محدودیت­های پژوهش………………………….. 6

1-6-1 محدودیت­های محقق خواسته…………………… 6

1-6-2 محدودیت­های غیر قابل کنترل ……………….. 6

1-7 تعریف واژه­ها و اصطلاحات کلیدی……………….. 7

1-7-1 تعاریف نظری…………………………….. 7

1-7-1-1پیش پرش……………………………….. 7

1-7-1-2 پرش عمودی…………………………….. 7

1-7-1-3 کوفتگی عضلانی تأخیری …………………… 7

1-7-1-3-1تقلا…………………………………. 7

1-7-2تعاریف عملیاتی…………………………… 7

1-7-2-1 پیش پرش………………………………. 7

1-7-2-2 پرش عمودی…………………………….. 7

1-7-2-3 کوفتگی عضلانی تأخیری……………………. 7

1-7-1-3-1 تقلا………………………………… 7

1-8 قلمرو تحقیق………………………………. 8

 

أ

 

عنوان                                                                                                                 صفحه

 

فصل دوم: مبانی نظری و ادبیات پیشینه

مقدمه ………………………………………. .9

2-1 مبانی نظری پژوهش …………………………. 10

 

 

 

2-1-1 دستگاه­های انرژی ………………………… 10

2-1-2 انواع انقباض عضلانی در فعالیت­های ورزشی …….. 11

2-1-2-1 انقباض هم­ طول ………………………… 11

2-1-2-2 انقباض هم تنش ………………………… 11

2-1-3 توان ………………………………….. 12

2-1-4 پرش عمودی ……………………………… 12

2-1-5 عوامل مؤثر بر پرش عمودی …………………. 13

2-1-6 روش­های بهبود توان عضلانی………………….. 13

2-1-7 عوامل مؤثر بر بهبود پرش عمودی ……………. 14

2-1-8 تمرینات پلایومتریک ………………………. 15

2-1-9 ویژگی فیزیولوژیکی تمرینات پلایومتریک ………. 16

2-1-10 ویژگی مکانیکی تمرینات پلایومتریک………….. 21

2-1-11 طراحی تمرینات پلایومتریک…………………. 22

2-1-11-1  نوع تمرین ………………………….. 22

2-1-11-2 حجم تمرین …………………………… 22

2-1-11-3 شدت تمرین …………………………… 23

2-1-11-4 تعداد جلسات در هفته ………………….. 23

2-1-12 کوفتگی عضلانی تأخیری ……………………. 23

2-1-13 انواع کوفتگی عضلانی …………………….. 23

2-1- 14 علل بروز کوفتگی عضلانی تأخیری …………… 25

2-1-14-1 نظریه اسیدلاکتیک………………………. 25

2-1-14-2 نظریه اسپاسم یا تشنج موضعی ……………. 25

2-1-14-3 نظریه آسیب بافت همبند ………………… .26

ب

2-1-14-4 نظریه ترشح آنزیم­ها……………………. 26

عنوان                                               صفحه

 

2-1-14-5 نظریه التهاب ………………………… .26

2-1-14-6 نظریه آسیب عضلانی ………………………………………………………………………………………………………………27

2-1-15 مطالعات و تحقیقات انجام شده در داخل کشور….. 28

2-1-15-1 مطالعات و تحقیقات انجام شده در داخل کشور در زمینه تمرینات پلایومتریک……………………………………. 28

2-1-15-2 مطالعات و تحقیقات انجام شده در داخل کشور در زمینه کوفتگی عضلانی تأخیری………………………………………. 29

2-1- 16 مطالعات و تحقیقات انجام شده در خارج کشور…. 30

2-1-16-1 مطالعات و تحقیقات انجام شده در خارج کشور در زمینه تمرینات پلایومتریک……………………………………. 30

2-1-16-2 مطالعات و تحقیقات انجام شده در داخل کشور در زمینه کوفتگی عضلانی تأخیری………………………………………. 34

2-1-17 نتیجه­گیری از تحقیقات گذشته ……………… 35

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

مقدمه……………………………………….. 37

3-1 روش پژوهش………………………………… 38

3-2 جامعه­ی آماری پژوهش ……………………….. 38

3-3 حجم نمونه و روش نمونه­گیری …………………. 38

3-4 طرح پژوهش………………………………… 38

3-5 متغیرهای پژوهش……………………………. 39

3-5-1 متغیر مستقل…………………………….. 39

3-5-2 متغیر وابسته……………………………. 39

3-6 ابزار اندازه­گیری متغییرهای پژوهش……………. 39

3-6-1 ابزار مورد استفاده جهت اندازه­گیری ویژگی­های آنتروپومتریکی      39

3-6-2 ابزار مورد استفاده جهت اندازه­گیری پرش عمودی… 39

3-6-3 ابزار مورد استفاده جهت اندازه­گیری کوفتگی عضلانی تأخیری    39

3-6-4 ابزار مورد استفاده جهت اندازه­گیری تقلا……… 39

3-6-5 دیگر ابزار مورد استفاده………………….. 39

3-7 مواد یا موارد اندازه­گیری شده……………….. 40

3-7-1 قد…………………………………….. 40

ج

3-7-2 وزن……………………………………. 40

عنوان                                                صفحه

 

3-7-3 شاخص توده­ی بدنی…………………………. 40

3-7-4 اندازه­گیری میزان پرش عمودی……………….. 40

3-7-5 اندازه­گیری کیفیت مهارت ایپک و سرویس(آزمون محقق ساخته)    41

3-7-6 اندازه­گیری کوفتگی عضلانی تأخیری……………. 42

3-7-7 اندازه گیری تقلا……………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-8 روش اجرای پژوهش…………………………… 43

3-9 روش های جمع­آوری داده­ها ……………………. 44

3-10 روش­های آماری ……………………………. 45

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

مقدمه……………………………………….. 46

4-1 مقایسه شاخص­های جمعیت­شناسی دو گروه پژوهش …….. 47

4-2 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث پرش عمودی ….. 48

4-3 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث کیفیت مهارت اسپک منطقه چهار   51

4-4 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث کیفیت مهارت اسپک منطقه دو 52

4-5 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث مهارت سرویس … 54

4-6 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث کوفتگی عضلانی تأخیری 55

4-7 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث میزان تقلا…… 56

4-8 خلاصه فصل ………………………………… 57

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه……………………………………….. 59

5-1 خلاصه­ای از بیان مسئله و روش اجرای پژوهش………. 60

5-2 یافته ها بطور کلی و به تفکیک اهداف پژوهش…….. 61

5-3 بحث و نتیجه­گیری و مقایسه­ی یافته­های همخوان و ناهمخوان  62

5-3-1 مقایسه شاخص­های جمعیت­شناسی دو گروه پژوهش …… 62

5-3-2 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث پرش عمودی…. 62

5-3-3 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث کیفیت مهارت اسپک منطقه چهار و دو 63

د

5-3-4 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث مهارت سرویس.. 64

عنوان                                                                                                                                     صفحه

 

5-3-5 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث کوفتگی عضلانی تأخیری     65

5-3-6 تحلیل تفاوت گروه­های پژوهش از حیث میزان تقلا…. 66

5-4 پیشنهادهای عملی حاصل از پژوهش………………. 66

5-5 پیشنهادهای کاربردی ……………………….. 66

5-6 پیشنهادهای مطالعاتی……………………….. 67

پیوست 1……………………………………… 68

پیوست 2……………………………………… 69

پیوست 3……………………………………… 70

پیوست 4……………………………………… 71

منابع و مآخذ ………………………………… 72

مقدمه

نیرو و توانایی پا­ها در دویدن، جهیدن و یا پریدن در بیشتر رشته­های ورزشی مهم است، ولی این نکته در برخی از آن­ها اهمیت مضاعف می­یابد. برای مثال در والیبال که توانایی پریدن جفت پا سهم بسیار زیادی در کسب پیروزی دارد. پلایومتریک تمرینی است که بر افزایش توانایی فرد درآمیختن سرعت و قدرت تکیه دارد. پلایومتریک مکانیزمی را به وجود می­آورد که بوسیله آن ورزشکار می­تواند شروع سریع­تر، تغییر جهتی تندتر و شتابی بیشتر داشته باشد که این امر سبب بهبود سرعت حرکت می­شود.

ازآنجا که تمرینات پلایومتریک، جدید و مؤثر می­باشند، جایگاه خود را در برنامه تمرینی بسیاری از رشته­های ورزشی که به نحوی با سرعت و پرش­ها ارتباط دارند، پیدا نموده است. در این پژوهش در صورت مشخص شدن نقش پیش پرش در ارتفاع پرش عمودی، می­توان بر اساس یافته­ها نسبت به معرفی تکنیک برتر پریدن اقدام نمود. در این صورت، دانشی مهیا می­شود تا مربیان بتوانند به نحو مطلوب­تری برای آماده ساختن هرچه بهتر ورزشکاران حرفه­ای خود اقدام کنند.

1-1. شرح و بیان مسئله­ی پژوهشی

پریدن بالاتر همیشه یکی از آرزوهای بشر بوده است. در بسیاری از ورزش­ها ، پرش در جهات مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. در اکثر بازی­های توپی (والیبال، فوتبال، هندبال، بسکتبال) و برخی بازی­های غیر توپی (ورزش­های رزمی، ژیمناستیک، و شیرجه) که در برگیرنده­ی انقباض­های برون­گرا[1] و درون­گرا[2] هستند و بعد از هر انقباض برون­گرا، یک انقباض درون­گرا در عضلات درگیر حرکت به وجود می­آید، توانایی پرش جفت پا نقش تعیین کننده­ای دارد (1). پریدن در اجرای بسیاری از مهارت­های ورزشی از جمله پرش ارتفاع، ریباند و سد کردن در بسکتبال و اسپک زدن و دفاع در والیبال حیاتی است. هماهنگی حرکت و سرعت انتقال نیرو توسط مفاصل و عضلات مچ پا، زانو و ران مهمترین مشخصه­های اجرای پرش عمودی هستند (46).

امروزه والیبال به یکی از مهمترین و گسترده­ترین ورزش­ها در جهان تبدیل شده است و حضور در این ورزش به مهارت­های جسمانی و اجرا نیاز دارد که اغلب به توانایی­های فردی در پرش و فرود بستگی دارد. برای مثال، طبق تحلیل انجام شده از بازی والیبالیست­های زن، هر بازیکن در هر گیم از بازی به طور میانگین 22 پرش انجام می­دهد. این پرش­ها به انواع پرش­های تک پا با پای راست و یا چپ و پرش به صورت جفت پا تقسیم می­شوند. در پژوهش فوق، گزارش شده است که 84 درصد پرش­های حمله­ای به صورت جفت پا و 16 درصد بقیه به صورت تک پا انجام شده است. همچنین حدود 44 درصد پرش­های دفاعی به صورت جفت پا و بقیه به صورت تک پا انجام شد (87). در والیبال، پریدن یک حرکت انفجاری است که در آن دو عامل قدرت و سرعت عضلات درگیر؛ و تکنیک پرش مناسب ایفای نقش می­کنند. در این میان تکنیک پرش نسبت به قدرت و سرعت از اهمیت بیشتری برخوردار است. تکنیک صحیح پریدن دارای دو بخش اساسی است: 1) حرکت­های پیش از پرش و 2) حرکات حین پرش. تحقیقات نشان داده است که پرش به همراه پیش پرش بهتر از پرش درجاست (66).

پرش عمودی یکی از مهارت­های ضروری برای موفقیت اجرای ورزشکار در انجام پاس پرشی، سرویس پرشی، دفاع و اسپک والیبالیست­ها می­باشد که موفقیت ورزشکار فقط در زیاد پریدن نیست بلکه رسیدن به حداکثر ارتفاع پرش در کوتاه­ترین زمان ملاک است. یک مسابقه­ی والیبال تا 5 ست بازی می­شود یعنی یک مسابقه حدود 90 دقیقه طول می­کشد که در این زمان یک بازیکن حدود 250 تا 300 حرکت انفجاری را توسط عضلات پا اجرا می­کند (43). بنابراین برای افزایش میزان پرش عمودی تلاش­های بسیاری انجام شده و در این راستا روش­های تمرینی زیادی ابداع شده است که یکی از آنها تمرینات پلایومتریک[3] است. تمرینات پلایومتریک به عنوان روشی برای بهبود توان انفجاری شناخته شده است (10). پلایومتریک نوعی تمرین جسمانی است که با هدف ویژه ورزشی برای افزایش توان یا قدرت انفجاری انجام می­شود و ورزشکار را قادر می­سازد حداکثر قدرت را در حداقل زمان بکار گیرد. برخلاف گذشتگان، از این نوع تمرین نباید انتظارات غیرمعقول داشت. پلایومتریک به ورزشکار نیروی خارق العاده نمی­دهد ولی قدرت انفجاری عضلات را تقویت می­کند (32). تمرینات پلایومتریک آن دسته از فعالیت­هایی هستند که به عضله اجازه می­دهند تا در کوتاه­ترین زمان ممکن به حداکثر نیروی انفجاری دست یابد. از نظر اجرایی حرکت پلایومتریک شامل یک حرکت سریع و قدرتمند با استفاده از پیش پرش یا کشش قبل از حرکت است که با استفاده از نیروی رفلکسی-کششی اجرا می­شود. هدف تمرینات پلایومتریک افزایش توان حرکات اجرا شده با استفاده از اجزای الاستیک طبیعی عضله (تاندون­ها) و رفلکس کششی است (75). بسیاری از فعالیت­های ورزشی و بدنسازی (مانند تمرینات پلایومتریک) نیازمند فرود از پرش­ها است که منجر به بازگشت نیرو به بدن می­شود و می­تواند احتمال آسیب پذیری را افزایش دهد (28).

هر چند نشان داده شده است که تمرینات پلایومتریک متغیرهای اجرا را بهبود می­بخشند، اما پتانسیل ایجاد آسیب را هم دارند. بخصوص وقتی که ورزشکاران تحت تمرینات جدید یا فشار تمرین قرار می­گیرند. قرار گرفتن در معرض تمرینات جدید بخصوص در تمرینات برون­گرا، تولید نیرو در سیستم اسکلتی- عضلانی را افزایش می­دهد و می­تواند منجر به کوفتگی عضلانی تأخیری[4] شود. با وجود این­که استفاده از تمرینات پلایومتریک منجر به افزایش ارتفاع پرش عمودی می­شود اما امکان ایجاد کوفتگی عضلانی و آسیب متعاقب این گونه تمرینات نشان داده شده است (90).

طبق تحقیق هرمن و همکاران پیش پرش موجب افزایش ارتفاع پرش می­شود (52). در این پژوهش تمرکز بر روی حرکات قبل از پرش است و محقق سعی خواهد نمودکه به سؤالات زیر پاسخ دهد: 1) آیا پیش پرش باعث افزایش پرش عمودی می­شود یا خیر؟ 2) آیا پیش پرش باعث بهبود مهارت­های والیبال (اسپک و سرویس) می­شود؟ 3) آیا تمرین با پیش پرش باعث افزایش کوفتگی عضلانی تأخیری می­شود؟