وبلاگ

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                      صفحه

چكیده تحقیق : 1

فصل اول کلیات تحقیق.. 2

مقدمه. 3

بیان مسئله. 3

اهمیت و ضرورت پژوهش… 5

اهداف تحقیق : 6

فرضیه های تحقیق.. 6

متغیرهای تحقیق.. 6

متغیرهای  مستقل: 6

متغیرهای وابسته : 6

قلمرو تحقیق.. 7

روش تحقیق: 7

جامعه آماری و روش نمونه گیری: 7

روش گردآوری اطلاعات: 7

روش تجزیه و تحلیل داده ها: 7

تعریف متغیرها و اصطلاحات پژوهش… 7

فرایند یاددهی-یادگیری: 8

تکنولوژی آموزشی: 9

تکنولوژی یادگیری: 9

ابعاد: 9

معلمان آموزش راهنمایی: 9

کاستی‌های نظام آموزشی: 9

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 10

مقدمه. 11

بخش اول:مبانی نظری پژوهش… 11

1- حوزه مفهومی پژوهش… 11

الف- مفهوم شناسی رسانه. 11

تعاریف رسانه‌های آموزشی.. 11

طبقه‌بندی رسانه‌های آموزشی و ملاک‌های آن. 12

ضرورت بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی.. 13

نقش رسانه در فرایند یاددهی-یادگیری.. 16

ب- مفهوم شناسی تکنولوژی آموزشی.. 16

تعاریف تکنولوژی آموزشی.. 17

سیر تحول تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان. 18

سیر تحول تکنولوژی در ایران: 21

عوامل موثر بر رشد و تحول تکنولوژی آموزشی.. 22

1- انواع مدلها و نظریه‌های ارتباطی.. 22

2- مهندسی سیستم‌ها یا نگرش سیستمی.. 24

3- نظریات یادگیری.. 25

جایگاه تکنولوژی آموزشی در فرایند آموزش و یادگیری.. 25

ج- مفهوم شناسی تکنولوژی یادگیری.. 28

ویژگی‌های فناوری یادگیری (تکنولوژی یادگیری) 29

ضرورت سیر تکنولوژی آموزشی به سوی تکنولوژی یادگیری.. 30

سیرتکنولوژی آموزشی به سوی تکنولوژی یادگیری در نظام‌های آموزشی.. 32

لوازم تحقق تکنولوژی یادگیری.. 33

یک- ابزارهای فیزیکی و مکانیکی.. 33

دو- لازمه‌های دانشی و حمایتی.. 34

مراحل تلفیق تکنولوژی با یادگیری.. 34

شکل- الگوی برگشت پذیر تلفیق در تکنولوژی یادگیری.. 35

الف- خاستگاه فلسفی بهره‌گیری از رسانه. 36

مکتب پراگماتیسم. 37

محوریت تجربه در فلسفه پراگماتیسم. 38

ب- خاستگاه روان‌شناختی بهره‌گیری از رسانه. 39

یک- تاکید بر نقش حواس در فرایند یادگیری.. 40

دو- تعیین جایگاه بهره گیری از رسانه‌ها در هریک از نظریات یادگیری.. 41

الف- نظریه یادگیری رفتارگرایان. 42

نظریه رفتارگرایی پائولوف… 42

سایر نظریه‌های رفتارگرایی.. 42

ب- نظریه یادگیری شناخت گرایان. 44

نظریه یادگیری گشتالت… 44

نظریه یادگیری معنی‌دار كلامی (آزوبل) 45

نظریه پیاژه 46

نظریه فراشناخت… 47

نظریه یادگیری شناختی اجتماعی.. 48

نظریه ویگوتسکی.. 48

نظریه یادگیری مشاهده‌ای بندورا 50

نمودار مراحل یادگیری مشاهده‌ای.. 51

ج- نظریات نوین.. 52

نظریه ساختن گرایی.. 52

 

محیط‌های یادگیری ساختن گرا 53

مبارزه طلبی نظریه‌ی ساخت‌گرایی.. 54

نظریه‌ی شناختی یادگیری چندرسانه‌ای.. 54

نظریه رمز دو گانه. 55

نظریه هوش چندگانه گاردنر. 56

هوش‌های هفت گانه  و تكنولوژی آموزشی.. 57

تطبیق فن‌آوری و ویژگی‌های هوشی.. 59

نظریه مغز و فرایند یادگیری.. 62

برتری یا رجحان نیم کره‌ای.. 64

ج- خاستگاه اجتماعی بهره‌گیری از رسانه‌ها 65

یک-تحول مدل‌های ارتباطی.. 65

جامعه شناسی ارتباطات… 65

دو- توسعه پرشتاب  فتاوری اطلاعات و تکامل جامعه الکترونیکی.. 65

الف- مهارت‌های زمینه ساز تولید و کاربرد رسانه. 67

یک- ارتقاء شناخت معلمان از رسانه‌های آموزشی.. 67

الف- رسانه‌های تابلویی (نمایشی) 68

ب- رسانه‌های تصویری مات… 69

ج- رسانه‌های تصویری شفاف… 71

موقعیت‌های یاددهی-یادگیری.. 74

دو-آگاهی از اهداف ثمرات کاربرد رسانه. 75

سه-پیدایش و ارتقاء نگرش رسانه‌ای: 79

اصول انتخاب رسانه. 82

معیارهای انتخاب رسانه. 84

رعایت مراحل عام در  تولید رسانه. 86

سطوح مهارت در تولید رسانه. 88

شکل: سطوح مهارت در تولید رسانه‌ها 89

اصول و فنون تولید رسانه‌ها 89

اصول تولید رسانه. 89

فنون تولید رسانه. 90

پیام‌ها: استخراج اطلاعات… 93

تكالیف یادگیری.. 94

کاربرد رسانه  در مراحل مختلف تدریس… 96

مراحل عام کاربرد رسانه. 97

مزایای استفاده از رایانه و اینترنت… 99

الگوی عملی آموزش الکترونیکی.. 100

انواع آموزشهای الکترونیکی.. 101

مقدمه ای بر آموزش الکترونیکی.. 103

دلایل استفاده از آموزش الکترونیکی.. 105

دامنه آموزش الکترونیک… 105

دسته بندی انواع یادگیری ومزیت های آموزش الکترونیکی.. 106

مزیت های آموزش الکترونیک… 107

چند نکته که در آموزش الکترونیکی باید مورد توجه قرار گیرد. 108

بخش دوم:بررسی پیشینه پژوهش… 108

پیشینه تحقیق در مطالعات خارجی.. 108

پیشینه تحقیق در مطالعات داخلی.. 112

فصل سوم روش شناسی تحقیق.. 116

3-1 مقدمه. 117

3-2 روش تحقیق.. 117

تحقیق کاربردی.. 117

از نظر روش گردآوری داده ها، تحقیقات علمی می‌توان به دسته‌ های زیر تقسیم کرد : 117

تحقیق توصیفی.. 118

تحقیق پیمایشی.. 118

تحقیق همبستگی.. 118

3-3 جامعه آماری تحقیق.. 119

3-4 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 119

3-5 روش گرد آوری داده ها 119

مطالعات کتابخانه ای.. 119

پرسشنامه. 120

3-6 روائی و پایایی پرسشنامه پژوهش… 121

روایی.. 121

پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه ها: 121

3-7 مقیاس اندازه گیری.. 123

مقیاس لیكرت… 123

3-8 روش‌ آماری جهت تجزیه و تحلیل داده ها 124

آزمونt  استودنت تك نمونه‌ای.. 124

آزمون فریدمن.. 125

ضریب آلفای کرونباخ: 125

فصل چهارم تجزیه و تحلیل.. 126

داده ها 126

مقدمه : 127

4-1گردآوری داده ها و توصیف نمونه : 127

4-3-  آزمون فرضیه های تحقیق.. 131

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات… 139

مقدمه. 140

5-1) خلاصه و جمع‌بندی نتایج تحقیق.. 140

جدول5-1 خلاصه آزمون فرضیات تحقیق.. 141

5-2) نتایج حاصل از آزمون فرضیات: 142

5-3) نتیجه گیری کلی.. 144

5-4) ارائه پیشنهادات… 144

5-4-1-پیشنهادات به اداره آموزش منطقه 5 شهر تهران بر اساس نتایج تحقیق.. 144

5-4-2) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 146

5-6)محدودیت های تحقیق.. 146

پیوست… 147

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                      صفحه

جدول 3-1: پرسشنامه تحقیق.. 120

جداول شماره (3-2)  پایایی پرسشنامه تحقیق.. 122

جدول (4-1) توزیع پاسخ دهنده گان برحسب جنسیت… 128

جدول (4-2 )  توزیع پاسخ دهنده گان برحسب تحصیلات… 129

جدول ( 4-3 )  سابقه کار پاسخ دهندگان. 130

جدول(4-4) نتیجه آزمون فرضیه اول. 132

جدول(4-6)خروجی آزمون فرضیه سوم تحقیق.. 135

جدول(4-7) خروجی آزمون فرضیه چهارم. 136

جدول(4-8)خروجی آزمون فرضیه پنجم. 137

 

 

فهرست  نمودار

عنوان                                                                                                      صفحه

نمودار(4-1)توزیع پاسخ دهنگان برحسب جنسیت… 128

نمودار (4-2 )  توزیع پاسخ دهنده گان برحسب تحصیلات… 129

نمودار ( 4-3 )  سابقه کار اعضای نمونه. 130

 

چكیده تحقیق :
تحقیق حاضر با هدف بررسی بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری انجام گرفته است. این تحقیق از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی – پیمایشی می باشد. که پس از مطالعه پیشینه موضوع و بررسی الگوهای  موجود رسانه های آموزشی و فرایند های آموزش شكل گیری چهارچوب نظری ،متغیرهای مهم تحقیق شناسایی و  مدل مفهومی و فرضیات تحقیق مشخص گردید.

جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 103 نفر از کلیه دبیران دینی، قرآن، مهارت های زندگی و مربیان پرورشی شاغل در مدارس راهنمایی تابعه اداره آموزش و پرورش منطقه 5 شهر تهران می باشد.و با توجه به محدود بودن حجم جامعه، نمونه گیری انجام نگرفته و از روش سرشماری استفاده شده است. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه استفاده گردید.اعتبار محتوای پرسشنامه با بهره گرفتن از نظرات اساتید راهنما و مشاور بررسی و تایید شده و برای تعیین پایایی آن از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.به منظور بررسی توزیع داده های گردآوری شده ، از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شد و با توجه غیر نرمال بودن توزیع داده ها، جهت آزمون فرضیات از آزمون تی استودنت، فریدمن و دوجمله ای استفاده گردید.نتیجه آزمون فرضیات تحقیق نشان داد که میزان آشنایی دبیران دینی مقطع راهنمایی اداره آموزش و پرورش منطقه5 شهر تهران با رسانه های آموزشی در سطح مطلوب قرار دارد اما وجود کاستی هایی در نظام آموزشی موجب  استفاده کمتر دبیران از رسانه ها می گردد. و هدف عمده استفاده کننده گان از رسانه ها نیز جلب توجه و علاق دانش آموزان می باشد.همچنین علاوه بر دروس دوره های دانشگاهی، دوره های ضمن خدمت و مطالعات شخصی و تجارب دبیران نیز موجب افزایش آشنایی و استفاده از رسانه های آموزشی می گردد.

کلید واژه ها: رسانه آموزشی،میزان آشنایی و استفاده از رسانه  آموزشی،اداره آموزش و پرورش  منطقه 5 تهران ، دبیران دینی

 

فصل اول کلیات تحقیق
 

مقدمه
در عصری که به انفجار دانش و اطلاعات لقب گرفته و توسعه دانش و تکنولوژی رشد شتابانی دارد، آموزش منابع انسانی نمی‌تواند نسبت به این تحولات بی‌تفاوت بماند. نگاه عمیق‌تر به رسالت تعلیم و تربیت زمانی آشكار می شود که انسان موجودی است که دارای ابعاد گوناگون و پر از استعدادهای ارزشمند و زمانی استعدادهای آن محقق و شکوفا می‌شود که همه ابعاد معنوی، جسمی مورد توجه قرار‌گیرد. واضح است که آموزش و پرورش می‌خواهد یادگیری و آموزش در زندگی انسان از ارزش معناداری برخوردار شود و فراتر از یادگیری، به بازسازی شخصیت و توانمندی های منابع انسانی بپردازد تا آموزش به فرهنگ توسعه انسانی تبدیل شود(دولان، 1375). از سوی دیگرتحقق یادگیری منوط به بهره‌برداری صحیح و اثربخش از فناوری‌های آموزشی و سامان‌دهی فرایند یادگیری است. به علاوه روند تغییرات شگرف امروزی در جریانات زندگی، و محدودیت‌های زمانی و مکانی و اقتصادی و تنوع‌طلبی فراگیران قرن بیست ویک، به کارگیری رسانه‌ها، تکنولوژی آموزشی و به ویژه تکنولوژی یادگیری را برای آموزشی پویا ، خلاق و موثر  اجتناب ناپذیر کرده است. رسانه‌های آموزشی یکی از تکیه‌گاه‌های تکنولوژی آموزشی یا فناوری آموزشی محسوب می‌شود و تکنولوژی آموزشی به عنوان یک رشته علمی قدمت چندانی ندارد و با وجود عمر کوتاه تحقیقات گسترده‌ای را در عرصه تعلیم وتربیت و تدریس اثر بخش به خود اختصاص داده است.تا جایی که در دهه‌های اخیر تكنولوژی آموزشی را رویكردی موثر در بهسازی آموزش و یادگیری دانسته‌اند.

لذا در این تحقیق برآنیم تا ابعاد بهره‌گیری(میزان، نقش و موانع) از رسانه‌های آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری از نظر معلمان دینی مقطع راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی 91-90  رابررسی نماییم .بنابراین در این فصل ،به تفصیل مطالبی در خصوص کلیات تحقیق  شامل؛ بیان مسئله ،اهمیت موضوع ، سوالات ، فرضیات  و اهداف تحقیق حاضر و قلمرو تحقیق،جامعه آماری،روش تحقیق،ابزار و روش های گردآوری اطلاعات ارائه میگردد و در نهایت با ارائه تعاریف واژه گان تحقیق مطالب فصل به پایان می رسد.

بیان مسئله
قرن بیست و یكم قرن اكتشافات و پیشرفتهای سریع در زمینه های مختلف صنعت و تكنولوژی است. امروزه با تغییرات تكنولوژیكی فراوانی كه در جوامع بشری صورت پذیرفته است به انسانهای توسعه یافته ای نیاز است كه بتوانند با بینش مناسب مجموعه ای از مهارتهای مختلف را در مشاغل متعدد به كار گیرند و با بهره گرفتن از نیروی خلاقیت، ابتكار، دانش و مهارت گسترده ضمن انجام دادن بهینه مأموریتهای شغلی و تحقق اهداف سازمانی نقش های اجتماعی خود را به خوبی ایفا نمایند و این امر محقق نمی شود مگر این که نظام آموزشی کشور از تمام توان و پتانسیل خود در تربیت و آموزش دانش آموزان بهره بگیرد (معصومی،1380)

نظام آموزشی هر كشور در سرنوشت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن كشور نقش اساسی دارد چرا كه پرورش یابندگان امروز سیاست گزاران ،برنامه ریزان و تصمیم گیران آینده كشورند و هر كشوری كه بخواهد درنگ و سكون را پشت سر نهد باید  زیربنای آموزشی خود را مستحكم نماید به نظر میرسد تحول در روش های تدریس  و استفاده از رسانه های آموزشی  در امر آموزش می تواند سراغاز این تحول باشد ،چرا كه رسانه ها، یادگیری را تقویت كرده و و تقویت یادگیری تاثیر آموزش را افزایش میدهد “،گاهی هزار كلمه جای یك تصویر را نمیگیرد”(لئونارد،اچ،كلارك،2006)

جان آموس كمینیوس (john a Comenius) مربی معروف در بزرگترین اثر خود به نام “هنر  بزرگ معلمی “چنین می گوید : معلم در تدریس خود باید حقایق و اشیاء را كه وجود خارجی دارند مورد استفاده قرار دهد. بر مبنای موارد مذكور نقش بهره گیری از رسانه ها در فرایند یاددهی یادگیری غیر قابل انكار است .

نکته قابل توجه دیگر این است که ابعاد و کارآیی آینده‌ی نقش رسانه‌های جمعی در آموزش، آن دستخوش دگرگونی شده و سیطره و دامنه آن گسترش یافته است. و این باعث شده که نقش مدرسین را در آموزش از معلمی به تسهیل کننده و سرپرست تغییر بدهد. (Radford 2007, 65)

از سویی دیگرآموزش هر یك از مفاهیم درسی به نوبه خود از جایگاه قابل توجهی برخوردار است اما در نظام آموزشی اسلامی پرداختن به مفاهیم دینی كه نه تنها بخش آموزش رسمی بلكه بخش عظیمی از شاكله شخصیتی فراگیران را تشكیل میدهد از اهمیتی ویژه برخوردار است.

بر این اساس مساله اصلی محقق در این تحقیق بحث شناخت دبیران دینی مدارس راهنمایی از رسانه‌ها، میزان و نحوه کاربرد رسانه‌ها توسط آنها در فرایند یاددهی و یادگیری و همچنین دلایل عدم استفاده آن ها از رسانه ها بوده است .در این پژوهش ابتدا دسته بندی های متفاوتی  که از رسانه های آموزشی به عمل آمده بود  مورد بررسی قرار گرفته ؛ سپس ابعاد مختلف استفاده دبیران دینی از رسانه های آموزشی مانند میزان آشنایی ،میزان کاربرد،هدف، نقش مورد انتظار و موانع بهره برداری از رسانه ها  مورد سنجش قرار می گیرد.

اهمیت و ضرورت پژوهش
جهان امروز بی تردید از ویژگی های خاصی برخوردار است که عمده ترین آنها عبارتند از : تغییرات و تحولات سریع، پیچیدگی فزاینده و رقابت روز افزون. یکی از بارزترین ویژگی های عصر حاضر تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که در  تکنولوژی و روش های انجام کار زندگی به چشم می خورد. سرعت این تغییرات به گونه ای است که نمی توان منحنی تغییر را در بعد زمان ترسیم کرد ، زیرا پیشرفت و تحول با شتابی بیشتر از سرعت ترسیم منحنی به وقوع می پیوندد. به عبارت دیگر، تنها چیزی که در این جهان ثابت است ، تغییر و تحول است. وسعت و تنوع تغییراتی که بر پیکره ی سازمانهای امروزی وارد می آید به قدری زیاد است که برای آنها چاره ای جز انطباق و پاسخگویی به این تغییرات وجود ندارد. از سویی دیگر سرعت نوآوری و ارائه محصولات جدید به قدری افزایش یافته که تغییرات و ابتکارات به امری عادی در جهان تبدیل شده است . ( کوارتکو و هاجتس ، 1989 ،‌ص 95 ).

یکی از گام‌های اساسی در فرایند یاد دهی یادگیری، طراحی، انتخاب و کاربرد رسانه‌های آموزشی است. ابتدا باید دانست در فرهنگ فناوری آموزشی هر امکانی که در زمینه درک بهتر و یادگیری سریع همراه با علاقمندی را فراهم کند و موجب شود دوام و عمق یادگیری افزایش یابد، رسانه تلقی می‌شود. هرم تجارب ادگاردیل به خوبی بر ضرورت و جایگاه رسانه‌های آموزشی تاکید می‌کند. تجربه مستقیم، یادگیری موثری را فراهم می‌کند (دیدن یک فرایند شیمیایی، لمس کردن رگ‌برگ‌ها و…) اما امکان تجربه مستقیم در همه مفاهیم نیز با تجربه ذهنی، یادگیری ثمربخشی را ارائه نمی‌دهند. بنابراین ضروری است در بسیاری موارد معلمان از تجارب حد وسط (عکس، فیلم، ماکت و …) یا همان رسانه‌ها استفاده کنند. واضح است بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی ثمرات متعددی دارد. افزایش علاقه به یادگیری، تقویت مشارکت در یادگیری، ایجاد ارتباط دقیق و توسعه دانش و مهارت و … از مهمترین فوائد کاربرد رسانه‌هاست.

بنابراین معلم کارآمد باید انواع رسانه‌ها را با حیطه گسترده‌اش بشناسد. و با شیوه کاربرد صحیح آن آشنا شود و به عنوان یکی از عناصر تفکیک‌ناپذیر آموزش و یادگیری از آن بهره جوید. لذا شایسته است پژوهش‌های متعددی برای شناسایی ابعاد مختلف کاربرد رسانه و اثرات آن بریادگیری صورت گیرد و نتایج آن در اختیار معلمان قرار گیرد.

از این رو لازم است ابعاد بهره‌گیری معلمان از انواع رسانه‌های آموزشی و یا به نوعی همان تکنولوژی یادگیری مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد تا ضمن تعیین میزان شناخت و کاربرد رسانه‌ها توسط معلمان موانع این بهره‌گیری نیز مورد شناسایی قرار گیرد.

انجام این تحقیق در مدارس راهنمایی شهر تهران از چند جهت می تواند اهمیت داشته باشد:

1-اطلاع رسانی به مدیریت و  تسهیل در فرآیند مدیریت و نیل به اهداف سازمانی

2-كمك به تصمیم گیری های دقیق و كارآمد

3- تامین رضایت معلمان ،فراگیران و  اولیا آنان

4- بهبود كیفی و كمی سطح آموزش و یادگیری

اهداف تحقیق :
این تحقیق به دنبال نیل به اهداف زیر می باشد:

بررسی و تبیین میزان آشنایی دبیران دینی مقطع راهنمایی شهر تهران با رسانه ها ی آموزشی
بررسی و تبیین میزان استفاده دبیران دینی مقطع راهنمایی شهر تهران از رسانه ها ی آموزشی
بررسی و تبیین مهمترین هدف دبیران دینی راهنمایی در بهره گیری از رسانه های آموزشی
بررسی و تبیین تاثیر دوره های آموزشی دانشگاهی بر آشنایی دبیران دینی با رسانه های آموزشی  و نحوه کاربرد آن ها شده است
بررسی و تبیین مهم ترین موانع استفاده دبیران از رسانه های آموزشی
فرضیه های تحقیق
با توجه به اهداف گفته شده، فرضیات تحقیق به صورت زیر بیان می شوند:

1-میزان آشنایی دبیران دینی راهنمایی با رسانه ها ی آموزشی کمتر از حد متوسط می باشد.

2-میزان استفاده دبیران دینی راهنمایی از رسانه‌های آموزشی درفرایند یاددهی یادگیری کمتر از حد متوسط است

3-مهمترین هدف دبیران دینی راهنمایی  در بهره گیری از رسانه های آموزشی ، جلب توجه و تقویت علاقمندی دانش آموزان است .