مبحث اول – ورود بیگانگان به کشور
بخش مهمی از امنیت هر کشوری در گرو حراست از مرزهای آن کشور است که معمولا با کنترل ورود، عبور و اقامت اتباع خارجی این مهم یعنی صیانت از مرزها و حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور حاصل می شود. قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران که در تاریخ نوزدهم اردیبهشت ماه سال هزار و سیصد و ده شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسیده، در ماده اول آن آمده است که هر یک از اتباع خارجه برای ورود و اقامت و خروج از ایران باید اجازه مامورین مربوطه ایران را تحصیل نمایند. این قاعده شمول عام داشته و استثنایی در آن ذکر نشده است. ولی در حال حاضر با وجود اینکه جمهوری اسلامی ایران برای ورود به قلمرو کشور اخذ روادید را پیش بینی نموده است، افرادی با عناوین خاص آواره یا پناهنده تحت حمایت کنوانسیون های بین المللی از جمله مقررات کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد قرار گرفته و مقررات مذکور در خصوص آنها اعمال نمی شود
گفتار اول : کنترل ورود و اقامت بیگانگان
دو وزارتخانه کشور ( اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی) و امور خارجه (اداره تابعیت، امور پناهندگان و مهاجرین) مسئولیت کنترل و صدور مجوز عبور، ورود و اقامت اتباع بیگانه را در کشور دارند، وزارت خارجه توسط نمایندگی های خود در خارج از کشور و نیروی انتظامی به عنوان عامل وزارت کشور در داخل به نظارت بر ورود و اقامت اتباع خارجی مشغول می باشند.
وفق مفاد ماده دوم قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه، مأمورین ایران در خارجه در موارد ذیل باید از دادن ویزا خودداری نمایند :
الف – در صورتی که صحت اسناد ارائه شده را تردید نمایند
ب – اشخاصی که مطابق قوانین ایران تبعه ایران محسوب شده و بخواهند با اوراق تابعیت غیر ایرانی بایران مسافرت کنند.
ج – اگر حضور خارجی در ایران بر ضد امنیت مملکت و یا نظم عمومی و یا به جهات دیگری منافی مصالح مملکتی باشد.
د – اگر خارجی در ایران سابقه محکومیت به جنحه مهم و یا جنایت داشته و یا در مملکت خارجه محکوم به جنحه و یا جنایت شده باشد.
ه – اگر خارجی قبلا از ایران اخراج شده باشد.
