وبلاگ

مزیت رقابتی مبتنی بر منابع از دید بارنی

در ادامه تشریح مزیت رقابتی مبتنی بر منابع، براساس دیدگاه بارنی می پردازیم و سعی می کنیم که این نظریه  را از  دید بارنی  به  صورت نسبتا  کامل و خلاصه چهار مشخصه مهم را برای منابعی که

می توانند به عنوان مزیت رقابتی در سازمان عمل کنند تشریح کنیم، ذکر می کند که عبارتند از:

۱- ارزشمندی : منابع ارزشمند، منابعی هستند که بتوان از آن ها در جهت بهره برداری از

فرصت ها و خنثی نمودن تهدیدهای محیطی استفاده کرد؛

۲- کمیابی : منابع باید در میان سازما نهای فعلی و رقبای بالقوه کمیاب باشند؛

۳- تقلید ناپذیری : منابع باید به صورت کامل قابل تقلید نباشند؛

۴- جانشین ناپذیری : از لحاظ استراتژیک نباید جانشین های یکسانی برای این منابع وجود داشته باشد. در ادامه به صورت کامل تر به تشریح هر کدام از مفاهیم ذکر شده م یپردازیم:

منابع ارزشمند:  همان طور که قبلا گفته شد، منابع سازمانی، تنها زمانی ارزشمند می باشندکه به سازمان در اجرای استراتژی هایی که موجب بهبود کارایی و بهره وری سازمان می شوند،براساس چارچوب سنتی تحلیل  قوت، ضعف،  کمک نمایند فرصت و تهدید سازمان ها تنها زمانی می توانند عملکرد خود را بهبود بخشند که استراتژی های بکار گرفته شده، توان بهره برداری از فرصت ها و مقابله با تهدیدات را به سازمان عرضه کند .

اما باید توجه داشت که بدون داشتن منابع ارزشمند، یعنی منابعی که امکان بهره برداری از فرصت ها و اجتناب از تهدیدات را فراهم آورند، چنین کاری عم لا بی معناست . در کل هر مشخصه ای از منابع که امکان بهره برداری از فرصت ها و مقابله با تهدیدات را برای سازمان فراهم آورد، می تواند به عنوان عنصری از مجموعه مشخصه های ارزشمند منابع به حساب آید منابع کمیاب: روشن است که اگر منابع ارزشمند در اختیار تمامی سازمان ها قرار داشته باشد، نمی توانند برای یک سازمان خاص مزیت رقابتی پایدار ایجاد کنند؛ لذا دومین مشخصه ای که یک منابع باید برای خلق مزیت رقابتی پایدار داشته باشند، کمیابی آنهاست  . همان طور که قبلا گفته شد، یک سازمان تنها زمانی م ی تواند از مزیت رقابتی پایدار برخوردار شود که نوعی استراتژی ارزش مدار را به کار گرفته که همزمان توسط هیچ کدام از رقبای بالقوه و بالفعل به کار گرفته نشده باشد و این امر فقط در صورت وجود کمیابی منابع امکان پذیر استباید توجه کرد که منابع ارزشمندی که فاقد مشخصه کمیابی هستند، تنها می توانند به بقای سازمان در صنعتی که برابری رقابتی مهم می باشد، کمک کرده، نمی توانند برای سازمان مزیت ایجاد کنند.

منابعی که به صورت کامل قابل تقلید نباشند: روشن است که منابعی که دو خصوصیت ارزشمندی و کمیابی را دارا باشند، می توانند به عنوان منبع مزیت رقابتی عمل کنند . سازمان هایی که این نوع منابع را در اختیار دارند، معمولا به عنوان نوآوران استراتژیک در عرصه صنعت، عمل می کنند. اما برای این که مزیت رقابتی به دست آمده پایدار باقی بماند باید این نوآور ی ها قابل تقلید نباشند .

منابع سازمان ها به چند دلیل می توانند تقلیدناپذیر باشند که عبارتند از:

۱- توانمندی کسب منابع توسط سازمانی خاص به دلیل شرایط تاریخی خاصی که آن سازمان دارد.

۲- زمانی که رابطه بین منابع سازمان ومزیت رقابتی پایدار سازمان دارای ابهام علی باشد.

۳-منابع سازمان نوعی مزیت ایجاد کنند که از لحاظ اجتماعی بسیار پیچیده باشد (یداللهی و حسینی،۱۳۸۵، ۷۵-۷۹).

کاربرد فناوری اطلاعات در ایجاد مزیت رقابتی

سازمان همواره به دنبال خلق مزیت رقابتی و حفظ پایداری آن می باشد. آنچه در فرایند خلق مزیت رقابتی واضح می نماید، ایجاد ارزش می باشد. بررسی تاریخی تکامل نظریه های ارزش آفرینی حاکی از وجود رویکردهای مختلف نسبت به این مقوله می باشد. هر کدام از این رویکردها به اقتضای شرایطی که در آن مطرح شده اند، ویژگی های منحصر به فردی به خود گرفته اند . با این وجود جایگاه بهره گیری از دانش و فناوری روزآمد، مبحث مشترکی است که به گونه ای متفاوت، در همه این رویکردها مورد توجه قرار گرفته است.  به طور رویکردهای غالب ارزش آفرینی را می توان به دو دسته کلی تقسیم نمود: رویکرد اقتصادی و رویکرد هم افزایی. در رویکرد اقتصادی صاحب نظران، ریشه های ارزش آفرینی را در بهینه سازی فعالیت های و فرایندهای انجام کار جستجو می کنند. در این رویکرد، منابع (انسانی و غیر انسانی) به عنوان درون داده ای سازمان و به عنوان عوامل هزینه ارزش آفرینی تلقی می شوند. بر این اساس، زمانی ارزش به حداکثر می رسد که هزینه هایی که برای تامین منابع صرف می شود به حداقل برسد. در این دیدگاه، مزیت رقابتی از طریق کاهش هزینه در منابع و فرایندها خلق می شود در رویکرد هم افزایی، منابع به عنوان درون داده ای معمولی سازمان تلقی نمی شوند بلکه نقش کلیدی در موقیت های سازمانی ایفا می کنند. بر اساس این رویکرد منابع زمانی در سازمان ارزش آفرینی می کنند که به گونه ای مدیریت شوند که در یک ارتباط تعاملی در راستای بهبود عملکرد سازمان به صورت هم افزا عمل نمایند. از نظر این دیدگاه، شرکتها با ترکیب بهینه منابع و فعالیتها می توانند به مزیت رقابتی دست یابند.  به رغم اینکه در رویکرد هم افزایی، تکامل قابل قبولی نیست به رویکرد اقتصادی حاصل شده است ولی با ورود به اقتصاد دانش محور و با وجود الزامات عصر اطلاعات اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی دهکده جهانی و در فضای به شدت رقابتی مبتنی بر فن آوری اطلاعات، رویکرد هم افزایی هم کامل نبوده و با وجود لازم بودن آن، کافی نمیباشد، چرا که در سبز فایل هم افزایی صرف نمی تواند منجر به ایجاد ازرش بشود و حتما باید مبتنی بر دانش فن آوری روز باشد. بنابراین در اقتصاد مبتنی بر دانش، رویکرد های ارزش آفرینی مستلزم تحولی اساسی است تا پاسخگویی نیازهای نوین حاصل از فضای رقابتی شدید و با گستره جهانی باشد. در واقع اگر با بهره مندی از دانش و فن آوری روز بتوان در سازمان ارزش خلق کرد، می توان به ایجاد شدن مزیت رقابتی و پایداری آن بواسطه فناوری اطلاعات امیدوار بود. سازمان ها باید در قالب رویکرد دانش طوری منابع و قابلیت های خود را مدیریت نمایند که از طریق هم افزایی دانشی برای سازمان ارزش و مزیت های رقابتی پایدار خلق شود و موجب پیشتازی سازمان شود. این امر مستلزم آن است که سازمان های امروزی بتوانند به زنجیره هم ایجادی دانش دست یافته و از آن استفاده بهینه نمایند.