چکیده…………………………………………………………………………………………………………………….. 1
فصـل اول: کلیـات تحقیـق
1-1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………… 3
1-2-بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………….. 4
1-3-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق …………………………………………………………………………….. 5
1-4- چارچوب نظری ……………………………………………………………………………………………….. 8
1-5- سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 9
1-5-1-سوال اصلی ………………………………………………………………………………………………….. 9
1-5-2-سوالات فرعی ………………………………………………………………………………………………. 9
1-6- اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………….. 9
1-7-کلیات انجام تحقیق …………………………………………………………………………………………… 10
1-8-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………. 10
1-8-1- ارزیابی عملکرد …………………………………………………………………………………………. 10
1-8-2- تحلیل پوششی داده ها ………………………………………………………………………………….. 11
1-9- قلمرو پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 12
1-9-1- قلمرو موضوعی پژوهش ……………………………………………………………………………….. 12
1-9-2- قلمرو مکانی ………………………………………………………………………………………………. 12
1-9-3- قلمروزمانی ……………………………………………………………………………………………….. 12
فصـل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 14
بخش اول
2-1-1-مفهوم کارایی ………………………………………………………………………………………………. 16
2-1-2- عملکرد سازمانی …………………………………………………………………………………………. 17
2-1-3-ارزیابی کارایی …………………………………………………………………………………………….. 19
2-1-3-1-مفهوم ارزیابی کارایی ………………………………………………………………………………… 19
2-1-3-2-رویکرد‌های اندازه گیری کارایی ……………………………………………………………………. 22
2-1-3-3- روش‌های ارزیابی کارایی ………………………………………………………………………….. 22
2-1-3-4- فرآیند ارزیابی کارایی ……………………………………………………………………………….. 25
2-1-3-5- چالش‌های ارزیابی کارایی …………………………………………………………………………. 25
2-1-3-6- عوامل موثر برکارایی سازمانی ……………………………………………………………………… 27
2-1-3-7-محیط بیرونی …………………………………………………………………………………………… 28
2-1-3-8-محیط درونی …………………………………………………………………………………………… 29
2-1-3-9-دستاوردها ………………………………………………………………………………………………. 30
2-1-4-روش‌های اندازه گیری کارآیی …………………………………………………………………………. 31
2-1-5-ضرورت و اهمیت ارزیابی کارایی …………………………………………………………………….. 32
بخش دوم
2-2-1-تحلیل پوششی دادههاDEA …………………………………………………………………………. 34
2-2-2-مزایا و معایب تحلیل پوششی دادهها DEA ………………………………………………………. 36
2-2-3-مدل ناپارامتریک تحلیل پوششی داده در ارزیابی عملکرد و بررسی کارایی ………………….. 38
2-2-4-مدل‌های پایه‌ای تحلیل پوششی دادهها ……………………………………………………………….. 39
2-2-4-1-مدل CCR …………………………………………………………………………………………….. 39
2-2-4-2-مدل BCC …………………………………………………………………………………………….. 42
بخش سوم
2-3-1- کارایی شرکتهای بیمه خصوصی ……………………………………………………………………. 43
2-3-2-ارزیابی کارایی بیمه‌ها از طریق خصوصی‌سازی…………………………………………………….. 44
2-3-3-نهاده‌ها و ستانده‌ها ………………………………………………………………………………………… 45
2-3-3-1-نهاده ها ………………………………………………………………………………………………….. 45
2-3-3-2-ستانده‌ها …………………………………………………………………………………………………. 46
2-3-4-کاربرد نوآوری در بیمه …………………………………………………………………………………… 47
2-3-5-سرمایه‌گذاران نهادی وکارایی شرکت‌ها ………………………………………………………………. 48
2-4- نتیجهگیری …………………………………………………………………………………………………….. 49
2-5-پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور ………………………………………………. 50
2-5-1-پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل کشور …………………………………………………………. 50
2-5-2-پیشینه تحقیقات انجام شده درخارج کشور ………………………………………………………….. 52
فصـل سوم: روش اجرای تحقیـق
3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………… 58
3-2- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………….. 58
3-3- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………….. 58
3-4- ابزارهای جمع آوری داده ها ………………………………………………………………………………. 59
3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………………… 59
3-6- خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………….. 62
فصـل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………… 64
4-2- مفاهیم ورودی و خروجی …………………………………………………………………………………. 64
4-3- بررسی نتایج با مدل CCR ……………………………………………………………………………….. 68
4-4- بررسی نتایج با مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس(BCC) ……………………………………….. 69
4-5- بررسی کارایی مقیاس ……………………………………………………………………………………….. 70
4-6- مجموعه مرجع ……………………………………………………………………………………………….. 72
4-7- مازاد عامل تولید(Is) و مازاد محصول(Os) ………………………………………………………….. 77
فصـل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………… 85
5-2-پاسخ به پرسش های پژوهش ………………………………………………………………………………. 85
5-3-نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………….. 88
5-4- پیشنهاداتی بر مبنای یافته های پژوهش …………………………………………………………………. 89
5-5- پیشنهاد برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………. 90
5-6- محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………… 91
منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………… 92
پیوستهـا و ضمائـم ………………………………………………………………………………………………….. 100
فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول 4-1- نهاده های شرکتهای بیمه خصوصی کشور ( سال 1392)………………………………. 66
جدول 4-2- ستانده های شرکت های خصوصی کشور ( سال 1392) ………………………………… 67
جدول 4-3- بررسی وضعیت کارایی با بازدهی ثابت به مقیاس، نهاده محور یا ورودی محور ……… 68
جدول 4-4- کارایی مدیریتی و کارایی ناشی از مقیاس ……………………………………………………… 70
جدول 4-5- مجموعه مرجع شرکت ها، و وزن هر کدام در حالت BCC …………………………….. 72
جدول 4-6- رتبه بندی شرکت ها بر مبنای روش شمارشی ……………………………………………….. 75
جدول 4-7- رتبه بندی شرکت‌ها بر مبنای روش وزنی ……………………………………………………. 76
جدول 4-8- مازاد ورودی ها(IS) ………………………………………………………………………………. 77
جدول4-9- مازاد خروجی ها(OS) …………………………………………………………………………….. 78
جدول 4-10- مقادیر محقق شده و مقادیر هدف ورودی ها ی شرکت ها ……………………………. 79
جدول 4-11- مقادیر محقق شده و مقادیر هدف خروجی های شرکت‌ها …………………………….. 81
جدول1-5- منابع ناکارآمدی شرکت …………………………………………………………………………….. 86
جدول 2-5- پارامترهای کارایی …………………………………………………………………………………… 89
فهرست نمودارها
عنوان شماره صفحه
نمودار 2-1- منحنی تولید مرزی با بهره گرفتن از وصل نقاط حدی……………………………………………. 24
فهرست اشکال
عنوان شماره صفحه
شکل 2-2- الگویی از عملکرد سازمانی…………………………………………………………………………. 28
تحلیل کارایی شرکت های بیمه خصوصی کشور (رویکرد تحلیل پوششی داده ها)
آیدا محمودی
چکیده
ارزیابی کارایی شرکتهای بیمه علاوه بر آگاهی دادن به ذی‌نفعان، باعث افزایش رقابت، پویایی صنعت و توسعه پایدار و متوازن جامعه میشود. در تحقیق حاضر سعی شده است با بهره جستن از مطالعات انجام شده و نظر کارشناسان معیارهای ورودی و خروجی بهینه انتخاب شده است. از اینرو داده های سال 1392 برای 28 شرکت خصوصی در صنعت بیمه مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج بدست آمده از مدل CCR، تعداد 14 شرکت از 28 شرکت مورد بررسی از بین شرکت های کشور، کارا (کارایی برابر یک) بوده اند. همچنین 14 شرکت باقی مانده یعنی (50 درصد) ناکارا، برآورد شدند . میانگین کل در کارایی CRS برابر 0.843و میانگین کل کارایی در کارایی VRS برابر 0.926 و در کارایی مقیاس میانگین کل کارایی برابر 0.906 درصد می باشد. همچنین کارایی فنی بیمه دی ، معادل 0.33 است که از همه کمتر می باشد، اما زمانی که بازدهی متغیر باشد، علاوه بر شرکت های کارا در بازدهی ثابت، شرکت های زمانی که بازدهی متغیر باشد، علاوه بر شرکتهای مذکور در بازدهی ثابت، شرکت های بیمه البرز، بیمه پارسیان، بیمه ملت، بیمه دی، بیمه سامان، بیمه آرمان و بیمه تعاون نیز کارا می باشند و سایر شرکت‌ها در هر دو حالت بازدهی ثابت و بازدهی متغیر، غیر کارا می باشند. هم چنین نتایج نشان می دهد میانگین کارایی 28 شرکت در سال 1392، 0.926 بوده است. تعداد 14 شرکت از بین 14 شرکت مورد بررسی کارا شناخته شده اند.
کلمات کلیدی: کارایی، تحلیل پوششی داده ها، صنعت بیمه، بازدهی ثابت، بازدهی متغیر.
فصـل اول
کلیـات تحقیـق
1-1-مقدمه
تلاشهای اقتصادی انسان در طول تاریخ همواره در راستای کسب حداکثر بازده از منابع و نهاده های موجود بوده است و تمامی این تلاش‌ها از ابتداییترین ابزار کار تا پیشرفته ترین فن‌آوری‌های عصر حاضر، تمایل و علاقه بشر را به افزایش کارایی و بهره‌وری نشان می دهد. همچنین اوضاع حاکم بر بازارهای جهانی، محدودیت منابع، رقابتهای بسیار فشرده سازمانها را به سوی اتخاذ راهبردهای مناسب سوق داده است. بطوریکه مدیران و تصمیم گیران سازمانها، خواستار استفاده بهینه از امكانات و ظرفیت‌های موجود در بخشهای مختلف می باشند. بنابراین ارزیابی عملکرد به منظور ارائه بازخورد در راستای بهبود عملكرد شعب مختلف سازمانها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد (رجبی،1389). از این رو ارزیابی عملكرد و بهره وری در دهههای اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است. متدها و تكنیك‌های بسیاری جهت ارزیابی عملكرد ایجاد شده است كه هر كدام مجموعه ای از شاخص‌ها را جهت ایجاد توازن در دیدگاههای سنتی و تك بعدی به عملكرد معرفی می نمایند. اما علی‌رغم تمامی این پیشرفت‌ها در ارزیابی عملكرد، بسیاری از سازمانها همچنان بر شاخصهای عملكرد سنتی و مالی متكی هستند (Tangen ,et al, 2004).
پژوهش حاضر درصدد برآمده تا با بهره گرفتن از روشی ناپارامتریک به سنجش کارایی و ارزیابی عملکرد شرکتهای بیمه بپردازد. در این راستا از تکنیک تحلیل پوششی داده ها[1] که توسط “چارنز” و همکارانش (1976) ایجاد شده و بصورت گسترده ای مورد توجه قرار گرفته بهره گرفته شد.
كوئلی نشان داده است كه از میان روش‌های مختلف ارزیابی عملكرد، روش تحلیل پوششی دارای دو مزیت عمده در اندازه گیری كارایی می باشد : اولاً نیازی به تصریح یك شكل تابعی میان داده ها و ستاده ها ندارد، به این معنی كه محقق میتواند از شرایط محدودكنندة انتخاب فرم تابع تولید یا تابع هزینه كه میتواند تأثیرگذار بر نتایج تجزیه و تحلیل كارایی باشد اجتناب كند و ثانیا نیازی به مفروض توزیعات آماری برای اجزای كارایی ندارد. از سویی دیگر با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها می توان برای هریك از واحدهای ناكارا، واحد یا واحدهایی را به عنوان واحد مرجع پیشنهاد نمود كه كارا بوده و می تواند ساختار بهینه نهاده و ستاده ای را جهت هر یك از واحدهای ناكارا به شكل تركیب خطی نشان دهد. در واقع این روش علاوه بر محاسبه انواع كارایی، برنامه ای پیشنهادی برای واحدهای ناكارا ارائه می دهد كه بر اساس آن میزان مطلوب هر نهاده و میزان ایدهآل قابل دسترس برای ستاده، ارائه و كارایی حداكثر میشود (مهرگان، 1383).
هدف از فصل اول، بیان کلیات پژوهش می باشد، از این رو پس طرح مسئله و بیان سوال اصلی تحقیق به ضرورت و اهمیت انجام مطالعه حاضر پرداخته شده است. در ادامه اهداف و فرضیه های مبتنی بر مدل آورده شده است. در نهایت با بیان کوتاهی از مراحل اجرای تحقیق به ارائه مدل مفهومی و معرفی متغیرها پرداخته شده است.
1-2-بیان مسئله
ارزیابی عملکرد، ضرورت بنیادین در رویارویی و سازگاری با تحولات و بهبود مستمر فعالیتها است (Kumar, and Charles, 2012). کارایی را می توان بیانگر این مفهوم دانست که چگونه یک سازمان از منابع خود در راستای تولید، نسب به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده میکند و اندازه گیری شاخص کارایی یعنی محاسبه‌ی نسبت ستانده های خروجی به دست آمده از نهاده‌های (عوامل تولید) به کار گرفته شده می باشد(آذر،1379). امروزه فنون جدیدی جهت ارزیابی عملکرد و کارایی استفاده می شود. که یکی از کاربردی‌ترین آن ها تکنیک تحلیل پوششی داده ها مبتنی بر رویکرد برنامه ریزی خطی ناپارامتریک است که کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده مشابه در سازمان هایی که چندین خروجی را با کمک چندین ورودی تولید می کند، محاسبه و با یکدیگر مقایسه می نماید (عالم تبریز و همکاران، 1390). اندازه گیری کارایی، بر اساس مفهوم تابع تولید در اقتصاد خرد، برای بنگاه هایی که در محیطی رقابتی فعالیت می کنند همواره مورد توجه بوده است. این امر برای بنگاه های تولید کننده خدمات به مراتب پیچیده تر و مشکل تر خواهد بود. بررسی اجمالی شاخص های سطح نفوذ بیمه، تراکم بیمه ای و در صد حق بیمه کشور از کل حق بیمه جهانی در کشور حاکی از آن است که تاکنون این صنعت نتوانسته جایگاه واقعی خود را در اقتصاد کشور کسب نماید. از سوی دیگر این صنعت در عرصه جهانی با تهدیدهایی مانند پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی و پذیرش توافقنامه های تجارت خدمات مواجه بوده، و در عرصه داخلی نیز گسترش روزافزونی موسسات بیمه خصوصی ضرورت توجه موسسات بیمه دولتی به بهبود کارایی و بهروری را دو چندان کرده است(فلاح کوشک مهدی، 1392). از سوی دیگر محدودیت منابع و امکانات از زمان‌های گذشته تا عصر کنونی که عصر اطلاعات، فرامدرن و توسعه چشمگیر علم و فن است، همواره مطرح بوده است و در آینده با شدت افزون‌تری خود را بر شرایط اقتصادی- اجتماعی تحمیل خواهد کرد. از اینرو استفاده بهینه از امکانات و منابع در دسترس و ارتقاء کارآیی جهت دستیابی به رفاه و پاسخگویی به نیازهای رو به رشد، به یک مسأله بسیار مهم مبدل گشته است(نصیری‌پور و مهرالحسنی، 1388 ).
خدمات بیمه ای نقشی مهم در اقتصاد ملی ایفا می کنند و تاثیرات عمیقی بر رفتار بخشهای مختلف اقتصادی دارند. امروزه تغیرات بنیادین در اقتصاد دنیا، شرکتهای بیمه‌ای نیز دچار تغییرات اساسی شده اند. از جمله این تغییرات اساسی، افزایش کمی موسسات بیمه‌ای و حضور بیش از پیش بخش خصوصی در این عرصه از فعالتهای اقتصادی است. به طوری که این حضور نسبت به سالهای گذشته تقریبا چندین برابر رشد داشته است(Yang, 2006). صنعت بیمه از جمله پدیده هایی است که در تجارت داخلی و خارجی اعتبار و اهمیت خاصی دارد و ارزیابی کارایی شرکتهای بیمه علاوه بر آگاهی دادن به ذی‌نفعان، باعث افزایش رقابت، پویایی صنعت و توسعه پایدار و متوازن جامعه میشود(ابویی و همکاران، 1391). از سویی دیگر، شرکت های بیمه عملکرد متفاوتی دارند یکی از دلایل تفاوت در عملکرد نمایندگی های بیمه را می توان در نحوه به کارگیر منابع انسانی و مدیریت بر ایشان دانست (دعایی،1376). شرکتهای بیمه برای تعیین و تشخیص موقعیت فعلی خود و بقا و پیشرفت در دنیای رقابتی امروز می بایست به طور مستمر از روشها و الگوهایی به منظور ارزیابی و بهبود مستمر عملکرد خود و فعالیتهای جاری در سازمان بهره گیرند. توسعه یافتگی یکی از اهداف اصلی در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران بوده و صنعت بیمه پشتوانه راسخی است که سهم چشمگیری در تحقق این مهم خواهد داشت (ابویی و همکاران، 1391).
انتخاب مناسب ترین مجموعه از متغیرهای ورودی و خروجی، مرحله مهمی در هر مطالعه ی اندازه گیری کارایی است. در تحقیق حاضر، با بررسی مطالعات انجام شده در داخل و خارج از کشور و همچنین نظرات کارشناسان این حوزه سعی شده است متغیرهای موثر انتخاب گردد. و با بهره جستن از مدل ارائه شده توسط ابویی و همکاران در سال 1390 متغیرهای ورودی و خروجی انتخاب شده است.
در واقع مسئله تحقیق حاضر اینست که آیا کارایی عملکرد شرکت های بیمه خصوصی کشور با یکدیگر متفاوت است؟ و کدام شرکت به عنوان واحد مرجع می باشد؟
1-3-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
امروزه، اغلب سازمانها در محیطی رقابتی و پویا در حال فعالیت هستند؛ محیطی که متغیرهای داخلی و خارجی آن به‌طور دائم در حال تغییر بوده و امکان پیش‌بینی این تغییرات نیز بسیار سخت و مشکل است و از طرفی، سازمانها هزینه‌های فراوان و زمان زیادی را صرف تهیه، تدوین و اجرای استراتژی‌هایی می‌کنند تا بتوانند به اهداف بلندمدت و چشم‌اندازهای سازمان دست یابند؛ بنابراین، آگاهی از اینکه عملکرد سازمان تا چه حد در جهت رسیدن به این اهداف بوده و موقعیت سازمان در محیط پیچیده و پویای امروز کجاست برای مدیران و سازمانها اهمیت فراوانی دارد. ارزیابی عملکرد، از مهمترین فرآیندهای راهبردی است که ضمن ارتقای پاسخگویی، میزان تحقق اهداف و برنامه‌های هر سازمان را مشخص میکند. دراین‌میان، نکته قابل توجه این است که سازمانها نسبت به این موضوع بسیار مهم، شناخت کامل پیدا کرده و با برداشت تصویر واحدی از آن، زمینههای لازم را برای دستیابی به برنامه‌های توسعه‌ای و اخذ بازخوردهای لازم از اجرای برنامه‌ها فراهم کنند و همچنین اقدام به بهبود عملکرد و طی مسیر تعالی نمایند. به‌زعم کاپلان و نورتون[2] سازمانها در هر محیطی که فعالیت می‌کنند به‌طور دائم نیازمند بهبود عملکرد بوده و باید تمام تلاش خود را در جهت دستیابی به تعالی عملکرد به‌کارگیرند که این امر نشان‌دهنده این واقعیت است که ارزیابی عملکرد همواره از موضوعات چالش‌برانگیز مدیریت سازمان‌هاست و تعیین و تبیین شاخصهای مناسب برای ارزیابی عملکرد سازمانها در راه رسیدن به اهداف و چشم اندازهای سازمان از اهمیت فراوانی برخوردار است.
صنعت بیمه به‌عنوان یک بخش خدماتی، نقشی جبران‌کننده و محافظتی در اقتصاد هر کشوری دارد؛ به‌طوری‌که عملیات موفقیت‌آمیز این صنعت، انگیزه و محرکی برای دیگر صنایع و توسعه آن اقتصاد ایجاد میکند؛ بنابراین برای نایل‌شدن به این امر در هر اقتصادی، شرکتهای بیمه نیز مانند هر شرکت دیگری باید عملکردی قوی و موفقیت‌آمیز در انجام رسالت، اهداف و استراتژی‌های خود داشته باشند. سازمان های بیمه‌ای برای بقاء و نیل به اهداف خود باید از تغییرات محیطی آگاه شوند و هماهنگی‌های لازم را به عمل آورند که کنترل، وسیله این آگاهی است؛ به‌عبارت دیگر به کمک مدیریت و ارزیابی عملکرد، مدیریت میتواند نسبت به نحوه تحقق اهداف و انجام عملیات آگاهی یافته و قدرت پیگیری و در صورت لزوم سنجش و اصلاح آنها را پیدا کند (الوانی، 1380).
صنعت بیمه، بیش از هر صنعت دیگری ممکن است ازطریق ارتباط‌دادن ارزیابی عملکرد با نتایج و برون‌دادها، سود و منفعت کسب کند؛ زیرا بنیاد صنعت بیمه براین اساس است که فاصله زمانی میان اخذ تصمیمات عادی و نتایج مورد نظر، طولانی و دارای تأخیر زیاد است؛ به‌عنوان مثال، تأثیر و اثربخشی رویداد تحلیل ریسک و صدور بیمه‌نامه تا زمانی که حوادث و خسارت‌های ایجادشده حل وفصل گردند، مشخص نیست. وقوع حوادث بیمه‌ای و حل فرآیند خسارت‌ها میتواند بین دو تا پنج سال به طول انجامد و حتی تحت شرایط خاصی این فرآیند میتواند یک دهه نیز به طول انجامد و این‌گونه است که اهمیت ارتباط‌دادن معیارهای ارزیابی نتایج به هدایت‌کننده‌های عملکردی شاید مهمترین شاخصهای باشد که در صنعت بیمه مطرح میگردد. در اینجا داشتن ترکیبی از معیارهای هادی و معیارهای تابع برای ایجاد انگیزه و ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری ضروری است (حسن‌زاده و زارع، 1387).
در ابتدای امر، با توجه به سابقه شرکتهای بیمه دولتی در صنعت بیمه کشور و جدیدالتأسیس بودن شرکتهای بیمه خصوصی و عدم شناخت آنها، مسائل و مشکلاتی گریبان‌گیر این شرکتهای نوظهور گردید که برخی از آنها عبارتند از:
– نوپا بودن شرکتهای بیمه خصوصی
– ناچیز بودن سرمایه اولیه (در مقایسه با شرکتهای بیمه دولتی)
– شبکه فروش محدود
– نام و نشان تجاری ناشناخته و…
بنابراین با توجه به مشکلات ذکرشده و سیاست‌های دولت مبنی بر ارتقا و بهبود صنعت بیمه کشور و ایجاد محیطی رقابتی در کشور، شرکتهای بیمه خصوصی علاوه براین‌که باید بر این مشکلات غلبه نمایند باید جهت رسیدن به موقعیتی هم‌ردیف و حتی بالاتر از شرکتهای بیمه دولتی تلاش کنند و این امر اتفاق نمی‌افتد مگر با مدیریت عملکرد صحیح و بهبود دائمی فرآیندهای آن. سیستم‌های ارزیابی عملکرد به‌عنوان ابزاری برای سنجش میزان دستیابی سازمانها به اهداف و تعیین نقاط ضعف و قوت سازمانها در جهت انجام اقدامات اصلاحی به‌منظور بهبود فرآیندها از اهمیت فراوانی برای مدیریت سازمانها برخوردارند و هر سیستم ارزیابی عملکرد دارای شاخص‌هایی به‌منظور ارزیابی عملکرد است که توانایی و مناسب بودن این شاخص‌ها در اثربخشی و کارایی مدل، تأثیر فراوان و اهمیت زیادی دارد ( کاپلان و نورتون، 1386).
با آگاهی از ارتباط ساختار مالکیت با کارایی شرکت‌ها میتوان نسبت به افزایش کارایی آنها از طریق خصوصی‌سازی، ادغام یا ارائه راهکار برای اصلاح مالکیت و اجرای شیوه‌های حاکمیت شرکتی اقدام کرد. خصوصی‌سازی و رسیدن به اقتصاد مبتنی بر بازار یکی از راههای افزایش کارایی است. بررسی ارتباط ساختار مالکیت شرکت‌ها و کارایی
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………….ش
مقدمه و هدف…………………………………………………………………………………………2
1-کلیات و بررسی منابع………………………………………………………………………………5
1-1-تاریخچه و پراكنش بادام………………………………………………………………………….5
1-2-میزان تولید در ایران و جهان………………………………………………………………….5
1-3-گیاهشناسی…………………………………………………………………………………..5
1-4- ارزش و خواص غذایی بادام…………………………………………………………………..6
1-5-خصوصیات پایه GF677…………………………………………………………………………
1-6-تعریف تنش…………………………………………………………………………………….8
1-7-تنش شوری…………………………………………………………………………………….9
1-8-اندازه‌گیری شوری……………………………………………………………………………10
1-9-اثر شوری بر گیاهان………………………………………………………………………..11
1-10-مکانیزمهای مقاومت به شوری در گیاهان……………………………………………….12
1-11-انواع اكسیژن فعال………………………………………………………………………….13
1-11-1-انواع اکسیژنهای فعال به عنوان سیگنالهایی در پاسخ به تنشهای محیطی………15
1-11-2-طبقه‌بندی مسیرهای سیگنال‌دهی تنش………………………………………….15
1-11-3-مسیر کلی انتقال پیام تنش اسمزی…………………………………………………16
1-12-اثرات تنش شوری بر خصوصیات رویشی بادام و سایر درختان میوه………………….18
1-13- اثرات تنش شوری بر خصوصیات فیزیولوژی بادام و سایر درختان میوه………………22
1-13-1- اثرات تنش شوری بر پارامترهای فتوسنتزی بادام و سایر درختان میوه………..22
1-13-2-اثرات تنش شوری بر تغییرات فلورسانس کلروفیل………………………………….24
1-13-3- اثرات تنش شوری بر روابط آبی بادام و سایر درختان میوه………………………..26
1-13-4- اثرات تنش شوری بر محتوی فنل و ظرفیت آنتی اکسیدانتی بادام و سایر درختان میوه….28
1-14- اثرات تنش شوری بر خصوصیات بیوشیمیایی بادام و سایر درختان میوه………29
1-14-1- اثرات تنش شوری بر مکانیسمهای دفاعی آنزیمی……………………………29
1-14-1-1 سوپراکسید دیسموتاز (SOD)……………………………………………………30
1-14-1-2- کاتالاز (CAT)…………………………………………………………………….30
1-14-1-3-پراکسیدازها……………………………………………………………………….31
1-14-1-3-1-آسکوربات پراکسیداز (APX)…………………………………………………..31
1-14-1-3-2- گایاکول پراکسیداز (GPX) …………………………………………………….31
1-14-2- اثرات تنش شوری بر فعالیت آنزیمهای پراکسیداز، کاتالاز،آسکوربات پراکسیداز در بادام و سایر درختان میوه…32
1-14-3- اثرات تنش شوری بر محتوی پراکسید هیدروژن در بادام و سایر درختان میوه…33
1-14-4- اثرات تنش شوری بر محتوی پروتئینهای محلول کل در بادام و سایر درختان میوه….34
1-14-5- اثرات تنش شوری بر سنتز تنظیم کنندههای اسمزی بادام و سایر درختان میوه…..36
1-14-5-1-پرولین……………………………………………………………………………..37
1-14-5-2-کربوهیدراتهای محلول و نامحلول………………………………………………..39
1-14-6- اثرات تنش شوری بر پراکسیداسیون لیپیدها در بادام و سایر درختان میوه…..40
1-15- اثرات تنش شوری بر وضعیت عناصر غذایی در بادام و سایر درختان میوه……… 42
2-مواد و روشها………………………………………………………………………………46
2-1- محل انجام آزمایش……………………………………………………………………..47
2-2- طرح آزمایشی……………………………………………………………………………47
2-3- مواد آزمایشی………………………………………………………………………….47
2-3-1-خصوصیات ژنوتیپهای مورد مطالعه………………………………………………….49
2-4-اعمال تیمار شوری………………………………………………………………………50
2-5-ارزیابی صفات مورفولوژیک………………………………………………………….51
2-6-ارزیابی صفات فیزیولوژیک……………………………………………………………..52
2-6-1-پارامترهای فلورسانس کلروفیل……………………………………………………52
2-6-2- سنجش کلروفیل و کارتنوئید……………………………………………………..53
2-6-3-شاخص کلروفیل…………………………………………………………………..53
2-6-4-محتوای نسبی آب برگ…………………………………………………………53
2-6-5- نشت یونی نسبی………………………………………………………………54
2-6-6- درصد آسیب دیدگی غشاء سلولی……………………………………………..54
2-6-7- فنل کل……………………………………………………………………………..54
2-6-7-1- استخراج از بافت میوه…………………………………………………………54
2-6-7-2- تعیین میزان فنل کل با روش اسپکتروفتومتری……………………………55
2-6-8- ظرفیت آنتیاکسیدانی کل………………………………………………………..56
2-7-ارزیابی صفات بیوشیمیایی………………………………………………………….56
2-7-1-کربوهیدراتهای محلول………………………………………………………………56
2-7-2-کربوهیدراتهای نامحلول……………………………………………………………58
2-7-3-پرولین…………………………………………………………………………………59
2-7-4-پراکسیداسیون لیپیدها……………………………………………………………60
2-7-4-1-مالون دیآلدئید(MDA) …………………………………………………………60
2-7-4-2-سنجش سایر آلدئیدها (پروپانال، بوتانال، هگزانال، هپتانال و پروپانال دی متیل استال)….60
2-7-5-پراكسید هیدروژن………………………………………………………………..61
2-7-6-پروتئین محلول کل و سنجش فعالیت آنزیمها…………………………………61
2-7-6-1-تهیه بافر استخراج……………………………………………………………..61
2-7-6-2-مرحله استخراج……………………………………………………………….61
2-7-6-3-پروتئین محلول کل……………………………………………………………62
2-7-6-3-1-تهیه بافرهای سنجش…………………………………………………….62
2-7-6-3-2-تعیین محتوی پروتئین محلول کل…………………………………………62
2-7-6-4- آنزیم پراکسیداز (POD) ……………………………………………………..63
2-7-6-4-1-تهیه بافرهای سنجش…………………………………………………….63
2-7-6-4-2-تعیین فعالیت آنزیم…………………………………………………………63
2-7-6-5-آنزیم آسكوربات پراكسیداز (APX)………………………………………….64
2-7-6-5-1-تهیه بافرهای سنجش……………………………………………………..64
2-7-6-5-2-تعیین فعالیت آنزیم………………………………………………………….64
2-7-6-6-آنزیم کاتالاز (CAT) …………………………………………………………….64
2-7-6-6-1-تهیه بافرهای سنجش……………………………………………………..64
2-7-6-6-2-تعیین فعالیت آنزیم کاتالاز………………………………………………….64
2-8- عناصر معدنی ریشه و برگ…………………………………………………………65
2-8-1- تهیه خاکستر……………………………………………………………………..65
2-8-2-نیتروژن………………………………………………………………………..65
2-8-3-پتاسیم…………………………………………………………………………..66
2-8-3-1- آماده کردن محلول‌های سنجش…………………………………………..66
2-8-3-2- تعیین محتوی پتاسیم………………………………………………….66
2-8-4-سدیم………………………………………………………………………..67
2-8-4-1- آماده کردن محلول‌های سنجش………………………………………67
2-8-4-2-تعین محتوی سدیم………………………………………………………68
2-8-5-فسفر…………………………………………………………………………..69
2-8-5-1- آماده کردن محلول‌های سنجش……………………………………….69
2-8-5-2-تعین محتوی فسفر………………………………………………………..69
2-8-6-کلسیم…………………………………………………………………………70
2-8-7- منیزیم………………………………………………………………………….71
2-8-8- آهن………………………………………………………………………….71
2-8-9- روی………………………………………………………………………..72
2-8-10- مس…………………………………………………………………………73
2-8-11-کلر…………………………………………………………………………74
2-9- تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………..74
3-نتایج و بحث………………………………………………………………………..75
3-1-ارزیابی برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر صفات مورفولوژیک…………………77
3-2-ارزیابی برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر صفات فیزیولوژیک…………………87
3-2-1-اثر تیمار شوری بر تغییرات کلروفیل فلورسانس………………………..87
3-2-1-1-برهمکنش تیمار شوری و ژنوتیپ بر تغییرات کلروفیل فلورسانس……87
3-2-1-2-برهمکنش زمان و ژنوتیپ بر تغییرات کلروفیل فلورسانس…………..90
3-2-1-3-برهمکنش تیمار شوری و زمان بر تغییرات کلروفیل فلورسانس……..93
3-2-2- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی رطوبت نسبی برگ…………….94
3-2-3- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی نشت یونی و آسیب دیدگی غشاء سلولی…..95
3-2-4- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر شاخص کلروفیل………………………96
3-2-5- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی کلروفیلهای a، b، کل و کارتنوئید…….97
3-3-ارزیابی برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر خصوصیات بیوشیمیایی……………..101
3-3-1- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانتی…101
3-3-2- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی کربوهیدراتهای محلول و نامحلول…..102
3-3-3- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی پرولین…………………………………108
3-3-4- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر پراکسیداسیون لیپیدها (محتوی مالون دی آلدئید و سایر آلدئیدها….109
3-3-5- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی پروتئینهای محلول کل……………….111
3-3-6- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر فعالیت آنزیم کاتالاز…………………………….112
3-3-7- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز……………..114
3-3-8- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز…………115
3-3-9- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی پراکسیداسیون هیدروژن……………117
3-4- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر وضعیت عناصر غذایی پرمصرف و کممصرف در برگ و ریشه..119
3-4-1- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی سدیم برگ و ریشه……………………119
3-4-2- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی نیتروژن برگ و ریشه………………….120
3-4-3- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی پتاسیم برگ و ریشه………………….122
3-4-4- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی کلسیم برگ و ریشه………………….125
3-4-5- برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر محتوی منیزیم برگ و ریشه……………………126
3-4-6-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت فسفر برگ و ریشه……………………..128
3-4-7-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت کلر برگ و ریشه………………………134
3-4-8-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت روی برگ و ریشه………………………135
3-4-9-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت مس برگ و ریشه……………………….136
3-4-10-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت آهن برگ و ریشه………………………137
3-5- همبستگی بین صفات……………………………………………………………142
3-6-نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………..147
3-7-پیشنهادات…………………………………………………………………………..148
4-منابع علمی……………………………………………………………………………149
5-ضمائم…………………………………………………………………………………….159
چکیده:
ترکیب پایه و پیوندک میتواند خصوصیات رشدی و غلظت عناصر غذایی برگ و ریشههای بادام را در شرایط تنش شوری تحت تأثیر قرار دهد. به‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی، بیوشیمیایی و غلظت عناصر غذایی پرمصرف و کممصرف در برگ و ریشههای تعدادی از ژنوتیپهای بادام، آزمایشی گلدانی با دو عامل ژنوتیپ در 11 سطح، شامل تونو، نانپاریل، مامایی، شکوفه، سهند، شاهرود 12، A200 ، 25 -1، 16-1 و 40-13 پیوند شده روی پایه GF677 و پایه GF677 (پیوند نشده به عنوان شاهد) و فاکتور شوری آب آبیاری شامل صفر، 2/1، 4/2، 6/3 و 8/4 گرم در لیتر نمک که به ترتیب هدایت الکتریکی برابر 5/0، 5/2، 9/4، 3/7 و 8/9 دسی زیمنس بر متر داشتند، انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تنش شوری و افزایش غلظت آن، شاخصهای رشدی شامل ارتفاع شاخه، قطر شاخه، تعداد برگ کل، تعداد برگ سالم، تراکم برگ روی شاخه اصلی، وزن‌تر و وزن خشک برگ، سطح برگ و نسبت سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی برگ، وزن‌تر و خشک اندام هوایی، وزن‌تر و خشک‌ریشه، شاخص کلروفیل، کلروفیلهای a، b و کل و کاروتنوئید در تمامی ژنوتیپهای مطالعه شده، کاهش یافتند و تعداد برگهای نکروزه، میزان ریزش برگ، نسبت وزن خشک به وزن‌تر اندام هوایی، نسبت وزن‌تر و خشک‌ریشه به وزن‌تر و خشک اندام هوایی، درصد نشت یونی و درصد آسیب‌دیدگی غشاء سلولی، افزایش یافتند. ارزیابی تغییرات فلورسانس کلروفیل نشان داد، تنش شوری از طریق افزایش میزان فلورسانس حداقل و کاهش میزان فلورسانس حداکثر، باعث کاهش فلورسانس متغیر در گیاهان شد و نسبت فلورسانس متغیر به فلورسانس حداکثر (حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II) را از 83/0 در گیاهان شاهد به 72/0 در برگهای بالایی در پایه GF677 و رقم سهند پیوند شده روی این پایه و 70/0 در برگهای پایینی کاهش داد. بر این اساس، کاهش یاد شده نشانه تنش مخرب در گیاهان مذکور است. به‌طورکلی، نتایج این تحقیق حاکی از آن است که هم‌پایه و هم نوع ژنوتیپ پیوندی بر درجه تحمل در برابر تنش شوری نقش دارند. نهالهای GF677 که پیوندی روی آنها انجام نشده بود، توانستند تیمار شوری 4/2 گرم در لیتر (با هدایت الکتریکی 9/4 دسی زیمنس بر متر) را به خوبی تحمل کنند ولی با افزایش غلظت نمک، بهشدت دچار تنش شدند. نوع ژنوتیپ پیوندی نیز در افزایش تحمل به تنش شوری نقش بسزایی داشت. در مجموع صفات مورفولوژی، فیزیولوژی، بیوشیمیایی و عناصر غذایی پرمصرف و کممصرف بررسی شده در این تحقیق رقم شاهرود 12، به عنوان متحملترین رقم به تنش شوری انتخاب شد. این رقم توانست به خوبی شوری تا 6/3 گرم در لیتر (3/7 دسی زیمنس بر متر) و تا حدودی نیز شوری 8/4 گرم در لیتر (8/9 دسی زیمنس بر متر)، را تحمل کند. در نقطه مقابل، رقم سهند و ژنوتیپ 16-1، به عنوان حساسترین ژنوتیپها، نسبت به تنش شوری تشخیص داده شدند. این ژنوتیپها همانند پایههای شاهد (پیوند نشده)، تنها توانستند، شوری تا 9/4 دسی زیمنس بر متر)، را تحمل نمایند.
مقدمه و هدف:
شش درصد از مساحت كل كره زمین شور است و از این مقدار، حدود 45 میلیون هكتار كه جزو اراضی آبیاری به شمار می‌روند، شور هستند . [Munns, 2002] برخی از اراضی به‌قدری شور هستند كه تولید محصول در آن اقتصادی نیست و در بسیاری از اراضی به خاطر تجمع نمك، امكان كشت سالیانه وجود ندارد . شوری معمولاً بیشتر در نواحی خشك و نیمه‌خشک و مناطقی كه بارندگی به حد كافی جهت شستشوی نمكها از ناحیه ریشه كافی نیست، مشکل‌ساز است . در حدود یک‌سوم از مساحت کل خاكهای شور دنیا در قاره آسیا قرار دارد .[Munns, 1993] حدود 12 درصد از کل مساحت کشور ایران معادل 19 میلیون هکتار به‌صورت کشت و آیش و به‌منظور تولیدات کشاورزی استفاده میشود ]مومنی، 1389[.
بادام (Prunus dulcis)، یکی از درختان میوه مناطق معتدله بومی فلات ایران است که طبق آخرین آمار به‌دست‌آمده در سال 1390، ایران با سطح زیر کشت بیش از 170 هزار هکتار و تولید 158 هزار تن، سومین کشور تولیدکننده آن در دنیا محسوب میشود [FAO, 2013]. بادام در مناطقی با زمستانهای معتدل و تابستانهای گرم و خشک رشد میکند. از طرفی اكثر مناطق ایران در اقلیم خشك و نیمه‌خشک قرار دارند که رشد و نمو گیاهان را با محدودیت خشکی و شوری مواجه میکند. معمولاً در این‌گونه مناطق شوری آب نیز بالاست که این امر، موجب آسیب بیشتر میشود. در این میان ترکیب پایه و پیوندک به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان حساسیت یا تحمل به شوری در درختان میوه کشت‌شده ازجمله بادام در نظر گرفته‌شده است .
تحقیقات متعددی نشان دادهاند که آستانه تحمل به شوری اكثر درختان میوه هستهدار ازجمله بادام نسبت به تنش شوری پایین است بطوریکه گزارش شده است که حد آستانه تحمل این گیاه، 5/1 دسیزیمنس بر متر و شیب منحنی كاهش در عملکرد آن به ازای هر واحد شوری (دسی زیمنس بر متر)، 19% است [Bernstein, 1956; Brown and Bernstein 1953]، که بر اساس معادله مانس و هافمن [1977]، در شوری 8/2 دسیزیمنس بر متر، به میزان 25 درصد و 1/4 دسیزیمنس بر متر به میزان 50 درصد و سرانجام در 8/6 دسیزیمنس بر متر تا میزان 100 درصد از عملكرد آن كاسته میشود . در تحقیقات انجام‌شده در زمینه بررسی میزان تحمل پایههای مختلف بادام نسبت به تنش شوری مشخص‌شده است که پایه GF677 متحمل به شوری میباشد، درحالی‌که پایه نماگارد [ P.persica X P. davidiana ]، حساسیت بالایی به شوری دارد . تحمل پایه GF677 نسبت به سطوح مختلف شوری حاصل از کلرید سدیم موردبررسی قرارگرفته و نشان داده‌شده است که این پایه نسبت به شوری متحمل است به‌طوری‌که شوری تا 60 میلی مولار (5/5 دسی زیمنس بر متر) را تحمل میکند . همچنین، گزارش‌شده است که پایه GF677 از طریق مكانیسم تدافعی ایجاد محدودیت در جذب و یا انتقال سدیم به قسمتهای هوایی و نیز حفظ سطح مناسبی از پتاسیم، تحمل بالاتری نسبت به نمك کلرید سدیم در مقایسه با پایه بذری تووانو[1] (هیبرید بین رقم خودگرده‌افشان تونو[2] و رقو ژنکو[3] در شرایط گرده‌افشانی کنترل‌شده) داشته و میتواند شوری تا 50 میلی مولار (2/5 دسی زیمنس بر متر) را نیز تحمل کند ]اورعی و همکاران، 1390[. لذا با توجه به گزارش‌های موجود، از این پایه میتوان به‌عنوان یک پایه متحمل به شوری برای مناطقی با شوری متوسط استفاده نمود. همچنین، پژوهشهای انجام‌یافته، نشان میدهد که تمامی شاخصهای رشدی بادام ازجمله خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی، بیوشیمیایی و غلظت عناصر غذایی در برگ و ریشههای بادام تحت تنش شوری قرار میگیرند که ارقام مختلف بادام، عکس‌العمل‌های متفاوتی به سطوح مختلف شوری نشان میدهند Rahemi et al., 2008; Munns and tester, 2008 Moreno and Cambra, 1994; Montaium et al., 1994;] [Noitsakis et al, 1997. بنابرین تحقیق حاضر به‌منظور دستیابی به اهداف زیر انجام شد.
1) بررسی تغییرات مرفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ژنوتیپهای مورد مطالعه در برابر تنش شوری.
2) تأثیر تنش شوری برجذب عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف.
3) تأثیر نوع ژنوتیپ پیوند شده بر میزان جذب عناصر غذایی توسط پایه GF677.
4) مقایسه مقاومت به شوری بین ارقام تجارتی خارجی و داخلی و ژنوتیپهای امیدبخش پیوند شده روی پایه GF677.
سوال اصلی پژوهش …………………………………………………………………………………………………………8
فرضیه های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………8
روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………9
جامعه آماری پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….9روش گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………9
روش تجزیه و تحلیلهای آماری ……………………………………………………………………………….10آمار توصیفی ……………………………………………………………………………………………………………10
آمار استنباطی …………………………………………………………………………………………………………..10
مدل مفهومی پژوهش …………………………………………………………………………………………………11
جنبه نوآوری پژوهش …………………………………………………………………………………………………12
تعاریف واژهها و اصطلاحها ………………………………………………………………………………………..12
فصل دوم : مبانی نظری پژوهش
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….15
2-2- تاریخچهی برگزاری نمایشگاه در ایران…………………………………………………………………………………15
2-3- ابتداییترین شکل نمایشگاهها……………………………………………………………………………………………..17
2-4- ابتداییترین شکل نمایشگاهها……………………………………………………………………………………………..18
2-5- تعریف نمایشگاه………………………………………………………………………………………………………………..20
2-6- فلسفه برپایی نمایشگاه ها……………………………………………………………………………………………………22
2-7- اهداف نمایشگاهها……………………………………………………………………………………………………………..23
2-7-1- اهداف مسئولان و دست اندرکاران…………………………………………………………………………………..24
2-7-2- اهداف تولیدکننده………………………………………………………………………………………………………….26
2-7-3- اهداف بازدیدکننده…………………………………………………………………………………………………………27
2-8- انواع نمایشگاهها………………………………………………………………………………………………………………..28
2-8-1- نمایشگاه عمومی……………………………………………………………………………………………………………29
2-8-2- نمایشگاههای تخصصی…………………………………………………………………………………………………..30
2-8-3- نمایشگاه اختصاصی……………………………………………………………………………………………………….32
2-8-4- نمایشگاههای اکسپو……………………………………………………………………………………………………….32
2-8-5- نمایشگاه عرضه مستقیم کالا……………………………………………………………………………………………33
2-8-6- نمایشگاههای مجازی……………………………………………………………………………………………………..34
2-9- مراحل شرکت در نمایشگاه…………………………………………………………………………………………………34
2-10- هزینه شرکت در نمایشگاه…………………………………………………………………………………………………37
2-11- موفقیت در نمایشگاه………………………………………………………………………………………………………..38
2-12- عوامل موثر بر موفقیت نمایشگاههای بین المللی………………………………………………………………….40
2-12-1- برنامه ریزی امور نمایشگاهی………………………………………………………………………………………..40
2-12-3- مکان برپایی نمایشگاه…………………………………………………………………………………………………..51
2-12-4- معماری سالن نمایشگاه………………………………………………………………………………………………..54
2-12-5- طراحی مناسب غرفه در نمایشگاه………………………………………………………………………………….57
2-12-6- نقش کارکنان غرفه نمایشگاه…………………………………………………………………………………………68
2-12-7- سالنهای کنفرانس………………………………………………………………………………………………………72
2-12-8- پارکینگ و رستوران استاندارد………………………………………………………………………………………..72
2-12-9- اطلاعرسانی………………………………………………………………………………………………………………..73
2-12-10- بیمه نمایشگاهها…………………………………………………………………………………………………………74
2-12-11- قواعد گمرگی……………………………………………………………………………………………………………75
2-12-12- محل اقامت خارجیان…………………………………………………………………………………………………75
2-12-13- تاسیسات بهداشتی و ایمنی…………………………………………………………………………………………76
2-12-14- استفاده از فناوری………………………………………………………………………………………………………77
2-13- نتایج برگزاری نمایشگاه……………………………………………………………………………………………………78
2-14- آثار فرهنگی نمایشگاه………………………………………………………………………………………………………87
2-15- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..90
2-15-1- پیشینه داخلی………………………………………………………………………………………………………………90
2-15-2- پیشینه خارجی…………………………………………………………………………………………………………….91
فصل سوم : روش اجرای پژوهش
3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………..97
3-2- روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………….98
3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………….98
3-4- نمونه و روش نمونهگیری ………………………………………………………………………………………………….99
3-5- فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………99
3-7- روش گردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………..101
3-6- مدل مفهومی پژوهش……………………………………………………………………………………………………….100
3-7-1- روش کتابخانهای ……………………………………………………………………………………………………..101
3-7-2- روش میدانی …………………………………………………………………………………………………………..101
3-8- ابزارگردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………101
3-9- روایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………..102
3-10- پایایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………103
3-11- روش تجزیه و تحلیل دادهها ………………………………………………………………………………………….105
3-11-1- آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………….105
3-11-2- آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………….105
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل دادهها
4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………107
4-2- توصیف داده ها ………………………………………………………………………………………………………………108
4-2-1- جنسیت …………………………………………………………………………………………………………………….108
4-2-2- سن …………………………………………………………………………………………………………………………..109
4-2-3- سطح تحصیلات …………………………………………………………………………………………………………110
4-2-4- سابقه خدمت ……………………………………………………………………………………………………………..111
4-3- آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………….112
4-3-1- نتایج توصیفی……………………………………………………………………………………………………………..113
4-3-1-1- درصد پاسخگویی به گویه های پرسشنامه…………………………………………………………………..113
4-3-1-2- میانگین و انحراف معیار ابعاد پرسشنامه و خرده مقیاسها……………………………………………..124
4-3-2 نتایج استنباطی ……………………………………………………………………………………………………………..128
4-4- بررسی نقش متغیرهای توصیفی در ارزیابی متغیرهای اصلی پژوهش (نتایج آزمون کروسکال والیس)…………………………………………………………………………………………………………………………………….135
4-5- نتایج آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………141
فصل پنجم : نتیجهگیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………142
5-2- نتایج توصیفی پژوهش …………………………………………………………………………………………………….144
5-3- نتایج استنباطی پژوهش…………………………………………………………………………………………………….145
5-4- تحلیل مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………………………….147
5-5- نقش متغیر های توصیفی در ارزیابی متغیرهای اصلی پژوهش………………………………………………..147
5-6- سازگاری یافتهها با تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………148
5-7- پیشنهادهای مبتنی بر یافتههای پژوهش……………………………………………………………………………….148
5-8- پیشنهاد به محققهای آینده ……………………………………………………………………………………………..149
5-9- محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………….149
پیوستها
پیوست 1 – پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………….152
پیوست 2 – خروجی نرم افزار SPSS ……………………………………………………………………………………….163
منابع و مأخذ
منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………….203
منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………208
چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………….210
چکیده
نمایشگاههای بینالمللی بعنوان یکی از مجاری و کانالهای معرفی کالاهای تولید شده و انتقال تکنولوژی در دنیا از اهمیت خاصی برخوردار هستند توجه به موفقیت نمایشگاهها علیالخصوص نمایشگاههای تخصصی بینالمللی که حدود 95 درصد کل نمایشگاهها را در بر میگیرد، میتواند نقش بسیار موثری را در فرآیند توسعه صادرات غیرنفتی داشته باشد. از آنجا که هدف اصلی از انجام این تحقیق، بررسی عوامل موثر بر موفقیت نمایشگاههای تخصصی بینالمللی صادراتی میباشد، ابتدا با توجه به اهداف برگزاری نمایشگاههای بینالمللی و با جمع آوری نظرات خبرگان، اندیشمندان و صاحب نظران امر نمایشگاهی و از طریق پرسشنامه خبره، به شناسایی عوامل موثر اقدام گردید و سپس در ادامه با توزیع 300 عدد پرسشنامه اصلی در جامعه آماری و جمعآوری آن و استفاده از روش تحلیل عاملی و بهرهگیری از به تعیین عوامل موثر بر موفقیت نمایشگاههای بینالمللی پرداخته شد و با استفاده از نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد و نتایج ذیل به دست آمد. بین مدیریت و هدایت عملکردی نیروها و تبلیغات حرفهای، بین شفاف سازی برای مشارکت کنندگان ، نظام حمایتی و رعایت اصول بازرگانی، بین شرایط حاکم بر جامعه و مشارکت همه عوامل درگیر در نمایشگاه و بین توجه به زمان و مکان برگزاری نمایشگاه و موفقیت نمایشگاههای بین المللی ارتباط معناداری وجود دارد. و همچنین مدل مفهومی تحقیق با استفاده از رگرسیون چندگانه مورد تأیید قرار گرفت.
کلید واژه های پژوهش: موفقیت نمایشگاه، زمان و مکان برگزاری نمایشگاه، تبلیغات حرفهای، بین مدیریت و هدایت عملکردی نیروها
مقدمه
نمایشگاهها ابزارگفتگوهای چند منظوره است که امکان حصول و نیل به اهداف ارتباطی به منظورتوسعه فعالیتها را فراهم می آورد .امروزه کارشناسان و صاحب نظران عرصه های اقتصادی در بررسی و تحلیل موضوعهای مربوط به توسعه، به ویژه صادرات غیرنفتی بر این باورند که رونق صادرات در افزایش تولید ناخالص داخلی، ارزآوری، ایجاد اشتغال و در نهایت رهایی از وابستگی اقتصاد نفت بسیار تاثیرگذار بوده است و می بایست مورد حمایت نیز قرار گیرد . بر این اساس برای نیل به چنین اهدافی، نباید از ابزار کارآمدی چون نمایشگاههای بین المللی غفلت ورزید.
امروزه نمایشگاهها نقش بسیار مهمی را در بازاریابی بین المللی بازی می کنند ، زیرا امکان مقایسه سریع میان کالاهای تولید شده را در یک مکان فراهم می سازد . حضور در نمایشگاه موثرترین وسیله برای ارتباط با بهره بردار تولید و شناساندن کالاها ی تولیدی، صادراتی، خدماتی و یافتن بازارهای جدید میباشد.
در قرن بیست و یکم اکثر کشورها، مخصوصاً کشورهای در حال توسعه بیشترین کوشش خود را در جهت توسعه صادرات به کار می گیرند تا بتوانند حداقل نیازهای ارزی خود را تامین نمایند از آنجا که دولت مردان ایران برنامه اقتصاد بدون نفت را سرلوحه فعالیت های خود قرار دادهاند ضرورت تجدید نظر در مسایل اقتصادی به ویژه برگزاری نمایشگاهها که از ابزارهای مهم، با هدف شناسایی بازارهای هدف و نفوذ در آنها میباشد، بیش از پیش اجتناب ناپذیر شده است . مسئله مهمی که دیر زمانی است به فراموشی سپرده شده است و برگزاری نمایشگاههای موفق که متضمن رسیدن
به موارد ذیل است در نظر گرفته نمی شود.
افزایش توان صادراتی
آشنایی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی با دیدگاهها و انتظارات خریداران خارجی
افزایش آگاهی و اطلاعات خریداران خارجی از کالاها و خدمات شرکتهای ایرانی
افزایش اطلاعات تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی از شرایط بازارهای خارجی
شناسایی کشورهای رقیب و بازارهای هدف
مقدمه
دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و توسعه همه جانبه، نیازمند پیروی از الگوهای مناسب توسعه اقتصادی میباشد. تجربه کشورها، علیالخصوص شرق آسیا، بیانگر این موضوع است که این کشورها از الگوی توسعه صادرات به نحو درست بهرهبرداری کردهاند تا به رشد اقتصادی بالا و پایدار دست یافتهاند. برای کشور ما که اقتصاد آن همواره به لحاظ کسب درآمدهای ارزی به تولید و صادرات نفت وابسته بوده است و با توجه به نوسانات قیمت نفت در دو برنامه گذشته و میزان ذخایر نفتی و توانایی صدور آن برای کشور، سیاست جایگزینی صادرات غیرنفتی جهت تأمین ارز مورد نیاز کشور یعنی صنایع داخلی را تشویق به تولید کالاهای وارداتی و صدور دیگر کالاها به کشورها بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا هر آنچه که بتواند به توسعه صادرات غیرنفتی کمک کند میبایست مدنظر سیاستگذاران، برنامهریزان و فعالان اقتصادی قرار گیرد. یکی از ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاهها میباشند. با توجه به نظرات کارشناسان اقتصادی و بازرگانی از موثرترین نمایشگاهها در توسعه صادرات غیرنفتی، برگزاری نمایشگاههای تخصصی (صادراتی) بینالمللی است که این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر موفقیت آن میپردازد.
بیان مسئله پژوهش
در سالهای اخیر صادرات غیرنفتی واژهای متداول در ایران و سایر کشورهای صادرکننده نفت(به ویژه کشورهای خاورمیانه) است. تا چندی پیش این کشورها، صادراتی جز نفت و گاز نداشتند و همواره در معرض این انتقاد بودند که اقتصادشان تک محصولی بوده و درآمدشان با تغییر قیمت در نوسان است. (زیرک،معصومه، اثرات اجرای اصل 44قانون اساسی و نقش چشمانداز 20 ساله و برنامه چهارم در توسعه صادرات غیر نفتی، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387) تجربه نشان داده که آن دسته از کشورهایی که دارای اقتصاد تک محصولی و عمدتاً وابسته به نفت هستند؛ نه تنها مسیر توسعه را طی نخواهند نمود بلکه در مواجهه با طوفانهای اقتصادی دچار بحران خواهند شد. براین اساس، از جمله راههای رشد اقتصادی و دستیابی به بازارهای جهانی، کاستن از میزان وابستگی درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام و توسعه صادرات غیر نفتی میباشد.(سلطانی، الیزابت، شیدا خیراندیش، صادرات غیر نفتی در استان فارس بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی و تعیین مزیت نسبی محصولات استان، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387،ص415) برای جهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی، ضرورت دارد از تمامی ابزارهای نفوذ در بازارهای جهانی و منطقهای به نحو مطلوب و متناسب بهرهبرداری شود. یکی از ابزارهای بسیار کارآمد نمایشگاه میباشد که میتواند ارتباط مستقیمی بین عرضهکننده و متقاضی کالا و در نهایت مبادله کالاها و خدمات را میسر سازد. فعالیتهای نمایشگاهی موجبات پویایی سایر بخشهای اقتصادی نیز میشود، به طوری که بهرهگیری از روشها و تکنیکهای علمی مبتنی بر برنامهریزی هدفمند و جامع در فرایند برپایی و استفاده از نتایج نمایشگاهها میتواند نوید بخش رونق اقتصادی باشد. این گونه نمایشگاهها از دیدگاه صادرات صنعتی و خدمات مناسبترین فرصتها را برای تولیدکنندگان و عرضهکنندگان مهیا میسازد تا از طریق توانمندیهای خود به مشتریان بالقوه، افزایش فروش و در نتیجه ارتقای سطح فعالیت اقتصادی خود را رقم زنند(علوی،1383) (علوی،سید محمد رضا، مقدمهای بر صنعت نمایشگاهی، شرکت نمایشگاههای بین المللی،1383). حال این مسئله در ذهن ما به وجود میآید که آیا نمایشگاهها میتوانند به عنوان یک ابزار بازاریابی موجبات توسعه صادرات غیر نفتی و کاهش وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفتی را ایجاد کنند یا نه؟و چه عواملی بر موفقیت هر چه بهتر نمایشگاه ها اثر دارند؟
اهمیت، ضرورت و انگیزه پژوهش
صادرات به عنوان موتور محرکه اقتصاد و رمز بقای کشورها در بازارهای جهانی نقش مهمی را در عرصه اقتصاد ایفا میکند، زیرا تقویت ظرفیت های تولید و ایجاد ظرفیت های جدید ضمن هموار کردن راه توسعه صادرات نقش دولت را به عنوان تضمینکننده سرمایهگذاریهای موجود و کاهش انحصار پر رنگتر میکند. از سوی دیگر صادرات امکان استفاده از بازارهای جهانی را برای رشد تولید داخلی مهیا کرده و بنگاههای تولیدی را قادر میکند تا از محدودیتهای بازار داخلی رها شده و با توسعه صادرات بازارهای جهانی را هدف قرار داده و از صرفههای اقتصادی حاصل از مقیاس تولید بیشتر بهرهبرداری کنند.(مریم فدایی، نقش تحقیقات استراتژیک بازار در توسعه صادرات،، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387،ص659)
یکی از ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاه است. هیچ یک از وسایل ارتباط جمعی همانند نمایشگاه دارای کارکرد چند بعدی نیستند. در نمایشگاه میتوان علاو بر جذب مشتریان جدید و بهبود مناسبات با مشتریان فعلی، از تغییرات در ترکیب و رفتار آنها اطلاع حاصل کرد و ضمن تماس مستقیم با خریداران بالقوه اطلاعات مورد نیاز در زمینههای چون کیفیت کالا، روش یا طرقه کار با آن، خدمات پس از فروش … را در اختیار آنها گذاشت. در تعریف گویا و کوتاه نمایشگاه را میتوان تبلیغ زنده نامید، زیرا در نمایشگاه عواملی چون تولیدکننده، توزیعکننده، مصرفکننده کالا یا خدمات دریک زمان و مکان مناسب گردهم میآیند، هم چنین برگزاری نمایشگاه موجب افزایش سطح اطلاعات و دانش عمومی، علمی و فنی بازدیدکنندگان میگردد.(نیازی،1382،ص17) (نیازی،سید رضا(1382)؛ حضور موفق در نمایشگاه، چاپ اول، نشر اتابک.)
اهداف پژوهش
مقدمه:
هیدروکراکینگ یک فرایند ثانویه مهمی در صنعت نفت می باشد و یکی از فرایندهای مهم در ارتقای کیفیت برش های نفتی به شمار می رود. خوراک این فرایند معمولا در محدوده گازوئیل خلا تا پسماندهای نفتی می باشد. فرایند شامل کراکینگ اجزاء سنگین نفتی در حضور هیدروژن است. فرایند از نظر زیست محیطی مشکلی ندارد. این فرایند برای ماکزیمم کردن محصولات میان تقطیر، گازوئیل به کار می رود.
هدف از انجام این پروژه پیش بینی رفتار سینتیکی واکنش هیدروکراکنیگ در فشار بالا است که در نتیجه می توان توزیع محصولات را پیش بینی کرد.
فصل اول: کلیات
1-1) هدف:
هیدروکراکینگ از لحاظ اهمیت دومین فرایند در صنعت نفت می باشد و یکی از فرایندهای مهم در ارتقای کیفیت برش های نفتی به شمار می رود. با اینکه فرایند هیدروژن دار کردن یکی از قدیمی ترین فرایندهای کاتالیستی در صنعت پالایش نفت است، ولی در بین فرایندها تنها فرایند هیدروکراکینگ توسعه زیادی یافته است. این توجه به هیدروکراکینگ چندین علت داشته که برخی از آنها عبارتند از:
– نوع تقاضا برای فراورده های نفتی تغییر کرده است و درخواست برای بنزین، در مقایسه با سایر مواد میان تقطیر بالا رفته است.
– در سال های اخیر هیدروژن با قیمت ارزان و به مقدار زیاد به عنوان فراورده جانبی عملیات رفرمینگ کاتالیستی به دست می آید.
– مسائل زیست محیطی موجب محدودیت غلظت های گوگرد و ترکیب آروماتیکی در سوخت های موتوری شده است.
2-1) پیشینه تحقیق:
تکنولوژی هیدروکراکینگ از تبدیل ذغال سنگ در آلمان در سال 1925 توسعه یافت و هدف از آن تولید سوخت مایع مصرفی از رسوبات درونی ذغال سنگ بود. تبدیل ذغال سنگ به سوخت مایع تحت عملیات کاتالیستی در فشار و دمای بالا انجام شد، که بعدها تکنولوژی هیدروکراکینگ تبدیل گازوئیل سنگین به سوخت های سبک تر توسعه یافت و اولین واحد هیدروکراکینگ نفتی را شورون در سال 1958 به صورت تجاری راه اندازی کرد.
خوراک این واحد معمولا در محدوده نفت گاز خلاء تا پسماندهای نفتی می باشد. فرایند شامل شکست برش های سنگین نفتی در حضور هیدروژن می باشد. این واحد بیشتر
مدیریت دانش یكی از دستاوردهای عصر اطلاعات و دانش است و با توجه به ویژگی های آن، امروزه سازمان های موفق به شدت احساس نیاز به بهره مندی از آن دارند.خلق دانش و نوآوری بخش مهمی از مزیت رقابتی سازمانها در اقتصاد مدرن تلقی می شوند. عصر امروزه عصر اقتصاد دانشی برپایه حركت به سوی جهانی شدن است. مدیریت دانش عامل مهمی در این اقتصاد است چنانچه در نگرش های نوین امروزی ، كسب وكارهای گوناگون با توجه به شرایط خاص خود به مدیریت كردن دانش مورد نیازشان می پردازند. امروزه مدیریت دانش را ابزاری قدرتمند برای دستیابی به مزیت رقابتی و مدیریت داراییهای دانشی آشکار و پنهان سازمانها میدانند. برای اعمال مدیریت دانش بصورت اثربخش، امکان سنجی پیادهسازی آن از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین منظور در این تحقیق امکانسنجی پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس بررسی شده است.
برای رسیدن به نتیجه نهایی در این تحقیق پس از نمونه گیری ، پرسشنامههای محقق ساخته بین 123 نفر از افراد جامعه توزیع گردید و دادههای بدست آمده با بهره گرفتن از آزمون X2 و با بهره گرفتن از نرم افزار22 SPSS تحلیل گردید. برای این کار تک تک متغیرهای موجود در زیرساختارها و فرایندهای مدیریت دانش مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان میدهند که این شرکت از هر جهتی(زیرساختارها و فرآیندهای مدیریت دانش) آماده پیادهسازی مدیریت دانش است.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
با گذر از اقتصاد سنتی مبتنی بر منابع به اقتصاد مبتنی بر دانش، دانش به یکی از دارایی های اساسی سازمانها تبدیل شده است و مدیریت آن امری ضروری به نظر می رسد. در اقتصاد نوین، دانش منبع اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی است و سایر عوامل سنتی تولید مانند زمین، نیروی کار و سرمایه در مرتبه بعدی اهمیت قراردارند. بر خلاف منابع سنتی تولید ،دانش منبعی است که در ذهن افراد قفل و مخفی شده است .خلق و تسهیم دانش فعالیت نا آشکاری است که نه قابل مشاهده است و نه با اجبار قابل دسترسی است(دراکر 1994) .
اگرچه دانش اعضای سازمان برای توسعه مبنای دانش سازمانی ، ضروری است ، دانش سازمان چیزی فراتر از مجموع ساده دانش افراد است . دانش سازمانی از طریق الگوهای تعاملی منحصر به فرد میان فناوری ها ، روش ها و افراد سازمان شکل می گیرد و به آسانی قابل تقلید توسط سازمان های دیگر نیست . وجود تعامل بین فناوری ها ، روش ها و افراد در سازمان نتایج و پیامدهای عمیقی برای مدیریت دانش دارد و این بدان علت است که الگوی تعاملی بین فناوری ها ، روش ها وافراد سازمان منحصر به فرد بوده ( مختص همان سازمان بوده ) و نمی توان به آسانی آن را در بازار به فروش گذاشت بنابراین قابل تقلید توسط سازمان های دیگر نیست (اسفیدانی، کرمی، 1383).
هنگامی که پای دانش در میان باشد ناخودآگاه صحبت از مدیریت دانش نیز ضروری میشود چراکه دانش موجود در سازمان باید به نحوی مدیریت شود که به سازمان در رسیدن به اهداف و مزیت رقابتی کمک کند. امروزه مدیریت دانش به یکی از مباحث با اهمیت در عرصه جهانی تبدیل شده است . در سال های اخیر ، شرکت های موفق، پیوستن به روند دانش را آغاز نموده و مفاهیمی چون کار دانشی ، نیروی دانشی ، سازمان های دانشی ومدیریت دانش از تشدید این روند خبر می دهند.
در زمان کنونی بیش از گذشته به سازمان ها به مثابه موتورهای دانشی نگریسته می شود که به توانمندی هایی در قالب دانش و مهارت نیاز داشته و از طریق فعالیت های مبتنی بر دانش ، به تولید و عرضه کالا می پردازند به این ترتیب ، مدیریت دانش ابزاری اساسی در کسب و کار برای شرکت هایی است که می خواهند در زمینه ایجاد نوآوری و تغییر ، قواعد بازی را به اراده خویش تغییر دهند . همچنین توانایی خلق آینده به جای پیش بینی و واکنش نسبت به آن از دیگر نتایجی است که استقرار سامانه های دانش با خود به ارمغان آورده است(اسفیدانی، کرمی، 1383).
در واقع تاکید بر مدیریت دانش ، حاصل توسعه اقتصادی ، صنعتی و فرهنگی است . بسیاری از صاحبنظران اعتقاد دارند که اکنون بشر به عصر دانش گام نهاده است ، عصری که مبنای رقابت سازمان ها ، نه وابستگی به منابع طبیعی و یا بهره وری عملیاتی بلکه طراحی محصولات و خدمات متنوع و با کیفیت شده است . امروز،دانش در کنار سه منبع کار ، سرمایه و زمین که از ویژگی های جوامع کشاورزی و سرمایه ای بوده اند،در جوامع دانشی مطرح شده است(آزاد، شرافت، وکیلی، 1384).
مدیریت دانش با نوآوری ها و ابداعات در مهارت های مدیریتی و یادگیری سازمانی نقاط مشترک بسیاری دارد. ابتدا مدیریت دانش بر سیستم های اطلاعاتی متمرکز بود و سپس نیروی خود را به سوی توسعه مدیریت و سرمایه فکری و مهارت های مدیریتی تغییر داد. با بررسی و تحلیل دانش و اهمیت ویژگی های آن در حیطه عملکرد سازمان ها ، می توان دریافت که برخورداری از دانش و اطلاعات به روز برای ادامه حیات سازمان ها به ضرورت انکار ناپذیر تبدیل شده است . به خصوص اگر روند تغییر و تحولات دانش در جامعه به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد، این نتیجه حاصل می شود که جامعه فرا صنعتی امروز جامعه ای اطلاعاتی است که در آن به تدریج فناوری های نیروافزا جای خود را به فناوری های دانش افزا می دهند.
2-1- بیان مسئله
با بررسی و تحلیل دانش و اهمیت و ویژگی های آن در حیطه ی عملکرد سازمان ها می توان دریافت که بر خورداری از دانش و اطلاعات به روز برای ادامه حیات سازمان ها به یک ضرورت انکار ناپذیر تبدیل شده است. به ویژه اگر روند تغییر و تحولات دانش در جامعه معاصر به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد، این نتیجه مهم حاصل می شود که جامعه فرا صنعتی امروز یک جامعه مبتنی بر اطلاعات است که در آن به تدریج فن آوری های نیروافزا جای خود را به فن آوری های دانش افزا می دهند .
به بیان دیگر سیتسم های اطلاعات مدیریت به تدریج جای خود را به سیستم مدیریت دانش می دهند تا سازمان ها با تبدیل اطلاعات به دانش و خرد، بتوانند همگام با تغییرات سریع محیطی، به ایجاد تصمیمات راهبردی توفیق یابند. از این رو سازمان ها به دنبال آن هستند تا نحوه تبدیل اطلاعات و دانسته های فردی و سازمانی را به دانش و مهارت های فردی و گروهی تبیین و روشن نمایند (Prost, 2000) و از آنجا که امروزه مهمترین ویژگی جهان رقابتی، تغییر است، سازمان ها ناگزیرند با تکیه بر دانش افراد خود به عنوان مهمترین سرمایه سازمان و بهره گیری از ایده های جدید و استفاده علمی از آن ایده ها در پیشبرد مقاصد سازمان تلاش کنند.
اگرچه در سالهای اخیر تلاشهای قابل توجه متعددی در محافل آکادمیک و تجاری برای کمک به فهم بهتر مدیریت دانش صورت گرفته است اما هنوز غلط رایجی که وجود دارد این است که مدیریت دانش با فن آوری اطلاعات مترادف فرض می شود.نتایج تحقیقات منتشر شده موید آن است که چنانچه دانشِ ضمنی در ایجاد مزیت رقابتی سازمان نقش اصلی را ایفا نماید، انگاه سرمایه گذاری در فن آوری و استفاده از آن بدون توجه به این دانش موجب از دست رفتن سریع مزیت رقابتی یاد شده می گردد. از این رو سازمانها نباید انتظار داشته باشند که این نوع سرمایه گذاری منجر به ایجاد و حفظ مزیت رقابتی برای آنان گردد. لذا مهمترین مسئله در این تحقیق را میتوان به امکان سنجی استقرار مدیریت دانش در صنعت حمل و نقل و شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس به عنوان مطالعه موردی و اخص نام برد.
3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق
حرکت به سوی جامعه های مبتنی بر دانش مقوله ای است که امروزه در همه جا مورد بحث واقع می شود . ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات و نفوذ آن به تمامی ابعاد زندگی بشر، پارادایم های جدیدی را پیش روی همگان قرار داده و زندگی بشر را متحول ساخته است . سازمانها نیز از این امر مستثنی نبوده و در همین راستا دچار تغییرات و تحولات زیادی شده اند. سازمانها در عصر تحولات روز افزون و شتابان، به منظور کسب مزیت رقابتی و جهت ادامه بقا و حیات و مقابله با شرایط متغیر محیطی ، به استفاده از ابزارهای مدیریتی نوین ، تکنیک ها و اصول نو رو آورده اند. مدیریت دانش بعنوان یکی از آخرین مباحث سازمانی مطرح شده و در همین راستا به کمک سازمان آمده است. (نوروزیان،1385)
مدیریت دانش ، علم ماندن و پیشرفت کردن در سبز فایل است و مسلح نشدن به آن به مثابه عدم استفاده از ماشین الات کشاورزی و استفاده از گاو آهن در قرن بیستم است.
مدیریت دانش منافع بیشماری را برای سازمانها به ارمغان می آورد، فرصت هایی برای صرفه جویی های اساسی، بهبودهای قابل توجه در عملکرد افراد و دیگر مزایای رقابتی را فراهم می کند. سازمان هایی که برنامه های مدیریت دانش را به کار می گیرند از مزایای آن که شامل، افزایش همکاری ها، ارتباطات سازمانی بهبود یافته، بهبود مهارت های کارکنان، اتخاذ تصمیمات بهتر، و افزایش نوآوری در سازمان است بهره می گیرند (Albert, 2009).
مدیریت دانش مورد توجه روز افزون سازمان هایی است که می خواهند منافعی را از این زمینه ی نو ظهور کسب کنند. با نگاهی به تعداد مقالات منتشر شده در خصوص این موضوع، به روند صعودی این توجه پی می بریم.
برای مثال در پایگاه اطلاعات مقالات پرو-کووست در سال 1995 حدود 45 مقاله مرتبط با این موضوع موجود بوده ، که این تعداد در سال 2006 به حدود 8000 مقاله افزایش یافته و در اوایل سال 2010 تعداد مقالات در این خصوص بیش از 23000 مورد رسیده است.
