مطالعه تحقیقی است در ارتباط با نقش مدیریت در جمع آوری، حمل‌ونقل و دفع زباله‌های بیمارستانی در شهر تهران. مطالعه فوق بر روی بیمارستان دولتی شهدای تجریش در شهر تهران در سال ۱۳۹۱ صورت گرفته است. روش تحقیق بر اساس جمع آوری اطلاعات از بیمارستانها با استفاده از یک چک لیست، پرسشنامه ، مشاهده در محل و آنالیز داده‌ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که نقش مدیریت در امر کنترل پسماندهای بیمارستانی بسیار با اهمیت است چنانچه با تدوین استراتژی‌های کارآمد توسط مدیران و اجرای ان توسط کارکنان می‌توان تا حد زیادی در زمینه مدیریت پسماندهای بیمارستانی موفق بود. علاوه بر این با توجه به استانداردهای وزارت بهداشت وضعیت این بیمارستان در زمینه مدیریت پسماند نسبت به سایر بیمارستان‌های ایران مطلوب گزارش شد.
كلمات كلیدی: بیمارستان – زباله عفونی – جمع آوری زباله – زباله خطر
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول مقدمه و کلیات… 1
1-1 مقدمه. 2
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق.. 5
1-3 اهداف تحقیق.. 7
1-4 فرضیات تحقیق.. 8
1-5 تعاریف پسماندهای مراکز بهداشتی- درمانی.. 8
1-6 انواع طبقه بندی پسماند های بیمارستانی.. 9
1-7 مخاطرات بهداشتی پسماند های بیمارستانی.. 18
1-8 مدیریت پسماند بیمارستانی و لزوم توجه به آن.. 19
1-8-1 تفکیک پسماند های بیمارستانی.. 21
1-8-2 نگهداری موقت پسماند های بیمارستانی.. 24
1-8-3 بازیافت و دفع پسماند های بیمارستانی.. 25
1-8-4 حمل و نقل پسماند ها در داخل و خارج از سایت درمانی.. 27
1-8-5 نگهداری سوابق مدیریتی پسماند. 29
1-8-6 آموزش ادواری کارکنان به منظور روزآمد کردن دانش آن ها 29
1-9 برنامهریزی مدیریتی و بهینهسازی سیستمهای جمعآوری و دفع پسماند در مراکز درمانی 31
1-10 نقش مدیران بیمارستان در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 34
1-11جنبه های اقتصادی در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 37
فصل دوم بررسی منابع.. 39
فصل سوم روش تحقیق… 51
3-1- منطقه مورد مطالعه. 52
3-1-1 تاریخچه بیمارستان شهدای تجریش…. 53
3-1-2 چارت سازمانی بیمارستان شهدای تجریش…. 54
3-1-3 خدمات بیمارستان شهدای تجریش…. 54
3-2 روش تحقیق.. 56
3-3 جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 56
3-4 ابزار جمع آوری اطلاعات… 56
3-5 اعتبار 57
3-6 متغییر ها 58
3 -7روش جمع آوری اطلاعات… 58
3-8 روش های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها 59
فصل چهارم نتایج.. 61
4-1 بررسی و توصیف گزارشات و آییننامههای مصوب و برنامههای عملیاتی موجود در بیمارستان 62
4-1-1 آخرین برنامه عملیاتی مدیریت اجرایی پسماند پزشکی در بیمارستان شهدای تجریش مصوب(6/91) 63
4-2 توصیف دادههای مربوط به پرسشنامه پژوهشگر ساخته. 74
4-2-1 ویژگی های فردی پاسخگویان.. 74
4-2-1-1 جنسیت پاسخگویان.. 74
4-2-1-2 سن.. 75
4-2-1-3 سطح تحصیلات… 76
4-2-1-4 مدت ساعت کاری در شبانه روز 77
4-2-1-5 سابقه کاری.. 77
4-2-1-6 نظرات پاسخگویان در زمینه میزان اهمیت و تاثیر سیاست ها و استراتژی‌های مدیریت پسماندهای بیمارستانی 78
4-2-1-7 بررسی تفاوت سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 79
4-2-1-8 نظرات پاسخگویان در زمینه تاثیر تفاوت جنسیتی کارکنان در مدیریت پسماند. 80
4-2-1-9 نظرات پاسخگویان در زمینه ارتباطبینمدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری‌های شغلی 81
4-2-1-10 نظرات پاسخگویان در زمینه میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی 82
4-3 تحلیل همبستگی متغیرهای فردی با نظرات آنان.. 83
4-3-1 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان اهمیت سیاست ها و استراتژی های مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 83
4-3-2 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 84
4-3-3 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان بکارگیری کد بندی 
رنگی جهت تفکیک پسماندهای بیمارستانی.. 85
4-3-4 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان ابتلا به عفونت به علت عدم رعایت ایمنی 85
4-3-5 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی.. 86
4-3-6 میزان تعیین تفاوت‌های موجود در متغیرهای تحقیق در دو گروه جنسی کارکنان.. 87
4-4 بررسی استاندارد بودن نتایج حاصل از چک لیست… 88
4-4-1 کلیات… 88
4-4-2 بررسی برنامه های مدیریت پسماند. 88
4-4-3 بررسی وضعیت نیروی انسانی درگیر در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 88
4-4-4 بررسی وضعیت تفکیک، بسته بندی وجمع آوری پسماند. 89
4-4-5 بررسی و ضعیت حمل پسماند. 91
4-4- 6 بررسی محل نگهداری موقت پسماند. 91
4-4-7 بررسی وضعیت واحد امحاء پسماند. 92
4-5 بحث و نتیجه گیری.. 93
4-6- محدودیتهای تحقیق.. 97
4-7 پیشنهادات… 97
فصل پنجم منابع و مآخذ.. 99
ضمائم.. 10
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-1 : تعداد از رادیو اكتیوهای مورد استفاده در بیمارستانها و مراكز بهداشتی درمانی.. 10
جدول 1-2 : كد گذاری رنگی پیشنهاد شده برای مواد زائد مراكز بهداشتی و درمانی.. 23
جدول 1-3 : روش های دفع انواع پسماندهای بیمارستانی.. 27
جدول 1-4: جدول متغییر ها 58
جدول4-1 : شناسنامه بیمارستان شهدای تجریش…. 62
جدول4-2 : تفکیک بخش های بیمارستان شهدای تجریش…. 62
جدول 4-3: فهرست بخش های فعال واحد. 64
جدول 4-4: فهرست امکانات و تجهیزات موجود مدیریت اجرایی پسماندها 65
جدول 4-5: تشریح امکانات و تجهیزات مورد نیاز 66
جدول 4-6: تشریح منابع انسانی مورد نیاز 66
جدول 4-7: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر جنسیت… 74
جدول 4-8: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سن.. 75
جدول 4-9: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سطح تحصیلات… 76
جدول 4-10: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر مدت ساعت کاری در شبانه روز 77
جدول 4-11: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سابقه کاری.. 78
جدول 4-12: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظرتاثیر و اهمیت سیاست ها و استراتژهای مدیریت پسماندهای بیمارستانی 79
جدول 4-13: توزیع فراوانی پاسخگویان برای تفاوت سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی 80
جدول 4-14: توزیع فراوانی پاسخگویان مرد از نظر میزان بکارگیری کد بندی رنگی جهت تفکیک پسماندهای بیمارستانی 81
جدول 4-15: توزیع فراوانی پاسخگویان به ارتباط بین مدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری های شغلی 82
جدول 4-16: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی 83
جدول 4-17: میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان اهمیت سیاست ها و استراتژ ی های مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 84
جدول 4-18 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 84
جدول 4-19 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان بکارگیری کد بندی رنگی جهت تفکیک پسماندهای بیمارستانی.. 85
جدول 4-20: میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان ابتلا به عفونت به علت عدم رعایت ایمنی 86
جدول 4-21: میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با نظرات آنان در زمینه میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی.. 86
جدول 4-22: نتایج آزمون t مستقل در دو گروه جنسی کارکنان.. 87
جدول4-23 میزان همبستگی دیدگاه های کارکنان در زمینه های مختلف مطرح شده در پرسشنامه 94
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل1-1: درصد پسماندهای تولید شده در واحدهای بیمارستانی.. 9
شکل1-2 : تصاویر برخی از پسماند های بیمارستانی.. 17
شکل1-3: چرخه مدیریت پسماند های بیمارستانی.. 21
شکل 1-4 : علامت های مورد استفاده جهت برچسب گذاری.. 24
شکل1-5: درصد استفاده ازانواع ترولی در ایران.. 28
شكل1-6: تجهیزات حفاظت فردی توصیه شده برای كارگران مرتبط با حمل ونقل زائدات بیمارستانی 31
شکل1- 7: هرم مدیریت پسماندها با رویکرد کاهش تولید و بازیافت… 32
شكل1-8 : تشكیلات مدیریت مواد زائد بیمارستانی.. 37
شکل 3-1: نقشه دسترسی به بیمارستان شهدای تجریش…. 52
شکل 3-2: بیمارستان شهدای تجریش…. 53
شکل 3-3 چارت سازمانی بیمارستان شهدای تجریش…. 54
شکل 4-1: هدف برنامه اجریی.. 63
شکل 4-2: میانگین سالانه پسماندها در سال 1390.. 67
شکل4-3: میانگین سالانه پسماندها در سال 1391.. 67
شکل 4-4: سطل پسماندهای شیمیایی و معمولی.. 69
شکل 4-5 سطل پسماند های عفونی و سماند های پرتوزا… 69
شکل 4-6 Safety Box. 70
شکل 4-7 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر جنسیت… 75
شکل4-8 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سن.. 75
شکل4-9 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سطح تحصیلات… 76
شکل 4-10 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظرمدت ساعت کاری در شبانه روز 77
شکل4-11 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سابقه کاری.. 78
شکل4-12 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظرتاثیر و اهمیت سیاست ها و استراتژی های مدیریت پسماندهای بیمارستانی 79
شکل4-13: توزیع فراوانی پاسخگویان برای تفاوت سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی 80
شکل4-14 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر میزان بکارگیری کد بندی رنگی جهت تفکیک پسماندهای بیمارستانی 81
شکل4-15توزیع فراوانی پاسخگویان به ارتباط بین مدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری های شغلی 82
شکل4-16: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی 83
فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1 مقدمه
انسان بزرگترین کاربر زمین است و برای فراهم آوردن نیاز خود، بیشترین بهره را از زمین می برد. این بهرهوری روز افزون، بدون پیامد نیست. انسان به نسبت بهرهمندی از طبیعت برای فراهم آوردن خوراک و پوشاک و ساخت و پرداخت دستگاههایی که شیوه و روند زندگی را بهبود میبخشد، پسماند و دوریز تولید می کند. پسماندهای که برخی به طبیعت باز میگردند، برخی بازیافت شده، دوباره به چرخه تولید و بهره وری باز میگردند و برخی دیگر که روی دست طبیعت و انسان میمانند و چاره ای نمیماند مگر کاستن خطر و آلودگی آنها و پنهان کردن آن در دل خاک تا شاید خاک خود راهی برای دگرگونی و بازیافت این مواد باشند.
پسماندهای پزشكی یا بهداشتی[1]، كلیه پسماندهای تولید شده توسط واحدهای تأمین وحفظ سلامت، مؤسسات تحقیقاتی و آزمایشگاه ها را دربر میگیرد یا به عبارت دیگر به كلیه پسماندهای عفونی وزیان آور ناشی از