وبلاگ

بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله (عج) تهران
متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته :میکروبیولوژی

گرایش :عمومی
عنوان :بررسی وجود و تعیین هویت فاکتورهای پاتوژنیسته در سویه های اشرشیا کلی یوروپاتوژن جدا شده از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله (عج) تهران
 

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد دامغان
دانشکده
 

پایان نامه (یا رساله) برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته میکروبیولوژی
گرایش عمومی
 

عنوان
بررسی وجود و تعیین هویت فاکتورهای پاتوژنیسته در سویه های اشرشیا کلی یوروپاتوژن جدا شده از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله (عج) تهران
 

استاد راهنما
سیده مرجان مجابی
 

بهمن ماه 1393
 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                                      صفحه
چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1 

فصل اول : مقدمه

1-1-بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-3-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-4-فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-5-تاریخچه اشرشیا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-5-1-خانواده انتروباکتریاسه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-5-2-اشرشیا کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-5-3-طبقه بندی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-5-3-1-ساختار آنتی ژنی اشرشیا کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-5-3-2-ساختار آنتی ژن سوماتیک یا آنتی ژن O…………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-5-3-3-ساختار آن کپسولی یا آنتی ژن K………………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-5-3-4-ساختار آنتی ژن تاژکی یا آنتی ژن تاژکی یا آنتی ژن H………………………………………………………………………………………………………….9

1-5-3-5-ساختار آنتی ژن فیمبریه ای یا آنتی ژن F……………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-6-خصوصیات مورفولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-6-1-خصوصیات کشت و بیوشیمیایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………11

1-6-2-مقاومت………………………………………………………………………………………………………………………………  ……………………………………………………………………12

1-6-3-ژنتیک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-7-بیماری زایی اشرشیا کلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-7-1-فاکتورهای حدت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-7-1-1-کپسول………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..14

1-7-1-2-آندوتوکسین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

1-7-1-3-پروتئین های اتصالی فیمبریه ای………………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-7-1-4-اگزوتوکسین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..15

1-7-2-1-انتروتوکسین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..16

1-7-2-2-سیتوتوکسین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..16

1-7-2-3-وروتوکسین ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………17

1-7-2-4-آلفاهمولیزین ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

1-7-2-5-سیدروفورها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..17

عنوان                                                                                                                                         صفحه
1-7-3-تغییر فاز آنتی ژنی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………18 

1-7-3-1-سیستم ترشحی نوع III …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18

1-7-3-2-بیماری در انسان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………18

1-7-4-1-پاتوتیپ اشرشیا کلی های پاتوژن روده ای…………………………………………………………………………………………………………………………………19

1-7-4-2-پاتوتیپ اشرشیا کلی توکسین زای روده ای(ETEC)………………………………………………………………………………………………………………19

1-7-4-3-پاتوتیپ اشرشیا کلی بیماری زای روده ای (EPEC)………………………………………………………………………………………………………………20

1-7-4-4-پاتوتیپ اشرشیاکلی انترواگرگتیو(EAggEC)……………………………………………………………………………………………………………………………21

1-7-4-5-پاتوتیپ اشرشیا کلی انتروهموراژیک (EHEC)……………………………………………………………………………………………………………………….21

1-7-4-6-پاتوتیپاشرشیا کلی انترواینواسیو(EIEC)……………………………………………………………………………………………………………………………………..22

1-8-عفونت های اشرشیا کلی های خارج روده ای…………………………………………………………………………………………………………………………………….22

1-8-1-1-باکتریولوژی و مننژیت اشرشیا کلی (MAEC)………………………………………………………………………………………………………………………….23

1-8-1-2-سپسیس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

1-8-1-3-التهاب مثانه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….23

1-8-1-4-سپتی سمی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24

1-8-2-عفونت مجاریادراری(UTI)………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….24

1-8-2-1-مقاومت های آنتی بیوتیکی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..25

1-8-2-2-مقاومت در اشرشیا کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………26

1-8-2-3-فیلوژنتیک اشرشیا کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..26

1-9-عوامل بیماری زایی(ویرولانس در اشرشیا)……………………………………………………………………………………………………………………………………………27

1-9-1-ژن aer (آئروباکتین)………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..28

1-9-1-2-اتصال دهنده ها (Adhesions)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

1-9-1-3-مکانیسم بیماری زاییUPEC در ارتباط با افمبریال ادهسین………………………………………………………………………………………………….30

1-9-1-5-مکانیسم بیماری زایی UPEC در ارتباط با همولیزین (HlyA)……………………………………………………………………………………………..33

1-10-تعاریف واژه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..34

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- بررسی  تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1-نوع مطالعه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38

3-2-جامعه مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38

3-3-روش انجام طرح………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….38

3-3-1-مواد وتجهیزات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….38

 
3-3-1-1-دستگاه ها و وسایل مورد نیاز…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38 

3-3-1-2-مواد مصرفی مورد نیاز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-3-1-3-محیط های کشت مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-4-ترکیبات و محلول های مورد استفاده در تحقیق و فرمول ساخت آنها……………………………………………………………………………………………..41

3-5-روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………43

3-5-1-جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-5-2-انجام امور باکتریولوژیک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

3-5-3-نمونه برداری، کشت، جداسازی و تعیین هویت باکتری ها……………………………………………………………………………………………………………43

3-5-3-1-نمونه برداری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

3-5-3-2-طرز تهییه محیط های کشت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………43

3-5-3-3-نگه داری نمونه های عفونت ادراری………………………………………………………………………………………………………………………………………………45

3-5-3-4-نگه داری سویه باکتری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-5-4-استخراج، تعیین کمیت و کیفیت DNA……………………………………………………………………………………………………………………………………………….46

3-5-4-1-استخراج DNA……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

3-5-4-2-کمیت سنجی و غلظت سنجی DNA استخراج شده…………………………………………………………………………………………………………………..46

3-5-5-انجام آزمایشات مولکولی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-5-5-1-پرایمرها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-5-5-2-رقیق سازی پرایمرها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….49

3-5-6-انجام PCR…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..49

3-5-6-1-بهینه سازی اجزاء واکنش PCR………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..50

3-5-6-2-بهینه سازی تهیه Master Mix ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-5-7-گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژن aer ………………………………………………………………………………………………50

3-5-7-1-گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژن  HlyA…………………………………………………………………………………..51

3-5-7-2- گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژن Pap ……………………………………………………………………………………..51

3-5-7-3- گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژن  Cnf ………………………………………………………………………………… 52

3-5-7-4- گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژن Afa ………………………………………………………………………………….. 53

3-5-7-5-گرادیانت دمایی جهت به دست آوردن دمای اتصال برای ژنFim  ………………………………………………………………………………… 53

3-6-مراحل انجام PCR …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………54

3-6-1-بهینه سازی PCR ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………54

3-6-2-بررسی محصول PCR……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….55

3-7-مواد مورد نیاز برای انجام الکتروفورز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56

3-7-1-ژل آگارز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………56

 
3-7-1-1-طرز تهییه ژل آگارز…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….56 

3-7-1-3-بافر سنگین کننده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………56

3-7-1-4-رنگ آمیزی ژل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….57

3-8-توالی یابی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-9-1-روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….57

3-9-2-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….58

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1-فراوانی بیماران بر اساس جنس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..59

4-2-نتایج مربوط به فراوانی فاکتورهای حدت در اشرشیا کلی…………………………………………………………………………………………………………………..60

4-3-نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژن آئروباکتین در سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن………………………………………………..61

4-3-1-بهینه سازی دمای اتصال………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….61

4-3-1-1-انجام آزمون روی سایر ایزوله ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….62

4-3-2-نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژن سایتوتوکسیک نکروز دهنده در سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن………..64

4-3-2-1- بهینه سازی دمای اتصال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

4-3-2-2- انجام آزمون روی سایر ایزوله ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

4-3-3- نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژن همولیزین در سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن…………………………………………..65

4-3-3-1- بهینه سازی دمای اتصال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

4-4-4- نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژنP – فیمبریه در سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن…………………………………………66

4-4-4-1- بهینه سازی دمای اتصال …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..66

4-4-4-2- انجام آزمون روی سایر ایزوله ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..67

4-5-5- نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژن Afaدر سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن……………………………………………………..68

4-5-5-1- بهینه سازی دمای اتصال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

4-5-5-2- انجام آزمون روی سایر ایزوله ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

4-6-6- نتایج آزمون PCR برای شناسایی ژنFim  در سویه های واجد اشرشیا کلی یوروپاتوژن……………………………………………………70

4-6-6-1- بهینه سازی دمای اتصال………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

4-7-ژن های ویرولانس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………72

4-8-نتایج ویرولوتایپینگ سویه ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………77

4-9-نتایج تایید محصولات PCR ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………79

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1-بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….91

5-2-مقایسه نتایج بدست آمده با یافته های دیگر محققین…………………………………………………………………………………………………………………………..91
5-3-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….95 

5-4- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..95

فهرست منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………97

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..102زمون آ
 

فهرست جدول ها

عنوان جدول                                                                                                                               صفحه
جدول 1-1: ژن های ویرولانس در اشرشیا کلی و عملکرد ژن ها………………………………………………………………………………………………………………….30 

جدول3-1: مشخصات پرایمرهای مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..48

جدول 3-2: اجزاء و ترکیبات مورد استفاده برای واکنش PCR ……………………………………………………………………………………………………………………..49

جدول 3-3: برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن aer ………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

جدول 3-4: برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن HlyA………………………………………………………………………………………………………………………………………51

جدول 3-5:  برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن   Pap  ………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

جدول 3-6: برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن   Cnf ……………………………………………………………………………………………………………………………………..52 جدول 3-7: برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن Afa …………………………………………………………………………………………………………………………………………53

جدول 3-8:  برنامه دمایی ترموسایکلر برای ژن Fim………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

جدول 4-1: مشخصات ایزوله های اشرشیا کلی جدا شده از بیماران……………………………………………………………………………………………………………73

جدول 4-2: نتایج ویرولوتایپینگ درکل سویه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………77

جدول4-3: نتایج ویرولوتایپینگ در سویه های اشرشیا کلی، سویه های مشابه در هر ژن……………………………………………………………………….78

 
 

فهرست علامت ها و اختصارها

معادل فارسی                                           معادل انگلیسی                                                 علامت
  

اشرشیا کلی                                                    Escherichia coli     E.coli                                        

واکنش زنجیره ای پلیمراز                              PCR                                           Polymerase chain reaction

عفونت مجاری ادراری Infectios                               UTI                                         Urinary Tract        

اشرشیا کلی یوروپاتوژن                        UPEC                                 Uropathogenic Escherichia coli
 

فهرست شکل ها و تصویر ها

عنوان شکل                                                                                                                                  صفحه
شکل1-1: شکل شماتیک از ساختار آنتی ژنی اشرشیا کلی………………………………………………………………………………………………………………………………..10 

شکل1-2: شکل شماتیک از نحوه اتصال باکتریE.coli  به سطح سلول های اپیتلیال سطحی بدن………………………………………………………..31

شکل1-3: شکل شماتیک از فاکتورهای ویرولانس در اشرشیا کلی………………………………………………………………………………………………………………..33

شکل1-4: شکل شماتیک از مکانیسم بیماری زاییUPEC ……………………………………………………………………………………………………………………………….34

شکل 3-1: کمیت سنجی و غلظت سنجی DNA ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….47

شکل 4-1: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژن aer……………………………………………………………………………………………………………62

شکل4-1-1: نتایج PCR به منظور تکثیر ژن aer در سایر ایزوله ها……………………………………………………………………………………………………………….63

شکل4-1-2: نتایج PCR ژن aer در سایر ایزوله ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………63

شکل4-2: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژن Cnf ………………………………………………………………………………………………………….64

شکل4-2-1: نتایج PCR ژن Cnf در سایر ایزوله ها………………………………………………………………………………………………………………………………………….65

شکل4-3: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژن HlyA ……………………………………………………………………………………………………..66

شکل4-4: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژنPap……………………………………………………………………………………………………………67

شکل4-4-1: نتایج PCR ژن Pap در سایر ایزوله ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………68

شکل 4-5: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژن Afa  ……………………………………………………………………………………………………..69

شکل 4-5-1: نتایج PCR ژن Afa  در سایر ایزوله ها……………………………………………………………………………………………………………………………………..70

شکل4-6: گرادیانت دمایی جهت انتخاب دمای منایب برای ژن Fim………………………………………………………………………………………………………..71

شکل4-7: ژن های ویرولانس در کنار هم. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………72

شکل4-8-1: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانس  aer…………………………………………………………………………..79

شکل4-8-2: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانس  HlyA……………………………………………………………………..81

 
شکل4-8-3: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانس  Cnf…………………………………………………………………………83 

شکل4-8-4: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانس Afa  …………………………………………………………………………86

شکل4-8-5: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانس Fim…………………………………………………………………………..88

شکل4-8-6: نتایج حاصل از سکانسینگ برخی محصولات PCR ژن ویرولانسPap…………………………………………………………………………….89

 
 

فهرست نمودار ها

عنوان نمودار                                                                                                                         صفحه   
نمودار4-1: فراوانی بیماران بر اساس جنس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..59 

نمودار4-2: فراوانی بیماران براساس سن (سال)…………………………………………………………………………………………………………………………………………..60

نمودار4-3: نتایج مربوط به فراوانی فاکتورهای حدت در اشرشیا کلی……………………………………………………………61

 
 

چکیده

زمینه و هدف: اشرشیا کلی یوروپاتوژن یکی از مهمترین عوامل ایجاد کننده عفونت مجاری ادراری است. این سویه ها انواع مختلفی از فاکتورهای ویرولانس از جمله چسبنده ها، توکسین ها، سیستم های اکتساب  آهن را دارا می باشند. ژن های ویرولانس روی عناصر ژنتیکی متحرک و یا در نواحی خاصی از کروموزوم که جزایر پاتوژنیستی  نامیده می شوند قرار دارند. هدف از این مطالعه بررسی وجود و تعیین هویت فاکتور های پاتوژنیسته در سویه های اشرشیا کلی یوروپاتوژن جدا شده از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله(عج) تهران می باشد. مواد و روش ها: از 150 نمونه ی ادرار جمع آوری شده از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله (عج) تهران مجموعه ای از 100 ایزوله ی اشرشیا کلی بین تیرماه تا دی ماه 1393 جدا گردید. باکتری اشرشیا کلی با بهره گرفتن از تکنیک های بیوشیمیایی و میکروب شناسی استاندارد شناسایی شد. استخراج ژنوم باکتری ها با بهره گرفتن از روش جوشاندن انجام گرفت و بررسی وجود و تعیین هویت فاکتورهای ویرولانس با بهره گرفتن از روش PCR انجام گرفت. نتایج: PCR به طور موفقیت آمیزی برای تمامی 6 ژن مورد نظر بهینه سازی شد و توانست باندهای مورد نظررا نشان دهند. عفونت مجاری ادراری ایجاد شده با اشرشیا کلی 83 % برآورد گردید شیوع ژن های ویرولانس  به ترتیب شامل:(98%)( bp 328) Pap(95%)(bp 602) aer ،(94%)( bp 559) Fim،(86%)( bp 693)cnf ،(63%)( bp 750)Afa ، (62%)( bp 1177)hlyA به طور موفقیت آمیزی تکثیر یافتند. بحث: مطالعه حاضر نشان داد که  شیوع ژن های ویرولانس pap ،aer ، Fimدر میان سویه های اشرشیا کلی یوروپاتوژن جدا شده از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بقیه الله (عج) تهران بالا می باشد و کمترین شیوع مربوط به ژن hlyA (همولیزین)می باشد.

کلمات کلیدی: اشرشیا کلی یوروپاتوژن، عفونت مجاری ادراری، ژن های ویرولانس، واکنش زنجیره ای پلیمراز

فصل اول
مقدمه
1-1-بیان مسئله
اشریشیا کلی(E.coli)1 یک باسیل گرم منفی از خانواده انتروباکتریاسه است که به طور شایع در روده جانوران خونگرم و برخی پرندگان وجود دارد. انتقال  این  باکتری از طریق مسیر مدفوعی- دهانی از یک فرد به فرد دیگر و یا از طریق آب و غذای آلوده می باشد. اشریشیا کلی به خوبی روی محیط های معمولی رشد کرده و یک باکتری کم

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                      صفحه

چكیده تحقیق : 1

فصل اول کلیات تحقیق.. 2

مقدمه. 3

بیان مسئله. 3

اهمیت و ضرورت پژوهش… 5

اهداف تحقیق : 6

فرضیه های تحقیق.. 6

متغیرهای تحقیق.. 6

متغیرهای  مستقل: 6

متغیرهای وابسته : 6

قلمرو تحقیق.. 7

روش تحقیق: 7

جامعه آماری و روش نمونه گیری: 7

روش گردآوری اطلاعات: 7

روش تجزیه و تحلیل داده ها: 7

تعریف متغیرها و اصطلاحات پژوهش… 7

فرایند یاددهی-یادگیری: 8

تکنولوژی آموزشی: 9

تکنولوژی یادگیری: 9

ابعاد: 9

معلمان آموزش راهنمایی: 9

کاستی‌های نظام آموزشی: 9

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 10

مقدمه. 11

بخش اول:مبانی نظری پژوهش… 11

1- حوزه مفهومی پژوهش… 11

الف- مفهوم شناسی رسانه. 11

تعاریف رسانه‌های آموزشی.. 11

طبقه‌بندی رسانه‌های آموزشی و ملاک‌های آن. 12

ضرورت بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی.. 13

نقش رسانه در فرایند یاددهی-یادگیری.. 16

ب- مفهوم شناسی تکنولوژی آموزشی.. 16

تعاریف تکنولوژی آموزشی.. 17

سیر تحول تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان. 18

سیر تحول تکنولوژی در ایران: 21

عوامل موثر بر رشد و تحول تکنولوژی آموزشی.. 22

1- انواع مدلها و نظریه‌های ارتباطی.. 22

2- مهندسی سیستم‌ها یا نگرش سیستمی.. 24

3- نظریات یادگیری.. 25

جایگاه تکنولوژی آموزشی در فرایند آموزش و یادگیری.. 25

ج- مفهوم شناسی تکنولوژی یادگیری.. 28

ویژگی‌های فناوری یادگیری (تکنولوژی یادگیری) 29

ضرورت سیر تکنولوژی آموزشی به سوی تکنولوژی یادگیری.. 30

سیرتکنولوژی آموزشی به سوی تکنولوژی یادگیری در نظام‌های آموزشی.. 32

لوازم تحقق تکنولوژی یادگیری.. 33

یک- ابزارهای فیزیکی و مکانیکی.. 33

دو- لازمه‌های دانشی و حمایتی.. 34

مراحل تلفیق تکنولوژی با یادگیری.. 34

شکل- الگوی برگشت پذیر تلفیق در تکنولوژی یادگیری.. 35

الف- خاستگاه فلسفی بهره‌گیری از رسانه. 36

مکتب پراگماتیسم. 37

محوریت تجربه در فلسفه پراگماتیسم. 38

ب- خاستگاه روان‌شناختی بهره‌گیری از رسانه. 39

یک- تاکید بر نقش حواس در فرایند یادگیری.. 40

دو- تعیین جایگاه بهره گیری از رسانه‌ها در هریک از نظریات یادگیری.. 41

الف- نظریه یادگیری رفتارگرایان. 42

نظریه رفتارگرایی پائولوف… 42

سایر نظریه‌های رفتارگرایی.. 42

ب- نظریه یادگیری شناخت گرایان. 44

نظریه یادگیری گشتالت… 44

نظریه یادگیری معنی‌دار كلامی (آزوبل) 45

نظریه پیاژه 46

نظریه فراشناخت… 47

نظریه یادگیری شناختی اجتماعی.. 48

نظریه ویگوتسکی.. 48

نظریه یادگیری مشاهده‌ای بندورا 50

نمودار مراحل یادگیری مشاهده‌ای.. 51

ج- نظریات نوین.. 52

نظریه ساختن گرایی.. 52

 

محیط‌های یادگیری ساختن گرا 53

مبارزه طلبی نظریه‌ی ساخت‌گرایی.. 54

نظریه‌ی شناختی یادگیری چندرسانه‌ای.. 54

نظریه رمز دو گانه. 55

نظریه هوش چندگانه گاردنر. 56

هوش‌های هفت گانه  و تكنولوژی آموزشی.. 57

تطبیق فن‌آوری و ویژگی‌های هوشی.. 59

نظریه مغز و فرایند یادگیری.. 62

برتری یا رجحان نیم کره‌ای.. 64

ج- خاستگاه اجتماعی بهره‌گیری از رسانه‌ها 65

یک-تحول مدل‌های ارتباطی.. 65

جامعه شناسی ارتباطات… 65

دو- توسعه پرشتاب  فتاوری اطلاعات و تکامل جامعه الکترونیکی.. 65

الف- مهارت‌های زمینه ساز تولید و کاربرد رسانه. 67

یک- ارتقاء شناخت معلمان از رسانه‌های آموزشی.. 67

الف- رسانه‌های تابلویی (نمایشی) 68

ب- رسانه‌های تصویری مات… 69

ج- رسانه‌های تصویری شفاف… 71

موقعیت‌های یاددهی-یادگیری.. 74

دو-آگاهی از اهداف ثمرات کاربرد رسانه. 75

سه-پیدایش و ارتقاء نگرش رسانه‌ای: 79

اصول انتخاب رسانه. 82

معیارهای انتخاب رسانه. 84

رعایت مراحل عام در  تولید رسانه. 86

سطوح مهارت در تولید رسانه. 88

شکل: سطوح مهارت در تولید رسانه‌ها 89

اصول و فنون تولید رسانه‌ها 89

اصول تولید رسانه. 89

فنون تولید رسانه. 90

پیام‌ها: استخراج اطلاعات… 93

تكالیف یادگیری.. 94

کاربرد رسانه  در مراحل مختلف تدریس… 96

مراحل عام کاربرد رسانه. 97

مزایای استفاده از رایانه و اینترنت… 99

الگوی عملی آموزش الکترونیکی.. 100

انواع آموزشهای الکترونیکی.. 101

مقدمه ای بر آموزش الکترونیکی.. 103

دلایل استفاده از آموزش الکترونیکی.. 105

دامنه آموزش الکترونیک… 105

دسته بندی انواع یادگیری ومزیت های آموزش الکترونیکی.. 106

مزیت های آموزش الکترونیک… 107

چند نکته که در آموزش الکترونیکی باید مورد توجه قرار گیرد. 108

بخش دوم:بررسی پیشینه پژوهش… 108

پیشینه تحقیق در مطالعات خارجی.. 108

پیشینه تحقیق در مطالعات داخلی.. 112

فصل سوم روش شناسی تحقیق.. 116

3-1 مقدمه. 117

3-2 روش تحقیق.. 117

تحقیق کاربردی.. 117

از نظر روش گردآوری داده ها، تحقیقات علمی می‌توان به دسته‌ های زیر تقسیم کرد : 117

تحقیق توصیفی.. 118

تحقیق پیمایشی.. 118

تحقیق همبستگی.. 118

3-3 جامعه آماری تحقیق.. 119

3-4 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 119

3-5 روش گرد آوری داده ها 119

مطالعات کتابخانه ای.. 119

پرسشنامه. 120

3-6 روائی و پایایی پرسشنامه پژوهش… 121

روایی.. 121

پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه ها: 121

3-7 مقیاس اندازه گیری.. 123

مقیاس لیكرت… 123

3-8 روش‌ آماری جهت تجزیه و تحلیل داده ها 124

آزمونt  استودنت تك نمونه‌ای.. 124

آزمون فریدمن.. 125

ضریب آلفای کرونباخ: 125

فصل چهارم تجزیه و تحلیل.. 126

داده ها 126

مقدمه : 127

4-1گردآوری داده ها و توصیف نمونه : 127

4-3-  آزمون فرضیه های تحقیق.. 131

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات… 139

مقدمه. 140

5-1) خلاصه و جمع‌بندی نتایج تحقیق.. 140

جدول5-1 خلاصه آزمون فرضیات تحقیق.. 141

5-2) نتایج حاصل از آزمون فرضیات: 142

5-3) نتیجه گیری کلی.. 144

5-4) ارائه پیشنهادات… 144

5-4-1-پیشنهادات به اداره آموزش منطقه 5 شهر تهران بر اساس نتایج تحقیق.. 144

5-4-2) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 146

5-6)محدودیت های تحقیق.. 146

پیوست… 147

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                      صفحه

جدول 3-1: پرسشنامه تحقیق.. 120

جداول شماره (3-2)  پایایی پرسشنامه تحقیق.. 122

جدول (4-1) توزیع پاسخ دهنده گان برحسب جنسیت… 128

جدول (4-2 )  توزیع پاسخ دهنده گان برحسب تحصیلات… 129

جدول ( 4-3 )  سابقه کار پاسخ دهندگان. 130

جدول(4-4) نتیجه آزمون فرضیه اول. 132

جدول(4-6)خروجی آزمون فرضیه سوم تحقیق.. 135

جدول(4-7) خروجی آزمون فرضیه چهارم. 136

جدول(4-8)خروجی آزمون فرضیه پنجم. 137

 

 

فهرست  نمودار

عنوان                                                                                                      صفحه

نمودار(4-1)توزیع پاسخ دهنگان برحسب جنسیت… 128

نمودار (4-2 )  توزیع پاسخ دهنده گان برحسب تحصیلات… 129

نمودار ( 4-3 )  سابقه کار اعضای نمونه. 130

 

چكیده تحقیق :
تحقیق حاضر با هدف بررسی بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری انجام گرفته است. این تحقیق از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی – پیمایشی می باشد. که پس از مطالعه پیشینه موضوع و بررسی الگوهای  موجود رسانه های آموزشی و فرایند های آموزش شكل گیری چهارچوب نظری ،متغیرهای مهم تحقیق شناسایی و  مدل مفهومی و فرضیات تحقیق مشخص گردید.

جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 103 نفر از کلیه دبیران دینی، قرآن، مهارت های زندگی و مربیان پرورشی شاغل در مدارس راهنمایی تابعه اداره آموزش و پرورش منطقه 5 شهر تهران می باشد.و با توجه به محدود بودن حجم جامعه، نمونه گیری انجام نگرفته و از روش سرشماری استفاده شده است. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه استفاده گردید.اعتبار محتوای پرسشنامه با بهره گرفتن از نظرات اساتید راهنما و مشاور بررسی و تایید شده و برای تعیین پایایی آن از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.به منظور بررسی توزیع داده های گردآوری شده ، از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شد و با توجه غیر نرمال بودن توزیع داده ها، جهت آزمون فرضیات از آزمون تی استودنت، فریدمن و دوجمله ای استفاده گردید.نتیجه آزمون فرضیات تحقیق نشان داد که میزان آشنایی دبیران دینی مقطع راهنمایی اداره آموزش و پرورش منطقه5 شهر تهران با رسانه های آموزشی در سطح مطلوب قرار دارد اما وجود کاستی هایی در نظام آموزشی موجب  استفاده کمتر دبیران از رسانه ها می گردد. و هدف عمده استفاده کننده گان از رسانه ها نیز جلب توجه و علاق دانش آموزان می باشد.همچنین علاوه بر دروس دوره های دانشگاهی، دوره های ضمن خدمت و مطالعات شخصی و تجارب دبیران نیز موجب افزایش آشنایی و استفاده از رسانه های آموزشی می گردد.

کلید واژه ها: رسانه آموزشی،میزان آشنایی و استفاده از رسانه  آموزشی،اداره آموزش و پرورش  منطقه 5 تهران ، دبیران دینی

 

فصل اول کلیات تحقیق
 

مقدمه
در عصری که به انفجار دانش و اطلاعات لقب گرفته و توسعه دانش و تکنولوژی رشد شتابانی دارد، آموزش منابع انسانی نمی‌تواند نسبت به این تحولات بی‌تفاوت بماند. نگاه عمیق‌تر به رسالت تعلیم و تربیت زمانی آشكار می شود که انسان موجودی است که دارای ابعاد گوناگون و پر از استعدادهای ارزشمند و زمانی استعدادهای آن محقق و شکوفا می‌شود که همه ابعاد معنوی، جسمی مورد توجه قرار‌گیرد. واضح است که آموزش و پرورش می‌خواهد یادگیری و آموزش در زندگی انسان از ارزش معناداری برخوردار شود و فراتر از یادگیری، به بازسازی شخصیت و توانمندی های منابع انسانی بپردازد تا آموزش به فرهنگ توسعه انسانی تبدیل شود(دولان، 1375). از سوی دیگرتحقق یادگیری منوط به بهره‌برداری صحیح و اثربخش از فناوری‌های آموزشی و سامان‌دهی فرایند یادگیری است. به علاوه روند تغییرات شگرف امروزی در جریانات زندگی، و محدودیت‌های زمانی و مکانی و اقتصادی و تنوع‌طلبی فراگیران قرن بیست ویک، به کارگیری رسانه‌ها، تکنولوژی آموزشی و به ویژه تکنولوژی یادگیری را برای آموزشی پویا ، خلاق و موثر  اجتناب ناپذیر کرده است. رسانه‌های آموزشی یکی از تکیه‌گاه‌های تکنولوژی آموزشی یا فناوری آموزشی محسوب می‌شود و تکنولوژی آموزشی به عنوان یک رشته علمی قدمت چندانی ندارد و با وجود عمر کوتاه تحقیقات گسترده‌ای را در عرصه تعلیم وتربیت و تدریس اثر بخش به خود اختصاص داده است.تا جایی که در دهه‌های اخیر تكنولوژی آموزشی را رویكردی موثر در بهسازی آموزش و یادگیری دانسته‌اند.

لذا در این تحقیق برآنیم تا ابعاد بهره‌گیری(میزان، نقش و موانع) از رسانه‌های آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری از نظر معلمان دینی مقطع راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی 91-90  رابررسی نماییم .بنابراین در این فصل ،به تفصیل مطالبی در خصوص کلیات تحقیق  شامل؛ بیان مسئله ،اهمیت موضوع ، سوالات ، فرضیات  و اهداف تحقیق حاضر و قلمرو تحقیق،جامعه آماری،روش تحقیق،ابزار و روش های گردآوری اطلاعات ارائه میگردد و در نهایت با ارائه تعاریف واژه گان تحقیق مطالب فصل به پایان می رسد.

بیان مسئله
قرن بیست و یكم قرن اكتشافات و پیشرفتهای سریع در زمینه های مختلف صنعت و تكنولوژی است. امروزه با تغییرات تكنولوژیكی فراوانی كه در جوامع بشری صورت پذیرفته است به انسانهای توسعه یافته ای نیاز است كه بتوانند با بینش مناسب مجموعه ای از مهارتهای مختلف را در مشاغل متعدد به كار گیرند و با بهره گرفتن از نیروی خلاقیت، ابتكار، دانش و مهارت گسترده ضمن انجام دادن بهینه مأموریتهای شغلی و تحقق اهداف سازمانی نقش های اجتماعی خود را به خوبی ایفا نمایند و این امر محقق نمی شود مگر این که نظام آموزشی کشور از تمام توان و پتانسیل خود در تربیت و آموزش دانش آموزان بهره بگیرد (معصومی،1380)

نظام آموزشی هر كشور در سرنوشت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن كشور نقش اساسی دارد چرا كه پرورش یابندگان امروز سیاست گزاران ،برنامه ریزان و تصمیم گیران آینده كشورند و هر كشوری كه بخواهد درنگ و سكون را پشت سر نهد باید  زیربنای آموزشی خود را مستحكم نماید به نظر میرسد تحول در روش های تدریس  و استفاده از رسانه های آموزشی  در امر آموزش می تواند سراغاز این تحول باشد ،چرا كه رسانه ها، یادگیری را تقویت كرده و و تقویت یادگیری تاثیر آموزش را افزایش میدهد “،گاهی هزار كلمه جای یك تصویر را نمیگیرد”(لئونارد،اچ،كلارك،2006)

جان آموس كمینیوس (john a Comenius) مربی معروف در بزرگترین اثر خود به نام “هنر  بزرگ معلمی “چنین می گوید : معلم در تدریس خود باید حقایق و اشیاء را كه وجود خارجی دارند مورد استفاده قرار دهد. بر مبنای موارد مذكور نقش بهره گیری از رسانه ها در فرایند یاددهی یادگیری غیر قابل انكار است .

نکته قابل توجه دیگر این است که ابعاد و کارآیی آینده‌ی نقش رسانه‌های جمعی در آموزش، آن دستخوش دگرگونی شده و سیطره و دامنه آن گسترش یافته است. و این باعث شده که نقش مدرسین را در آموزش از معلمی به تسهیل کننده و سرپرست تغییر بدهد. (Radford 2007, 65)

از سویی دیگرآموزش هر یك از مفاهیم درسی به نوبه خود از جایگاه قابل توجهی برخوردار است اما در نظام آموزشی اسلامی پرداختن به مفاهیم دینی كه نه تنها بخش آموزش رسمی بلكه بخش عظیمی از شاكله شخصیتی فراگیران را تشكیل میدهد از اهمیتی ویژه برخوردار است.

بر این اساس مساله اصلی محقق در این تحقیق بحث شناخت دبیران دینی مدارس راهنمایی از رسانه‌ها، میزان و نحوه کاربرد رسانه‌ها توسط آنها در فرایند یاددهی و یادگیری و همچنین دلایل عدم استفاده آن ها از رسانه ها بوده است .در این پژوهش ابتدا دسته بندی های متفاوتی  که از رسانه های آموزشی به عمل آمده بود  مورد بررسی قرار گرفته ؛ سپس ابعاد مختلف استفاده دبیران دینی از رسانه های آموزشی مانند میزان آشنایی ،میزان کاربرد،هدف، نقش مورد انتظار و موانع بهره برداری از رسانه ها  مورد سنجش قرار می گیرد.

اهمیت و ضرورت پژوهش
جهان امروز بی تردید از ویژگی های خاصی برخوردار است که عمده ترین آنها عبارتند از : تغییرات و تحولات سریع، پیچیدگی فزاینده و رقابت روز افزون. یکی از بارزترین ویژگی های عصر حاضر تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که در  تکنولوژی و روش های انجام کار زندگی به چشم می خورد. سرعت این تغییرات به گونه ای است که نمی توان منحنی تغییر را در بعد زمان ترسیم کرد ، زیرا پیشرفت و تحول با شتابی بیشتر از سرعت ترسیم منحنی به وقوع می پیوندد. به عبارت دیگر، تنها چیزی که در این جهان ثابت است ، تغییر و تحول است. وسعت و تنوع تغییراتی که بر پیکره ی سازمانهای امروزی وارد می آید به قدری زیاد است که برای آنها چاره ای جز انطباق و پاسخگویی به این تغییرات وجود ندارد. از سویی دیگر سرعت نوآوری و ارائه محصولات جدید به قدری افزایش یافته که تغییرات و ابتکارات به امری عادی در جهان تبدیل شده است . ( کوارتکو و هاجتس ، 1989 ،‌ص 95 ).

یکی از گام‌های اساسی در فرایند یاد دهی یادگیری، طراحی، انتخاب و کاربرد رسانه‌های آموزشی است. ابتدا باید دانست در فرهنگ فناوری آموزشی هر امکانی که در زمینه درک بهتر و یادگیری سریع همراه با علاقمندی را فراهم کند و موجب شود دوام و عمق یادگیری افزایش یابد، رسانه تلقی می‌شود. هرم تجارب ادگاردیل به خوبی بر ضرورت و جایگاه رسانه‌های آموزشی تاکید می‌کند. تجربه مستقیم، یادگیری موثری را فراهم می‌کند (دیدن یک فرایند شیمیایی، لمس کردن رگ‌برگ‌ها و…) اما امکان تجربه مستقیم در همه مفاهیم نیز با تجربه ذهنی، یادگیری ثمربخشی را ارائه نمی‌دهند. بنابراین ضروری است در بسیاری موارد معلمان از تجارب حد وسط (عکس، فیلم، ماکت و …) یا همان رسانه‌ها استفاده کنند. واضح است بهره‌گیری از رسانه‌های آموزشی ثمرات متعددی دارد. افزایش علاقه به یادگیری، تقویت مشارکت در یادگیری، ایجاد ارتباط دقیق و توسعه دانش و مهارت و … از مهمترین فوائد کاربرد رسانه‌هاست.

بنابراین معلم کارآمد باید انواع رسانه‌ها را با حیطه گسترده‌اش بشناسد. و با شیوه کاربرد صحیح آن آشنا شود و به عنوان یکی از عناصر تفکیک‌ناپذیر آموزش و یادگیری از آن بهره جوید. لذا شایسته است پژوهش‌های متعددی برای شناسایی ابعاد مختلف کاربرد رسانه و اثرات آن بریادگیری صورت گیرد و نتایج آن در اختیار معلمان قرار گیرد.

از این رو لازم است ابعاد بهره‌گیری معلمان از انواع رسانه‌های آموزشی و یا به نوعی همان تکنولوژی یادگیری مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد تا ضمن تعیین میزان شناخت و کاربرد رسانه‌ها توسط معلمان موانع این بهره‌گیری نیز مورد شناسایی قرار گیرد.

انجام این تحقیق در مدارس راهنمایی شهر تهران از چند جهت می تواند اهمیت داشته باشد:

1-اطلاع رسانی به مدیریت و  تسهیل در فرآیند مدیریت و نیل به اهداف سازمانی

2-كمك به تصمیم گیری های دقیق و كارآمد

3- تامین رضایت معلمان ،فراگیران و  اولیا آنان

4- بهبود كیفی و كمی سطح آموزش و یادگیری

اهداف تحقیق :
این تحقیق به دنبال نیل به اهداف زیر می باشد:

بررسی و تبیین میزان آشنایی دبیران دینی مقطع راهنمایی شهر تهران با رسانه ها ی آموزشی
بررسی و تبیین میزان استفاده دبیران دینی مقطع راهنمایی شهر تهران از رسانه ها ی آموزشی
بررسی و تبیین مهمترین هدف دبیران دینی راهنمایی در بهره گیری از رسانه های آموزشی
بررسی و تبیین تاثیر دوره های آموزشی دانشگاهی بر آشنایی دبیران دینی با رسانه های آموزشی  و نحوه کاربرد آن ها شده است
بررسی و تبیین مهم ترین موانع استفاده دبیران از رسانه های آموزشی
فرضیه های تحقیق
با توجه به اهداف گفته شده، فرضیات تحقیق به صورت زیر بیان می شوند:

1-میزان آشنایی دبیران دینی راهنمایی با رسانه ها ی آموزشی کمتر از حد متوسط می باشد.

2-میزان استفاده دبیران دینی راهنمایی از رسانه‌های آموزشی درفرایند یاددهی یادگیری کمتر از حد متوسط است

3-مهمترین هدف دبیران دینی راهنمایی  در بهره گیری از رسانه های آموزشی ، جلب توجه و تقویت علاقمندی دانش آموزان است .

در این سمینار شیوه های كنترل غیرفعال به منظور بهسازی لرزهای پلهـا مـورد بررسـی قرارگرفتـه
است. در ابتدا مفاهیم مورد نیاز دینامیك سازه ها و تأثیر میراگرها در رفتار دینامیكی سـازههـا بیـان شـده
است و در ادامه انواع سیستمهای كنترل غیرفعال مورد بررسی قرارگرفتـهانـد. بـرای هـر سیـستم مبـانی
نظری، نحوه عملكرد و تأثیر آن بر رفتار لرزهای سازه پل بیان شدهاست. همچنین موارد كاربردهای عملـی
شیوه های كنترل غیرفعال در پروژه های بهسازی لرزهای پلها و آزمایشهای انجام شده در این زمینه، روشها
و نتایج حاصله ارائه گردیده اند.

مقدمه :

عدم  آسیب پذیری و حفظ  کارایی پا ها در هنگام  وقوع زلزله به منظور عدم ایجاد اختلال در شبکه راه ها

 

اجتماعی نیروهای مسلح) مناسب و متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فناوری كشور طراحی شده است. سپس با استفاده از نظرسنجی 10 نفر از خبرگان و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن معیار های مدل مشخص شده است. در نهایت آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح بر اساس مدل بدست آمده و اوزان حاصله مورد ارزیابی قرار گرفته است.

نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان می دهد كه سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح در بعد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت در حوزه های «استراتژی ها و سیاست های فناوری اطلاعات» و «زیر ساخت شبکه فناوری اطلاعات » بیشتر از حد متوسط بوده و در حوزه های «شبکه ارائه خدمت » و « فرهنگ، رشد و یادگیری منابع انسانی » کمتر از حد متوسط بوده. در بعد آمادگی الکترونیکی جامعه هدف در حوزه های «پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف » و « رضایت جامعه هدف از خدمات الکترونیکی » بیشتر از حد متوسط بوده و در حوزه «دسترسی جامعه هدف به خدمات الکترونیکی » نزدیک حد متوسط می باشد.

 

 

واژه‌های كلیدی:  فناوری اطلاعات و ارتباطات، آمادگی الكترونیكی، رویش نظریه، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح

 

 

فهرست مطالب

فصل اول  1

1-1- مقدمه  2

1-2- تعریف مساله  2

1-3- اهمیت موضوع  3

1-4- سوالات تحقیق   4

1-5- هدف تحقیق   5

1-6- روش تحقیق   6

1-6-1- روش و ابزار گر آوری اطلاعات    6

1-6-2- روش تجزیه و تحلیل داده ها 6

1-7- مراحل تحقیق   7

1-8- چارچوب کلی پایان نامه  8

1-9- کلیدواژه‌های مورد استفاده در تحقیق   9

فصل دوم  11

مقدمه  12

2-1- بخش اول- تعریف و اهداف «آمادگی الكترونیكی» 12

2-1-1- ضرورت توجه به آمادگی الكترونیكی    12

2-1-2- تعاریف آمادگی الکترونیکی    13

2-1-3- اهداف آمادگی الكترونیكی    17

2-2- بخش دوم- تشریح مدل های ارزیابی آمادگی الكترونیكی   19

2-2-1- مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیکی در سطح ملی    21

2-2-1-1- راهنمای Readiness CSPP برای زندگی در یك دنیای شبكه‌ای    21

2-2-1-2- CID Readiness برای جهان شبكه‌ای(راهنمایی برای كشورهای در حال توسعه)  22

2-2-1-3- ارزیابی APEC E-Commerce Readiness  24

2-2-1-4- اندازه‌گیری موقعیت جهانی آمادگی الکترونیکی توسط شرکت بین‌المللیMcConnell 25

2-2-1-5- پروژه جهانی انتشار اینترنت Mosaic  27

2-2-1-6- ارزیابی بین‌المللی WITSA از تجارت الکترونیک     29

2-2-1-7- تبدیل‌های فضای مجازی و فرا صنعتی Crenshaw & Robinson  30

2-2-1-8- CIDCM    32

2-2-1-9- WB   36

2-2-2- آمادگی الكترونیكی در سطح سازمانها 39

2-2-2-1- مدل بلوغ كسب و كار الكترونیك EMM 40

2-2-2-2- مدل آمادگی الكترونیك مشاهده شده (PERM  ): 41

2-2-2-3- مدل KPMG   44

2-2-2-4- مدل P3I3  47

2-2-3- معیار های ارزیابی آمادگی الكترونیك سازمان ها در ایران   50

2-3- بخش سوم : معرفی سازمان خدماتی   52

2-4- نتیجه گیری   53

2-4-1- مقایسة مفهومی و ساختاری مدل‌ها موجود در سطح ملی    54

2-4-2- مقایسة مفهومی و ساختاری مدل‌ها موجود در سطح سازمای    62

2-5- خلاء مطالعاتی    64

فصل سوم  66

3-1- مقدمه  67

3-2- مرحله اول – روش تئوری‌سازی داده ‌بنیاد  69

3-2-1- علت انتخاب روش     69

3-2-2- رویش نظریه : 69

3-2-3- نمونه گیری در پژوهشهای کیفی    70

3-2-4- روشهای  نمونه گیری برای جمع آوری داده های کیفی(نمونه گیری غیر احتمالی)  70

3-2-4-1- نمونه برداری تئوریک     71

3-2-4-2- نمونه برداری گلوله برفی: 71

3-2-5- انتخاب اسناد و مدارک      71

3-2-6- فرآیند تحلیل داده ها 73

 

3-2-6-1- مقایسه مداوم و یادادشت برداری    73

3-2-6-2- کد گذاری باز  74

3-2-6-3- کد گذاری محوری    74

3-3- مرحله دوم :  تعیین وزن معیار های با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 75

3-3-1- مقدمه  75

3-3-2- تحلیل سلسله مراتبی (AHP)  76

3-3-3- الگوریتم AHP   77

3-4-  مرحله سوم : چگونگی سنجش آمادگی الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح   79

3-4-1- جامعه آماری    79

3-4-2- حجم نمونه و روش اندازهگیری    79

3-4-3- گرد آوری داده ها: 80

3-4-3-1- مهمترین تکنیکهای جمع آوری اطلاعات    80

3-4-3-2- بررسی روایی و پایایی پرسشنامه  82

3-4-3-3- بررسی نرمال بودن متغیرها(آزمون شاپیرو)  85

3-4-4- انتخاب روش آماری    86

فصل چهارم  87

4-1- مقدمه  88

4-2- یافته های مرحله ی اول پژوهش     88

4-2-1- انتخاب مستندات    89

4-2-2- تحلیل داده ها 90

4-2-3- فن یادداشت برداری    92

4-2-4- کد گذاری باز  93

4-2-5- گسترش مفاهیم   99

4-2-6- کد گذاری محوری    103

4-2-7- تحلیل داده ها – طبقه ها 108

4-2-7-1- طبقه کلان اول: آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت     109

4-2-7-2- طبقه کلان دوم : آمادگی الکترونیکی جامعه هدف    112

4-3- یافته های مرحله دوم پژوهش     115

4-3-1- تحلیل پرسشنامه ها 115

4-3-1-1- رتبه بندی معیارها 116

4-3-1-2- رتبه بندی زیر معیارها بر اساس « آمادگی الکترونیکی جامعه هدف »  116

4-3-1-3- رتبه بندی زیر معیارها بر اساس معیار « بعد آمادگی سازمان ارئه دهنده خدمت »  117

4-3-1-4- رتبه بندی زیر معیارها  بر اساس معیار « استراتژی ها و سیاست های فناوری اطلاعات »  119

4-3-1-5- رتبه بندی زیر معیارها بر اساس معیار « شبکه ارائه خدمت »  120

4-3-1-6- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار « زیر ساخت شبکه فناوری اطلاعات »  121

4-3-1-7- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار « فرهنگ، رشد و یادگیری منابع انسانی »  122

4-3-1-8- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار «دسترسی جامعه هدف به خدمات الکترونیکی»  123

4-3-1-9- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار « پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف »  124

4-3-1-10- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار « پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف »  125

4-3-1-11- رتبه بندی زیر معیارهابر اساس معیار « رضایت جامعه هدف از خدمات الکترونیکی »  126

4-4- یافته های مرحله سوم پژوهش     127

4-4-1- تحلیل توصیفی(جمعیت شناختی)  128

4-4-1-1- بررسی سطح تحصیلات خبرگان   128

4-4-2- بررسی وضعیت موجود آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت     129

4-4-3- بررسی وضعیت موجود آمادگی الکترونیکی جامعه هدف    132

فصل پنجم   137

5-1- مقدمه  138

5-2- یافته های تحقیق در پاسخ به سوالات تحقیق    138

5-3- پیشنهادات برای سازمان (نوآوری) 140

5-4- پیشنهادات برای تحقیقات آینده  140

مراجع  141

پیوست‌ها 147

پیوست (الف)  148

پیوست (ب)  154

 

فهرست اشکال

شکل (2-1) : مدل PERM
42
شکل (3-1) : چارچوب کلی تحقیق
68
شکل (3-2) : فرایند به هم مرتبط نمونه گیری، جمع آوری و کد گذاری داده ها برای رسیدن به نظریه
72
شکل (4-1) : محیط نرم افزار اطلس تی آی و نحوه ی وارد کردن مدارک و مستندات
90
شکل (4-2) : نحوه وارد کردن یادادشت ها در نرم افزار اطلس تی ای
93
شکل (4-3) : نمونه ای از کد گذاری اولیه
94
شکل (4-4) : تعداد کدهای استخراج شده و نحوه استخراج آنها
98
شکل (4-5) : تبدیل کدهای اولیه به مفاهیم
103
شکل (4-6) : طبقه بندی مفاهیم در طبقه های اصلی
104
شکل (4-7) : ساختن معیار شبکه ارائه خدمت با استفاده از کدهای مرتبط
108
شکل (4-8) : نمای شبکه ای مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان های خدماتی در نرم افزار
114
شکل (4-9) : رتبه بندی معیارهای اصلی(خروجی نرم افزار expert Choice)
116
شکل (4-10) : نتایج رتبه بندی معیارها (ادغام شده)
116
شکل (4-11) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
117
شکل (4-12) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار آمادگی الکترونیکی جامعه هدف
117
شکل (4-13) : رتبه بندی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)
118
شکل (4-14) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار بعد امادگی سازمان ارئه دهنده خدمت
118
شکل (4-15) : رتبه بندی زیر معیارها (خروجی نرم افزار expert Choice)
119
شکل (4-16) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار استراتژی ها و سیاست های فناوری اطلاعات
120
شکل (4-17) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
120
شکل (4-18) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار شبکه ارائه خدمت
121
شکل (4-19) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
121
شکل (4-20) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار زیر ساخت شبکه فناوری اطلاعات
122
شکل (4-21) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
123
شکل (4-22) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار فرهنگ، رشد و یادگیری منابع انسانی
123
شکل (4-23) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
124
شکل (4-24) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار دسترسی جامعه هدف به خدمات الکترونیکی
124
شکل (4-25) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
125
شکل (4-26) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف
125
شکل (4-27) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
126
شکل (4-28) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش خدمات الکترونیک سازمان توسط جامعه هدف
126
شکل (4-29) : رتبه بندی زیر معیارها(خروجی نرم افزار expert Choice)
127
شکل (4-30) : رتبه بندی زیر معیارها نسبت به معیار پذیرش رضایت جامعه هدف از خدمات الکترونیکی
127
شکل (4-31) : نمودار فراوانی سطح تحصیلات
128
شکل (4-32) : نمودار رتبه بندی ابعاد آمادگی الکترونیکی سازمان ارائه دهنده خدمت
 
 

 

فهرست جداول

چکیده

        هدف از انجام این پژوهش اثربخشی امید درمان گروهی به روش شناختی رفتاری بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان دارای دیابت نوع 2 مراجعه کننده به انجمن دیابت شیراز است. جامعه آماری این پژوهش شامل زنان دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به انجمن دیابت  شیراز می باشد. نمونه پژوهش به روش در دسترس انتخاب شد. 30 نفر از بین 70 نفر افراد مراجعه کننده به انجمن دیابت که با استفاده از آزمون افسردگی 13 ماده‌ای و مصاحبه تشخیصی نیمه ساختاریافته تشخیص افسردگی دریافت کرده بودند به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. آزمودنی­ها علاوه بر پرسشنامه افسردگی پرسشنامه کیفیت زندگی را نیز تکمیل کردند. گروه آزمایش 10 جلسه امید درمانی به شیوه شناختی- رفتاری دریافت کردند. ولی روی گروه کنترل هیچ درمانی صورت نگرفت. پس از پایان مداخله، از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. داده­های حاصل از پژوهش با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیری (MANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها بیانگر این بود که مداخله مورد استفاده، در کاهش علائم افسردگی (001/0 > p و17/72 (F= و بهبود کیفیت زندگی                        (05/0 > p و82/8= F)  موثر واقع شده است.

کلید واژه‌ها: امید درمان گروهی، دیابت، افسردگی، کیفیت زندگی

مقدمه

دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بدن است. در حالت طبیعی­، غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می‌شود. قند از معده وارد جریان خون می‌شود. لوزالمعده هورمون انسولین ترشح می‌کند و این هورمون باعث می‌شود قند از جریان خون وارد سلولهای بدن شود. در نتیجه مقدار خون در حد نرمال و متعادل باقی می‌ماند. اما در بیماری دیابت، یا انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظایف خود را بدرستی انجام دهد، در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون نمی‌تواند به طور موثری وارد سلول‌های بدن شود و مقدار آن بالا می‌رود. انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های بتا واقع در پانکراس ترشح می‌شود و وظیفه­ی اصلی آن کاهش قند خون است. پانکراس نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است، که در پشت معده قرار دارد (هگلسون[1]، اسنایدر[2]، اسکوبار[3]، سمینریو[4] و بکر[5]، 2007). دیابت نوع 2 در مراحل اولیه با تغییر شیوه زندگی اعم از تغذیه سالم، فعالیت بدنی و نیز کنترل استرس قابل درمان خواهد بود. در مراحل پیشرفته تر بیماری اغلب با مصرف داروهای خوراکی قابل کنترل است (هگلسون و همکاران، 2007).

تحقیقات نشان داده است که مسائل روان شناختی در کنترل دیابت بسیار موثر است. آموزش‌های روانشناختی همراه با درمان‌های پزشکی در دیابت بسیار موثرتر و پایدارتر از درمان دارویی به تنهایی است. این نکته را باید در نظر گرفت که، آموزش‌های روانشناختی باید با توجه به نوع دیابت و توانایی‌های بیماران باشد. به دلیل اینکه بیماران دیابتی ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلالات خوردن دارند باید تحت آموزش‌های روان شناختی قرار بگیرند، همچنین خانواده‌های افراد دیابتی باید تحت آموزش قرار بگیرند تا طرز برخورد صحیح با این بیماری را فرا بگیرند. درمان‌های روانشناختی و گروهی از جمله، آموزش مراقبت از خود، توانایی حل مسئله، کنترل خشم و رعایت رژیم غذایی مناسب در بهبودی پایدارتر بیماران دیابتی بسیار موثر بوده است (انجمن دیابت کانادا[6]، 2008). یکی از شیوه‌های روانشناختی موثر در درمان دیابت، درمان شناختی-رفتاری است. رویکرد شناختی-رفتاری[7] بر تحریفات شناختی و تلاش برای تغییر رفتار تمرکز دارد. جوهره رویکرد شناختی-رفتاری عواطف و رفتارهایی است که توسط افکار و شناخت ما شکل گرفته اند. درمانگر به بیمار کمک می‌کند تحریفات شناختی خود درباره‌ی موضوعات مرتبط با شرایط دیابتیک را شناسایی نموده و شیوه­های تفکری مثبت تر و واقع بینانه تری را جایگزین آنها نماید (ویلدرموت[8]، 2008).

یکی از متغیرهایی که نقش پررنگی در بهبود افسردگی بازی می‌کند، امید است. می‌توان گفت با سطح بالایی از امید افراد می‌توانند خودشان را در برابر افسردگی حفاظت کنند و دوره‌های کوتاه مدت افسردگی بهبود یابند و احتمال کمتری دارد که تجربه‌ای دوباره داشته باشند. (اسنایدر[9]، 2000). امید درمان گروهی یکی از رویکردهای جدید درمانی می‌باشد که با ترکیب اصول مداخلات درمانی مبتنی بر شرح حال[10]، تمرکز بر حل مساله[11] یک نظام درمان کوتاه مدت و نیمه ساخت یافته و جدید ارائه می‌کند.

بیان مسأله

دیابت نوع 2 بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می‌شود که 90-80 درصد کل موارد دیابت را شامل می‌شود و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی‌کند. در واقع پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی‌کند و یا انسولین ترشح شده، فاقد کارایی لازم است (تایلبرگ[12]، میراندا[13]، جیمز[14] و بتل[15]، 2001). تحقیقات نشان داده است که افراد دیابتی   ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی و اضطراب دارند. شیوع افسردگی در افراد دیابتی 24 درصد است (گلدنی[16]، فیلیپس[17]، فیشر[18] و ویلسون[19]، 2004)، ولی درمان­های بسیار کمی در زمینه بهبود سطح کیفیت زندگی و کنترل هیجانات دریافت می‌کنند. همچنین موقعیت اجتماعی بیماران در روشهای درمانی در نظر گرفته نمی‌شود. درمان‌های صرفأ پزشکی برای بیماران در دراز مدت کافی نیست و درمان باید مسائل جسمانی و مسائل روانشناختی را مد نظر قرار دهد. هدف از درمان روانشناختی در افراد دیابتی نوع 2 این است که زندگی سالمتر و بهتری با دیابت داشته باشند. هدف از اجرای این طرح، آموزش کامل و جامع با تمرکز بر زندگی بهتر با دیابت با استفاده از روش درمان شناختی – رفتاری است. در این روش سطح کیفیت زندگی و هیجانات و موقعیت اجتماعی بیماران بررسی می‌شود. هدف کاهش پتانسیل منفی در بزرگسالان دیابتی است. توانایی خود کنترلی در عدم مصرف غذاهای کم ارزش و ناکارآمد و مراقبت‌های صحیح روزانه و رعایت رژیم دارویی، مداخله درمان روانشناختی را ضروری می‌کند (ویلدرموت، 2008).

تحقیقات نشان داده است که در یک فعالیت گروهی، افراد دیابتی یاد می‌گیرند که چه روش هایی برگزینند تا تغییرات مثبت و پایدارتری را بدست آورند و روش امید درمان گروهی شناختی رفتاری می‌تواند بر افزایش کنترل متابولیکی، عزت نفس و افزایش کیفیت زندگی آنها مؤثر باشد (گلدنی و همکاران ، 2004). طبق تحقیقات انجام شده، شیوع افسردگی در افراد دیابتی 11 تا 12 درصد است. در تحقیقات انجام شده بر روی 4800 بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 مشخص شد که 12 درصد آنها مبتلا به افسردگی ماژور و 5/8 درصد آنها اختلال افسردگی مینور دارند (سادوک[20] و سادوک ، 2008). مطالعات انجام شده نشان داده است، افراد دیابتی که اختلال افسردگی دارند در کنترل گلوکز خون ضعیف عمل می‌کنند و تغییرات زیادی در آزمایش HbA1c[21] دارند (سادوک ، 2008).

در تحقیقی که توسط (یوربانسکی[22]، فابری[23] و تایلور[24]، 2009)، انجام شد، تاثیر درمان شناختی-رفتاری بر اختلال خوردن در افراد دیابتی بررسی شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که این درمان علاوه بر افزایش خودکنترلی در خوردن، موجب بالا رفتن عزت نفس و انطباق بهتر با بیماری شده و همچنین این درمان موجب کاهش میانگین قند خون در بیماران شده است.

به علت عدم مداخله غیر دارویی در اختلالات روانپزشکی همراه در بیماران دیابتی، اختلال همراه با بیماری دیابت کنترل نشده و موجب افت کیفیت زندگی بیماران و تشدید عوارض دیابت می­شود. با توجه به این که دارو درمانی به تنهایی نتایج مطلوب را تامین نمی‌کند، مداخلات غیر دارویی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از آنجایی که مداخلات و درمان­های گروهی تاثیر بسزا و بیشتری در درمان­های دیابت داشته اند، درمان شناختی-رفتاری گروهی برای مداخله غیر دارویی انتخاب شد. تا آنجایی که پژوهشگر به بررسی پیشینه پژوهش پرداخته است، تا کنون روش درمانی  امید درمان گروهی به شیوه‌ی  شناختی-رفتاری بر روی افسردگی و کیفیت زندگی بیماران زن دیابتی در ایران و بخصوص فارس انجام نشده است، بنابراین این خلأ پژوهشگر را بر آن داشت تا به بررسی اثر امید درمان گروهی به شیوه‌ی شناختی-رفتاری در بیماران زن دیابتی بپردازد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

آسیب‌های فیزیکی و مشکلات جسمانی افراد دیابتی بسیار زیاد است و عواقب این بیماری بسیار پر زحمت و طولانی است. این حقیقت وجود دارد که سازگاری صحیح با بیماری مزمن و طولانی کار بسیار دشواری است و در بیماران نگرش منفی نسبت به بیماری ایجاد می‌کند و آنها را دچار استرس و افسردگی می‌سازد. بسیاری از بیماران از اینکه باید تسلیم تجویزهای  دارویی شوند احساس بی­کفایتی می‌کنند، این امر بر روی خلق آنها و تنظیم گلوکز خونشان تاثیر منفی می­گذارد (تایلبرگ[25]، میراندا[26]، جیمز[27] و بتل[28] ، 2001 ، به نقل از ویلدرموت ، 2008).

رژیم­های سخت دارویی و تغذیه­ای موجب افزایش ریسک آنها نسبت به بیماری­های روانپزشکی از قبیل، پایین رفتن عزت نفس، افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن می‌شود (بردن[29]، دانگر[30]، مایو[31]، پویلر[32] و نیل[33]، 2003 (. افراد دیابتی نیاز دارند تا بهترین روش مراقبت از خود را یاد بگیرند. تحقیقات نشان داده است که اکثر افراد دیابتی از کیفیت زندگی مناسبی برخوردار نیستند و این بیماری بر روی بهداشت روان آنها تاثیر منفی گذاشته است، افراد دیابتی ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی و اضطراب و اختلالات خوردن دارند.

بنابراین با توجه به اهمیت این اختلال و مشکلات جسمانی و روانی که به دنبال دارد، ضرورت ایجاب می‌کند که با استفاده از شیوه‌های درمانی و مداخله ای روانشناختی به همراه دارو درمانی، نسبت به رفع این مشکل اقداماتی صورت گیرد. بنابراین در پژوهش حاضر اثربخشی امید درمان گروهی به شیوه‌ی شناختی رفتاری بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع 2 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند مورد استفاده‌ی پژوهشگران دیگر، سازمان ها و نهاد‌های مختلف از جمله دانشگاه ها، مراکز درمانی، کلینیک‌های روانی، متخصصین تغذیه، کلینیک‌های رژیم درمانی، متخصصین غدد، انجمن‌های دیابت و غیره قرار گیرد.