از آنجایی که قرآن کریم{ هُدیً لِلمُتقین} است، و از سوی آفریدگاری دانا وحکیم، توسط بهترین بندگانش، برای هدایت نوع بشر نازل شده‌است؛ تمام آیات آن برای رسیدن به‌این هدف واحد با هم ارتباط وپیوستگی دارند. بطوری که یکی از جلوه‌های اعجاز قرآن همین تناسب بین آیات می‌باشد. البته لازمۀ این بحث، اعتقاد داشتن به توقیفی بودن ترتیب سوره‌ها وآیات در قرآن است عده‌ای از دانشمندان علوم قرآنی را اعتقاد براین است که، ترتیب سوره‌ها در قرآن و ترتیب آیات در سوره‌ها توقیفی بوده وچون کار بی‌هدف از خدا صادر نمی‌شود؛پس بین سوره‌ها وآیات آن نوعی تناسب وهماهنگی وجود دارد. از طرف دیگر عده‌ای از آنها ترتیب بین سوره‌ها را به‌اجتهاد و رأی صحابه می‌دانند وبحث در این رابطه را امری تکلف‌آور وبیهوده می‌دانند. اما دربارۀ ترتیب آیات در سوره‌ها، نظر دیگری دارند وبه طور گسترده به‌این بحث پرداخته واساس تفسیر خود را بر پایۀ همین موضوع ریخته‌اند. مرحوم علامه طباطبایی& وسید قطب ازجمله مفسرانی هستند که تفسیر خود را بر همین اساس نوشته‌اند با این توضیح که مرحوم علامه & در تفسیر المیزان ترتیب وچینش سوره‌ها را اجتهادی دانسته وبه جز اندکی متعرض این بحث نشده‌است اما دربارۀ ترتیب آیات معتقد به تناسب بین آیاتی است که یکباره نازل شده‌اند. سید قطب نیز در تفسیر فی ظلال القرآن اگر چه ترتیب سوره‌ها را به حسب نزول قطعی نمی‌داند، اما ترتیب آیات را مطابق وحی و به دستور پیامبر اکرم| می‌داند. وبه‌هر دو نوع تناسب اشاره کرده‌است. و این مسأله را با غرض واحد، وحدت موضوعی سوره‌ها و سیاق به‌اثبات رسانیده‌است. این تحقیق بر آن است تا بحث تناسب بین سوره‌ها و آیات را در این دو تفسیر بزرگ، ارزشمند وکاربردی از فریقین و همچنین کتابها ومنابع مفصلی که در این زمینه نوشته شده، بحث وبررسی کند، تا در پرتو آن ضمن تأکید بر وحیانی بودن ترتیب آیات ، غبار تهمت وشبهۀ پراکنده بودن قرآن را که‌از سوی برخی قرآن‌پژوهان مسلمان وغیر مسلمان مطرح شده‌است بزداید وبر اعجاز لفظی و محتوایی قرآن مهر تأیید بزند.( انشا الله)
کلید واژه: تناسب آیات وسوره‌ها، توقیفی واجتهادی بودن سور وآیات، وحدت موضوعی، سیاق ، تفسیر المیزان تفسیر فی ظلال القرآن
فهرست مطالب
فصل اول کلیات ومفاهیم. 11
1.1بیان مسئله 12
1.2ضرورت و اهداف.. 12
1.3سؤالات اصلی تحقیق. 13
1.4سؤالات فرعی تحقیق. 13
1.5.فرضیات تحقیق. 13
1.6پیشینة تحقیق. 14
1.7چهار چوب نظری تحقیق. …………..14
1.8 مفاهیم: نگاهی گذرا به زندگی علامۀ طباطبایی & وسید قطب وتفاسیر المیزان وفی ظلال القرآن 15
1.8.1زندگی نامۀ علامۀ طباطبایی&. 15
1.8.2.نحوۀ شکل گیری تفسیرالمیزان. 17
1.8.3ویژگی ها و روش تفسیری علامه&درتفسیر المیزان. 18
1.8.4.زندگی نامه سید قطب. 21
1.8.5نحوۀ شکل گیری تفسیر فی ظلال القرآن. 24
1.8.6ویژگی‌ها و روش تفسیری سید قطب. 25
1.8.7روش تفسیر قرآن به قرآن و جایگاه‌ان در تفاسیر المیزان و فی ظلال القرآن 28
1.8.8تعریف و اهمیت روش تفسیر قرآن به قرآن. 30
فصل دوم مروری بر تاریخ نگارش و جمع قرآن کریم. 35
2.1معنای جمع در لغت و در اصطلاح علوم قرآنی. 39
2.2کیفیت جمع و تدوین قرآن در زمان رسول خدا|. 42
2.2.1دیدگاه‌اول: موافقان جمع وتدوین قرآن درزمان پیامبر اکرم| . 43
2.3جمع و تدوین قرآن در زمان خلفا و امام علی × 48
2.4توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات وسوره‌ها 52
2.4.1توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات: 53
2.4.2توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سوره‌ها 56
2.4.3نظریه تفصیلی. 60
فصل سوم بررسی تناسب در سوره‌ها وآیات قرآن. …63
3.1تناسب در لغت. 64
3.2تناسب در اصطلاح علوم قرآنی. 64
3.3تاریخچه و پیشینه‌ای از علم تناسب. 65
3.4.ضرورت و اهمیت پرداختن به علم تناسب. 68
3.4.1ردّ اتّهام و شبهه تحریف و جابجایی آیات قرآن. 68
3.4.2دفاع ازاصول اعتقادی شیعه درسایۀ پرداختن به تناسب آیات. 69
3.5فواید علم تناسب. 69
3.5.1کمک به فهم قرآن و تفسیر 70
2.5.2اثبات معجزه بودن قرآن. 70
3.5.3کمک کردن به دیگر قضایای علوم قرآنی. 71
فصل چهارم انواع مناسبت وجایگاه آن در تفاسیر المیزان وفی ظلال القرآن 72
4.1.1ارتباط بین ابتدای یک سوره با انتهای سوره قبل. 74
4.1.2ارتباط مضمونی میان سوره‌های هم جوار. 80
4.1.3ارتباط بین سوره‌هایی كه در آغاز ویا فرجام شبیه‌هم هستند 84
4.1.4ارتباط میان بخشی از یک سوره با بخشی از سورۀ دیگر 87
4.1.5ارتباط بین سوره‌هایی كه در موضوع و هدف شبیه‌هم هستند 90
4.2تناسب و ارتباط بین آیات در یک سوره 94
4.2.1ارتباط در سر آغاز و فرجام یک سوره 101
4.2.2ارتباط بین اجزا یک آیه ( هماهنگی و تناسب واژه‌ها وجملات) 108
4.2.3ارتباط بین آیات یک سوره با ابتدای آن. 112
4.2.4ارتباط بین آیات غیر مجاور در یک سوره 115
4.2.5ارتباط بین آیات مجاور در یک سوره 119
4.2.5.1انواع مناسبت میان آیات همجوار. 122
4.2.5.2اسباب مناسبت (وجوه‌ارتباط) 127
4.2.6ارتباط بین آیاتی که بظاهر غیر متناسب هستند 142
4.2.7ارتباط و تناسب آیات به دلیل وحدت موضوعی ( هدف ) در سوره 162
4.2.7.1تعریف وحدت موضوعی. 162
4.2.7.2دلایل وحدت موضوعی در سوره‌ها 166
4.2.7.3پیامدها ونتایج نظریۀ وحدت موضوعی. 174
فصل پنجم سیاق آیات ونقش آن در تفسیر آیات در تفاسیر المیزان وفی ظلال القرآن .. 176
5.1تعریف لغوی سیاق. 177
5.2تعریف اصطلاحی سیاق. 177
5.3نقش و اهمیت سیاق در تفسیر آیات. 179
5.4.تفسیر واژه‌ها و مفردات با استفاده‌از سیاق. 181
5.5کشف معانی وتبیین مقصود آیات( تفسیر آیات) با استفاده‌از سیاق. 184
5.6تشخیص مکّی یا مدنی بودن آیات و سوره با کمک سیاق. 187
5.7.تعیین مصداق با کمک سیاق. 191
5.8پذیرش ویا عدم پذیرش بعضی تفسیرها در بارۀ آیات. 193
5.9.پذیرش یا عدم پذیرش روایات با کمک سیاق آیات. 196
5.10پذیرش یا عدم پذیرش اسباب النزول با کمک سیاق. 201
فصل اول
کلیات
بیان مسئله
یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن، وجود ارتباط و تناسب بین اجزاء این کتاب (سور وآیات) است بطوری که ساختار موزون و هم آهنگ بودن واژه‌ها وکلمات وآیات و رسا و شیوا