وبلاگ

به منظور تعیین عملکرد ارقام و لاین های مورد بررسی، برای هر کرت که بیشترین تعداد دانه آن بطور کامل رسیده و رنگ عمومی بوته و دانه، زرد شده بود، عمل برداشت از ۴ متر مربع از وسط کرت با حذف دو ردیف از طرفین، در تاریخ های متفاوت انجام پذیرفت. پس از برداشت محصول هر کرت، خرمنکوبی انجام گرفت و سپس وزن شلتوک برداشت شده با ترازوی حساس و بر اساس رطوبت ۱۴ درصد با قرار دادن در آون ۷۵ درجه به مدت ۴۸ ساعت و استفاده از جدول تصحیح رطوبت تعیین شد. بعد از آن عملکرد بر حسب کیلوگرم در هکتار محاسبه گردید.
۳-۲-۵- اندازه گیری صفات کیفی
اندازه گیری میزان آمیلوز بر اساس روش استاندارد مرکز تحقیقات بین الملی برنج در فیلیپین (تومار، ۱۹۸۷) انجام گرفت. که شامل دو مرحله است. در مرحله اول آماده سازی نمونه ها و استاندارد ها برای اندازه گیری آمیلوز انجام شد و در مرحله بعد با بهره گرفتن از نمونه های استاندارد، انداره گیری آمیلوز انجام گرفت. در این آزمایش از ارقام ۶۴IR (آمیلوز متوسط)، ۲۴IR (آمیلوز پایین) و سپیدرود (آمیلوز بالا) به عنوان شاهد استفاده گردید. برای تعیین درجه حرارت ژلاتینی شدن برنج از روش لیتل و همکاران (۱۹۵۸) استفاده گردید. از روی میزان تاثیر محلول هیدروکسید پتاسیم ۷/۱ درصد بر روی نمونه های برنج (۱۲ دانه سالم به صورت دو نمونه ۶ تایی) استفاده شد. از ارقام خزر با رتبه ۳ تا ۵ (به ترتیب با درجه حرارت متوسط یا بالا) و سپیدرود با رتبه ۷ (درجه حرارت پایین) استفاده گردید (توسلی، ۱۳۷۴ ؛ محتشمی و نعمت زاده، ۱۳۷۷ الف). بر این اساس تیمارهای مورد بررسی به صورتی که در زیر آورده شده است رتبه بندی شدند.
رتبه شماره ۱- محلول هیدروکسید پتاسیم کاملاً بی تاثیر و دانه ها سالم.
رتبه شماره ۲- دانه ها سالم و متورم.
رتبه شماره ۳- دانه ها متورم گردیده و لایه خارجی سست و نازک شده است.
رتبه شماره ۴ – دانه ها متورم با ترک های عرضی و زمینه ابری سیر.
رتبه شماره ۵– دانه ها خمیده و دارای ترک های طولی و عرضی شده و لایه خارجی به طور کامل داخل محلول پخش شده
رتبه شماره ۶– دانه ها کاملاً پاشیده.
رتبه شماره ۷– دانه ها کاملاً حل شده و اثری باقی نگذاشته اند (بی رنگ). بر اساس این دسته بندی، هر چه رتبه پایین تر باشد، نمونه دمای ژلاتینی شدن بالاتری دارد و زمان لازم برای پخت آن نیز طولانی تر می شود. برای اندازه گیری پیوستگی ژل ازروش کاگامپنگ (۱۹۷۳) استفاده گردید. با بهره گرفتن از اتانول ۹۵ درصد با ۲۵ درصد تیمول بلو و محلول هیدروکسید پتاسیم ۲/۰ نرمال، از روی طول ژل حرکت کرده در لوله محیط کشت، میزان قوام ژل بر اساس میلی متر برآورد شد. برای تعیین طول و عرض دانه از دستگاه فتوان لارجر با دقت یک دهم میلی متر استفاده شد و آنگاه از حاصل تقسیم میانگین طول به عرض دانه سفید، شکل دانه محاسبه گردید. برای اندازه گیری طویل شدن دانه پس از پخت از روش عزیز و شفیع (۱۹۹۶)، ذکر شده در روش های آزمایشگاهی تعیین کیفیت برنج استفاده گردید (محمدصالحی، ۱۳۶۸). پس از پخت، دانه های برنج با دستگاه فتوان لارجر طول و عرض دانه ها اندازه گیری شد و از تقسیم طول برنج بعد از پخت بر طول برنج قبل از پخت، صفت طویل شدن دانه (ری آمدن) محاسبه گردید (توسلی، ۱۳۷۴؛ محمدصالحی، ۱۳۶۸). عطر برنج نیز از طریق بوییدن دانه های برنج پس از پخت مستقیم و ویسکوزیته اندازه گیری شد و با بهره گرفتن از کتاب Standard Evaluation System for Rice (SES) به صورتی که در زیر آورده شده درجه بندی شد. ۱-بی بو نمره صفر ۲-سبک نمره یک ۳- خوشبو نمره دو.
۳-۳- محاسبات آماری
برای تجزیه و تحلیل آماری داده های بدست آمده از نرم افزار SAS و برای رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد. مقایسه میانگین ها نیز بر اساس روش چند دامنه ای دانکن انجام گردید.
فصل چهارم
نتایج و بحث
۴-۱- تجزیه و تحلیل شاخص های رشد
۴-۱-۱- تولید ماده خشک
در این بررسی تمامی ژنوتیپ از نظر تولید ماده خشک اختلاف معنی داری داشتند (جدول ۴-۱). حداکثر ماده خشک در ۷۵ روز پس از کاشت بدست آمد که در طارم هاشمی از ۰۷/۱۳۷۵ گرم در متر مربع تا ۲۰/۱۸۵۹ گرم در متر مربع در هیبرید بهار۱ در نوسان بود. نتایج نشان داد که لاین های ۳۲۹، ۱۰۸، ۲۰۳، بالاترین تولید ماده خشک (TDM) را داشتند که با رقم هیبرید (بهار ۱) تفاوت معنی داری نداشتند و پایین ترین تولید ماده خشک متعلق به طارم هاشمی بود (جدول۴-۲).
روند تغییرات ماده خشک در همه تیمارها مشابه بود. تولید ماده خشک بالا در مرحله ظهور خوشه نشانگر ظرفیت فتوسنتزی بالاست. در نتیجه ارقام اصلاح شده با ظرفیت تولید ماده خشک بالاتر دارای پتانسیل فتوسنتزی بالاتر در مرحله گلدهی و بعد از آن، می تواند تضمینی برای افزایش عملکرد دانه باشد، زیرا مواد فتوسنتزی تولید شده در این مرحله، به دانه ها انتقال می یابند. در این مطالعه به ترتیب لاین های شماره ۲۰۳، ۱۰۸، ۳۲۹ علاوه بر تجمع ماده خشک بالا، از سرعت رشد بالا و در نتیجه عملکرد بالایی نیز برخورداربودند (جدول ۴-۲۰).
جدول ۴-۱- میانگین مربعات تولید ماده خشک در روزهای پس از کاشت در ژنوتیپ های مورد مطالعه