پایان نامه درباره استرس شغلی/:مدلهای استرس شغلی
مدل تناسب شخص – محیط [1](مدل کاپلان، 1998)
«مدل تناسب شخص – محیط از جمله مدلهای تعاملی است که بیان میکند: هنگامی که بین تقاضاهای کار و توانایی شخص برای اجابت تقاضاها اختلاف و فاصله وجود دارد یا بین نیازهای فرد و منابع محیط فاصله وجود دارد، استرس ایجاد میشود. تقاضاها شامل میزان کار و پیچیدگی شغل است.
نیازها شامل درآمد، مشارکت در کار و تحقق ذات است، منابع نیز به جو کار اشاره دارند مانند درآمد کافی برای ارضای نیازهای فرد.
براساس این مدل وقتی کار برای فرد خیلی سنگین یا پیچیده باشد و یا وقتی کار نتواند خواستههای فرد را برآورده سازد استرس رخ خواهد داد. این مدل بین نیازهای ذهنی شخص و محیط تفاوت قائل میباشد. تأکید مدل تناسب شخص – محیط بر ادراکات ذهنی مانند مدل سایکولوژی میباشد. یکی از مشکلات این مدل آن است که برای اثبات اینکه چه شرایط کاری واقعی منجر به استرس میشوند توانایی محدودی دارد. نقطه قوت این مدل، تأکید آن بر نیازهایی جهت انعطافپذیری و طراحی شغل، در نظر گرفتن کارکنان به عنوان افراد با تواناییهای متفاوت، انگیزهها و ادراکات گوناگون است».
| zusa.ir |
5-8-2- مدل کنترل – تقاضای شغل [2](مدل کارازک)
«این مدل اولین بار در سال 1976 توسط پرفسور کارازک و همکارانش ارائه گردید. مدل کنترل – تقاضا به جای اینکه از ادراکات ذهنی کارمند ناشی شود، برخاسته از ویژگیهای کار است. این مدل ابراز میدارد استرس ناشی از عدم تعادل بین تقاضاهای شغلی با میزان آزادی در تصمیمگیری (کنترل) بر روی کار است. به عبارت دیگر هرچه نیازهای کاری بیشتر و کنترل فرد بر روی کار کمتر باشد، استرس شغلی بیشتر خواهد بود. دامنه تصمیمگیری به دو مؤلفه بستگی دارد:
کنترل شخص بر تصمیمگیری یا اقتدار
سطح مهارت فرد
هر قدر کنترل فرد بر روی کار بیشتر شود و مهارتهایش افزایش یابد میزان دامنه تصمیمگیریش افزایش یافته و طبعاً مقدار استرس شغلیش کاهش مییابد.