وبلاگ

1-4- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….. 9
1-4-1- هدف اصلی……………………………………………………………………………………………………………… 9
1-4-2- اهدف ویژه……………………………………………………………………………………………………………….. 9
1-5- فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 9
1-5-1-فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 9
1-5-2- فرضیه های ویژه پژوهش……………………………………………………………………………………… 10
1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………….. 10
1-6-1- تعاریف مفهومی متغیرها……………………………………………………………………………………….. 10
1-6-2- تعاریف عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………………………. 13


فصل دوم: مبانی نظری و تجربی تحقیق
2-1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 14
2-1-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………………….. 14
2-1-1-2- چگونگی تشکیل فرهنگ و عوامل آن…………………………………………………………….. 16
2-1-1-3- کارکردهای فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………….. 18
2-1-1-4- ویژگی های فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………. 19
2-1-1-5- ریشه های فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………… 21
2-1-1-6- سطوح فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………… 22
2-1-1-7- شیوه های آشنا شدن با فرهنگ سازمانی……………………………………………………….. 24
2-1-1-8- روش های تغییر و پرورش فرهنگ سازمانی…………………………………………………. 25
2-1-1-9- الگوی فرهنگ سازمانی مورد استفاده در پژوهش حاضر……………………………….. 27
2-1-1-9- الگوهای طبقه بندی و مطالعه فرهنگ سازمانی……………………………………………. 29
2-1-2- خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………… 37
2-1-2-1- تاریخچه خلاقیت……………………………………………………………………………………………… 37
2-1-2-2- تعاریف خلاقیت از نظر صاحب نظران……………………………………………………………… 38
2-1-2-3- عوامل موثر بر خلاقیت از نظر مالاگا………………………………………………………………. 39
2-1-2-5- ضرورت و اهمیت خلاقیت در سازمان…………………………………………………………….. 41
2-1-2-6- مراحل فرایند خلاقیت…………………………………………………………………………………….. 42
2-1-2-7- موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………………… 43
2-1-2-9- ویژگی های سازمان خلاق………………………………………………………………………………. 44
2-1-2-10- فرایند خلاقیت………………………………………………………………………………………………… 45
2-1-2-12- نظریه 1-4- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….. 9 1-4-1- هدف اصلی……………………………………………………………………………………………………………… 9 1-4-2- اهدف ویژه……………………………………………………………………………………………………………….. 9 1-5- فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 9 1-5-1-فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 9 1-5-2- فرضیه های ویژه پژوهش……………………………………………………………………………………… 10 1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………….. 10 1-6-1- تعاریف مفهومی متغیرها……………………………………………………………………………………….. 10 1-6-2- تعاریف عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………………………. 13 فصل دوم: مبانی نظری و تجربی تحقیق 2-1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 14 2-1-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………………….. 14 2-1-1-2- چگونگی تشکیل فرهنگ و عوامل آن…………………………………………………………….. 16 2-1-1-3- کارکردهای فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………….. 18 2-1-1-4- ویژگی های فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………. 19 2-1-1-5- ریشه های فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………… 21 2-1-1-6- سطوح فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………… 22 2-1-1-7- شیوه های آشنا شدن با فرهنگ سازمانی……………………………………………………….. 24 2-1-1-8- روش های تغییر و پرورش فرهنگ سازمانی…………………………………………………. 25 2-1-1-9- الگوی فرهنگ سازمانی مورد استفاده در پژوهش حاضر……………………………….. 27 2-1-1-9- الگوهای طبقه بندی و مطالعه فرهنگ سازمانی……………………………………………. 29 2-1-2- خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………… 37 2-1-2-1- تاریخچه خلاقیت……………………………………………………………………………………………… 37 2-1-2-2- تعاریف خلاقیت از نظر صاحب نظران……………………………………………………………… 38 2-1-2-3- عوامل موثر بر خلاقیت از نظر مالاگا………………………………………………………………. 39 2-1-2-5- ضرورت و اهمیت خلاقیت در سازمان…………………………………………………………….. 41 2-1-2-6- مراحل فرایند خلاقیت…………………………………………………………………………………….. 42 2-1-2-7- موانع خلاقیت…………………………………………………………………………………………………… 43 2-1-2-9- ویژگی های سازمان خلاق………………………………………………………………………………. 44 2-1-2-10- فرایند خلاقیت………………………………………………………………………………………………… 45 2-1-2-12- نظریه های معروف خلاقیت…………………………………………………………………………… 46 2-1-2-13- شرایط لازم جهت ایجاد خلاقیت، نوآوری و تغییر از نظر لس لی (2008) 47 2-1-2-14-ترکیب خلاقیت از نظر استرنبرگ و لوبارت (1999)……………………………………. 47 2-1-2-16- چهار عامل اصلی خلاقیت از نظر تورنس (1968)……………………………………… 48 2-1-2-16- مهارت های خلاقیت……………………………………………………………………………………….. 49 2-2- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 50 2-2-1- پژوهش های داخلی……………………………………………………………………………………………….. 50 2-2-2- پژوهش های خارجی……………………………………………………………………………………………… 57 2-2-3- جمع بندی تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………………… 60 2-4- مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 61 2-5- مدل تحلیلی پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 62 فصل سوم: روش شناسی تحقیق 3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 64 3-2- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 65 3-3- جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………….. 66 3-4- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………… 68 3-5- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………. 72 3-6- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………… 73 فصل چهارم : نتایج تحقیق 4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 74 4-2- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………… 75 4-2-1- اطلاعات جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………. 75 4-2-2- متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 79 4-3- آزمون فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………… 81 4-3-1- آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………….. 81 4-3-2- آزمون فرضیه­های ویژه…………………………………………………………………………………………… 82 4-4- مدل نهایی……………………………………………………………………………………………………………………. 87 4-4-1- آزمون رگرسیون چندگانه……………………………………………………………………………………… 87 4-4-3- تحلیل مسیر……………………………………………………………………………………………………………. 88 4-5- جمع بندی نهایی………………………………………………………………………………………………………… 91 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 92 5-2- تفسیر یافته ها…………………………………………………………………………………………………………….. 93 5-3- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………. 99 5-4- محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 100 5-4-1- محدودیت های خارج از اختیار محقق (محدودیت های کاربردی)……………………. 100 5-4-2- محدودیت های در اختیار محقق (محدودیت های پژوهشی)……………………………. 100 5-5- پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 101 5-5-1- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………. 101 5-5-2- پینشهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………… 102 فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………….. .104 فهرست جداول جدول شماره 2-1. تعاریف فرهنگ از دیدگاه صاحب نظران اقتباس از سیدتقوی ، ص 341، 1388) 15 جدول 2-2. عوامل تغییر فرهنگ سازمانی اقتباس از رضا سید جوادین، 1383…………………. 27 جدول شماره 2-3. فرهنگ سازمانی ارائه شده توسط کوئین و گارث بر گرفته از مقاله عبدالمنافی و همکاران 1384 29 جدول 2-4: مدل تحلیلی پژوهش……………………………………………………………………………………………… 63 جدول 3-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن……………………………………………………. 67 جدول 3-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 67 جدول 3-3 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………. 67 جدول 3-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس مدرک تحصیلی………………………………… 68 جدول 3-5: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………… 68 جدول3-6. نحوه امتیازبندی پرسشنامه فرهنگ سازمانی………………………………………………………… 69 جدول 3-7. تفکیک گویه ها در قالب ابعاد پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………………………. 69 جدول3-8 . نحوه امتیازبندی مقیاس خلاقیت…………………………………………………………………………. 70 جدول شماره 3-9 : نتایج تحلیل عوامل پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………………………….. 71 جدول شماره3-10: ضرایب آلفای کرونباخ مقیاس فرهنگ سازمانی……………………………………… 71 جدول شماره 3-11: روایی و پایایی مقیاس خلاقیت………………………………………………………………. 72 جدول 4-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن……………………………………………………. 75 جدول 4-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 76 جدول 4-3 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………. 77 جدول 4-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس مدرک تحصیلی………………………………… 77 جدول 4-5: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………… 78 جدول 4-6. میانگین و انحراف معیار به دست آمده از متغیرهای پژوهش……………………………. 79 جدول 4-7 . نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنوف مربوط به متغیرهای پژوهش………………. 80 جدول شماره 4-8 . نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 81 جدول 4-9. نتایج آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر جهت مقایسه ابعاد فرهنگ سازمانی 82 جدول شماره 4-9-1 . نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی……………………………………………………………… 83 جدول 4-10. مقایسه میانگین خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم با سطح کفایت مطلوب (Q3) 84 جدول شماره 4-10 نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ مشارکتی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 84 جدول شماره 4-11. نتایج آزمون رگرسیون خطی بررسی تاثیر فرهنگ سلسله مراتبی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85 جدول شماره 4-12. نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ ایدئولوژیک بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85 جدول شماره 4-13. نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ عقلایی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 86 جدول شماره 4-14. آزمون فریدمن برای رتبه بندی ابعاد فرهنگ سازمانی…………………………. 86 جدول شماره 4-15 . بررسی نقش پیش بینی کنندگی ابعاد فرهنگ سازمانی در خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 87 جدول شماره 4-16. شاخص‌های برازش مدل تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 90 فهرست نمودارها نمودار 4-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن………………………………………………….. 75 نمودار 4-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 76 نمودار 4-3: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………… 77 نمودار 4-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس میزان تحصیلات………………………………… 78 نمودار 4-5 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………. 79 فهرست اشکال شکل 2-1. سطوح فرهنگ اقتباس از گیلبرت (1995) ترجمه اعرابی ،پارساییان ،1389،ص303 23 2-2. شکل مدل مفهومی پژوهش………………………………………………………………………………………………. 61 شکل شماره 4-1. تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم، مدل در حالت اعداد استاندارد 89 شکل شماره 4-2. تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم مدل در حالت اعداد معناداری 89 شکل شماره 5-1. مدل پیشنهادی تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 100 پیوست­ پیوست شماره 1: پرسشنامه فرهنگ سازمانی کویین وگارث (1991)………………………………… 119 پیوست (2). پرسشنامه خلاقیت رندسیپ (1979)…………………………………………………………………. 122 چکیده امروزه فرهنگ سازمانی به عنوان یک جزء مهم و بنیادی در پیکره یک سازمان محسوب می شود و به مثابۀ واقعیتی اجتماعی است که بر مبنای تعاملات بی همتای اعضای سازمان شکل می گیرد و تنها یک متغیر ساده نیست بلکه توسعه و گسترش فرایندهای روان پویایی اعضای سازمان است. هدف پژوهش حاضر بررسی نوع فرهنگ سازمانی و تاثیر آن بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم می­باشد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می­باشد. جامعه تحقیق شامل کلیه کارکنان شرکت پتروشیمی جم می­باشد که با استفاده فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی طبقه­ای 361 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه فرهنگ سازمانی کویین و گارث (1991) و پرسشنامه خلاقیت کارکنان از مقیاس خلاقیت رندسیپ (1979) بود. روایی پرسشنامه­ها با استفاده از تحلیل گویه تایید و پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. که پایایی برای پرسشنامه فرهنگ سازمانی 81/0 و خلاقیت کارکنان 80/0 گزارش شد. داده­ها با استفاده از آمار توصیفی نظیر فراوانی، میانگین، انحراف معیار، درصد و آمار استنباطی نظیر تحلیل واریانس اندازه گیرهای مکرر، تی تک نمونه­ای، تحلیل رگرسیون خطی و چندگانه، آزمون فریدمن و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که 1- فرهنگ غالب در شرکت پتروشیمی جم از نوع فرهنگ مشارکتی است و تفاوت معناداری بین انواع فرهنگ وجود دارد. 2- خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم در حد مطلوب است. 3- فرهنگ مشارکتی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد.4- فرهنگ سلسله مراتبی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد. 5- فرهنگ ایدئولوژیک تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد.6- فرهنگ عقلایی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد. تاثیر همزمان متغیرها در مدل نهایی با استفاده از رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نشان داد که فقط ابعاد فرهنگ مشارکتی و عقلایی پیش بینی کننده مثبت و معناداری برای خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی می­باشند. واژگان کلیدی: فرهنگ سازمانی، خلاقیت کارکنان، فرهنگ مشارکتی، پتروشیمی جم. فصل اول کلیات تحقیق 1-1- مقدمه سازمان­ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده از فرصتهای احتمالی ناچارند ظرفیت­ها و توانمندیهای درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف خود را ترمیم و به افزایش نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشکلات در سازمان­ها آن چنان پیچیده و در هم تنیده است که تشخیص مشکل به آسانی میسر نیست و ماهیت انسانی سازمان­ها و پیچیده بودن رفتارهای کارکنان این پیچیدگی را مضاعف نموده است. لذا سازمان­ها نباید در انتظار موج باشند، بلکه باید خود منبع موج و تحول گردند و در جهت بهبودی بنابراین از آنجایی­که بسیاری از دستاوردها و پیشرفت­های انسان ناشی از تفکر خلاق اوست، ضرورت توجه به این موضوع و فراهم نمودن زمینه­های رشد و پرورش خلاقیت در سازمان­ها کاملاً آشکار است (احمدی، مبارکی، دارایی و سلام زاده، 1390). در دوره معاصر به دلیل رشد شتابان و تغییرات بنیادی که در ابعاد مختلف سازمان­ها به­وجود آمده است، افق جدیدی به منظور تجزیه و تحلیل آن­ها از بعد مدیریت و رفتار گشوده شده و آن فرهنگ سازمانی است (ابوالقاسمی،1385). فرهنگ در یک سازمان، به مثابه شخصیت در یک انسان است. فرهنگ، باید­ها و نبایدها را مشخص می­کند و قالب رفتاری سازمان را شکل می­دهد (صفی زاده،1377). و در جهت دیگر فرهنگ مرز سازمان را تعیین می­کند و نوعی احساس هویت را در وجود اعضای سازمان تزریق کرده و در نهایت نوعی تعهد در افراد نسبت به چیزی به­وجود می­آورد که بیش از منافع شخصی فرد است (پورآمن،1380). هر سازمان یک فرهنگ نانوشته دارد که استانداردهای قابل قبول و حد رفتارهای غیر قابل قبول را مشخص می­نماید. بیشتر کارکنان پس از چند ماه با فرهنگ سازمانی آشنا می­شوند و آن­را درک می­کنند. فرهنگ حاکم بر سازمان نشان می­دهد که ارزش­ها چیست و کدام­یک اهمیت بیشتری دارد(رابینز[1]،1385، به نقل از منوریان، 1384). در دنیای امروزی، توان سازگاری و اداره کردن تغییرات، عنصر اصلی موفقیت و بقای هر سازمان است و کسب این توانایی­ها خود مستلزم توجه سازمان به خلاقیت افراد است(جانسون[2] ،1995، به نقل از حسینی، 1389). امروزه یکی از وجوه قدرت و تمایز سازمان­ها، برخورداری از فرهنگ سازمانی مطلوب است. فرهنگ سازمانی هر مجموعه، آیینه تمام­ نمای ویژگی­ها، خصلت­ها، قوت­ها و ضعف­های آن سازمان است و چهره­های درون و برون آن­را از نظر پایبندی­های کارکنان به ارزش­ها، اصول، باورها، نگرش­ها و سایر اعتقادات مرتبط نشان می­دهد(احمدی، علوی، صفدریان، 1388). در این میان زندگی پیچیده امروزی، هرلحظه در حال نو شدن است و خلاقیت ضرورت استمرار زندگی فعال است. انسان برای خلق نشاط در زندگی نیازمند ابتکار است. امروز شعار ” نابودی در انتظار شماست مگر این­که خلاق باشید” در پیش­روی مدیران همه سازمان­ها است. فرهنگ به­عنوان بستر نوآوری ایفای نقش می­کند در صورتی­که فرهنگ حاکم برای ایده­ها و ایده­پردازی­ها ارزش قائل نباشد و به آن ارج ننهد هر خلاقیت قبل از بروز در نطفه خفه می­شود(موغلی و مالکی، 1388). خلاقیت کارکنان به این صورت به بقای سازمان کمک می­کند که وقتی کارکنان در کار خود خلاق باشند،های معروف خلاقیت…………………………………………………………………………… 46
2-1-2-13- شرایط لازم جهت ایجاد خلاقیت، نوآوری و تغییر از نظر لس لی (2008) 47
2-1-2-14-ترکیب خلاقیت از نظر استرنبرگ و لوبارت (1999)……………………………………. 47
2-1-2-16- چهار عامل اصلی خلاقیت از نظر تورنس (1968)……………………………………… 48
2-1-2-16- مهارت های خلاقیت……………………………………………………………………………………….. 49
2-2- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 50
2-2-1- پژوهش های داخلی……………………………………………………………………………………………….. 50
2-2-2- پژوهش های خارجی……………………………………………………………………………………………… 57
2-2-3- جمع بندی تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………………… 60
2-4- مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 61
2-5- مدل تحلیلی پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 62


فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 64
3-2- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 65
3-3- جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………….. 66
3-4- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………… 68
3-5- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………. 72
3-6- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………… 73



فصل چهارم : نتایج تحقیق
4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 74
4-2- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………… 75
4-2-1- اطلاعات جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………. 75
4-2-2- متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 79
4-3- آزمون فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………… 81
4-3-1- آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………….. 81
4-3-2- آزمون فرضیه­های ویژه…………………………………………………………………………………………… 82
4-4- مدل نهایی……………………………………………………………………………………………………………………. 87
4-4-1- آزمون رگرسیون چندگانه……………………………………………………………………………………… 87
4-4-3- تحلیل مسیر……………………………………………………………………………………………………………. 88
4-5- جمع بندی نهایی………………………………………………………………………………………………………… 91


فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 92
5-2- تفسیر یافته ها…………………………………………………………………………………………………………….. 93
5-3- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………. 99
5-4- محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 100
5-4-1- محدودیت های خارج از اختیار محقق (محدودیت های کاربردی)……………………. 100
5-4-2- محدودیت های در اختیار محقق (محدودیت های پژوهشی)……………………………. 100
5-5- پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 101
5-5-1- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………. 101
5-5-2- پینشهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………… 102
فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………….. .104







فهرست جداول
جدول شماره 2-1. تعاریف فرهنگ از دیدگاه صاحب نظران اقتباس از سیدتقوی ، ص 341، 1388) 15
جدول 2-2. عوامل تغییر فرهنگ سازمانی اقتباس از رضا سید جوادین، 1383…………………. 27
جدول شماره 2-3. فرهنگ سازمانی ارائه شده توسط کوئین و گارث بر گرفته از مقاله عبدالمنافی و همکاران 1384 29
جدول 2-4: مدل تحلیلی پژوهش……………………………………………………………………………………………… 63
جدول 3-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن……………………………………………………. 67
جدول 3-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 67
جدول 3-3 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………. 67
جدول 3-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس مدرک تحصیلی………………………………… 68
جدول 3-5: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………… 68
جدول3-6. نحوه امتیازبندی پرسشنامه فرهنگ سازمانی………………………………………………………… 69
جدول 3-7. تفکیک گویه ها در قالب ابعاد پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………………………. 69
جدول3-8 . نحوه امتیازبندی مقیاس خلاقیت…………………………………………………………………………. 70
جدول شماره 3-9 : نتایج تحلیل عوامل پرسشنامه فرهنگ سازمانی…………………………………….. 71
جدول شماره3-10: ضرایب آلفای کرونباخ مقیاس فرهنگ سازمانی……………………………………… 71
جدول شماره 3-11: روایی و پایایی مقیاس خلاقیت………………………………………………………………. 72
جدول 4-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن……………………………………………………. 75
جدول 4-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 76
جدول 4-3 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………. 77
جدول 4-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس مدرک تحصیلی………………………………… 77
جدول 4-5: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………… 78
جدول 4-6. میانگین و انحراف معیار به دست آمده از متغیرهای پژوهش……………………………. 79
جدول 4-7 . نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنوف مربوط به متغیرهای پژوهش………………. 80
جدول شماره 4-8 . نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 81
جدول 4-9. نتایج آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر جهت مقایسه ابعاد فرهنگ سازمانی 82
جدول شماره 4-9-1 . نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی……………………………………………………………… 83
جدول 4-10. مقایسه میانگین خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم با سطح کفایت مطلوب (Q3) 84
جدول شماره 4-10 نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ مشارکتی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 84
جدول شماره 4-11. نتایج آزمون رگرسیون خطی بررسی تاثیر فرهنگ سلسله مراتبی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85
جدول شماره 4-12. نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ ایدئولوژیک بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85
جدول شماره 4-13. نتایج آزمون رگرسیون خطی در بررسی تاثیر فرهنگ عقلایی بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 86
جدول شماره 4-14. آزمون فریدمن برای رتبه بندی ابعاد فرهنگ سازمانی…………………………. 86
جدول شماره 4-15 . بررسی نقش پیش بینی کنندگی ابعاد فرهنگ سازمانی در خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 87
جدول شماره 4-16. شاخص‌های برازش مدل تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 90

فهرست نمودارها
نمودار 4-1 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سن………………………………………………….. 75
نمودار 4-2 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس جنسیت…………………………………………….. 76
نمودار 4-3: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس وضعیت تاهل……………………………………… 77
نمودار 4-4: توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس میزان تحصیلات………………………………… 78
نمودار 4-5 : توزیع فراوانی و درصد کارکنان بر اساس سابقه خدمت……………………………………. 79

فهرست اشکال

شکل 2-1. سطوح فرهنگ اقتباس از گیلبرت (1995) ترجمه اعرابی ،پارساییان ،1389،ص303 23
2-2. شکل مدل مفهومی پژوهش………………………………………………………………………………………………. 61
شکل شماره 4-1. تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم، مدل در حالت اعداد استاندارد 89
شکل شماره 4-2. تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم مدل در حالت اعداد معناداری 89
شکل شماره 5-1. مدل پیشنهادی تأثیر ابعاد فرهنگ سازمانی و بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم 100

پیوست­
پیوست شماره 1: پرسشنامه فرهنگ سازمانی کویین وگارث (1991)………………………………… 119

پیوست (2). پرسشنامه خلاقیت رندسیپ (1979)…………………………………………………………………. 122


چکیده

امروزه فرهنگ سازمانی به عنوان یک جزء مهم و بنیادی در پیکره یک سازمان محسوب می شود و به مثابۀ واقعیتی اجتماعی است که بر مبنای تعاملات بی همتای اعضای سازمان شکل می گیرد و تنها یک متغیر ساده نیست بلکه توسعه و گسترش فرایندهای روان پویایی اعضای سازمان است. هدف پژوهش حاضر بررسی نوع فرهنگ سازمانی و تاثیر آن بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم می­باشد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می­باشد. جامعه تحقیق شامل کلیه کارکنان شرکت پتروشیمی جم می­باشد که با استفاده فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی طبقه­ای 361 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه فرهنگ سازمانی کویین و گارث (1991) و پرسشنامه خلاقیت کارکنان از مقیاس خلاقیت رندسیپ (1979) بود. روایی پرسشنامه­ها با استفاده از تحلیل گویه تایید و پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. که پایایی برای پرسشنامه فرهنگ سازمانی 81/0 و خلاقیت کارکنان 80/0 گزارش شد. داده­ها با استفاده از آمار توصیفی نظیر فراوانی، میانگین، انحراف معیار، درصد و آمار استنباطی نظیر تحلیل واریانس اندازه گیرهای مکرر، تی تک نمونه­ای، تحلیل رگرسیون خطی و چندگانه، آزمون فریدمن و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که 1- فرهنگ غالب در شرکت پتروشیمی جم از نوع فرهنگ مشارکتی است و تفاوت معناداری بین انواع فرهنگ وجود دارد. 2- خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم در حد مطلوب است. 3- فرهنگ مشارکتی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد.4- فرهنگ سلسله مراتبی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد. 5- فرهنگ ایدئولوژیک تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد.6- فرهنگ عقلایی تاثیر معناداری بر خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی جم دارد. تاثیر همزمان متغیرها در مدل نهایی با استفاده از رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نشان داد که فقط ابعاد فرهنگ مشارکتی و عقلایی پیش بینی کننده مثبت و معناداری برای خلاقیت کارکنان شرکت پتروشیمی می­باشند.

واژگان کلیدی: فرهنگ سازمانی، خلاقیت کارکنان، فرهنگ مشارکتی، پتروشیمی جم.




فصل اول
کلیات تحقیق


1-1- مقدمه

سازمان­ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده از فرصتهای احتمالی ناچارند ظرفیت­ها و توانمندیهای درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف خود را ترمیم و به افزایش نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشکلات در سازمان­ها آن چنان پیچیده و در هم تنیده است که تشخیص مشکل به آسانی میسر نیست و ماهیت انسانی سازمان­ها و پیچیده بودن رفتارهای کارکنان این پیچیدگی را مضاعف نموده است. لذا سازمان­ها نباید در انتظار موج باشند، بلکه باید خود منبع موج و تحول گردند و در جهت بهبودی بنابراین از آنجایی­که بسیاری از دستاوردها و پیشرفت­های انسان ناشی از تفکر خلاق اوست، ضرورت توجه به این موضوع و فراهم نمودن زمینه­های رشد و پرورش خلاقیت در سازمان­ها کاملاً آشکار است (احمدی، مبارکی، دارایی و سلام زاده، 1390).
در دوره معاصر به دلیل رشد شتابان و تغییرات بنیادی که در ابعاد مختلف سازمان­ها به­وجود آمده است، افق جدیدی به منظور تجزیه و تحلیل آن­ها از بعد مدیریت و رفتار گشوده شده و آن فرهنگ سازمانی است (ابوالقاسمی،1385). فرهنگ در یک سازمان، به مثابه شخصیت در یک انسان است. فرهنگ، باید­ها و نبایدها را مشخص می­کند و قالب رفتاری سازمان را شکل می­دهد (صفی زاده،1377). و در جهت دیگر فرهنگ مرز سازمان را تعیین می­کند و نوعی احساس هویت را در وجود اعضای سازمان تزریق کرده و در نهایت نوعی تعهد در افراد نسبت به چیزی به­وجود می­آورد که بیش از منافع شخصی فرد است (پورآمن،1380).
هر سازمان یک فرهنگ نانوشته دارد که استانداردهای قابل قبول و حد رفتارهای غیر قابل قبول را مشخص می­نماید. بیشتر کارکنان پس از چند ماه با فرهنگ سازمانی آشنا می­شوند و آن­را درک می­کنند. فرهنگ حاکم بر سازمان نشان می­دهد که ارزش­ها چیست و کدام­یک اهمیت بیشتری دارد(رابینز[1]،1385، به نقل از منوریان، 1384). در دنیای امروزی، توان سازگاری و اداره کردن تغییرات، عنصر اصلی موفقیت و بقای هر سازمان است و کسب این توانایی­ها خود مستلزم توجه سازمان به خلاقیت افراد است(جانسون[2] ،1995، به نقل از حسینی، 1389). امروزه یکی از وجوه قدرت و تمایز سازمان­ها، برخورداری از فرهنگ سازمانی مطلوب است. فرهنگ سازمانی هر مجموعه، آیینه تمام­ نمای ویژگی­ها، خصلت­ها، قوت­ها و ضعف­های آن سازمان است و چهره­های درون و برون آن­را از نظر پایبندی­های کارکنان به ارزش­ها، اصول، باورها، نگرش­ها و سایر اعتقادات مرتبط نشان می­دهد(احمدی، علوی، صفدریان، 1388).
در این میان زندگی پیچیده امروزی، هرلحظه در حال نو شدن است و خلاقیت ضرورت استمرار زندگی فعال است. انسان برای خلق نشاط در زندگی نیازمند ابتکار است. امروز شعار ” نابودی در انتظار شماست مگر این­که خلاق باشید” در پیش­روی مدیران همه سازمان­ها است. فرهنگ به­عنوان بستر نوآوری ایفای نقش می­کند در صورتی­که فرهنگ حاکم برای ایده­ها و ایده­پردازی­ها ارزش قائل نباشد و به آن ارج ننهد هر خلاقیت قبل از بروز در نطفه خفه می­شود(موغلی و مالکی، 1388). خلاقیت کارکنان به این صورت به بقای سازمان کمک می­کند که وقتی کارکنان در کار خود خلاق باشند،