فصل اول. 2
مقدمه. 3
1-1 بیان مسأله. 6
1-2 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 11
1-3 اهداف پژوهش… 13
1-4 سئوالات کلیدی تحقیق. 14
1-5 فرضیات تحقیق. 14
فصل دوم ادبیات و مبانی نظری تحقیق.. 15
مقدمه. 16
2-1 پیشینه نظری تحقیق. 17
2-1-1 دین و مفاهیم دینی.. 19
2-2 مفاهیم نظری.. 25
2-2-1 اینترنت.. 26
2-2-2 شبکه اجتماعی.. 29
2-2-3 فیسبوک… 35
2-2-4 گوگل پلاس (Google pulls) 40
2-2-4-1 حلقهها (Circles) 41
2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوقها (hangout) 41
2-2-4-3 آپلود بیدرنگ عکسها و ویدئوها 42
2-2-4-4 جرقههای گوگلی یا (Spark) 42
2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42
2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. 42
2-3 پیشینه تحقیق. 46
2-3-1 تحقیقات داخلی.. 46
جنگ نرم سایبری در فضای شبکههای اجتماعی.. 49
بررسی فرصتها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی.. 50
بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی در تحولات سال 1388. 50
بررسی رابطه شبکههای اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانشآموزان دبیرستان شهر تهران. 51
چهارچوب مفهومی.. 55
2-3-2 پژوهشهای خارجی.. 62
2-4 کتابهای داخلی.. 65
2-5 کتابهای خارجی : 65
2-6 جمع بندی پیشینه تحقیق. 66
2-7 مبانی نظری تحقیق. 67
2-7-1 نظریه شکاف اگاهی.. 68
2-7-2 نظریه کاشت.. 70
2-7-3 نظریه جبرگرایی رسانهای.. 72
2-7-4 نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط.. 74
2-7-5 نظریهی غنای رسانهای.. 76
2-7-6 نظریهی شیوهی پردازش اطلاعات اجتماعی.. 77
2-7-7 نظریههای مطرح. 80
2-7-7-1 جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) 80
2-7-7-2 اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) 82
2-7-7-3 مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) 83
2-7-7-4 اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) 84
2-8 چارچوب نظری.. 87
تامپسون. 92
آنتونی گیدنز. 94
نظریه شکاف اگاهی.. 94
نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. 100
جمع بندی.. 101
فصل سوم روش تحقیق.. 103
3-1 روش انجام پژوهش… 104
3-2 جامعه آماری.. 105
3-3 روش نمونه گیری.. 105
3-4 حجم نمونه. 105
3-5 شیوه گردآوری داده ها 107
3- 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 107
3-7تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 107
3-8 اعتبار و پایایی.. 108
فصل چهارم تجزیه و تحلیل دادهها 109
4-1 مقدمه. 110
4-2 توصیف دادهها 110
4-2-1 تحلیل پرسشنامهها 111
4-5 آزمون فرضیات تحقیق. 146
فصل پنجم نتیجهگیری و پیشنهادها 154
مقدمه. 156
1-5 نتیجهگیری.. 157
نتایج توصیفی تحقیق: 159
نتایج استنباطی: 161
2-5 پیشنهادها 162
الف:پیشنهادات نظری: 162
ب: پیشنهادات کاربردی: 163
پیشنهادات برای مطالعات بعدی: 164
موانع تحقیق. 165
فهرست منابع. 1
چکیده
استفاده از شبکههای اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و …) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکهها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص میدهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخصهای جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکههای اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکههای اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکههای اجتماعی را با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 360 نفر از دانشجویان رشتهها و دورههای مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است.
تحلیل یافتههای این مطالعه بیانگر این است که بیش از 80 درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکهها استفاده میکنند و بین استفاده از این شبکهها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد.
همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکههای اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزشهای دینی در شبکههای اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.
مقدمه
انسانها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوهها و ابزارهای جدید هستند.
یکی از دستاوردهای عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باورهای دینی و گرایشهای دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصلهها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،1390: 1)
بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانههای نوین ارتباطی، شیوههای متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری
رابطههای جدید و انتشار افکار تجربه میکند.آدمی قدرت این ابزارهای ارتباطی را به منظور تامین نیازهای ارتباطی خود به خدمت گرفته است.
سایتهای شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانههای نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که سبکها و رفتارهای ارتباطی کاربران سایتهای شبکه اجتماعی از فرهنگها و ملل مختلف، به دلیل نگرشها و ارزشهای فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگهای حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتارهای ارتباطی در شبکههای اجتماعی آنلاین میزنند.
تکنولوژیهای نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکههای اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژیهای امروز که در عرصههای مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصههای دینی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است.
اصولا فناوری همواره زندگی انسانها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی میشود.
اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را میتوان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هریک به نوبه خود با تغییراتی که بههمراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانههای نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبههای زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3)
هرچند که انسانها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت میکنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومتها نیز شکستهخواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت میپذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را به حداقل ممکن برسانیم. ُ
با رشد شتابان تکنولوژیهای ارتباطات و اطلاعات، به ویژه اینترنت و انتقال پرشتاب فعالیتها به زندگی فردی و جمعی انسان؛ فضاهای سایبر و محیطهای مجازی، اهمیتی روزافزون یافته و مجازی شدن را به نیروی محرک تغییر محیط زندگی انسان و از آن مهمتر به عامل اصلی تغییر الگوهای فکری و رفتاری و به معنایی دقیقتر “وجود انسان” تبدیل کردهاست. ( اوحدی، 1380: 9 )
همانطور که جامعه شناس انگلیسی، آنتونی گیدنز[1] ( 1999 ) یادآور میشود، هرچه این تغییرات نهتنها ” در بیرون از اینجا ” اتفاق میافتد بلکه ” در اینجا نیز اتفاق میافتد – در خانههایمان و درون سرهای ما -، و در اینکه ما چگونه دنیا و جایی که در آن هستیم، میبینیم. بنابراین، ما همه مسؤولیم تا در مورد تجربیاتمان از این تغییرات فرهنگی بیاندیشیم و بحث کنیم. واقعیت این است که نمیتوان نسبت به این تغییرات بیتفاوت بود. بنابراین مهم است که بدانیم که چگونه این تغییرات میتواند تعاملات انسانی هر روزهی ما را تحت تأثیر قرار دهد. مهمتر اینکه برای تمام کسانی که وارد دنیای کار میشوند لازم است تا نظرات خردمندآنهای راجع به اینترنت داشته باشند.
( تربتی،1389:12)
کشورهای جهان سوم و در حال توسعه مثل ایران نیز در مسیر رشد تکنولوژیک خود همواره تحت تاثیر این شرایط بودند. از زمان حکومت قاجار و شکست ایران در مقابل قشون روس نیز بکارگیری از فناوریها در عرصههای مختلف به مقوله اساسی در تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی تبدیل شد.