یکی دیگر از ارکان تشکیل دهنده ی جرم، رکن مادی است. منظور از رکن مادی جرم، رفتار(فعل یا ترک فعل) است که ماهیت قصد انجام دهنده آن را به طور ملموس و محسوس در خارج آشکار می سازد. به عبارت دیگر از طریق مطالعه و بررسی آثار مادی و خارجی عملیات مجرمانه می توان قصد واقعی فاعل آنرا کشف و استنباط کرد، زیرا رفتار او غیر از اندیشه و پندار اوست. از نظر حقوق جزا هیچ کسی تنها به خاطر پندار و اندیشه مجرمانه هر چند زشت و ناپسند هم باشد مادامی که اندیشه او توام با عملیات خارجی نباشد قابل مجازات نیست.[۱]
برای آنکه کسی به اتهام ارتکاب جرم قابل تعقیب باشد باید اعمالی از او صادر شود که کاشف از قصد او به ارتکاب عملی باشد که در قانون جزا جرم است و مادامی که اراده ارتکاب شخص بواسطه عملیات خارجی، آثار عینی از خود ظاهر نکرده باشد نمی توان او را از نظر جزایی مسئول دانست. علت این امر این است که احراز قصد مجرمانه که یک امر درونی و معنوی و غیر قابل ضبط است و از آن به «قصد» تعبیر می شود، تا زمانی که مقرون با رفتاری در خارج آشکار نشود برای دیگران قابل درک نیست. حقیقت این امر را هر کسی می تواند از روی قضاوت وجدان و با توجه به نحوه اعمال و رفتاری که روزانه قصد انجام آن را دارد به خوبی استنباط کند. به علاوه عدالت کیفری نیز اقتضاء دارد که تنها در صورت تحقق عنصر مادی جرم، مرتکب آنرا مسئول و قابل مجازات بدانیم، چون تجسس در اعماق وجدان اشخاص برای کشف «قصد» ارتکاب جرم در نزد آنان مقدور نیست. در بسیاری از موارد اشخاصی که قصد ارتکاب جرم را در مخیله خود می پرورانند غالباً به جهات مختلف از جمله ترس از مجازات هرگز قصد مجرمانه خود را با عمل خارجی بروز نمی دهند و از این حیث قابل تعقیب نیستند.[۲]
برای اینکه جرمی وجود خارجی پیدا کند پیدایش یک رفتار مادی ضرورت دارد زیرا ابراز فکر مجرمانه برای ارتکاب جرم کافی نیست و اگر سیاست جزائی کشور به صرف قصد ارتکاب جرم، اشخاص را مجرم بداند موجب این خواهد شد که در اعماق وجدان اشخاص تجسسات غیر قابل اغماض به عمل آید و غالباً اشخاص بدون آنکه برای جامعه خطرناک باشند، مجازات شوند.[۳]
تجزیه و تحلیل رکن مادی نشان می دهد که این رکن تنها متشکل از عمل فیزیکی که توسط مرتکب جرم انجام می شود نیست، بلکه علاوه بر آن اجزای دیگری را نیز در بر می گیرد که در صورت فقدان هر یک رکن مادی جرم محقق نخواهد شد. عناصر مختلف رکن مادی را می توان به شکل ذیل خلاصه کرد:
ـ عمل مادی فیزیکی
ـ شرایط و اوضاع و احوالی که قانونگذار وجود یا فقدان آن را شرط لازم برای تحقق جرم دانسته است.
ـ نتیجه حاصله از عمل ارتکابی که باید با جزء اول فوق الذکر رابطه سببیت داشته باشد.
رکن مادی هر جرم مهمترین رکن آن جرم را تشکیل می دهد زیرا رکن مادی است که به جرم عینیت خارجی بخشیده، آنرا به منصه ظهور می رساند. فکر و اراده ی ارتکاب جرم هر چند قبیح و قابل سرزنش باشد تا زمانی که ظهور خارجی پیدا نکند نه تنها قابل کشف و رویت نیست بلکه عملاً آثاری بر آن مترتب نیست تا بتوان صاحب آنرا مورد عتاب و عقاب قرار داد.
رکن مادی جرم کلاهبرداری نیز مهمترین و پیچیده ترین[۴] رکن آن است که به دلیل تحولات و پیشرفتهای سریع صنعتی و گستردگی دامنه تفکر بشر و تنوع ارتباطات، مصداقهای آن دچار تحول و دگرگونی بسیار شده و احصاء پذیر نیست. از طرف دیگر رکن مادی جرم کلاهبرداری مرکب است و هر یک از عناصرش به تنهایی برای وقوع جرم مذکور کافی نیست. برای تحقق جرم کلاهبرداری به طور کامل ـ نه در حد شروع به جرم ـ علاوه بر فعل مجرمانه، نتیجه مجرمانه نیز باید تحقق یابد و بین فعل مجرمانه و نتیجه ی آن نیز باید رابطه سببیت برقرار باشد. همچنین جرم کلاهبرداری یک جرم مقید است و در صورت عدم تحقق
نتیجه، کامل نمی شود و در صورت وجود سایر شرایط ممکن است شروع به جرم تلقی گردد.[۵]
۲.ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای عمومی، نشر سمت،ص ۲۲۱.
- ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای عمومی، نشر سمت، ص ۲۲۰.
- علی آبادی، عبدالحسین، حقوق جنایی، ج۱، چاپ دوم، تهران، انتشارات فردوسی، ۱۳۸۷،ص۵۶.
۱.از جمله اموری که موجب پیچیدگی این جرم شده تنوع و تعدد وسایلی است که معمولاً کلاهبردار برای رسیدن به مقصود نهایی خود که استیلاء بر مال دیگری و بردن آن است به کار می برد.
- حبیب زاده، محمد جعفر، کلاهبرداری در حقوق تطبیقی مجله قضایی و حقوقی دادگستری، شماره ۱۷ و ۱۸، سال ۱۳۷۰،ص۸۱.
پایان نامه ها درباره جرم کلاهبرداری (فایل کاملشان موجود است )
