وبلاگ

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی مبانی و اصول مصادیق و راهبردهای جهاد اقتصادی از دیدگاه قرآن و روایات انجام شده است .جهاد از مفاهیم ارزشی و بسیار مهم در متون دینی می باشد . ترکیب جهاد و حماسه اقتصادی تلاش های  واقدات خارج از حد معمول مسلمانان است که در خصوص مسائل معیشتی مانند تولید و توزیع و مصرف انجام، وبا رویکرد معنوی برای رشد جامعه ی اسلامی و خنثی سازی توطئه های دشمنان صورت می گیرد.  در قرآن و سنت اقتصاد مساله ای مهم می باشد که نه به عنوان هدف ، بلکه به منزله وسیله ای ای برای رشد و تکامل انسان و رسیدن  به تقرب الهی طرح شده است . قرآن کریم و روایات اسلامی راهنمایی های ارزنده ای پیرامون پیوند اقتصاد و معنویت ارائه نموده اند جهاد و دفاع اسلامی از همان ا بتدا چند بُعدی است از توصیه های قرآن به مومنان داشتن روحیه ی جهادی و حماسی در فعالیت های اقتصادی است . به خصوص در شرایطی که دشمنان اسلامی از طریق تحریم ، تجاوز به منابع ، کارشکنی و استثمار ، مانع تراشی های اقتصادی  سعی در پیشگیری از رشد و کمال جوامع اسلامی دارند . در قرآن ومتون  اسلامی توحید و معاد باوری به عنوان مبانی جهاد اقتصادی معرفی شده اند همچنین ارزشمندی کار و تلاش، عدالت گستری ، استقلال و عزت ، تفکر جمعی و مشارکت عمومی ، بصیرت و دشمن شناسی ، نظارت بر فعالیت های اقتصادی از اصول مهم جهاد و حماسه قلمداد شده است . برای جهاد و حماسه ی اقتصادی در قرآن و سنت مصادیق فراوانی بیان شده است که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از : همت و کار مضاعف، سرعت و سبقت در تلاش های مثبت ، مبارزه با مفاسد اقتصادی ، عمل به آموزه های اقتصاد مقاومتی. از رهنمود های قرآن و سنت در ارتباط با راهبرد ها و شیوه های اجرایی حماسه و جهاد اقتصادی ، ترویج ارزش کار و کار آفرینی است . همچنین قرآن و روایات به ما     می فهماند که باید مسلمانان از تنبلی و روی آوری به مشاغل کاذب بپرهیزند .

فرهنگ اقتصاد مقاومتی یکی از آموزه هایی است که از قرآن و سنت استباط می شود ؛ بالا بردن روحیه ی جهادی در میان مسلمانان ، استفاده از تمام  توانمندی های جامعه ، حمایت از تولید ملی ، مدیریت مصرف  نمونه هایی از این راهبرد هستند . از جمله راهبر های  دیگرجهاد و حماسه ی اقتصادی ، ترویج توسعه ی اخلاق و بصیرت اقتصادی می باشد.که دقت و محکم کاری ، پرهیز از سستی و تنبلی ، وجود تخصص همراه با تعهد در نیرو ها ، توجه به انضباط اقتصادی ، مبارزه با اشرافی گری ، آموزش نیرو ها ، امر به معروف و نهی از منکر ، ترویج و تقویت بینش توحیدی از مولفه های فرهنگی  در جهاد و حماسه ی اقتصادی به شمار می روند .جهاد و حماسه ی اقتصادی بر خلاف جهاد نظامی ، جریان مستمر و پویا است . چون جریان رویارویی حق و باطل همواره وجود دارد در حالی که شکل مداخله ی نظامی در یک جامعه مقطعی است .

واژگان کلیدی: حماسه، جهاد، اقتصاد، حماسه اقتصادی

                                            فهرست مطالب

عنوان
صفحه
مقدمه
ز
فصل اول : 

کلیات تحقیق
 
1-1- بیان مسأله
2
1-2- اهداف تحقیق
3
1-3- ضرورت و اهمیت  تحقیق
4
‌1-4- پیشینه و  نوآوری  تحقیق
5
1-5- سوالات تحقیق
7
1-6-  فرضیات تحقیق
8
1-7- نوع و روش پژوهش
8
1-8- تعریف واژه ها
9
فصل دوم: 

مبنی  و مفهوم اصول جهاد و حماسه اقتصادی از دیدگاه قرآن و روایات
 
2-1- مبانی در لغت واصطلاح
33
2-2- توحید مبنای حیات مؤمن
33
2-3- اقتصاد توحید محور
35
2-4- ربوبیت الهی در نظام هستی
36
2-5- رابطه رزاقیت
37
2-6- ولایت پذیری جلوه ای از توحید
38
2-7-  معاد باوری  ونقش آن
40
2-8- مفهوم معادباوری
41
2-9- اقتصاد ومعاد باوری
42
2-10- معاد جهت دهی به احساسات خیرخواهانه
43
2-11- اصول حماسه وجهاد اقتصادی
44
2-12- معانی و مفهوم اصول
45
2-13- تفاوت مبانی و اصول در ارتباط با  جهاد و حماسه اقتصادی
46
2-14- برخی اصول اقتصادی در قرآن
46
2-14-1-  ارزشمندی کار وتلاش
46
2-14-1-1-   سعی و تلاش در قرآن
48
2-14-1-2-   کار وتلاش در سیره معصومین (ع)
49
2-14-2-  پیشرفت و عدالت
51
2-14-3- استقلال وعزت طلبی
53
2-14-4-  تفکر جمعی ومشارکت عمومی
55
2-14-5- بصیرت ودشمن شناسی
59
2-14-6- نظارت اقتصادی
61
فصل سوم 

مصادیق جهاد اقتصادی از نظر قرآن و سنت
 
3-1- همت وکار مضاعف در قرآن
63
3-1-1-  واژه سعی
63
3-1-2- بلند همّتی
64
3-1-3- واژه سرعت وسبقت
66
3-1-4- پر هیز از تنبلی
67
3-2- همت  و کار مضاعف  در بیا نات مقام معظم  رهبری
68
3-3- مبارزه با مفاسد اقتصادی
68
3-4- برخی از مفاسد اقتصادی
69
3-4-1- مبارزه با ربا
70
3-4-2- ظلم و بی عدالتی
72
3-2-5-  قوانین نامناسب و ناپایدار
73
3-5- عمل به آموزه های اقتصاد مقاومتی
74
فصل چهارم: 

را هبردها ی جهاد و حماسه اقتصادی ازمنظر قرآن وروایات
 
4-1- راهبرد های جهاد و حماسه اقتصادی
79
4-1-1- ترویج ارزش کار و کار آفرینی
79
4-1-2- پیشگیری از بروز مشاغل کاذب
80
4-1-3- رهنمود های  کار آفرینی در قرآن کریم
81
4-1-3-1-  تشویق به کار
81
4-1-3-2-معرفی برخی مشاغل در قرآن
83
4-1-3-3- رهنمودهای ده گانه كارآفرینی با الهام از سیره پیامبر (ص)
88
4-1-3-3-1-  ضرورت آموختن یك كار و پیشه‏
88
4-1-3-3-2-  زمان شناسی‏
88
4-1-3-3-3- سستی گریزی‏
88
4-1-3-3-4- تداوم و استواری‏
89
4-1-3-3-5- سودرسانی‏
89
4-1-3-3-6- كسب دانش و مهارت لازم‏
89
4-1-3-3-7-رابطه دوستانه و صحیح
89
4-1-3-3-8- صداقت حرفه‏ای‏
90
4-1-3-3-9- پشت کار
90
4-1-3-3-10- خلاقیت
90
4-2- ترویج فرهنگ اقتصاد مقاومتی
91
4-2-1- حفظ و تقویت روحیه ی جهادی
92
4-3- استفاده از همه ی ظرفیت های دولتی و مردمی
93
4-3-1- حمایت از تولید ملی
94
4-3-2- مدیریت مصرف
94
4-4- تو سعه ی اخلاق  و بصیرت اقتصادی
94
4-4-1- اتقان در عمل
95
4-4-2- تخصص و تعهّد
96
4-4-3- انضباط اقتصادی
97
4-4-4- پرهیز از اشرافیگری
98
4-4-5-  بصیرت اقتصادی
99
4-4-6-  آموزش نیروها
100
4-4-7-  ترویج  وتقویت معنویات در جامعه
101
4-4-8- تصحیح انگیزه ها
102
4-4-9- امر به معروف و نهی از منکر
103
4-5-  جهاد اقتصادی  حرکتی دائمی و مستمر
103
4-5-1- صبر و استقامت
105
4-5-2- پیگیری در کار
107
  

فصل پنجم

جمع بندی و نتیجه گیری وارئه پیشنهادات
 
5-1- نتیجه گیری
109
5-2- پیشنهادات 
110
منابع  و مآخذ
112
 

مقدمه

اقتصاد از مسائل مهم بشر است که مواردی از قبیل کار و تلاش و تولید و توزیع و مصرف را در بر می گیرد . در جهان امروز اقتصاد یک ابزار  قدرت محسوب می شود، بطوری که کشور های زور گو و استعمار گر در خصوص استثمار و تسلط بر یک کشور سعی می کنند  . در کنار سایر اهرم های مهم از اقتصاد نیز به عنوان یک  ابزار مناسب سلطه گری و اعمال زور و فشار بر ملت ها استفاده نمایند به عنوان مثال؛ تحریم و حتی جنگ های نظامی برای دسترسی به منابع از شگرد های انان است . انقلاب اسلامی که به رهبری امام خمینی (ره) یک صحنه ی جدی مبارزه ی حق طلبان در برابر باطل و استکبار می باشد.ازهمان آغاز پیروزی ، دشمنان علاوه بر جنگ نظامی مداخله های منفی در اقتصاد (تحریم )را شروع کردندو در هر مقطعی آن را شدت بخشیدند .

امت اسلامی در پرتو رهنمود های قرآنی حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در حال مبارزه با دشمنان در عرصه های مختلف اعم از نظامی و فرهنگی واقتصادی بوده است. بااستقامت و تلاش امت مسلمان و پیروزی های چشم گیران ، استکبار جهانی نیز به دشمنی خود شدت بخشیده است ؛ بخصوص از دهه ی چهارم انقلاب اسلامی که مقام معظم رهبری آن را دهه ی پیشرفت و عدالت نامید .توطئه های دشمن به صورت تحریم اقتصادی ، ایجاد فتنه و کار شکنی در عرصه های داخلی و بین المللی افزایش یافت . این وضعیت باعث شد که مقام معظم رهبری ،جهاد و حماسه ی اقتصادی را مطرح نماید .

جهاد از موضوعات مهم اسلام است ؛ در قرآن و روایات اسلامی ، دفاع از ارزش ها در برابر دشمنان به عنوان تکلیف مومنان قلمداد شده است . البته جهاد ابعاد مختلفی که از جمله آنها بعد اقتصادی است را در بر می گیرد که از جمله اقتصادی می باشد . جهاد و حماسه ی اقتصادی یک سازوکار مناسب برای تحقق پیشرفت و عدالت و سند چشم انداز بیست ساله ی کشور است .برای موفقیت در خلق حماسه و جهاد اقتصادی باید از رهنمود های قرآن و سنت  استفاده کرد. در این تحقیق ، پس از طرح مسئله، ما به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که  که مبانی و اصول حماسه و جهاد اقتصادی چیست ؟و در جواب می توان چنین گفت که :از نظر قرآن و روایات اسلامی مبنای  تمام فعالیت اقتصادی انسان  ایمان و باور به  توحید ومعاد است.همچنین  عدالت و ارزشمندی کار وتلاش،  پیشرفت و عدالت ، استقلال طلبی و عزت ، بصیرت و دشمن شناسی ، نظارت اقتصادی   به عنوان مهم ترین اصول  آن است.

در فصل سوم گزارش این سوال بررسی شده است که : مصادیق حماسه وجهاد اقتصادی کدامند؟

به استناد آیات و روایات همت وکار مضاعف در قرآن ، عمل به آموزه های اقتصاد مقاومتی ، مبارزه با مفاسد اقتصادی،ازجمله مصداق های می باشند.

سوال مهم دیگری که در این تحقیق مطرح شده ، این است که ؛ از دیدگاه قرآن و سنت مهم ترین راهبرد های جهاد و حماسه ی اقتصادی چیست؟ در این راستا نتیجه ی حاصل، این است که ترویج ارزش کار و کار آفرینی ، ترویج فرهنگ اقتصاد مقاومتی ، آموزش نیروها از راهبرد های مهم تحقق حماسه و جهاد اقتصادی به شمار می آید .گزارش پیش رو در پنج فصل ودرخصوص  تبیین توضیح موارد فوق  تدوین شده است.

-1- بیان مسأله:

واژه جهاد به معنای تلاش و کوشش است؛ اما تلاشی که همراه با نوعی سختی و دشواری باشد و دارای انواع مختلفی است. همچون جهاد نظامی، جهاد فرهنگی، جهاد اقتصادی.و….

جهاد اقتصادی، یعنی مبارزه اقتصادی. مبارزه‏ای که به عزت امت اسلامی و اعتلای کلمه‏ی اسلام منجر شود.«وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنین‏، »(منافقون ،8)و [لى‏] عزّت ازآنِ خداوازآنِ پیامبراووازآنِ مؤمنان است.  در هر مبارزه‏ای ضرورت دارد که هدف، حوزه و حریف مبارزه تعیین وشناخته شود. از دیدگاه اسلام خدا محور تمام فعالیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و