فراوان یافت می شود، حداقل در مقام نظر مخالفت کمتری دارند. با این حال به نظر می رسد که کنکاش در مورد مبانی حقوق دفاعی هم از جهت نظری وهم از جهت عملی ضروری ومفید است. از منظر حقوق طبیعی- به ویژه در قرائت سنتی آن- هنجارهای حقوقی بر پایۀ مبانی( از قبیل مبانی اخلاقی) شکل میگیرند وارادۀ حکومت صرفاً نقش اعلامی در این باره دارد. بنابراین، برای یافتن علت ایجاد کنندۀ هنجارهای حقوقی ناگزیر باید دربارۀ مبانی آن کنکاش کرد. این قرائت از حقوق طبیعی امروزه طرفداران جدی ندارد ودر خصوص شکل گیری هنجارهای حقوقی بیشتر دیدگاه تحققی حاکم است که ارادۀ حکومت را نه تنها منبع که مبنای هنجارهای حقوقی نیز می داند. با وجود این،ضرورت بررسی مبانی منتفی نشده است. زیرا، حداقل برای توجیه هنجارهای حقوقی ویافتن علل مشروعیت آن باید به مبانی متوسل شویم.
از جهت عملی، کنکاش در بارۀ مبانی ودرک بهتر آنها ماهیت حقوق دفاعی را روشن تر خواهد کرد وبه تبع آن دست اندرکاران عدالت کیفری پای بندی بیشتری به آنها نشان خواهند داد. به عبارت دیگر، آنان رعایت حقوق دفاعی را ضرورتی تخلف ناپذیر تلقی خواهند کرد،نه امری غیر ضروری وکم اهمیت؛ به نحوی که، درمعارضه ومقابله با برخی مصلحت ها، آن را نقض نخواهند کرد. مجریان امر قضاء حقوق دفاعی را واجد ارزش پیشینی دانسته وارزش آنها را برتر از مصلحت هایی مانند نظم وامنیت عمومی وآرامش جامعه تلقی خواهند کرد و در مقام مقابلۀ حق دفاع با مصلحت های اخیر، دستۀ اخیر را نادیده خواهند گرفت. پرداختن به مبانی حقوق دفاعی دلایل اخلاقی حامی آن را که معمولاٌ نهفته ودر پشت پردۀ آنها قرار دارند، روشن می سازد ونظر به اینکه دلایل اخلاقی نسبت به دلایل حقوقی برای عموم اقناع آور تر اند، سبب پذیرش اقناعی حقوق دفاعی خواهند شد. بنابراین، مبانی حقوق دفاعی همان پایه ها وعلل موجه ساز حقوق دفاعی اند؛ یعنی، ریشه هایی که ضرورت ومشروعیت این حق ها را آشکار می سازند(فرحبخش،1385،ص121). این مبانی را چنین بررسی می گردد:
2-7-1)فرض بی گناهی
فرض بی گناهی یکی از اصول مسلم در همۀ نظام های حقوقی است وشاید بتوان آن را فصل مشترک همۀ نظام های حقوقی دانست. از منظر تاریخی،پذیرش فرض بی گناهی منحصر به نظام های حقوقی مدرن نیست،بلکه در روزگاران پیشامدرن نیز نظام های حقوقی به آن توجه جدی داشته اند؛ هرچند استثناءها وفرض های قانونی خلاف آن را فراوان می توان در برخی از نظام های قدیم یافت(فرحبخش، 1385، ص:125). به موجب فرض بی گناهی، افراد بی گناه محسوب می شوند.مگر آن که گناه کاری آنان با شیوه های خاص ودر شرایطی خاص اثبات شود.
در فرایند دادرسی کیفری، دادستان با این ادعا که امنیت حاکم بر اجتماع ونظم عمومی جامعه- که شیرازه همبستگی اجتماعی است-نقض شده است. با امکانات سخت افزاری ونرم افزاری متعدد ومتنوع به تعقیب متهم می پردازد. در مقابل متهم، نه تنها از کمک قدرت عمومی بهره مند نیست،بلکه حاکمیت نسبت به او نگاه مثبت ندارد ودرصدد مجازات اوست وتقریباً فاقد هر گونه امکان سخت افزاری است؛ ولی امکان نرم افزاری بس وثیق ومستحکم در اختیار وی قرار دارد که از آن به فرض بی گناهی تعبیر می شود. دادستان باید
نزد مرجعی بی طرف ومستقل ، عدم استحقاق متهم نسبت به فرض بی گناهی را اثبات کند.اثبات این امر نیازمند دلایل متقن و قوی است تا مرجع بی طرف به این اقناع وجدانی برسند که متهم استحقاق استفاده از فرض بی گناهی را ندارد وباید مجازات شود. در مقابل رقیب بسیار قدرتمندومجهز به انواع واقسام امکانات، اهمیت فرض بی گناهی برای متهم روشن می شود، وانگهی، درست است که در مرحلۀ دادرسی از بی طرفی دادگاه سخن می گوییم و به استقلال دادگاه که نا شی از تفکیک قواست اتکاءمی کنیم، یادآوری این نکته ضروری است که اگر چه استقلال و بی طر فی دادگاه از جهت نظری امروزه مورد توا فق حقو ق دانان است ، از یاد نباید برد که به هر حال دادگا ه را حکومت (به معنای اعم کلمه )تشکیل داده و دادرسان بر گما شتۀ حا کمیت اند از طر ف دیگر ،حاکمیت نسبت به موجودیت خود که بر نظم و امنیت جا معه مبتنی است ،بسیار حساس است و شاید مهم ترین دغدغۀ او محسوب می شود بنا بر این استقلال و بیطرفی دادگاه حداقل در برخی موارد می تواند محل تردید و شبهه باشد توجه به این نکات است که اهمیت فرض بی گناهی را در دادرسی کیفری دو چندان می کند و همین امر با عث شده است که در اسناد بین المللی حقوق بشری به صراحت به آن اشاره شده ودر
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : مقدمه
1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 1
1-1-1عوامل مؤثر درپیشگیری از آلودگی مواد غذایی ……………………………………………………………… 3
1-2-1- آلودگی های ثانویه …………………………………………………………………………………………………… 3
1-3-1- گروه های آسیب پذیر در برابر آلودگی های غذایی ……………………………………………………… 4
1-4-1– ملاحظات غذایی ……………………………………………………………………………………………………. 5
1-2– بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………………………… 6
1-2-1- شاخص های میکروبی کیفی و ایمنی مواد غذایی ………………………………………………………… 6
1-2-2- شاخص های میکروبی………………………………………………………………………………………………..7
1-2-3- شاخص های ایمنی مواد غذایی………………………………………………………………………………….. 7
1-2-4- عوامل آلوده و فاسد کننده مواد غذایی ……………………………………………………………………….. 9
1-2-4-1- عوامل بیولوژیک ……………………………………………………………………………………………… 9
1-2-4-1- 1- عوامل میکروبی ………………………………………………………………………………………. 9
1-2-4-1-2- عوامل انگلی …………………………………………………………………………………………… 10
1-2-4-1-3- حشرات و جوندگان ……………………………………………………………………………….. 10
1 -2-4-2- عوامل فیزیکی …………………………………………………………………………………………… 11
1-2-4-3- عوامل مکانیکی …………………………………………………………………………………………… 12
1-2-4-4- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی …………………………………………………………………………. 12
1-2-4-4-1- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی موجود در مواد غذایی ………………………………… 12
1-2-4-4-2- عوامل شیمیایی که از خارج مواد غذایی به آن وارد می شوند …………………… 13
1-2-5- منابع آلودگی مواد غذایی ………………………………………………………………………………….. 13
1-2-5-1- آلودگی حاصل از میوه ها و سبزی ها …………………………………………………………. 13
1-2-3-2- آلودگی حاصل از حیوانات ……………………………………………………………………….. 14
1-2-5-3- آلودگی حاصل از فاضلاب ……………………………………………………………………….. 14
1-2-5-4- آلودگی حاصل از خاک ……………………………………………………………………………. 14
1-2-5-5- آلودگی حاصل از آب ………………………………………………………………………………. 15
1-2-5-6- آلودگی حاصل از هوا ………………………………………………………………………………. 15
1-2-6- آلودگی به هنگام جابجایی و فرآوری مواد غذایی………………………………………………….. 15
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش ………………………………………………………………………………………….. 16
1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………….. 16
1-4-1- هدف اصلی …………………………………………………………………………………………………….. 16
1-4-2- اهداف فرعی ……………………………………………………………………………………………………. 16
1-5- فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 16
1-5-1- فرضیه اصلی ……………………………………………………………………………………………………. 16
1-5-2- فرضیه های فرعی …………………………………………………………………………………………….. 17
فصل دوم : مروری بر پژوهش های پیشین
1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 19
2-2 مروری بر مطالعات انجام شده ……………………………………………………………………………………….. 20
2-2-1 مطالعات انجام شده در ایران ………………………………………………………………………………… 20
2-2-2- مطالعات انجام شده در خارج از ایران………………………………………………………………….. 23
فصل سوم : مواد و روش ها
1-3- مواد شیمیایی …………………………………………………………………………………………………………. 26
3-2-. انجام آزمایش ها ………………………………………………………………………………………………………. 26
3-3- شمارش کلی میکروبی (محاسبه استاندارد) ……………………………………………………………………. 27
3-4- روش کار ………………………………………………………………………………………………………………….. 27
3-4-1- باکتری های گرم مثبت …………………………………………………………………………………….. 27
3-4-2- باکتری های گرم منفی ……………………………………………………………………………………….. 27
3-5- جداول آنتی بیوتیک و تعداد کلنی مواد غذایی ……………………………………………………………….. 33
3-5-1- بررسی مواد غذایی خام ……………………………………………………………………………… 33
3-5-2- بررسی مواد غذایی پخته …………………………………………………………………………….. 46
3-5-3- بررسی ادوات طبخ ……………………………………………………………………………………. 48
3-6- تجزیه و تحلیل آماری ………………………………………………………………………………………….. 52
فصل چهارم : بحث و نتایج
4- 1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………. 54
4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ………………………………………………………………………………… 54
4-2-1- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم منفی …………………. 55
4-2-2- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم مثبت …………………. 55
4-2-3- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم منفی …………………. 56
4-2-4- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم مثبت ………………… 57
4-2-5- دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ دارای باکتری گرم منفی ……………………….. 57
4-2-6- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی اعم از پخته و خام و ادوات طبخ دارای بار میکروبی…………………. 58
4-2-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی دارای باکتری گرم مثبت …………………………. 60
4-3- تست آنتی بیوگرام و نمودار برای باکتری های موجود در مواد غذایی خام و پخته …………….. 60
4-3-1- تست آنتی بیوگرام برای باکتری انتروباکتر موجود در مواد غذایی خام و پخته …………. 60
4-3-2- تست آنتی بیو گرام برای باکتری کلبسیلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ……….. 61
4-3-3- تست آنتی بیو گرام برای باکتری پروتئوس موجود در مواد غذایی خام و پخته …………. 63
4-3-4- تست آنتی بیو گرام برای باکتری سودوموناس موجود در مواد غذایی خام و پخته ……. 65
4-3-5- تست آنتی بیو گرام برای باکتری ای کلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ………… 66
4-3-6- تست آنتی بیو گرام برای باکتری استافیلوکوکوس موجود در مواد غذایی خام و پخته ……………………. 67
4-3-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام نمونه های ماده غذایی ………………………………………….. 68
4-4- آزمون فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………. 71
4-4-1- فرضیه اصلی …………………………………………………………………………………………………. 71
4-4-2- فرضیه فرعی اول ………………………………………………………………………………………….. 72
4-4-3- فرضیه فرعی دوم ………………………………………………………………………………………….. 73
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5- 1- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………. 76
5-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………. 79
منابع
منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………. 82
منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………. 84
فهرست جداول
جدول 3-1 : نمونه های مواد غذایی، ادوات طبخ، کارکنان دارای بار میکروبی ………………………………… 28
جدول3-2 : مواد غذایی خام دارای بار میکروبی صفر …………………………………………………………………. 29
جدول3-3 : مواد غذایی پخته دارای بار میکروبی ………………………………………………………………………. 29
جدول3-4 : ادوات طبخ دارای بار میکروبی صفر ………………………………………………………………………… 30
جدول 3-5 : عوامل شناسایی باکتری های گرم مثبت از طریق انجام تست های مربوطه …………………… 30
جدول 3-6 : عوامل شناسایی باکتری های گرم منفی از طریق انجام آزمایش های مربوطه …………………. 30
جدول3-7 : مواد غذایی آلوده به باکتری ای کلای، کلبسیلا،سودوموناس آئروژینوزا ………………………… 31
جدول 3-8 : مواد غذایی آلوده به باکتری انتروباکترآئروژنز،انترو باکتر کلوسه آ ………………………………… 31
جدول 3-9 : نمونه های آلوده به باکتری پروتئوس وولگاریس، پروتئوس میرابلیس …………………………. 31
جدول3-10 : نمونه های آلوده به باکتری استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس،استافیلوکوکوس اورئوس…….. 32
جدول 3-11 : نمونه های مواد غذایی آلوده به کپک ……………………………………………………………………. 32
جدول3-12 : آنتی بیوتیک برای استافیلو کوکوس ساپروفیتیکوس، باکتری گرم مثبت(سیب زمینی خام)……. 33
جدول3-13 : آنتی بیوتیک برای E Coli باکتری گرم منفی(سیب زمینی خام) ………………………………. 33
جدول3-14 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(سبزی سوپ) …………………… 34
جدول3-15 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(مواد کتلت) …………………………….. 34
جدول 3-16: آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس ساپرو فیتیکوس باکتری گرم مثبت(عدس خام) ………………………. 35
جدول3-17: آنتی بیوتیک برای انتروباکتر آئروژنز باکتری گرم منفی(اسفناج خام)………………………………………………. 35
جدول 3-18 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(جو خام)……………………………. 36
جدول3-19 : آنتی بیوتیک برای E Coli باکتری گرم منفی(ماهی خام) ………………………………………….. 36
جدول 3-20 : آنتی بیوتیک برای کلبسیلا باکتری گرم منفی(ماهی خام) …………………………………………. 37
جدول3-21 : آنتی بیوتیک برای سودوموناس آئروژینوزا باکتری گرم منفی(نخود خام) ……………………. 37
جدول3-22 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سالاد) …………………………………..38
جدول 3-23 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (کاهو) ……………………… 38
جدول3-24 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (کلم ………………………… 39
جدول 3-25 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (خیار) …………………………….. 39
جدول 3-26 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(پیاز) ………………………………. 39
جدول 3-27 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(فلفل دلمه ای) ………….. 40
جدول 3-28 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(گوجه) ……………………… 40
جدول3-29 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سبزی خوردن) ……………. 41
جدول 3-30 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(هویج) …………………………….. 41
جدول3-31 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت( سبزی قورمه سبزی) …………… 42
جدول3-32 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (سبزی پلو) ……………….. 42
جدول 3-33 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سبزی آش) ………………………… 42
جدول 3-34 : آنتی بیوتیک برای E coli باکتری گرم منفی(مرغ خام کبابی) ………………………………….. 43
جدول3-35 : آنتی بیوتیک برای انتروباکتر آئروژنز باکتری گرم منفی (کباب کوبیده خام) …………………. 43
جدول3-36 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس میرابلیس باکتری گرم منفی(قند) …………………………………. 44
جدول 3-37 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس میرابلیس باکتری گرم منفی(سیر خام) ………………………….. 44
جدول3-38 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(آلو خام) …………………………… 45
جدول3-39 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(لپه) ………………………………….. 45
جدول3-40 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(گوشت خام) ……………………… 46
جدول3-41 : آنتی بیوتیک برای کلبسیلا باکتری گرم منفی(املت) …………………………………………………. 46
جدول 3-42 : آنتی بیوتیک برای انتروباکترکلوسه آ باکتری گرم منفی(خوراک گوشت) ……………………. 47
جدول3-43 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(گوجه کبابی) ……………………… 47
جدول 3-44 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سیر داغ) …………………………….48
جدول3-45 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(چرخ گوشت) ………………….. 48
جدول 3-46 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(ناخن) ……………………………….. 49
جدول 3-47 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(لباس کار) ………………………….. 49
جدول 3-48 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(کف دست)…………………………. 49
جدول3-49 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(کف زمین) ………………………….. 50
جدول3-50 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سینک) ……………………………….. 50
جدول 3-51 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(شیر آب) ……………………………. 51
جدول3-52 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(چاقو) …………………………………. 51
جدول 4-1: دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم منفی خام ……………………………………………. 55
جدول 4-2 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم مثبت خام …………………………………………… 56
جدول 4-3 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم منفی پخته ………………………………………….. 56
جدول 4-4 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم مثبت پخته ………………………………………… 57
جدول 4-5 :دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ گرم منفی ………………………………………………… 57
جدول 4-6 : دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ گرم مثبت ……………………………………………… 58
جدول 4-7 : تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی و ادوات پخت دارای بارمیکروبی ………………… 59
جدول 4-8 : تست آنتی بیوتیک برای تمام مواد غذایی گرم مثبت …………………………………………………. 60
جدول 4-9 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری انتروباکتر مواد غذایی پخته و خام ………………………….. 60
جدول 4-10 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری کلبسیلا مواد غذایی پخته و خام …………………………… 62
جدول 4-11 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری پروتئوس مواد غذایی پخته و خام ………………………… 63
جدول 4-12 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری سودوموناس مواد غذایی پخته و خام. …………………… 65
جدول 4-13: دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری ای کلای مواد غذایی پخته و خام ………………………… 66
جدول 4- 14: دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری استافیلوکوکوس مواد غذایی پخته و خام ……………… 67
جدول 4-15 تست آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام و پخته و ادوات پخت …………………………………. 68
جدول 4-16 تفاوت بار میکروبی مواد غذایی قبل و بعد از پخت ………………………………………………….. 71
جدول 4-17 تفاوت بارمیکروبی مواد غذایی گروه آزمایش قبل و بعد از پخت ………………………………… 73
جدول 4-18: تفاوت بارمیکروبی مواد غذایی گروه آزمایش و شاهد بعد از پخت ……………………………. 74
فهرست نمودارها
نمودار 4-1 : تست آنتی بیو گرام برای باکتری انتروباکتر موجود درمواد غذایی پخته و خام ………… 61
نمودار 4-2 : تست آنتی بیو گرام برای باکتری کلبسیلا موجود در مواد غذایی خام و پخته ………….. 63
نمودار 4-3 : تست آنتی بیو گرام برای باکتری پروتئوس موجود در مواد غذایی خام و پخته …………. 64
نمودار 4-4 : تست آنتی بیو گرام برای باکتری سودوموناس موجود در مواد غذایی خام و پخته …….. 65
نمودار 4-5 : تست آنتی بیو گرام برای باکتری ای کلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ………….. 67
نمودار 4-6 : دیسک آنتی بیو گرام برای باکتری استافیلو کوکوس موجود در مواد غذایی خام و پخته…………. 68
نمودار 4-7 :تست آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام و پخته و ادوات پخت …………………………….. 70
نمودار 4-8 : تست آنتی بیوتیک برای کلیه باکتری های موجود در مواد غذایی …………………………… 71
چکیده
از آنجایی که وقوع یک مسمومیت غذایی در بیمارستان می تواند زندگی بیماران و دیگر افرادی را که به نحوی از غذای بیمارستان استفاده می کنند و گاه دچار ضعف سیستم ایمنی هم می باشند
مستلزم دخالت فعال دولت است. حق توسعه، بهعنوان یک حق مندرج در صورتبندی حقوقیِ حقوق اقتصادی ـ اجتماعی، جایگاهی بس تعیین کننده دارد زیرا حق توسعه، حق بشری است که دلالت بر فرآیندی همراه با عدالت و برابری دارد، فرآیندی که به تحقق یکایک حقوق بشر و تمامی آنها با هم میانجامد؛ ازاین جهت میتوان آنرا حق بر حقوق نامید. فلذا شناخت ابعاد گوناگونش و ارزیابی مفهومی و عملی آن ـ که در گرو تحلیل صورتبندیهای اجتماعی و اقتصادی جامعه جهانی و بررسی تضادهای نیروهای اجتماعی و اقتصادی در شکلگیری و ظهور این حق میباشد ـ امری ضروری خواهد بود. از طرفی ظهور منطقهبندیهای جهانی (شمال و جنوب یا جهان توسعهیافته و درحالتوسعه) و از سویی دیگر با بروز پدیدهی جهانیشدن و جهانیسازی و گسترش بینالمللیِ فعالیتهای اقتصادی، مالی، تولیدی و… موجب گشته که این حق با ابهام مواجه شود و برخوردهای متفاوت و اغلب متعارضی از سوی دولتها در قبال تحقق آن انجام شود. با این اوصاف سؤالی که ذهن بسیاری از حقوق دانان را به خود مشغول ساخته است، این است که سرنوشت حق توسعه بهعنوان خواست اصلی بسیاری از کشورهای جهان سوم، در مناسبات جدید جهانی با وجود مقررات و قواعد نوینِ حاکم بر روابط حقوقی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی چه خواهد بود؟ در این خصوص در فصل نخست، با دیدگاهی ماهیتنگر به مفهوم و روند شکلگیری حق توسعه در مناسبات بینالمللی پرداختیم. سپس در فصل دوم به تبیین مفهومی اصطلاح جهان سوم میپردازیم و آنگاه در فصل آخر با نگاهی پیامدنگر، تحقق و اجرای حق توسعه در پرتوی مقررات حقوق بینالملل اقتصادی در کشورهای جهان سوم را بررسی مینماییم.
واژگان کلیدی: حق توسعه، جهان سوم، مقررات حقوق بینالملل اقتصادی، جهانی سازی، سازمان ملل متحد
فهرست مطالب
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 1
فصل اول: ماهیت و مبانی حقوقی حق توسعه ………………………………………………… 10
بخش اول: محتوای حق توسعه ………………………………………………………………………………………… 11
گفتار اول: مفهوم توسعه – رویکرد سیاسی ……………………………………………………………………………….. 11
گفتار دوم: مفهوم توسعه – رویکرد اقتصادی …………………………………………………………………………….. 15
گفتار سوم: مفهوم توسعه – رویکرد حقوق بشری ……………………………………………………………………… 19
بخش دوم: مبانی و زمینههای شکلگیری مفهوم حق توسعه …………………………………………………..
24
گفتار اول: اسناد بینالمللی و منطقهای ………………………………………………………………………………………. 24
گفتار دوم: عملکرد نهادها و سازمانهای بینالمللی …………………………………………………………………….. 33
گفتار سوم: تحول و تکامل تدریجی مفهوم حق توسعه ……………………………………………………………….. 41
فصل دوم: تئوری سه جهان، تئوری جهانیسازی، راهکار یا مانع حقوقی برای حق توسعه …………………………………………………………………………………………………………….. 48
بخش اول: مبانی و زمینههای شکلگیری تئوری سه جهان و تئوری جهانیسازی ……………………… 49
گفتار اول: تاریخچهی شکلگیری تئوری سه جهان و تئوری جهانیسازی ……………………………………… 49
گفتار دوم: مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………. 55
گفتار سوم: مبانی عملی …………………………………………………………………………………………………………… 61
بخش دوم: بررسی و تحلیل تئوری سه جهان و تئوری جهانیسازی در رابطه با حق توسعه ……….. 66
گفتار اول: تئوری سه جهان و حق توسعه ………………………………………………………………………………….. 66
گفتار دوم: تئوری جهانیسازی و حق توسعه ……………………………………………………………………………… 69
گفتار سوم: تئوری حاکم در عمل ……………………………………………………………………………………………… 72
فصل سوم: اجرای حق توسعه در کشورهای جهان سوم و مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ………………………………………………………………………………………………………….. 76
بخش اول: مبانی و زمینههای شکلگیری مقررات حقوق بینالملل اقتصادی …………………………….. 77
گفتار اول: تاریخچهی مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ……………………………………………………………… 77
گفتار دوم: اسناد بینالمللی مرتبط با مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ………………………………………….. 81
گفتار سوم: سازمانهای بینالمللی فعال در زمینهی مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ……………………… 86
بخش دوم: بررسی اصول مقررات حقوق بینالملل اقتصادی و حق توسعه در سه جهان ……………. 93
گفتار اول: اصول مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ……………………………………………………………………. 93
گفتار دوم: اصول حق توسعه …………………………………………………………………………………………………… 99
گفتار سوم: شباهتها و تفاوتهای اصول حق توسعه و اصول مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ……. 106
بخش سوم: تحلیل رویارویی حق توسعه و مقررات حقوق بینالملل اقتصادی در سه جهان ………. 110
گفتار اول: نگاهی به سیر تکامل حقوقی مقررات حقوق بینالملل اقتصادی ……………………………………. 110
گفتار دوم: کارکرد متقابل حقوق بینالملل اقتصادی و حق توسعه در سه جهان ………………………………. 115
گفتار سوم: ارزیابی عملی تأثیر مقررات حقوق بینالملل اقتصادی بر حق توسعه در سه جهان ………….. 120
نتیجهگیری …………………………………………………………………………………………………….. 128
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………… 132
منابع ……………………………………………………………………………………………………………… 133
1- شرح و بیان مسألهی پژوهشی:
در اوایل دههی 50، با پدیداری موج جدیدی از کشورهای تازه به استقلال رسیده، زمزمههای ایجاد حقی نوین که به کمک آن کشورهای ایجاد شده بتوانند توسعه و پیشرفت پیدا کنند نیز بهوجود آمد. از این کشورها با عنوان “کشورهای جهان سوم” یاد میشود؛ جهان سوم بدین معنا که در کنار دو گروه دیگر یعنی جهان اول و دوم در سطح متفاوتی از توان اقتصادی و توسعه یافتگی قرار دارند و در مراحل ابتدایی توسعه هستند و یا به لحاظ اقتصادی و سیاسی به کشورهای پیشرفته وابسته هستند.
از حق مذکور نیز با عنوان “حق توسعه” یاد میشود؛ حق توسعه در این تعبیر یک حق لاینفک بشری است که به موجب آن هر فرد انسانی و تمامی مردم حق مییابند در توسعهی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شرکت کرده و از آن منتفع شوند بهطوریکه تمامی حقوق بشر و آزادیهای بنیادین آنان تحقق یابد. (مادهی 1 اعلامیهی حق توسعهی 1986)
تلاش کشورهای جهان سوم برای دستیابی به حق توسعه، در دهههای 60 و 70 بیشتر شد؛ به طوریکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد از این دههها بهعنوان دهههای توسعه یاد میکند. درواقع میتوان گفت از همین زمان بود که مجمع عمومی با حضور پر تعداد کشورهای جدید ـ یعنی کشورهای جهان سوم ـ تصویب قطعنامههایی در راستای رسیدن به این حق را آغاز کرد. همچنین در این زمینه سازمانها و نهادهای بسیاری توسط کشورهای جهان سوم ایجاد شدند که از مهمترین آنها میتوان به کنفرانس تجارت و توسعهی سازمان ملل[1] اشاره کرد که در عکسالعمل به ایجاد گات توسط کشورهای درحال توسعه تشکیل شد. البته در این دوران به حق توسعه بهعنوان یک حق اقتصادی نگریسته میشد.
از مهمترین قطعنامههای مجمع عمومی که مستقیماً به موضوع حق توسعه میپردازد، قطعنامهی حق توسعهی 1986 مجمع عمومی سازمان ملل میباشد. در این قطعنامه مانند بسیاری از قطعنامههای دیگر وظیفه اولیه و ابتدایی ایجاد حق توسعه بر عهده دولتهای ملی میباشد. حال باید به این سؤال پاسخ داد که اگر کشوری به جهت فقدان امکانات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (جهان سوم) توانایی تأمین تعهدات خط طراز یا استانداردهای حداقلی را نداشته باشد، آیا نباید به چنین کشورهایی کمکهای لازم را مبذول داشت؟ این امر خود دلیلی برحق بودن توسعه و جهانشمولی آن نیست؟
پدیده توسعه، تنها یک حق اقتصادی نیست و بسیاری از جنبههای زندگی بشر را دربر میگیرد. توسعه نیافتگی برای بیش از 2 میلیارد نفر از مردم جهان به یک واقعیت زندگی تبدیل شده است و به همان اندازه که فقر اقتصادی را دربر میگیرد، یک حالت ذهنی و فقر فرهنگی نیز هست.
ماده 55 منشور سازمان ملل متحد اشاره به ضرورت ایجاد ثبات و رفاه برای تأمین روابط مسالمتآمیز و دوستانهی بینالملل و حل مسایل بینالمللی اقتصادی در جهت رسیدن به صلح جهانی دارد؛ حال سؤالی که در این زمینه مطرح میشود این است که آیا مقررات فعلی حقوق بینالملل اقتصادی در مورد کشورهای جهان سوم قابلیت ترویج و تحقق حق توسعه در این کشورها را دارد یا این امر مستلزم اصلاحاتی به منظور استقرار یک سری مقررات نوین اقتصادی بینالمللی است؟
1- آنکتاد
– ضرورت و نوآوری تحقیق
در مورد ضرورت این پژوهش باید گفت با توجه به نبود ادبیات حقوقی مستقل در خصوص حق توسعه و یا حداقل عدم پرداخت مناسب به این موضوع از دریچهی حقوق بینالملل اقتصادی و آثار بسیار مهم حقوقی و اقتصادی که مترتب بر این موضوع میباشد، اهمیت انتخاب عنوان این تحقیق نمایان میگردد. از جمله آثار مهم حقوقی- اقتصادی که میتوان برشمرد، تأثیر مفهوم حق توسعه در نوع قانونگذاری یا اصلاح قوانین و یا حتی اصلاح ساختار و الگوهای اقتصادی بازارهای بین المللی و در نهایت رسیدن به جامعهی واحد جهانی میباشد.
در مورد جنبهی نوآوری این پژوهش باید اشاره کرد که حق رسیدن به توسعه در کشورهای جهان سوم، در چند دههی اخیر، بسیار مورد توجه جامعه جهانی، علیالخصوص کشورهای درحال توسعه بوده است. همانگونه که در قسمت پیشینه تحقیق نیز اشاره شد، نوشتههای حقوقی موجود در زمینه حق توسعه و جهان سوم، محدود و مختصر است. این وضعیت در ادبیات حقوقی فارسی، بیش از پیش خودنمایی میکند. کما این که بررسی مفهوم حق توسعه از مدخل مقررات حقوق بینالملل اقتصادی، با لحاظ کردن موضوعِ تحلیلی کشورهای جهان سوم، مقولهای بدیع و نو در حوزهی ادبیات حق توسعه میباشد. لذا امید است با ارائهی این تحقیق بتوان تا حدودی دلایل توسعه نیافتگی کشورهای جهان سوم را، با عنایت به مقررات حقوق بینالملل اقتصادی، بررسی کرد.
4- سؤالات تحقیق:
سؤال اصلی: مقررات موجود حقوق بین الملل اقتصادی، چه تأثیری بر روند رسیدن کشورهای جهان سوم به حق توسعه و اهداف مندرج در اعلامیهی 1986 سازمان ملل متحد داشته است؟
سؤال فرعی 1: جایگاه حق توسعه در کشورهای جهان سوم چگونه ارزیایی میشود؟
سؤال فرعی 2: آیا مقررات حقوق بینالملل اقتصادی، در تعریف، تثبیت و ترویج حق توسعه نقشی داشته است؟
5- فرضیات تحقیق:
1) به دلیل Soft Law بودن ماهیت مقررات حقوق بینالملل اقتصادی، در کشورهای جهان سوم در رابطه با رسیدن به حق توسعه، در عمل پیشرفت چشمگیری حاصل نشده است.
می نماید. حال سوال این است که در صورت استنکاف متعهد اصلی از انجام تعهد مندرج در سازش نامه، عملیات اجرایی علیه چه شخصی می بایست انجام شود؟ متعهد اصلی، ضامن یا هر دو ؟ آیا صرف عدم انجام تعهد از سوی متعهد اصلی مجوز صدور اجراییه علیه ضامن خواهد بود؟ در پاسخ باید اذعان داشت که، نحوه ی اجرا و مراجعه به متعهد اصلی یا ضامن، بستگی به مفاد گزارش اصلاحی دارد .
امّا چنانچه ترتیب خاصی مقرر نشده باشد، به نظر می رسد که به محض ضمانت شخص ثالث، مسئولیت انجام مفاد گزارش اصلاحی بر عهده ی او (ضامن) قرار می گیرد و در تاریخ مقرر، در صورت عدم انجام تعهد، عملیات اجرایی صرفاً به طرفیت وی پیگیری خواهد شد .
مبحث هفتم : نقش قضات و وکلا در تحقق سازش
قاضی و وکیل به عنوان اشخاص مطلع از مقررات و دارای تحصیلات حقوقی می توانند با توجه به پیش بینی هایی که از نتیجه دادرسی دارند، نقش مهمی را در راهنمایی طرفین اختلاف به سوی تحقق صلح و سازش ایفا نمایند.
گفتار اول : نقش قضات در تحقق صلح و سازش
زمانی که قاضی از طریق دادرسی و صدور حکم، فصل خصومت می کند یکی از طرفین محکوم و دیگری حاکم می شود. ولی مشخص نیست که حکم صادره با واقعیت مطابقت دارد یا خیر و ممکن است حتی هر دو طرف از حکم صادره ناراضی باشند . امّا در صورتی که قاضی رسیدگی کننده با تجربه و دارای مهارت کافی باشد می تواند با پند و نصیحت و حتّی گوشزد کردن نتایج احتمالی رسیدگی طرفین را به سوی مصالحه و سازش متمایل نماید و در نتیجه دعوا را منتهی به سازش نماید که در این صورت مسلّماً هر دو طرف با رضایت بیشتری از دادگاه خارج می شوند .
بند اول : تکلیف، اختیار یا ممنوعیت قاضی برای تشویق طرفین به سازش
در خصوص اینکه آیا قاضی باید قبل از رسیدگی طرفین را به مصالحه و سازش تشویق کند یا اینکه مختار است طرفین را به سازش دعوت کند باید گفت که، با توجه به آیات و روایات نقل شده در این خصوص و نظر به پسندیده بودن این عمل می توان نتیجه گرفت که از نظر اخلاقی و شرعی قاضی موظف است که ابتدا طرفین را به سازش دعوت نماید. همانگونه که این موضوع در قضاوت های پیشوایان دینی ما نیز مورد توجه قرار گرفته است.[1]
3-4-1 سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………9
-15 واژگان کلیدی.. 10
1-5-1 کارایی.. 10
2-5-1 تحلیل پوششی داده ها (DEA):.. 10
3-5-1 تخت فعال.. 11
4-5-1 واحدهای تصمیم گیرنده (DMU).. 11
5-5-1 بیمارستان.. 11
و
فصل دوم
1-2 مقدمه.. 14
شکل2-2 مدل تحلیل.. 23
2-2 دیدگاههای اساسی در مورد ارزیابی عملکرد.. 30
2-3 ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد.. 31
2-4 چگونگی انجام ارزیابی عملکرد.. 32
2-5 فرایند ارزیابی عملکرد.. 35
2-5-1 تدوین شاخصها.. 36
2-5-2 تعیین وزن شاخصها و اهمیت آنها.. 37
2-6 سنجش و اندازه‌گیری و استخراج نتایج.. 39
2-7 مدلها و الگوهای سیستم ارزیابی عملکرد.. 39
2-8 بهره وری منابع انسانی.. 40
1-8-2 سابقه و تاریخچه اصطلاح بهره وری………………………………………………………………………………………..……………………………41
2-9 تعاریف و مفاهیم اساسی بهره وری.. 41
2-9-1 تعریف بهره وری از دیدگاه ژاپنی……………………………………………………………………. 42
2-9-2 تعریف سازمان بین المللی کار…………………………………………………………………………42
ز
2-9-3 تعریف آژانس بهره وری اروپا ……………………………………………………………………………………………….. . 43
2-9-4 تعریف سازمان بهر وری ملی ایران ………………………………………………………………43
2-9-5 استعمال نادرست مفهوم بهره وری ……………………………………………..………………… 44
2-10 مهارت………………………………………………………………………………………………………………………………..50
2-10-1 اجزاء مهارتهای انسانی موثر………………………………………………………………………………………………………. 50
2-11 برنا مه ریزی و توسعه منابع انسانی.. …51
2-12 وجدان کار، فرهنگ کار و انظباط درکار.. 54
2-13 عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی.. ……..56
2-14 کارایی.. 57
2-14-1 مفهوم کارایی وانواع آن………………..…………………………………………………………. 58
2-14-2 انواع کارایی…………………………………………………………………………….………….61
2-14-3 تعریف کارایی اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………64
2-14-4 کارایی فنی و تخصیصی………………………………………………………………………………………………………………66
2-15 تحلیل پوششی داده ها (DEA)…………………………………………………………………………………………….68
2-16 استراتژیهای اولویت بندی……………………………………………………………………………………………………………….70
2-16-1 روش میانگین رتبه‌ها………………………………………………………………………………………………………………… 70
ح
2-16-2 روش بُردا…………………………………………………………………………………………………………………………………71
2-16-3 روش کُپ‌لند………………………………………………………………………………….. 73
2-16-4 مرحله‌ی ادغام…………………………………………………………………………………. 73
2-17 مرور ادبیات و سوابق پژوهش.. 75
فصل سوم
3-1 مقدمه.. 87
3-2 جامعه آماری و روش نمونه گیری.. 87
3-3 نوع پژوهش.. 87
3-4 روش گردآوری اطلاعات.. 88
3-5 روش تحلیل داده ها.. 88
3-6 تعاریف.. 89
3-7 معرفی واحدهای تصمیم گیری.. 91
فصل چهارم
4-1 مقدمه.. 97
فصل پنجم
5-1 مقدمه.. 165
ط
5-2 سایر نتایج حاصل از تحقیق.. 174
5- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………182
6- محدودیت ها ………………………………………………………………………………………………………………………………..183
منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………….184
منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………………….185
پیوستها و ضمایم…………………………………………………………………………………………………………………………………..188
پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….189
جدول 2-1…………………………………………………………………………………………………………………………………68
جدول 2-2………………………………………………………………………………………………………………………………….70
جدول3-1………………………………………………………………………………………………………………………………..90
جدول 3-2………………………………………………………………………………………………………………………………….90
جدول3-3…………………………………………………………………………………………………………………………………..91
جدول3-4…………………………………………………………………………………………………………………………………. 91
جدول3-5…………………………………………………………………………………………………………………………………92
جدول3-6…………………………………………………………………………………………………………………………………..92
جدول 4-1………………………………………………………………………………………………………………………………… 95
ی
جدول 4-2……………………………………………………………………………………………………………………………………….96
جدول 4-3………………………………………………………………………………………………………………………………….96
جدول 4-4…………………………………………………………………………………………………………………………………97
جدول4-5………………………………………………………………………………………………………………………………….97
جدول 4-6…………………………………………………………………………………………………………………………………98
جدول4-7………………………………………………………………………………………………………………………………….98
جدول4-8………………………………………………………………………………………………………………………………….99
جدول4-9………………………………………………………………………………………………………………………………..100
جدول 4-10………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 100
جدول4-11……………………………………………………………………………………………………………………………..101
جدول 4-12…………………………………………………………………………………………………………………………….101
جدول 4-13…………………………………………………………………………………………………………………………..102
جدول4-14………………………………………………………………………………………………………………………………102
جدول 4-15……………………………………………………………………………………………………………………………102
جدول 4-16…………………………………………………………………………………………………………………………….103
جدول 4-17 103
ک
جدول 4-18 104
جدول 4-19 105
جدول 4-20 105
جدول 4-21 105
جدول 4-22 106
جدول 4-23 106
جدول 4-24 107
جدول 4-25 107
جدول 4-26 108
جدول 4-27 108
جدول 4-28 109
جدول 4-29 110
جدول 4-30 110
جدول 4-31 111
جدول 4-32 112
جدول 4-33 112
ل
جدول 4-35 113
جدول 4-36 113
جدول 4-37 114
جدول 4-38 114
جدول 4-39 115
جدول 4-40 116
جدول 4-41 116
جدول 4-42 117
جدول 4-43 117
جدول 4-44 118
جدول 4-45 118
جدول4-46 119
جدول 4-48 120
جدول 4-49 120
جدول 4-50 121
جدول 4-51 122
م
جدول 4-53 123
جدول 4-54 123
جدول 4-56 124
جدول4-57 124
جدول 4-58 125
جدول 4-59 125
جدول 4-60 126
جدول 4-61 126
جدول 4-62 127
جدول4-63 127
جدول 4-64 128
جدول 4-65 128
جدول 4-66 129
جدول 4-67 129
جدول 4-68 130
جدول 4-69 131
ن
جدول4-70 131
جدول 4-71 132
جدول 4-72 132
جدول 4-73 133
جدول 4-74 133
جدول 4-75 134
جدول 4-76 134
جدول 4-77 135
جدول 4-78 135
جدول 4-79 135
جدول 4-80 136
جدول 4-81 136
جدول 4-82 137
جدول 4-83 138
جدول 4-84 138
جدول 4-85 138
س
جدول 4-86 139
جدول 4-87 139
جدول 4-88 140
جدول 4-89 140
جدول 4-90 141
جدول 4-91 141
جدول 4-92 142
جدول 4-93 143
جدول 4-94 143
جدول 4-95 144
جدول 4-96 144
جدول 4-97 145
جدول 4-98 146
جدول 4-99 146
جدول 4-100 147
جدول 4-101 147
ع
جدول 4-102 148
جدول 4-103 148
جدول 4-104 149
جدول 4-105 150
جدول 4-106 150
جدول 4-107 151
جدول 4-108 151
جدول 4-109 152
جدول 4-110 152
جدول 4-111 153
جدول 4-112 153
جدول 4-113 154
جدول 4-114 155
جدول4-115 155
جدول 4-116 156
جدول 4-117 156
ف
جدول 4-118 157
جدول 4-114 157
جدول 4-115 158
جدول 4-116 158
جدول 4-118 159
جدول 4-119 160
جدول 5-1 163
جدول 5-2 164
جدول 5-3 165
جدول 5-4 166
جدول5-5 167
جدول 5-6 168
جدول 5-7 169
جدول 5-8 170
جدول 5-9 171
جدول 5-10 171
ص
جدول 5-11 171
جدول 5-12 172
جدول 5-13 172
جدول 5-14 172
جدول 5-15 173
جدول 5-16 173
جدول 5-17 173
جدول 5-18 174
جدول 5-19 174
جدول 5-20 174
جدول 5-21 176
جدول 5-22 177
جدول 5-23 182
شکل2-2 23
شکل 2-3و2-49……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50
شکل 2– 6 56
چکیده
در عصر کنونی هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و کیفیت فعالیتهای خود نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. فقدان وجود نظام ارزیابی یکی ازعلائم بیماری های سازمان تلقی می گردد که پیامد آن کهولت و نهایتاً مرگ سازمان است. کوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده که حداکثر نتیجه را با کمترین امکانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به کارایی بالاتر نامید.
در این تحقیق داده های 9 بیمارستان دولتی استان ایلام ازروش تحلیل پوششی داده ها( (DEAبراساس مدل مختلف CCR با دو سناریودرطی سالهای 1390- 1388با استفاده از نرم افزار DEA solver موردبررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نهاده ها یعنی تعداد پزشکان، کادرپرسنلی وتخت فعال وستاده ها یعنی خدمات کلینیکی، خدمات پارا کلینیکی، خدمات سرپایی، تخت فعال، روزبستری، اشغال تخت روز و خدمات سرپایی برای بررسی استفاده گردید.
نتایج نشان داد در اکثرسالهای مورد مطالعه 40% بیمارستانهای مورد مطالعه از لحاظ فنی ومقیاس کارا بوده در حالی که در 60% بقیه مراکز میزانی از ناکارایی فنی و مقیاس در آنها مشهود است. میانگین کارایی( فنی کل و مقیاس ) در کل دوره ها مورد مطالعه برای مراکز مذکور به ترتیب 90% و 87% بوده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ظرفیت ارتقای کارایی فنی تا حدود 10% و ظرفیت کارایی مقیاس به میزان 13% بدون هیچ گونه افزایشی در هزینه ها و بکارگیری همان میزان از نهاده ها وجود داشت. همچنین در بیمارستانهای غیر کارا، ناکارایی فنی بیشتر از ناکارایی مقیاس بوده است.
واژهای کلیدی: ارزیابی، کارایی، تحلیل پوششی داده ها (DEA)، تخت فعال، واحدهای تصمیم گیرنده (DMU)،
بیمارستان.
1-1مقدمه
کوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده که حداکثر نتیجه را با کمترین امکانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به کارایی بالاتر نامید. کارایی مفهومی جامع است که افزایش آن به منظور ارتقای سطح زندگی، رفاه، آرامش و آسایش انسان ها، همواره مد نظر دست اندرکاران سیاست و اقتصاد بوده است، برخی بقا و تداوم یک نظام سیاسی و اقتصادی را نیز موکول به کارایی و بهره وری دانسته اند(ابطحی وهمکاران،2005).
بحث درباره کارایی درادبیات علمی از سابقه طولانی برخورداربوده ودرزمینه عمومی است که درهرکجا کاروفعالیتی وجود دارد، می توان ازآن اثراتی یافت. ازجمله دلایلی که برای این سابقه طولانی ووفور بحث درباره کارایی می توان برشمرد اهمیت این موضوع برای جامعه می باشد. چرا که درواقع بحث درباره کارایی وعوامل موثر برآن، بحث درباره این است که چگونه میتوان کار وفعالیتی که درحال انجام شدن است رابا هزینه وامکانات کمتر به نتایج بیشتری رساند، ازنیروهای موجودحداکثر استفاده استفاده رابرد، وازهدررفتن امکانات مادی وانسانی جلوگیری کرد ( امامقلی پورسفیددشتی،1381). توجه به ارتقای انتظارات عموم مردم از رفاه اقتصادی، تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی روند صعودی داشته است. حال با توجه به محدودیت منابع و امکانات، حداکثر استفاده از امکانات موجود، یکی از مهمترین راه حل ها ی ممکن از دید اقتصاد سلامت ، جهت کاهش شکاف بین عرضه و تقاضا می باشد. کارایی، مهمترین و معمول ترین سازوکار جهت ارزیابی و اندازه گیری عملکرد یک بنگاه اقتصادی از جمله بیمارستان به شمار می رود، لذا در چند دهه گذشته بررسی عملکرد بخش های مختلف اقتصادی و یا بنگاه ها و واحدهای اقتصادی در سطح خرد از طریق سنجش و برآورد کارآیی، همواره مو رد توجه محققان رشته ها ی مختلف علوم اجتماعی به ویژه مدیریت و اقتصاد بوده است (یاساوارنگ،2005). [1]
تصمیم گیری مهمترین دغدغه هر مدیر در فعالیتهای حرفه ای است. به زعم بسیاری از دانشمندان حوزه مدیریت، تصمیم گیری معیار ارزیابی عملکرد هر مدیر است. هربرت سایمون[2] حتی گام را فراتر گذاشته و تصمیم گیری را معادل مدیریت دانسته است(شیردل ملاسرایی،1386). مدیران در اخذ تصمیم به اطلاعات گوناگونی نیاز دارند و مراحل مشخصی را برای دسترسی به اطلاعات طی می کنند. یکی از زمینه های کلیدی تصمیم گیری مدیران، ارزیابی عملکرد است که آنان را در اخذ تصمیم هدایت می کند(غضنفری وهمکاران1379).
ارزیابی عملکرد سازمان از موضوعاتی است که مدیران و محققین توجه زیادی به آن داشته اند و تا کنون در این زمینه، مقالات زیادی منتشر شده است(ماروهمکاران[3]،2003). وجود و یا عدم وجود نظام ارزیابی عملکرد کارآمد، با حیات و مرگ سازمان رابطه مستقیم دارد. بیمارستان ها به عنوان یکی از اصلی ترین سازمان های ارایه دهنده ی خدمات بهداشتی درمانی و به دلیل، حساسیت و اهمیت ویژه ای که در سلامت جامعه دارند(ماسی،2007[4]). ضرورت ارزیابی عملکرد و بهبود کارایی را بیش از دیگران احساس می کنند(وردورث وهمکاران[5]،2005). افزایش هزینه های بخش بهداشت و درمان درایران و جهان همراه با رشد فزاینده ی تکنولوژی و تغییرات جمعیتی، ضرورت توجه به مفاهیم اقتصادی را در این بخش خاطر نشان می سازد در بخش بهداشت و درمان، به لحاظ اهمیت نوع خدمات و سروکار داشتن با سلامت و جان انسان ها، اعتلای کیفیت و تضمین آن برای نظام بهداشت و درمان و مردم به طور فزاینده مورد توجه قرار گرفته است. مردم از یک سو با پرداخت حق بیمه،مالیات و تحمل هزینه های گزاف بهداشت و درمان و در کنار آن افزایش آگاهی، انتظارات فزاینده ای از بیمارستان و دیگر بنگاه های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی و درمانی دارند. از سوی دیگرسرمایه گذاری کلان جهت بهره گیری از تکنولوژی نوین درمان وافزایش هزینه های پرسنلی و به کا‌رگیری نیروهای تخصصی و فوق تخصصی موجب گرانترشدن خدمات بهداشتی ودرمانی گردیده است.[6]
از آنجا که بهبود بهره وری و کارایی یکی از منابع مهم توسعه اقتصادی است ، لذا این مقوله باید در بخش بهداشت ودرمان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .محاسبه کارایی فنی و شناخت عوامل مؤثر در افزایش کارایی بیمارستان ها، اقدامی مکمل در جهت توسعه کمی و کیفی آن است. با رفع عوامل دخیل در عدم کارایی بیمارستان، می توان کارایی را بدون اضافه کردن عوامل تولید افزایش داد و توان خدمت دهی را بالا برد. همچنین مدیران بیمارستان را در تصمیم گیری بهتر، وا قعی تر وکاراتر یاری کرد. در نتیجه انتظار می رود مدیران و برنامه ریزان با آگاهی از روند کارایی و شناخت عوامل مؤثر درآن، در جهت تخصیص بهینه منابع و افزایش بهره وری وکارایی گام بردارند(مردانی 2003).
عدم آشنایی مدیران بیمارستان ها و مسؤولین بهداشتی و درمانی به شاخص های اقتصاد بهداشت از یک طرف و مالکیت دولتی بیمارستان ها واستفاده از بودجه ی عمومی از طرف دیگر ، باعث شده که مسؤولین و مدیران انگیز های برای انتخاب تر کیبی از نهاد ه ها که هزینه ها را حداقل کند وانتخاب بهترین عوامل تولید که ضایعات را به حداقل و کارایی را به حداکثر برساند وجود نداشته باشند(حاتم، 2001: 23).
با توجه به اهمیت موضوع، روش های گوناگونی برای ارزیابی عملکرد و افزایش کارایی سازما نها ارایه شده است. برای ارزیابی سازما نها به داشتن استاندارد و نظارت نیاز است. در خدمات بیمارستانی، استاندارد به معنی تعیین سطح لازم و قابل قبول در ارایه ی هر یک از خدمات اداری، پزشکی و پیراپزشکی است. با توجه به اینکه در بسیاری از موارد، استاندارد هماهنگ برای ارزیابی مراکز آموزشی درمانی در ایران وجود ندارد (خلیلی2009). یکی از ابزار های کارآمد در این زمینه تحلیل پوششی داده ها می باشد. با استفاده از این روش، واحدهای مورد بررسی با یک سطح استاندارد از قبل تعیین شده، مقایسه نمی شوند و کارایی واحدها با توجه به کارایی واحدهای دیگر سنجیده می شود.
2-1 بیان مسأله
“سلامت حق مردم است ” این مسأله در کنفرانس بین المللی مراقبت های اولیه بهداشتی در آلماتا به عنوان واقعیتی انکارناپذیر پذیرفته شده است. بدیهی است که تحقق آن، نیاز به تلاش در
