دکترسیروس صالحی
بهمن 1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول:کلیات تحقیق. 2
1-1مقدمه. 3
1-2 بیان مسأله. 6
1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: 10
1-4-اهداف مشخص تحقیق. 11
1-5-اهداف جزیی: 11
1-6- سؤالات تحقیق: 11
1-7- فرضیههای تحقیق: 12
1-8-تعریف واژه ها و اصطلاحات.. 12
فصل دوم:مرور منابع-ادبیات تحقیق-پیشینه تحقیق. 13
1-2-پیش در آمد. 14
2-2-تاریخچه رضایتمندی زناشوی.. 15
2-3-تعریف رضایتمندی زناشویی.. 16
2-4-تغییرات رضایت زناشویی در طول زمان. 19
2-5-ویزگی زوج های سالم : 20
2-5-1-زوج های سالم از دیدگاه بیورز، اسپری و کارلسون. 20
2-5-2- هشت معیار موفقیت زناشویی.. 21
2-6-عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی.. 21
2-6-1-السون و فاورز (1989) زوجین را شامل چند نوع می داند: 21
2-6-2- به نظر گارسیا رضایتمندی زناشویی در سه سطح مطرح می شود: 22
2-6-3- نیوفان (1994) عوامل زیر را بیانگر رضایت زناشویی می داند: 22
2-7- دسته بندی عوامل مؤثر بر رضایت مندی زناشویی: 23
2-7-1ارتباط.. 23
2- 7-2- سن.. 25
2-7-3- اعتماد و صداقت.. 25
2-7-4 درک همسر و تفاهم. 25
2-7-5- محبت.. 26
2-7-6- همکاری.. 26
2-7-7- مسائل جنسی.. 26
2-7-8- صمیمیت.. 27
2-7-9- توجه و علاقه. 28
2-7-10- مسائل مالی و اقتصادی.. 28
2-7-11- طول دوره ازدواج. 29
2-7-12- فرزندان. 29
2-7-13- قدرت و تصمیم گیری.. 30
2-7-14- اشتغال. 30
2-7-15- شخصیت.. 30
2-7-16-صرف اوقات فراغت.. 30
2-7-17-اقوام و دوستان. 31
2-7-18- تحصیلات.. 31
2-7-19- اعتقادات مذهبی.. 31
2-8- رضایتمندی زناشویی از دیدگاه اسلام. 32
2-9- عواملی که سبب می شود دینداری، به رضایت بیشتر از زندگی بیانجامد: 36
2-9-1- عامل حمایت اجتماعی: 36
2-9-2- عامل تقرب به خداوند: 36
2-9-3- یقین وجودی: 37
2-10-ساختار و راهبردهای خانواده 37
2-10-1-کانتور و لر سه راهبرد خانوادگی را مشخص کردند: 37
2-11- تفاوت زوج ها از نظر میزان رضایت مندی.. 38
2-12- نظریه های مرتبط با آسیب شناسی زندگی زناشویی.. 38
2-12-1- نظریه روان پویایی و ارتباط شئ: 38
2-12-2- نظریه های رفتاری: 39
2-12-3- نظریه های شناختی: 40
2-12-4- نظریه های سیستمی: 40
2-12-5- نظریه های بین نسلی: 41
2-13- مدل های ارزیابی آسیب شناسی زندگی زناشویی.. 42
2-13-1- مدل مک مستر : 42
2-13-2- مدل فرآیند کارکرد خانواده: 42
2-13-3- مدل برادبوری 42
2-13-4- طرح سه محوری تسنگ و مک درموت.. 44
2-13-5- مدل السون: 44
2-13-6- مدل بیورز: 45
2-14-کار کرد مطلوب خانواده 46
2-15-تعریف هوش هیجانی.. 47
2-16- تاریخچة هوش هیجان. 48
2-17- هوش هیجانی از دیدگاه سالووی.. 51
2-17-1- شناخت عواطف شخصی: 51
2-17-2- به کار بردن درست هیجان ها: 51
2-17-3- براگیختن خود: 51
2-17-4- شناخت عواطف دیگران: 52
2-17-5- حفظ ارتباط ها: 52
2-18- مغز هیجانی.. 53
2-19- هوش هیجانی از دیدگاه اسلام. 54
2-20- هوش هیجانی و زندگی زناشویی.. 55
2-21- مؤلفه های هوش هیجانی.. 57
2-21-1- مهارتهای درون فردی شامل: 57
2-21-2 مهارتهای میان فردی شامل: 57
2-21-3 سازگاری: 58
2-21-4كنترل استرس: 58
2-21-5 خلق عمومی: 58
2-22- پیشینه. 58
2-22-1-تحقیقات داخل کشور. 58
2-22-2- تحقیقات خارج از کشور. 60
فصل سوم:روش اجرای تحقیق. 63
3-1- پیش درآمد. 64
3-2- جامعه آماری، روش نمونهگیری و حجم نمونه : 64
3-3- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها: 64
3-4- روش شناسی تحقیق: 64
3-5- روش گرد آوری اطلاعات: 65
3-6- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها 65
3-6-1- متغیرهای مستقل(پیش بین): 65
3-6-2- متغیر وابسته(ملاک): 65
3-7- ابزار پژوهش: 65
3-7-1- مقیاس ابعاد جهت گیری مذهبی: 65
3-7-2- نمره گذاری و تفسیرچهار خرده مقیاس عبارتند از: 66
3-7-3- جهت گیری مذهبی یا مذهب گرایی.. 66
3-7-4- سازمان نیافتگی مذهبی.. 66
3-7-5-ارزنده سازی مذهبی.. 66
3-7-6-کامجویی.. 66
3-7-7-اعتبار. 67
3-7-8- پایایی: 67
3-8-پرسشنامه هوش هیجانی بار-آن: 68
3-8-1- اعتبار و روایی: 69
3-8-2- نمره گذاری و تفسیر نمرات: 70
3-9- مقیاس رضایت مندی زناشویی جدیری: 71
3-9-1- مؤلفه‌های آزمون. 71
3-9-2- اعتبار. 73
3-9-3- روایی.. 73
3-9-4- شیوة نمره‌گذاری و تفسیر. 73
فصل چهارم:یافته های تحقیق. 74
4-1- تحلیل توصیفی داده ها 76
4-2-تحلیل استنباطی.. 78
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری و پیشنهادها 92
5-1- بحث و نتیجه گیری.. 93
5-2- پیشنهادهای پژوهشی.. 98
5-3- پیشنهادهای کاربردی.. 99
5-4- محدودیت های تحقیق. 99
ضمایم و پیوستها 110
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 4-1 : شاخص های توصیفی گروه برحسب جنسیت.. 76
جدول 4-2 : شاخص های توصیفی گروه برحسب تحصیلات.. 77
جدول 4-3 : شاخص های توصیفی سن و مدت ازدواج. 78
جدول 4-4 : شاخص های توصیفی و همبستگی های متقابل ابعاد جهت گیری مذهبی ورضایت مندی زناشویی.. 79
جدول 4-5 : خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام برای رابطه بین ابعاد جهت گیری مذهبی و رضایت مندی زناشویی معلمان 80
جدول 4 -6 :آزمون تجزیه وتحلیل واریانس برای معنی داری مدل گام به گام پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس ابعاد جهت گیری مذهبی.. 83
جدول 4-7 خلاصه نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس ابعاد جهت گیری مذهبی.. 84
جدول 4-8 : شاخص های توصیفی و همبستگی های مؤلفه های هوش هیجانی و رضایت مندی زناشویی.. 85
جدول 4-9 : خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام برای رابطه بین مؤلفه های هوش هیجانی و رضایت مندی زناشویی معلمان. 87
جدول 4 -10 :آزمون تجزیه وتحلیل واریانس برای معنی داری مدل گام به گام پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس مؤلفه های هوش هیجانی.. 89
جدول 4-11خلاصه نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس مؤلفه های هوش هیجانی.. 90
جدول4-12: همبستگی بین مؤلفه های هوش هیجانی با جهت گیری مذهبی معلمان. 91
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1 : شاخص های توصیفی گروه برحسب جنسیت.. 76
نمودار 4-2 : شاخص های توصیفی گروه برحسب تحصیلات.. 78
نمودار 4-3 :نمودار خطی همبستگی بین ابعاد جهت گیری مذهبی و رضایت مندی زناشویی معلمان. 80
نمودار 4-4 :باقی مانده یا واریانس تبیین نشده پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس ابعاد جهت گیری مذهبی 82
نمودار 4-5 نمودار خطی همبستگی بین مؤلفه های هوش هیجانی و رضایت مندی زناشویی معلمان. 86
نمودار 4-6 :باقی مانده یا واریانس تبیین نشده پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان بر اساس مؤلفه های هوش هیجانی 88
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ابعاد جهت گیری مذهبی و هوش هیجانی با رضایتمندی زندگی زناشویی انجام شد. در این تحقیق 302 نفر از فرهنگیان متأهل زن و مرد با میانگین سنی 40سال و انحراف استاندارد 73/5و مدت ازدواج با میانگین 66/15 و انحراف استاندارد 29/4 که 9/58 درصد آن را زنان فرهنگی تشکیل می دادند و سطح تحصیلات حدود 8/72 درصد از آنان لیسانس بود، به صورت تصا دفی ساده انتخاب شدند و به صورت فردی به پرسشنامه های ابعاد جهتگیری مذهبی بهرامی، هوش هیجانی بار-آن و رضایتمندی زناشویی جدیری پاسخ دادند.ابعاد جهت گیری مذهبی و هوش هیجانی به عنوان متغیرهای پیش بین و رضایت مندی زناشویی به عنوان متغیر ملاک وتجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آمارتوصیفی(فراوانی،درصد فراوانی،میانگین و انحراف استاندارد) و آماراستنباطی( رگرسیون چندگانه، ضریب همبستگی پیرسون)و نرم افزار20 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.مقادیر همبستگی بین ابعاد جهتگیری مذهبی و رضایت مندی زناشویی فرهنگیان از نظر آماری معنی دار است(01/0>p) ؛ دو متغیر (مذهب گرایی ، ارزنده سازی مذهبی) توانسته است 23 درصد واریانس رضایتمندی زناشویی معلمان (متغیر ملاك) را تبیین كنند؛ابعاد سازمان نیافتگی و کامجویی نقش معنی داری در پیش بینی رضایت مندی زناشویی معلمان نداشتند؛بنابراین با اطمینان 99/0 نتیجه می گیریم که پیش بینی رضایت مندی زناشویی فرهنگیان بر اساس ابعاد جهت گیری مذهبی از نظر آماری معنی دار است. همچنین سه خرده مقیاس هوش هیجانی (شادمانی ، حل مساله ، همدلی) توانسته است 26 درصد واریانس رضایت مندی زناشویی معلمان (متغیر ملاك) را تبیین كنند ؛ دیگر مولفه های هوش هیجانی نقش معنی داری در پیش بینی رضایتمندی زناشویی معلمان نداشتند.بین مؤلفه های هوش هیجانی با ابعاد جهت گیری مذهبی معلمان ، همبستگی مثبت به میزان (14/0 =r) وجود دارد که از نظر آماری معنی دار است( 01/0>P). بنابراین با 99 درصد اطمینان می توان نتیجه گرفت که با افزایش مؤلفه های هوش هیجانی ، جهت گیری مذهبی معلمان افزایش می یابد.
کلید واژه: جهت گیری مذهبی، هوش هیجانی، رضایتمندی زناشویی.
فصل اول:کلیات تحقیق
1-1مقدمه
خانواده کوچکترین واحد اجتماعی و اساس تشکیل جامعه و حفظ عواطف انسانی است که هر چه بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد.تشکیل خانواده و ارتباطات زناشویی با ازدواج آغاز می شود. ازدواج هسته ی اصلی خانواده را تشکیل می دهد. زوجهای سالم خانواده های سالم را شکل می دهند و خانواده های سالم جامعه ای سالم را تشکیل می دهد. ازدواج را می توان به عنوان یکی از مراحل رشد انسان ها در نظر گرفت. اگر ازدواج موفقیت آمیز باشد، کمک زیادی به رشد روانی- اجتماعی زوج می کند. [1]موفقیت درازدواج وابسته به میزان آمادگی افراد برای درک واقع بینانه ی آنها از روابط زوجی است(فورمن،2002).
به طور کلی از هر چه فاصله بگیریم از خانواده نمی توانیم فاصله بگیریم چون که بدون وجود خانواده در هر شکل و صورتی که باشد مفهوم زندگی و حیاتی انسان مصداقی نخواهد داشت.مهمترین نکته در تبیین فلسفة ازدواج در قرآن، این است که خداوند آن هنگام كه حکمت ازدواج و تشکیل خانواده را بیان می‌کند، به حکمت خلقت همسر و تشکیل خانواده، بقای نسل با فرزند صالح یا پیشگیری از فساد یا سازندگی اخلاقی و اجتماعی و یا توسعة ارزش‌های اسلامی اشاره نمی‌كند، بلکه به حکمتی اشاره دارد که بدون آن، هیچ‌یک از اهداف خلقت انسان، قابل تحقق نیست و آن آرامش روانی است. بدون آرامش روانی، نمی‌توان از جوان، انتظار تقوا داشت. بدون این آرامش، نه نسل سالم و صالح پدید می‌آید و نه سازندگی اخلاقی و اجتماعی اتفاق می‌افتد و نه ارزش‌های دینی و آرمان توحید، گسترش می‌یابد. متون دینی مؤلفه های مؤثری را در این زمینه ارایه می دهند. برای مثال، یكی ازمؤلفه های رضامندی زناشویی در متون دینی، نقش هایی است كه هر یك از زوجین باید ایفا كنند.
ازدواج به عنوان مهمترین و عالیترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تائید بوده است . همچنین توجه به کانون خانواده با محیط سالم و سازنده و روابط گرم و تعاملات میان فردی و صمیمی ای که می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند از جمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می شوند (برنشتاین و برنشتاین،[2] 1989). ازدواج پدیده ای است که می تواند باعث آرامش و سلامت روانی زن و مرد باشد؛چنان که می تواند به جایی برسد که به جای تأمین انرژی روانی زوجین،انرژی زیادی از آنان بگیرد و باعث بروز انواع اختلالات روانی شود. در این صورت،تنها دو راه حل باقی می ماند:اول اینکه گرچه زندگی زناشویی آنها آکنده از آشفتگی هاست،آن را تحمل کنند و دومین راه حل،طلاق است؛راهی که در سال های اخیر،بسیاری کسان آن رابر می گزینند(همان).
قرآن كریم نقش اصلی مرد را قوام بخشی به زندگی می داند. «الِّرجالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّساءِ . . . »(نساء: 34)این قوام بخشی بیشتر دردو حوزه تامین معیشت زندگی (34/ نساء)و حسن معاشرت و ارضای نیازهای عاطفی همسر«عاشِروُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»(نساء: 19) نمود پیدا می كند. همچنین قرآن كریم و متون روایی، نقش اصلی زن را در زندگی، مهرورزی به شوهر و خانواده می داند.(14) «وَ جَعَلَ بَیْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً»(روم: 21).
رابطه زناشویی یک ارتباط انسانی منحصر به فرد است که با هیچ یک از روابط بین فردی دیگر قابل مقایسه نیست.فقط در این شکل ارتباط است که تمام ابعاد زیستی،معنوی،اجتماعی و عاطفی انسان مورد توجه قرار می گیرد.پژوهش ها نشان می دهند زن و شوهرهایی که روابط رضایت بخش و حمایت کننده دارند،کمتر احتمال دارد به بیماری سخت مبتلا شوند و در صورت ابتلا به بیماری،سریعتر بهبود می یابند.رضایت زناشویی بالا با وقوع خیانت در زندگی مشترک رابطه معکوس دارد.بدین معنا که زوج های دارای رضایت زناشویی بالا،کمتراحتمال دارد که درگیر روابط خارج از ازدواج شوند.علاوه بر این،رضایت زناشویی با کاهش بروز اختلالات روانی مانند اضطراب در هر دو زوج،افسردگی در زنان،سوء مصرف الکل در مردان،مشکلات جنسی در هر دو طرف،مرتبط است(نظری،1393).به طور کلی می توان دلایل اصلی بروز طلاق را فقدان تفاهم شخصیتی و ناهمسانی های فرهنگی و اجتماعی،مطلوب نبودن فرایند همسریابی،نارضایتی های جنسی،فقدان آموزش در خصوص مهارت های زندگی،نا سازگاری سبک های دلبستگی زوجین،باورها و نگرش های ناکارآمد و انتظارات غیرمنطقی از ازدواج دانست (گلادینگ،ترجمه اسمعیلی،1392). الیس[3] معتقد است که نگرش هاو تصورات غیرمنطقی افراد می تواند در ایجاد رابطه عاطفی نا کارآمد نقش بسزایی ایفا کند. از دیدگاه شناخت درمانگران ریشه بسیاری از سوء تفاهم ها در زندگی زناشویی،اندیشه های تعصب آمیز و غیرمنطقی زوج هاست(ژانت[4]،ترجمه رحمتی،1380).
در میان موجوداتی كه روی كرة زمین زندگی می‌كنند، انسان از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. این ویژگی‌ها، او را از سایر موجودات روی كرة زمین جدا می‌سازد. احساسات، عواطف، هیجان و توانایی قضاوت دربارة رفتارهای خود و دیگران، و تصمیم‌گیری بر اساس این قضاوت‌ها، تنها بخشی از این ویژگی‌های خدادادی است كه باعث سنگین شدن مسئولیت انسان شده است.(احزاب: 72) انسان‌ها باید با توجه به ارتباطات خودشان در جهان هستی، الگوها و سبك‌های ارتباطی مناسب را در خود پرورش دهند. متخصصان علوم مختلف، به‌ویژه روانشناسان، به دنبال ایجاد مفهوم جامعی بودند كه در برگیرندة تمام الگوهای ارتباطی و تكنیك‌های پرورش این الگوها در تمام حیطه‌های زندگی بشری‌ـ به‌ویژه زندگی زناشویی باشد و بتواند كارایی و توانایی افراد را بالا برده و به بهداشت روانی ایشان كمك كند. نتیجة این تلاش‌ها، منجر به ابداع مفهوم هوش هیجانی شد. به‌تدریج با ایجاد مؤلفه‌ها، ابعاد و ابزار سنجش و كشف مراكزی مانند نئوكرتكس، لیمبیك و بادامة مغز كه نقش مهمی را در هیجان داشتند، در این مفهوم شد(برادبری[5]،ترجمه گنجی،1390).زندگی زناشویی بافتی سرشار از عاطفه است. در ازدواج های پرتعارض بین زوج ها برانگیختگی زیادی دیده می شود که به صورت افزایش ضربان قلب، سرخ شدن یا به سفیدی گراییدن رنگ پوست و… نمایان می شود. این برانگیختگی ها می تواند به تشدید تعارض ها بینجامد. هم چنین مطالعات نشان داده اند که زوج ها در توانایی درک و تشخیص دقیق عواطف خود و دیگران با هم تفاوت دارند. برای مثال، برخی از زوج ها آشکارا نسبت به علایم عاطفی همسرشان بی توجه هستند و آن ها را نادیده می گیرند یا آمادگی سوءتعبیر این عواطف را دارند. مثلاً غم و اندوه همسر را خشم تلقی می کنند. از طرفی زوج های ناموفق عادت دارند پیام های عاطفی مبهم و گیج کننده ای به طرف مقابل خود بدهند (مثل هم زمان اخم کردن و خندیدن) که این می تواند به تشدید تعارض های بین فردی منتهی شود.ازدواج های موفق با درک و کنترل هیجان های دو طرف به ویژه کنترل خشم و ابراز صحیح آن شناخته می شود.آیا هوش هیجانی کلید طلایی یک ازدواج موفق به شمار می رود؟ میزان رضایت زوج ها از زندگی زناشویی، تا حد زیادی به حل مؤثر تعارض ها، مدیریت هیجان های منفی (مانند: خشم و نفرت) و ابراز هیجان های مثبت بستگی دارد. نتایج چندین پژوهش نشان داده است که توانایی خویشتن داری و نظارت بر عواطف، در شادمانی، تداوم و ثبات زندگی زناشویی نقش زیادی دارد(رایس[6]،2003).
با توجه به آنچه اشاره شد، بطور کلی در جامعه امروز به دلایل متعددی چون گذر از سنت به مدر نیته، تغییر نظام خانواده ها و فشارهای شغلی و اجتماعی و همچنین پیدا شدن نقش های جدید