(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
هر زوجی دارای باورها و ایدهآلهایی دربارهی بعد خانواده و حتی شمار فرزندان دختر یا پسری است که میخواهند داشته باشند. اندازهی ایدهآل و مورد دلخواه خانواده نزد زوجین تأثیری تعیینکننده بر باروری خواهد داشت. با توجه به اینکه روند کاهش باروری در ایران در طول دو دههی اخیر با تغییراتی در ایدهآلهای باروری همزمان شده است، بنابراین بررسی ایدهآلهای باروری یکی از موضوعاتی است که برای شناخت عوامل مؤثر بر کاهش مستمر باروری در ایران اهمیت دارد؛ از این رو مطالعهی حاضر ایدهآلهای باروری و عوامل مؤثر بر آن را در شهرستان مهر مورد توجه قرار قرار میدهد. هدف اصلی این مطالعه تعیین رابطهی بین سازههای نظریهی رفتار برنامهریزی شده با ایدهآلهای باروری میباشد. با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامهی محقق ساخته، این موضوع در بین 376 نفر از زنان 49-15 ساله با روش نمونهگیری سیستماتیک بررسی شد.یافتهها از عمومیت ایدهآل 2 تا 4 فرزند برای هر زن حکایت دارد که بیانگر بالا بودن ایدهآل باروری در بین زنان شهرستان مهر میباشد. براساس این مطالعه رابطهی ایدهآل باروری با سازههای هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند (P< 0.01) و کنترل اقتصادی درک شده بر روی داشتن فرزند (P< 0.01) معنادار بود اما با سازهی نگرش نسبت به فرزند (P> 0.05)معنادار نبود. نتایج تحلیلهای چندمتغیره نشان داد که هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند، مهمترین متغیر تأثیرگذار بر تعداد ایدهآل فرزند است؛ به طوری که به تنهایی تعیینکنندهی 23 درصد از واریانس تعداد ایدهآل فرزند است. به طور کلی، با توجه به یافتههای این پژوهش میتوان اظهار کرد که موضوع ایدهآل باروری تا حدود زیادی در قالب نظریهی رفتار برنامهریزی شده قابل تبیین است.
واژه های کلیدی: باروری، ایدهآلهای باروری، زنان، نظریهی رفتار برنامهریزی شده، شهرستان مهر
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه. 1
1-2- بیان مسأله. 5
1-3- اهمیت و ضرورت.. 6
1-4- اهداف تحقیق.. 8
1-4-1- هدف کلی.. 8
1-4-2- اهداف جزئی.. 8
فصل دوم: پیشینه تحقیق
2- 1- تحقیقات داخلی.. 10
2-2- تحقیقات خارجی.. 19
فصل سوم: مبانی نظری
3-1- نظریهها و مدلهای باروری.. 30
3-1-1- تئوری انتقال جمعیتی.. 30
3-1-2- تئوری زیستی باروری.. 31
3-1-3- تئوریهای اقتصادی باروری.. 31
3-1-3-1- نظریه لیبنشتاین.. 32
3-1- 3-2- نظریه بکر. 33
عنوان صفحه
3-1-3-3- نظریه جریان ثروت بین نسلی.. 33
3-1-4- تئوریهای اقتصادی- اجتماعی باروری.. 34
3-1-5- تئوریهای اجتماعی- فرهنگی باروری………………………………………………………………………………………. 35
3-1-6- مدل متغیرهای بینابین.. 35
3-1-7- مدل جامعهشناختی باروری.. 36
3-1- 8- تئوری رفتار برنامهریزی شده 36
3-2- چارچوب نظری.. 41
3-3- اجزای تئوری رفتار برنامهریزی شده 38
3-3-1- گرایش و نگرش نسبت به رفتار 38
3-3-2- هنجارهای ذهنی یا فشارهای اجتماعی.. 38
3-3-3- کنترل رفتاری درک شده 39
3-3-4- قصد رفتاری.. 39
3-3-5- رفتار 40
3-4- مدل مفهومی و تجربی تحقیق.. 42
3-5- فرضیههای تحقیق.. 44
فصل چهارم: روش شناسی
4-1- روش و تکنیک تحقیق.. 46
4-2- ابزار جمعآوری اطلاعات.. 46
4-3- جامعه آماری و واحد تحلیل.. 47
4-4- حجم نمونه و شیوه نمونهگیری.. 47
4-5- پایایی ابزار سنجش… 48
4-6- تکنیکهای آماری تحلیل دادهها 48
4-7- تعاریف متغیرها 49
4-7-1- متغیرهای مستقل.. 49
عنوان صفحه
4-7-2- متغیرهای بینابین.. 52
4-7-3- متغیر وابسته. 53
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل دادهها 55
5-1- آمار توصیفی.. 55
5 -2- آمار استنباطی.. 71
5-2-1- بررسی فرضیهها 71
5-2-2- تحلیلهای چند متغیره 80
5-2-2-1- نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره 80
5-2-2-2- مدل تحلیل مسیر. 82
فصل ششم: بحث و نتیجهگیری
6-1- پیشنهادات.. Error! Bookmark not defined.
6-2- محدودیتها 95Error! Bookmark not defined.
فهرست منابع
منابع فارسی.. 96
منابع انگلیسی.. 100
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-1 تحولات شاخصهای باروری و خانوار در ایران (1390- 1355) ………………………………………………………… 4
جدول 4-1 ضریب آلفای کرونباخ مقیاسهای پرسشنامه ……………………………………………………………………………………… 47
جدول 5-1-1 توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان ……………………………………………………………………………………….. 55
جدول 5-1-2 توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان در اولین ازدواج …………………………………………………………….. 55
جدول 5-1-3 توزیع فراوانی و درصدی مدت زمان ازدواج پاسخگویان …………………………………………………………………. 56
جدول 5-1-4 توزیع فراوانی و درصدی بعد خانوار پاسخگویان …………………………………………………………………………….. 57
جدول 5-1-5 توزیع فراوانی و درصدی تعداد خواهر و برادر پاسخگویان ……………………………………………………………… 57
جدول 5-1-6 توزیع فراوانی و درصدی وضعیت اشتغال پاسخگویان …………………………………………………………………….. 58
جدول 5-1-7 توزیع فراوانی و درصدی درآمد ماهیانه خانواده پاسخگویان ………………………………………………………….. 59
جدول 5-1-8 توزیع فراوانی و درصدی میزان بهرهمندی پاسخگویان از تسهیلات ……………………………………………… 60
جدول 5-1-9 توزیع فراوانی و درصدی تحصیلات پاسخگویان ……………………………………………………………………………… 61
جدول 5-1-10 توزیع فراوانی و درصدی میزان مطالعه پاسخگویان ……………………………………………………………………… 62
جدول 5-1-11 توزیع فراوانی و درصدی طبقه اجتماعی پاسخگویان …………………………………………………………………… 62
جدول 5-1-12 توزیع فراوانی و درصدی میزان استفاده پاسخگویان از وسایل ارتباط جمعی ……………………………… 63
جدول 5-1-13 توزیع فراوانی و درصدی میزان آگاهی پاسخگویان از روشهای جلوگیری از حاملگی ……………….. 64
جدول 5-1-14 توزیع فراوانی و درصدی ترجیح جنسی از بین 3 فرزند در بین پاسخگویان ………………………………. 65
جدول 5-1-15 توزیع فراوانی و درصدی ترجیح جنسی فرزند در بین پاسخگویان ……………………………………………… 65
جدول 5-1-16 آمارههای توصیفی نمره مقیاس میزان گرایش مذهبی ……………………………………………………………….. 65
جدول 5-1-17 سطوح میزان گرایش مذهبی زنان مورد مطالعه ………………………………………………………………………….. 66
جدول 5-1-18 آمارههای توصیفی نمره مقیاس نگرش نسبت به نقشهای جنسیتی ………………………………………….. 66
عنوان صفحه
جدول 5-1-19 سطوح نگرش نسبت به نقشهای جنسیتی …………………………………………………………………………………. 67
جدول 5-1-20 آمارههای توصیفی نمره مقیاس نگرش نسبت به فرزند ……………………………………………………………….. 68
جدول 5-1-21 سطوح نگرش نسبت به فرزند در بین زنان مورد مطالعه ……………………………………………………………… 69
جدول 5-1-22 آمارههای توصیفی نمره مقیاس هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند ……………………………………………… 69
جدول 5-1-23 توزیع فراوانی و درصدی طبقههای مختلف هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند …………………………… 70
جدول 5-1-24 آمارههای توصیفی نمره مقیاس کنترل درک شده بر روی داشتن فرزند ……………………………………. 71
جدول 5-1-25 سطوح کنترل درک شده زنان مورد مطالعه بر روی داشتن فرزند ……………………………………………… 71
جدول 5-1-26 توزیع فراوانی و درصدی تعداد ایدهآل فرزند از نظر پاسخگویان …………………………………………………. 71
جدول 5-2-1 نتایج ضریب همبستگی سن پاسخگو و تعداد ایدهآل فرزند ………………………………………………………….. 72
جدول 5-2-2 نتایج ضریب همبستگی سن ازدواج پاسخگو و تعداد ایدهآل فرزند ……………………………………………….. 73
جدول 5-2-3 نتایج ضریب همبستگی مدت زمان ازدواج پاسخگو و تعداد ایدهآل فرزند …………………………………….. 73
جدول 5-2-4 نتایج ضریب همبستگی بعد خانوار و تعداد ایدهآل فرزند ………………………………………………………………. 73
جدول 5-2-5 نتایج ضریب همبستگی تعداد خواهر و برادر پاسخگو و تعداد ایدهآل فرزند …………………………………. 74
جدول 5-2-6 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب وضعیت اشتغال ………………………………………………. 74
جدول 5-2-7 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب میزان درآمد ……………………………………………………. 75
جدول 5-2-8 نتایج ضریب میزان بهرهمندی از تسهیلات و تعداد ایدهآل فرزند ………………………………………………….. 75
جدول 5-2-9 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب میزان تحصیلات ……………………………………………… 76
جدول 5-2-10 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب میزان مطالعه ……………………………………………….. 76
جدول 5-2-11 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب طبقه اجتماعی …………………………………………….. 77
جدول 5-2-12 نتایج ضریب همبستگی میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و تعداد ایدهآل فرزند ………………. 77
جدول 5-2-13 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب میزان آگاهی از روشهای جلوگیری از حاملگی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 78
جدول 5-2-14 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب ترجیح جنسی فرزند ……………………………………. 78
جدول 5-2-15 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب میزان گرایش مذهبی ………………………………….. 78
جدول 5-2-16 نتایج تحلیل واریانس تعداد ایدهآل فرزند برحسب نگرش نسبت به نقشهای جنسیتی ……………. 79
جدول 5-2-17 نتایج ضریب همبستگی نگرش نسبت به فرزند و تعداد ایدهآل فرزند ………………………………………… 80
عنوان صفحه
جدول 5-2-18 نتایج ضریب همبستگی هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند و تعداد ایدهآل فرزند ……………………….. 80
جدول 5-2-19 نتایج ضریب همبستگی میزان کنترل اقتصادی درک شده و تعداد ایدهآل فرزند ……………………… 81
جدول 5-2-20 نتایج رگرسیون گام به گام تعداد ایدهآل فرزند …………………………………………………………………………… 82
جدول 5-2-21 ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیرگذار بر شاخص هنجار ذهنی تعداد مطلوب فرزند ……………….. 84
جدول 5-2-22 ضرایب رگرسیونی متغیرهای تأثیرگذار بر شاخص میزان کنترل درک شده برای داشتن فرزند …85
جدول 5-2-23 میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته تعداد ایدهآل فرزند…87
جدول 6-1 نتایج آزمون فرضیههای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… 95
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 3-1: مدل کلی تئوری رفتار برنامهریزی شده ……………………………………………………………………………………………. 40
نمودار 3-2: مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
نمودار 3-3 مدل تجربی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………… 42
نمودار 5-1 تحلیل مسیر …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 86
مقدمه
امروزهجغرافیای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی جهان تحولات شگرفی را تجربه میکند. در این میان، تحولات جمعیتی در بین موضوعات انسانی، فنی و علمی به عنوان یک عامل مشترک اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از متخصصان معتقدند که جمعیت و تحولات آن در طراحی برنامههای توسعه، متغیری کلیدی و مهم است. اثرات متغیرهای جمعیتی بر سایر متغیرهای اقتصادی و اجتماعی از جمله رشد اقتصادی، امنیت، محیط زیست و … اهمیت توجه به این گونه متغیرها را دو چندان میکند. در بسیاری از سیاستگذاریها و برنامهریزیهای توسعه، مهمترین متغیری که به عنوان مبنای محاسبات در نظر گرفته میشود، جمعیت و دگرگونیهای آن در گذشته، حال و آینده است (مشفق و همکاران، 1391).
جمعیت و ابعاد آن، نقطهی مرکزی هر نظام اجتماعی محسوب میشود. تحولات جمعیتی، تقریباً تمام جنبههای زندگی انسان و جهان پیرامون وی را تحت تأثیر قرار میدهد و اثرات متعددی بر خردهنظامهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیطی وارد میکند و منشأ تحولات چشمگیری در این حوزهها میشود. در مقابل، جمعیت نیز متأثر از تحولات نظام اجتماعی، سیاستها و برنامههای توسعه است. این ارتباط تعاملی جمعیت و جامعه، در چارچوبی مفهومی- تحلیلی تحت عنوان «جمعیت، توسعه و برنامهریزی» مطرح شده و گسترش یافته است (صادقی، 1388). این چارچوب هر چند از موضوعات قدیمی اندیشه و دانش جمعیتشناسی محسوب میشود، اما در دوران معاصر از پویایی خاصی برخوردار بوده و همواره بر اهمیت علمی و کاربردی آن افزوده شده است (عباسی شوازی و حسینی چاوشی، 1390).
ایران همانند بسیاری ازکشورهای دنیا بعد از جنگ جهانی دوم، مراحل انتقال جمعیتی را با کاهش اساسی و مستمر مرگ و میر آغاز کرد. در فاصلهی سالهای 1330 تا 1360، ایران با رشد جمعیت بیسابقه و شتابان مواجه بود. به طوری که میانگین رشد سالانهی جمعیت در این چهار دهه، به رقمی حدود 3 درصد رسید. رشد سالانهی 3 درصد سبب شد جمعیت ایران از رقمی کمتر از 19 میلیون نفر در سال 1335 به رقمی نزدیک به 50 میلیون نفر در سال 1365 برسد و در سال 1390 به حدود 75 میلیون نفر افزایش یابد. پیشرفت بهداشت و گسترش آن و به تبع آن کاهش
