وبلاگ

 می­شوند توانایی محدودی دارد. نقطه قوت این مدل، تأکید آن بر نیازهایی جهت انعطاف­پذیری و طراحی شغل، در نظر گرفتن کارکنان به عنوان افراد با توانایی­های متفاوت، انگیزه­ها و ادراکات گوناگون است».

5-8-2- مدل کنترل – تقاضای شغل [2](مدل کارازک)
«این مدل اولین بار در سال 1976 توسط پرفسور کارازک و همکارانش ارائه گردید. مدل کنترل – تقاضا به جای اینکه از ادراکات ذهنی کارمند ناشی شود، برخاسته از ویژگی­های کار است. این مدل ابراز می­دارد استرس ناشی از عدم تعادل بین تقاضاهای شغلی با میزان آزادی در تصمیم­گیری (کنترل) بر روی کار است. به عبارت دیگر هرچه نیازهای کاری بیشتر و کنترل فرد بر روی کار کمتر باشد، استرس شغلی بیشتر خواهد بود. دامنه تصمیم­گیری به دو مؤلفه بستگی دارد:

کنترل شخص بر تصمیم­گیری یا اقتدار
سطح مهارت فرد
هر قدر کنترل فرد بر روی کار بیشتر شود و مهارت­هایش افزایش یابد میزان دامنه تصمیم­گیریش افزایش یافته و طبعاً مقدار استرس شغلیش کاهش می­یابد.

در این مدل فرض بر آن است که ترکیب تقاضای زیاد و کنترل کم منجر به استرس می­شود. بنابراین برخی

به آن، مدل استرس شغلی می­گویند.

اشکال مدل تقاضا – کنترل آن است که روابط اجتماعی در محیط کار را جز عوامل فرعی به حساب می­آورد، برخی از تحقیقات اپیدمیولوژیک اخیر بر روی استرس شغلی و ریسک فاکتورهای قلبی – عروقی، از مدل بسط یافته تقاضا – کنترل که شامل حمایت اجتماعی هم می­شود استفاده می­کنند. مدل اخیر به عوامل فردی و سازمانی محیط کار نیز توجه نموده است.

به هر حال کارازک پرسشنامه­ای جهت سنجش میزان استرس شغلی براساس مدل نیاز – کنترل طراحی نموده است که از جمله مشهورترین پرسشنامه­های بررسی استرس شغلی می­باشد و به عنوان پایه­ای برای ایجاد پرسشنامه­های دیگر به کار می­رود.

6-8-2- مدل عدم تعادل تلاش – پاداش[3]، سایگریست[4] (1996)
«در این مدل تلاش و کوشش ممکن است ناشی از عوامل خارجی باشد مانند گرانباری شغل یا عوامل داخلی مانند نیاز به کنترل. این مدل بیشتر از مدل تقاضا – کنترل به عوامل اجتماعی توجه می­کند و تأکید بیشتری بر نگرش­های افراد دارد. بر اساس این مدل پاداش می­تواند ناشی از سه منبع باشد: پول، احترام و قدردانی، ثبات و امنیت شغلی. به مدل RIM توجه فزاینده­ای شده است زیرا به گونه­ای با تغییرات در بازار کار مرتبط است که در آن مشاغلی که نا امن است به طور متناوب بازسازی می­شوند تا بتوانند با بازار جهانی به رقابت برخیزد. هر یک از مدل­های مذکور به جنبه­های خاصی توجه نموده است و همه جوانب کار را در نظر نگرفته­اند».

بیشترین حوادث زندگی احتمال دارد که سلامتی افراد را در بعضی حالات به خطر افکند. جرو بحث­های موجود در زندگی روزانه نیز از عوامل استرس محسوب می­شوند. در مطالعه­ای که لازاروس و انجمن وی انجام داد تا حدی مشاجرات را پیشرفت داده­اند که حوادث عمومی رخ داده شده، درجه مشاجرات را پیشگویی می­کند.

ساعت­چی (1378) در رابطه با عواملی که موجب استرس در افراد می­شود، می­نویسد: