وبلاگ

آفلاتوکسین و کاهش هزینه های تولید موثر باشند.

واژگان کلیدی: رفسنجان ، فرآوری و فروش مشارکتی و غیر مشارکتی ، محصول پسته ، ریسک فروش

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه
 
                              فصل اول:کلیات تحقیق
1
1-1- مقدمه 

 
2
1-2 تعریف و تبیین مسئله تحقیق 

 
2
1-3 – اهداف تحقیق 

 
4
1-4- ضرورت انجام تحقیق 

 
4
1-5- جنبه نوآوری تحقیق 

 
6
1-6- قلمرو تحقیق 

 
6
     1-6-1 چارچوب موضوعی تحقیق 

 
6
    1-6-2 چارچوب مکانی تحقیق 

 
6
    1-6-3 چارچوب زمانی تحقیق 

 
6
1-7- تعاریف واژه های عملیاتی تحقیق 

 
6
    1-7-1- فرآوری
6
    1-7-2- ریسک
6
   1-7-3- آفلاتوکسین
6
   1-7-4-  نوع فرآوری و فروش
7
   1-7-5- روش مشارکتی
7
    1-7-6- روش غیر مشارکتی
7
1-8-  خلاصه فصل اول 

 
7
1-9- مباحث فصول آینده
7
                                       فصل دوم: مباحث نظری تحقیق
8
2-1- مقدمه 

 
9
2-2- فرآوری محصول پسته 

 
9
    2-2-1- تعریف فرآوری 

 
9
     2-2-2- لزوم فرآوری پسته 

 
10
    2-2-3-تقسیم بندی سیستم های فرآوری پسته 

 
10
      2-2-3-1- سیستم های غیر مکانیزه (سنتی)
10
      2-2-3-2- سیستم های نیمه مکانیزه
11
      2-2-3-3- سیستم های تمام مکانیزه
11
    2-2-4- مشکلات فرآوری 

 
12
    2-2-5- ویژگی های بهداشتی پایانه فرآوری پسته 

 

 
12
    2-2-6- مساحت واحد فرآوری 

 
12
    2-2-7- ساختمان و تأسیسات واحد فرآوری 

 
12
    2-2-8- عملیات فرآوری 

 
17
      2-2– 8-1- پوست گیری 

 
16
      2-2-8-2- شستشو و تمیز کردن 

 
17
      2-2-8-3- تانک های شناوری (حوض آبی) 

 
17
    2-2-8-4- گوگیر 

 
18
     2-2-8-5- نم گیر 

 
18
      2-2-8-6- جداسازی پسته های ریز 

 
18
      2-2-8-7- حذف پسته های پوک 

 
19
      2-2-8-8- جدا کردن پسته های دهان بست
19
      2-2-8-9- نوار بازرسی 

 
19
      2-2-8-10- خشک کردن 

 
19
    2-2-9- فرآوری پسته در آمریکا 

 
22
      2-2- 9-1-فرآوری تر 

 
22
      2-2-9- 2-فرآوری خشک 

 
23
    2-2-10- برشته کردن و بسته بندی 

 
23
   2-2-11-کیفیت و درجه بندی 

 
23
2-4-  صادرات محصول پسته 

 
24
    2-4-1- مشکلات موجود برسر راه صادرات پسته ایران 

 
26
    2-4-2- قرارداد های متقابل و تجارت محصولات کشاورزی 

 
26
2-5- بازاریابی محصول پسته 

 
26
   2-5-1- ساختار بازار پسته در ایران و جهان 

 
26
2-6- روش های(سیستم های)فعال در فرآوری و فروش محصول پسته 

 
28
     2-6-1- قرادادهای متقابل کشاورزی (مشارکتی) 

 
28
      2 -6-1-1- پیشینه تاریخی، ماهیت و دامنه شکل گیری قراردادهای متقابل کشاورزی
28
      2-6-1-2- نمونه های بارز قرارداد های کشاورزی 

 
30
      2-6-1-3-مزایای قراردادهای متقابل 

 
30
        2-6-1-3-1- مزایا برای کشاورزان
31
        2-6-1-3-2- مزایا برای سرمایه گذار
31
      2-6-1-4- پیش شرطهای لازم برای انعقاد و اجرای موفقیت آمیز قرارداد های متقابل 

 
32
     2-6-1-5- معرفی سیستم مشارکتی فعال در بازار پسته شهرستان رفسنجان(ترمینال ضبط پسته امین): 

 
33
    2-6-1-6- سیستم های غیر مشارکتی فعال 

 
35
   2-6-1-7- شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته شهرستان رفسنجان 

 
35
    2-6-1-8- شرکت پسته ایرانیان 

 
36
2-7-  ریسک فروش محصول پسته
36
   2-7-1- انواع ریسک
38
   2-7-2- ریسک و قراردادهای متقابل 

 
38
    2-7- 3- نا سازگاری در بازار نهاده ها ی محصول پسته و قابلیت قراردادهای متقابل برای کاهش آن 

 
39 

 

 
    2-7-4-  ویژگیهای محصول پسته که زمینه را برای بکار گیری قراردادهای متقابل را فراهم می نمایند 

 
39
2-8-  آفلاتوکسین در محصول پسته 

 
41
    2-8-1- آلودگی آفلاتوکسین 

 
41
    2-8-2- تاریخچه موضوع آفلاتوکسین در پسته ایران 

 
41
    2-8-3- نشانه ها و قارچ های مولد آفلاتوکسین 

 
42
   2-8-4- منابع آلودگی پسته به آفلاتوکسین و راههای کاهش این آلودگیها 

 
43
   2-8-5-کنترل آلودگی به آفلاتوکسین 

 
44
2-9-  پیشینه تحقیق 

 
44
2-10- نتیجه گیری 

 
46
                                           فصل سوم: روش تحقیق
48
3-1- مقدمه 

 
49
3-2- روش تحقیق 

 
49
3-3- جامعه آماری تحقیق 

 
50
3-4- روش نمونه گیری 

 
50
3-5-  برآورد حجم نمونه 

 
51
3-6- روش گردآوری اطلاعات
51
3-7- ابزار اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات 

 
52
3-8- روایی و پایایی پرسشنامه 

 
52
3-9- متغیرهای تحقیق 

 
53
3-10- فرضیات تحقیق 

 
54
    3-10-1-  فرضیه های اصلی 

 
54
    3-10-2-  فرضیه های فرعی 

 
55
3-11- روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 

 
55
3-12- خلاصه فصل سوم 

 
56
                                          فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها
57
4-1- مقدمه 

 
58
4-2- توصیف شاخص های دموگرافیک (بررسی ویژگی های عمومی) 

 
59
    4-2-1- وضعیت سن پاسخگویان 

 
59
   4-2-2- وضعیت میزان سواد 

 
60
   4-2-3- وضعیت شغل اصلی پاسخگویان
61
  4-2-4-  وضعیت شغل فرعی پاسخگویان
63
  4-2-5- نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط پاسخگویان
65
4-3- آزمون فرضیه های تحقیق 

 
66
   4-3-1- فرضیه های اصلی
66
      4-3-1-1- فرضیه اصلی اول
66
      4-3-1- 2- فرضیه اصلی دوم
68
       4-3-1-3- فرضیه اصلی سوم
70
      4-3-1-4- فرضیه اصلی چهارم
72
    4-3-2- فرضیه های فرعی
74
 
 
        4-3-2-1- فرضیه فرعی اول
74
       4- 3-2-2- فرضیه فرعی دوم
75
       4- 3-2-3- فرضیه فرعی سوم
77
       4- 3-2-4- فرضیه فرعی چهارم
80
                                                    فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
82
5-1 – مقدمه 

 
83
5-2 – بحث و نتیجه گیری 

 
84
5-3- پیشنهادات 

 
86
5-4 پیشنهادت به محققین آتی 

 
87
5-5 محدودیت ها تحقیق
87
5-5 – خلاصه فصل 5 

 
88
منابع ومآخذ : 

 
89
پیوست ها
94
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نگاره ها

نگاره شماره2-1: نمودار مراحل عملیاتی فرآوری پسته تر در ایران
14
نگاره شماره2-2: نمودار مراحل فرآوری پسته خشک در ایران 

 
20
نگاره شماره2-3 : نمودار مراحل پوک گیری به روش آبی وخشک 

 
21
نگاره شماره2-4 نمودار مسیرهای بازار رسانی پسته کرمان 

 

 

 
28
نگاره شماره 1-3- نمودار مدل مفهومی تحقیق
54
نگاره شماره 4-1: جدول توزیع فراوانی وضعیت سن پاسخگویان
59
نگاره شماره 4-2: نمودار توزیع درصدی وضعیت سن پاسخگویان
60
نگاره شماره 4-3: جدول توزیع فراوانی وضعیت میزان تحصیلات پاسخگویان
61
نگاره شماره 4-4: نمودار توزیع درصدی میزان تحصیلات پاسخگویان
62
نگاره شماره 4-5: جدول توزیع فراوانی وضعیت شغل اصلی پاسخگویان
63
ĐÇÑå ÔãÇÑå 4-6: نمودار توزیع درصدی شغل اصلی پاسخگویان
63
نگاره شماره 4-7: جدول توزیع فراوانی وضعیت شغل فرعی پاسخگویان
64
نمودار 4-8: توزیع درصدی شغل فرعی پاسخگویان 

 
64
نگاره شماره 4-9: جدول توزیع فراوانی نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط پاسخگویان 

 
65
نگاره شماره 4-10: نمودار توزیع درصدی نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط پاسخگویان 

 
65
نگاره شماره 4-11 : جدول آماره های آزمون T برای مقایسه میانگین رقابت پذیری عرضه محصول پسته
67
نگاره شمار 4-12: نمودار جعبه‌ای برای مقایسه میانگین رقابت پذیری عرضه محصول پسته
67
نگاره شمار 4-13 : جدول آماره های آزمون Uمن- ویتنی برای مقایسه کاهش هزینه ها با توجه به نوع فرآوری و فروش
68
نگاره شماره 4-14 : نمودار جعبه‌ای برای مقایسه کاهش هزینه ها با توجه به نوع فرآوری و فروش
69
نگاره شماره 4-15 : جدول آماره های آزمون T برای مقایسه کاهش آلودگی پسته به سم آفلا توکسین
71
نگاره شماره 4-16: نمودار جعبه‌ای برای مقایسه کاهش آلودگی پسته به سم آفلا توکسین
71
نگاره شماره 4-17 : جدول آماره های آزمون T برای مقایسه میانگین کاهش ریسک فروش محصول
73
نگاره شماره 4-18: نمودار جعبه‌ای برای مقایسه کاهش ریسک فرآوری و فروش محصول
73
نگاره شماره 4-19: جدول آماره های آزمون کای دو سن پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته آنها 

 
74
نگاره شماره 4-20: نمودار میله ای رابطه سن پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته آنها
75
نگاره شماره 4-21: جدول آماره های آزمون کای دو مربوط به رابطه بین میزان سواد پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط آنها 

 
76
نگاره شماره 4-22: نمودار میله ای رابطه میزان سواد پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته آنها
77
نگاره شماره 4-23: جدول آماره های آزمون کای دو مربوط به رابطه بین شغل اصلی پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط آنها 

 
78
نگاره شماره 4-24: نمودار میله ای رابطه شغل اصلی پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته آنها 

 
79
نگاره شماره 4-25: جدول آماره های آزمون کای دو مربوط به رابطه بین شغل فرعی پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته توسط آنها
80
نگاره شماره 4-26: نمودار میله ای رابطه شغل فرعی پاسخگویان و نوع فرآوری و فروش محصول پسته
81
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

بازاریابی‌ یکی‌ از مسائل‌ مورد توجه‌ در زمینه‌ فعالیتهای‌ پس‌ از تولید محصولات‌ کشاورزی‌ و بویژه ‌محصولات‌ باغبانی‌ به‌ حساب‌ می‌آید. توجه‌ به‌ امر بازاریابی‌ مناسب‌، زمینه‌ را برای‌ اقتصادی‌ کردن‌ تولید فراهم‌ ساخته‌ و سبب‌ ایجاد ارزش‌ افزوده‌ اقتصادی‌ می‌گردد. این‌ امر (ایجاد ارزش‌ افزوده‌ اقتصادی)‌ با دستیابی‌ به‌ بازارهای‌ بالقوه‌ و جدید و یا حفظ و تقویت‌ بازارهای‌ بالفعل‌ محقق‌ می‌گردد. طبیعی‌ است‌ که‌ عدم‌توجه‌ به‌ ارائه‌ خدمات‌ مطلوب‌ بازاریابی‌ سبب‌ از دست‌ دادن‌ بازارهای‌ موجود و عدم‌ دستیابی‌ به‌ بازارهای ‌بالقوه‌ می‌گردد( عبدالهی عزت آبادی و همکاران،1387). در سالهای گذشته کشت پسته در مناطق مختلف کشور از جمله استان کرمان در حال افزایش بوده در حالی که بستر لازم برای بازاررسانی مناسب و متناسب با افزایش تولید این محصول فراهم نیامده است.  ادامه این روند، در صورتی که بازنگری اساسی و منطقی در این زمینه انجام نپذیرد، هم در سطح تولید کننده و هم در سطح ملی، مشکلاتی را به همراه خواهد داشت . پرواضح است که پس از تولید هر محصول، مهمترین مساله، رساندن آن به بهترین شیوه به دست مصرف کننده است و این مهم بر عهده یک سیستم بازاریابی منسجم و کار ا می باشد؛ از اینرو می توان به نقش پراهمیت بازاریابی پی برد  .از طرفی با توجه به اینکه محصول پسته یکی از اقلام مهم صادراتی کشور را تشکیل داده و از منابع مهم غیرنفتی تامین ارز کشور می باشد می توان اهمیت این مساله را بیشتر درک نمود. مطالعات موجود نیز نشا ن می دهد که پسته ایران دچار ضعف بازاریابی است و در امر خدمات بازاریابی محصول بویژه بسته بندی، انبارداری و توزیع، مشکلاتی وجود دارد که این موضوع خود شناسایی نقاط ضعف و نارساییها و علل بوجودآورنده آنها را بارز می نماید(اردستانی و موذنی،1390). از این رو  در این تحقیق بر آن شدیم تا با بررسی روش های مختلف فرآوری و فروش محصول پسته توانمندی هر کدام را در عرضه مناسب و موفق این محصول را در بازارهای هدف مورد ارزیابی قرار دهیم.

1-2 تعریف و تبیین مسئله تحقیق

براساس آمارهای موجود می توان گفت عمده ترین کشورهای تولید کننده پسته جهان ایران ، آمریکا ، سوریه ، ترکیه ، چین ، یونان ، ایتالیا ، افغانستان ، تونس و ماداگاسکار هستند که در بین این کشورها ایران همواره بیشترین سطح زیر کشت و تولید را داشته است. (به عنوان مثال در سال2000 سطح زیر کشت و تولید پسته در ایران به ترتیب 230 هزار هکتار و 200 هزار تن بوده در حالی که در آمریکا، دومین تولید کننده این محصول ، به ترتیب 31 هزار هکتار و 94170 تن بوده است .آمارهای دریافتی از کنفرانس تجارت وتوسعه ملل متحد (انکتاد[1]) نشان می دهد که بازارهای عمده جذب پسته ، بیشتر در اروپا وشرق آسیا قراردارند. طبق این آمارها مهمترین بازارهای وارداتی پسته در جهان از نظر حجم آلمان ، امارات متحده عربی ، هنگ کنگ ، چین و اسپانیا می باشند.

اثر توزیع بازار به عنوان مهمترین عامل ایجاد کننده این تغییرات بوده است . مطالعه وی همچنین نشان می دهد که قیمتهای پسته در بازارهای ایران وآمریکا همبستگی لازم را از خود نشان نمی دهد ولذا به نظر می رسد که سیستم قیمت گذاری داخلی ایران از کارائی لازم برخوردار نباشد. صداقت و همکاران (2006 )، محدودیت های تولیدی بازاریابی پسته ایران را با استفاده از روش گروه بندی گرت مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان دادکه از دید تولید کنندگان کمبود آب کشاورزی در اولویت اول و ساختار نامناسب بازار، نوسان قیمتها و پائین بودن قیمت تولید کننده به طور مشترک در اولویت دوم و کمبود کودهای شیمیائی در اولویت سوم قرار دارند. در حالیکه از دیدگاه صادر کنندگان و فرآوری کنندگان اولین مشکل مربوط به وجود آفلاتوکسین و سیاستهای نامناسب و درحال تغییر دولت و عرضه نامناسب محصول به بازار بوده اند.

هم اکنون روشهای (سیستم ها) مختلفی جهت فرآوری وفروش محصول پسته در مناطق پسته کاری بکار گرفته می شود، که اگر چه سیستم های فعال در این امر در ظاهر خدماتی را جهت فرآوری و فروش این محصول انجام می دهند اما اینکه کدام یک از این سیستم ها در خدمات رسانی مورد نظر موفق تر بوده و توانسته اند در کاهش ریسک خرید و فروش، کاهش میزان آفلاتوکسین موجود در محموله های صادراتی، ایجاد رقابت پذیری مناسب در تولید و عرضه این محصول، و در نهایت کاهش هزینه های تولید موثر باشند مورد سوال است. بنابراین این تحقیق در پی پاسخ دادن به سوالات زیر می باشد:

آیا نوع فرآوری و فروش محصول بر رقابت پذیری عرضه محصول پسته در سطح بازارهای داخلی و خارجی تاثیر دارد؟
آیا نوع فرآوری و فروش محصول در کاهش هزینه ها تاثیر دارد؟
آیا نوع فرآوری و فروش محصول در کاهش آلودگی پسته به سم آفلا توکسین تاثیر دارد؟
آیا نوع فرآوری و فروش محصول در کاهش ریسک فروش محصول تاثیر دارد؟
 

1-3 – اهداف تحقیق

از آنجا که هم اکنون در خصوص فرآوری و فروش محصول پسته روش های (سیستم های ) مختلفی در حال اجرا می باشد و هر کدام یک از این روش ها نیز عملکرد متفاوتی در این خصوص دارند، بررسی نحوه عملکرد و مزایای هر کدام می تواند در انتخاب و معرفی روش مناسب جهت حل بسیاری از مسائل و مشکلات موجود بر سر راه تولید و بازاریابی این محصول موثر باشد، از اینرو بر آن شدیم تا در این تحقیق موارد ذیل را به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرار دهیم:

بررسی اثر نوع فرآوری و فروش محصول بر رقابت پذیری عرضه محصول پسته در سطح بازارهای داخلی و خارجی.
بررسی اثر روش های فرآوری و فروش محصول پسته بر کاهش هزینه ها.
بررسی اثر روش های فرآوری و فروش محصول پسته بر کاهش آلودگی به آفلاتوکسین.
بررسی اثر نوع فرآوری و فروش محصول در کاهش ریسک فروش.
1-4- ضرورت انجام تحقیق  

پسته یکی از محصولات عمده صادراتی کنونی کشور است و ایران نیز مقام نخست تولید و صادرات این محصول مهم را در اختیار دارد، آمار موجود نشان می دهد که در طی سال های 1371- 1360، سهم صادرات پسته از کل صادرات کشاورزی به طور متوسط 31/23 درصد بوده است همچنین در همین مدت ارزش صادرات پسته 5/13برابر شده در حالی که ارزش صادرات کشاورزی تنها 4 برابر شده است صادرات پسته در سال 1350 از 9975 تن به 20000 تن در 1374 رسیده است. محمود زاده و زیبایی (1383) با استفاده از یک مدل تحلیلی هجمی به بررسی عوامل موثر بر صادرات پسته ایران طی دوره زمانی 1358- 1361 پرداختند. آنها آثار شاخص لگاریتمی تغییرات نرخ ارز و قیمت واقعی خرده فروشی پسته بر صادرات را تجزیه و تحلیل کردند و نشان دادند که تغییرات نرخ ارز در کوتاه مدت و دراز مدت معنی دار و مثبت است. صداقت (1386 )، مطالعه ای تحت عنوان بررسی رشد و عوامل موثر بر توان رقابتی پسته ایران در بازار جهانی انجام داد . نتایج نشان داد که اثر توزیع بازار واثر رقابتی نقش مهمی در میزان صادرات پسته کشور در دوره زمانی 1378- 1375 داشته اند.  در حالیکه اثر ترکیب محصول و توزیع بازار از مهمترین عوامل تغییر در میزان صادرات پسته کشور در دوره زمانی 1382- 1379 بوده اند. سالم (2005)، بازاریابی پسته دراستان یزد را مورد بررسی قرار داد. نتایج این مطالعه نشان داد که سیستم بازاریابی پسته کارآمد نبوده است. همچنین خدمات انجام شده روی این محصول به طور عمده توسط تولیدکنندگان انجام شده است و کمترین خدمات توسط عمده فروش و خرده فروشان صورت گرفته است.

از آنجا که پسته یکی از محصولات بزرگ صادراتی ایران (مخصوصا در بخش صادرات غیر نفتی) بوده و از طرفی یکی از محدود محصولاتی است که در شرایط خشک و کم آب ایران و حتی در