وبلاگ

رسم شکستن مهر/:پایان نامه آثار حقوقی امضا
رسم شکستن مهر
متاسفانه رسم شکستن مهر پس از فوت صاحب آن ما را از تماشا و مطالعه ی بسیاری از آثار ارزشمند که یادآوری تاریخ گذشتگان است محروم کرده است. انگیزه ی شکستن مهرهای پادشاهان و صاحب منصبان پس از درگذشت آنان، جلوگیری از استفاده نادرست بوده است، و به احتمال زیاد این رسم باید پس از درگذشت شاه طهماسب و کشمکش بین فرزندان او – حیدرمیرزا و اسماعیل میرزا– متداول شده باشد[1]. اسکندر بیگ نقل می کند که شبی که واقه ی هائله ی شاه جنت مکان روی نمود سلطان حیدر میرزا که مدعی سلطنت و ولیعهدی بود حسب الاشاره ی پدر عالی قدر یا به رأی و تدبیر والده اش یا به اختیار علی التقدیر در دولتخانه توقف نموده بود، آن جا را به حصول مقصود نزدیکتر دانست. صباح آن روز تاج شاهی بر سر نهاد و شمشیر خاصه ی شاه جنت مکان را حمایل کرده وصیت نامه ای به مهر مبارک آن حضرت ظاهر ساخته، مدعی آن شد که آن وصیت نامه سراسر به خط اشرف آن حضرت است که او ولیعهد و قائم مقام ساخته، تمامی شاهزادگان و امرا و صفویان و هواخواهان این دودمان را به اطاعت او امر فرموده و آن نوشته را بر گوشته ی دستار زد و بر ایوان چهل ستون برآمد. معاندان شاهزاده می گفتند که آن وصیت نامه به خط مبارک خاقانی نیست بلکه

خط یکی از مخدرات حرم است که به اشرف مشابهتی داشت و بعد از فوت آن حضرت نوشته شده و انگشتری از دست آن حضرت بیرون آورده مهر کردند.

مهر های علما و فقهای شیعه نیز که با آن به پاسخ نامه ها و استفتائات مقلدین خود صحه می گذارند و اهمیت و ارزش معنوی فراوانی دارد، همواره پس از فوت مرجع تقلید، طی مراسمی با حضور گروهی از علما شکسته می شود. اهمیت این موضوع به اندازه ای است که بر روی سنگ مزار مرحوم آیت الله حجت کوه کمره ای (1372 – 1310 هـ. ق) واقع در مدرسه حجتیه ی قم آمد است که: آن مرحوم قبل از فوت استخاره ای بر کلام حق فرمود و سپس مهر خود را شکست و به عنوان آخرین روزی تربتی بر دهان گذاشت و پیش از اذان ظهر جان به جان آفرین تسلیم نمود.

گویند ثقه الاسلام تبریزی از مجاهدان و علمای زمان قاجار نیز پیش از اسیر شدن به دست روس ها که به شهادت منجر شد، نگین مهرش را خرد کرد تا به دست روس ها نیفتد.

دکتر تندرکیا – نوه ی پسری شیخ فضل الله نوری– به نقل از پدرش – هادی– و عموهایش واقعه ی دار زدن شیخ و شکستن مهرهای او را به این گونه نقل کرده است: «… همین طور عصا زنان به آرامی و طمأنینه به طرف دار می رفت و مردم را تماشا می کرد تا نزدیک چارپایه ی دار رسید و یک مرتبه به عقب برگشت و خادم خود را به نام نادعلی را صدا زد. فضل الله دست در جیب بغل کرد و کیسه ای در آورد و انداخت جلوی نادعلی و گفت: «علی این مهر ها را خرد کن» شیخ نمی خواسته است بعد از خودش مهرها به دست دشمنانش بیفتد تا سند سازی کنند …». (باستانی پاریزی1379: ص169).

مهر پاپ رهبر کاتولیک های جهان نیز تابع چنین رسمی است و مهر او نیز پس از مرگ شکسته می شود. در روم باستان نیز راهب پوپیتر اجازه نداشت حلقه ی انگشتری را در انگشت کند و در صورت تمرد، حلقه ی انگشتری او شکسته و فاقد سنگ می شود.

در انتهای نوشته ی خطی به سال 1331 متعلق به فرزند مرحوم نظام الدینی حکاک تبریزی، عبدالرحیم الفاطمی بن غفار طباطبایی (مجدالعلما) از علاقه و ذوق خود نسبت به سفارش حکاکی مهر های