امیدوار کردن دیگران به امور غیر واقع
تشخیص عملیات و راههای حیله و تقلبی که موجب امیدوار کردن دیگران به امور غیر واقع و تحصیل مال آنها می شود از امور عرفی بوده و بستگی به نظر قاضی دارد.
بر طبق رای شماره ۱۱۸۳/۶۷۷۶ – ۱/۶/۱۳۱۶، شعبه پنجم دیوان عالی کشور:«اگر کسی مبلغی از دیگری بگیرد و به او قبض دهد که هر وقت احتیاجش شد مسترد کند عدم استرداد وجه مزبور مشمول هیچیک از مواد جزایی نیست و اگر متهم برابر ماده ۲۴۱ و یا ۲۳۸ محکوم شده باشد از طرف دیوان عالی کشور نقض بلاارجاع خواهد شد»[۱]بر عکس چنانچه شخصی از سادگی و زودباوری دیگری سوءاستفاده نموده و او را امیدوار کند که مثلا طلب سوخته او وصول خواهد شد و یا دین او اداء خواهد گردید، یا با حیله و نیرنگ دیگران را به رساندن پول و لباس به بیماران و موسسات خیریه امیدورا نماید یا با امیدورا ساختن بیماران سرطانی و یا قلبی به معالجه فوری چند ساعته که هم مغرور کردن به امور غیر واقعی است و هم به داشتن اختیارات موهوم، و به طرق مزبور تحصیل وجه و مال نماید، کلاهبردار است. همچنین بدهکاری که طلبکار خود را به پرداخت طلب وی امیدوار سازد و با صحنه سازی و تظاهر به پرداخت، قبض بدهی خود را از طلبکار بگیرد و پول را ندهد به عنوان کلاهبردار قابل تعقیب است.بنابراین کسی که با تظاهر به پرداخت بدهی، کیف پول خود را از جیب خارج و طلبکار را امیدوار به پرداخت نماید ولی قبض رسید را از طلبکار بگیرد، و فرار کند کلاهبردار محسوب خواهد شد.[۲]
۲-۳-۲-۳-۴ ترساندن دیگران از حوادث و پیش آمدهای غیر واقع
این مورد شامل عملیاتی است که سبب ایجاد واقعه شوم در نظر طرف می شود و موجب اغفال و گول خوردن مجنی علیه می گردد. در حالی که آن واقعه و پیشامد شوم حقیقتاً حادث نخواهد شد، به این ترتیب هر نوع تشبث و توسل به امور غیر واقع که موجب خوردن مال شود کلاهبرداری محسوب می گردد.[۳]برای مثال هرگاه کسی با صحنه سازی های متقلبانه از قبیل جعل نقشه شهرداری و نظایر آن دیگری را از اینکه بخشی از خانه اش در طرح احداث میدان توسط شهرداری قرار می گیرد بترساند و خانه وی را به قیمتی ارزانتر از قیمت بازار از چنگش بیرون آورد، یا کسی را با صحنه سازی از خراب شدن وضع بازار و پایین آمدن قیمتها ترسانیده و کالاهای او را به قیمتی ارزانتر از قیمت معمول بخرد، می توان او را تحت عنوان کلاهبردار تحت تعقیب قرار دهد. بدیهی است که در این مورد باید متهم با توسل به وسایل متقلبانه[۴]موجب ترسیدن قربانی از حوادث و پیشامدهای غیر واقع شود و الا هرگاه متهم به وسیله ی متقلبانه ای متوسل نشده باشد ولی قربانی خود از روی ترس به او پول بدهد جرم کلاهبرداری محقق نخواهد شد. شعبه دوم دیوان عالی کشور در رای شماره ۵۱۰۴ در این زمینه اشعار می دارد:«اگر کسی از یک نفر حامل کالای قاچاق به بهانه اینکه کالای قاچاق دارد پولی بگیرد این عمل کلاهبرداری نیست زیرا مشار الیه در گرفتن پول تقلبی به کار نبرده است…. و اشخاص را به حادثه یا پیشامد خلاف واقع نترسانیده است…».[۵]
۴.گلدوزیان،ایرج، حقوق جزای عمومی، چاپ دهم، تهران، انتشارات میزان، ١٣٨۴،ص۳۳۲.
- گلدوزیان،ایرج، حقوق جزای عمومی، چاپ دهم، تهران، انتشارات میزان، ١٣٨۴، ص ۳۳۳.
۲.ولیدی،محمد صالح، حقوق جزای عمومی، تهران؛، نشر سمت، ص ۳۱.
۳.بنابراین ترساندن دیگران از حوادث و پیشامدهای غیرواقع و سه مورد دیگر که پیش از این بحث شد، هریک اهداف مانور متقلبانه هستند نه اینکه خود وسیله تقلبی با مانور متقلبانه باشند، بر خلاف آنچه که در اکثر کتبی که در این زمینه نگارش یافته آمده است.
۱.میر محمد صادقی،حسین، جرائم علیه اموال ومالکیت، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات میزان، ١٣٨۴،ص ۶۹.
پایان نامه ها درباره جرم کلاهبرداری (فایل کاملشان موجود است )
