استاد مشاور :
دکتر خدابخش پناهی کرد لاغری
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
چکیده……………………………………………………..
فصل اول: مقدمه وکلیات………………………..
1
2
1-1- مقدمه…………………………………………………………………
3
1-2- فرضیه های تحقیق…………………………………..
5
1-3- اهداف تحقیق…………………………………..
5
1-4- کلیات گیاه شناسی ذرت………………………………..
5
1-4-1- ذرت و تاریخچه ی پیدایش ذرت……………
5
1-4-2- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف آن…….
6
1-4-3- مورفولوژی ذرت بیسین…………………………………..
7
1-4-3-1- ساختار ریشه……………………………….
7
1-4-3-2- ساختار ساقه…………………………………..
8
1-4-3-3- گل آذین………………………………….
9
1-4-3-4- دانه………………………………………….
10
1-4-4- طبقه بندی ذرت………………………………..
11
1-4-4-1- انواع ذرت بر اساس اساس شکل ظاهری، کیفیت دانه و موارد مصرف…
11
1-4-4-2- انواع ذرت بسته به مقدارنشاسته ذخیره ای…..
15
1-4-5- اکولوژی( شرایط لازم برای رشد) گیاه ذرت………….
16
1-4-5-1- پراکندگی ذرت……………
16
1-4-5-2- تاثیردرجه حرارت بر مراحل رشد ذرت…………
17
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
1-4-6- هیبریدهای ذرت……………………………………
24
1-4-7- برداشت محصول……………………………………..
24
1-4-8- ترکیبات ذرت…………………………………………………..
25
1-4-9- موارد استفاده از ذرت……………………………………………….
25
1-4-10- طب سنتی ودرمان بیماری ها با ذرت…………………..
26
1-4-11- کلاله های ابریشم مانند یا کاکل ذرت…………….
27
1-4-11-1- خواص درمانی كاكل ذرت…………………
27
1-4-11-2- بخش مورد استفاده ذرت (کاکل)……………………..
28
1-4-11-3- مواد تشکیل دهنده ذرت (کاکل)……………………
28
1-4-11-4- محافظت ایمنی………………………….
29
1-4-11-5- فراورده ها ومقدار خوراک………….
29
1-4-12- سطح زیر کشت و تولید ذرت……………………..
29
1-4-12-1- وضعیت تولید ذرت در جهان……………….
29
1-4-12-2- وضعیت تولید ذرت در ایران…………………….
30
1-5- کلیات علف های هرز مزارع…………………..
31
1-5-1- تعریف علف های هرز………………………
31
1-5-2- صفات مشخص علف هرز……………………….
32
1-5-3- طبقه بندی علف های هرز……………………..
1-5-3-1-طبقه بندی برحسب طول دوره زندگی……………
33
33
1-5-3-2- طبقه بندی بر حسب نوع زندگی…………
35
1-5-3-3- طبقه بندی بر حسب ساختمان ظاهری………………
35
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
1-5-3-4- طبقه بندی بر حسب مورفولوژی علف هرز..
36
1-5-3-5- طبقه بر حسب محل زندگی…………..
37
1-5-3-6- طبقه بندی بر حسب زیستگاه………………………
38
1-6- خسارت علف های هرز……………………………………………
38
1-6-1- رقابت در جذب آب ومواد غذایی با گیاهان زراعی و باغی……………………..
38
1-6-2- هدر رفتن آب………………………………….
38
1-6-3- رقابت در جذب نور………………………………..
38
1-6-4- آللوپاتی………………………………………
39
1-6-5- میزبانی آفات و بیماریهای گیاهی………………….
39
1-6-6- تخریب آسفالت خیابانها……………………….
39
1-7- سودمندی علف های هرز…………………………….
39
1-7-1- علف های هرز و فرسایش خاک………………..
39
1-7-2- علف های هرز و ارزش داروئی…………..
40
1-7-3- علف های هرز و ارزش غذایی دام………………………
40
1-7-4- علف های هرز و زیبایی طبیعت….
40
1-7-5- علف های هرز و چرخه اکسیژن…………………………..
40
1-8- مدیریت گیاهان هرز………………………………………
41
1-8-1- کنترل گیاه هرز به روش مکانیکی……………………….
41
1-8-2- کنترل گیاه هرز به روش بیولوژیکی…………….
41
1-8-2- 1- استفاده از رقابت گیاه زراعی و گیاه هرز…………..
42
1-8-3- استفاده از انگل ها، شکارگرها و عوامل بیماری زا……………
43
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
1-9- مدیریت بهینه مصرف سم درمبارزه با علف های هرز…………….
44
1-10- تعریف واژه ها………………………………………………
45
1-11- محدودیت ها……………………………………………
45
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده…….
46
2-1- بررسی منابع داخلی………………………………
47
2-2- بررسی منابع خارجی…………………………………………..
55
فصل سوم: مواد وروش ها……………………….
61
3-1- محل آزمایش…………………………………………………….
61
3-2-آب وهوای منطقه………………………………………….
61
3-3- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک………………..
62
3-4- مشخصات طرح……………………………………
63
3-5- موارد زراعی………………………………….
66
3-6- تاریخ و نحوه نمونه گیری…………………………………….
67
3-7- صفات مورد اندازه گیری………………………………………..
68
3-8- روش های اندازه گیری مشخصات گیاهی………….
68
3-9- علف های هرز مزارع ذرت………………………………………
69
3-10 – روشهای كنترل علف های هرز………………………………..
70
3-11- محاسبه های آماری………………………..
71
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
فصل چهارم: نتایج و بحث و پیشنهادات…….
72
4-1- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر شاخص های عملکرد ذرت در تراکم ها….
79
4-1-1- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن تر بلال در تراکم های مختلف…
79
4-1-2- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن تر برگ در تراکم های مختلف..
80
4-1-3- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن تر ساقه در تراکم های مختلف..
81
4-1-4- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن تر ریشه در تراکم های مختلف.
82
4-1-5- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن تر کل در تراکم های مختلف….
83
4-1-6- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن خشک بلال در تراکم های………
84
4-1-7- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن خشک برگ در تراکم های……..
85
4-1-8- اثرجمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن خشک ساقه در تراکم های……….
86
4-1-9- اثرجمعیت طبیعی علف های هرز بر تعداد ردیف در بلال در تراکم های…..
87
4-1-10- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر تعداد دانه در بلال در تراکم……….
88
4-1-11- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز برتعداد دانه در ردیف بلال درتراکم….
89
4-1-12- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر عملکرد دانه در تراکم های مختلف
90
4-1-13- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر وزن هزاردانه درتراکم های مختلف..
91
4-1-14- اثر جمعیت طبیعی علف های هرز برعملکرد تر علوفه درتراکم های………..
92
4-2- اثر تراکم های مختلف بوته ها بر شاخص های عملکردی در گیاه ذرت……………
93
4-2-1- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن تر بلال…………………..
93
4-2-2- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن تر برگ………………….
94
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
4-2-3- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن تر ساقه……………………
95
4-2-4- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن تر ریشه…………………..
96
4-2-5- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن تر کل……………………..
97
4-2-6- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن خشک بلال……………..
98
4-2-7- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن خشک برگ…………….
99
4-2-8- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن خشک ساقه…………….
100
4-2-9- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر تعداد ردیف در بلال……….
101
4-2-10- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر تعداد دانه در بلال………..
102
4-2-11- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر تعداد دانه…………………..
103
4-2-12- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر عملکرد دانه…………………
104
4-2-13- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر وزن هزاردانه……………….
105
4-2-14- اثر تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر عملکرد تر علوفه………….
106
4-3- اثر متقابل تداخل و تراکم های مختلف جمعیت علف های هرز بر شاخص ها….
107
4-3-1- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن تر بلال………….
107
4-3-2- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن تر برگ……..
108
4-3-3- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن تر ساقه………
109
4-3-4- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن تر ریشه……..
110
4-3-5- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن تر کل………..
111
4-3-6- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن خشک بلال…
112
4-3-7- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن خشک برگ…
113
4-3-8- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر وزن خشک ساقه.
114
4-3-9- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر تعداد………………….
115
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
4-3-10- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر تعداد دانه در ردیف بلال……………………………………………..
116
4-3-11- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز برتعداد دانه در بلال
117
4-3-12- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر عملکرد دانه
118
4-3-13- اثرمتقابل تراکم های مختلف و جمعیت علف های هرز بر عملکرد تر علوفه
119
4-4- نتیجه گیری…………………………………
120
4-5- پیشنهادات………………………………………
121
منابع و ماخذ………………………………….
122
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر شاخص های عملکرد و رشد گیاه ذرت شیرین (بیسین) در تراکم های گیاهی مختلف آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج انجام شد. عاملهای آزمایشی شامل 2 فاکتور، تراکم بوته ذرت در سه سطح (65 D1= و 75D2= و 85 D3= هزار بوته در هکتار) و تداخل علف های هرز در چهار سطح (عدم تداخل به عنوان کشت خالص C0= ، تداخل تا مرحله 9 برگی C1= و تداخل تا مرحله 13 برگی= C2و تداخل تا پایان مرحله C3=) بود. در خصوص اثر تراکم های مختلف کاشت نتایج نشان می داد که تراکم (75 هزار بوته در هکتار ) ذرت می تواند از طریق افزایش پتانسیل رقابتی خود رشد علف های هرز را کاهش دهد و در خصوص تداخل علف های هرز تیمارهای عاری از علف های هرز بیشترین عملکرد را دارا بودند. نتایج نشان داد که تیمار تراکم بوته برصفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن هزار دانه، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، اثر معنی داری داشته ولی بر تعداد دانه در بلال، وزن خشک بلال و وزن تر ساقه اثر معنی داری نداشته است. نتایج نشان داد که تیمار تداخل علف های هرز بر صفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن هزار دانه، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، تعداد دانه در بلال، وزن خشک بلال و وزن تر ساقه اثیر معنی داری داشته است و اثر متقابل تیمارهای تراکم بوته و تداخل علف های هرز بر صفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه،تعداد ردیف در بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال،وزن خشک بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ اثر معنی داری داشته ولی بر وزن هزار دانه و وزن تر ساقه اثر معنی داری نداشته است.
کلمات کلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، تراکم گیاهی، علف های هرز، جمعیت طبیعی
1-1- مقدمه :
بشراز زمان قدیم به کشاورزی توجه داشته است وهمیشه در جهت بهبود وتوسعه آن کوشیده وبرای افزایش تولیدات ورونق کشاورزی از تمام عوامل و امکانات موجود درهر دوره بهره گرفته است.بسیاری از مردم کشاورزی را مادر تمدن وصنعت و شاخص درجه رشد وترقی هرکشوری می دانند ومعتقدند که بدون کشاورزی پویا استقلال سیاسی واقتصادی کامل هر کشور دور از انتظاراست به خصوص در عصری که ما زندگی می کنیم از تولیدات کشاورزی به عنوان صلاحی مؤثر در جهت تحکیم اکمیت وسلطه سیاسی استفاده می شوند.روند افزایش جمعیت جهان از یک سو وتولیدات کشاورزی ونحوه توزیع آنها از سوی دیگر نشان میدهد که تامین مواد غذایی مورد نیاز بشر با مشکلات فراوان همراه است وتعداد قابل توجهی از مردم از کمبود مواد غذایی و سوء تغذیه رنج می برند. افزایش تولیدات کشاورزی به دو طریق امکانپذیر است : یکی ازدیاد سطح زیر کشت و دیگری افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش سطح زیر کشت در بسیاری از مناطق با محدودیتهایی از قبیل نبودن اراضی مساعد و کمبود منابع آب وسایر وعوامل تولیدی روبروست ؛ولی برای حصول نتیجه مطلوب در زمینه افزایش تولید در واحد سطح باید اصول و قواعد کشاورزی به موقع ودر حد معقول به کار گرفته شود واز عوامل تولید حداکثر استفاده به عمل آید. یکی از اصول بسیار مهم کشاورزی که تاثیر قابل توجهی در افزاش تولید در واحد سطح دارد آن است که محصول را در مراحل مختلف تولید از گزند عوامل زیان اور حفظ کنند.همواره بخشی از تولیدات کشاورزی بر اثر حمله ی این نوع عوامل از لحاظ کمّی و کیفی آسیب می بینند و در بعضی موارد کل محصول از بین می رود.به غیر از سیل،تگرگ،بادو سرمای بی موقع،عوامل دیگری مانند: بیماریهای گیاهی،آفات و علفها هرز به محصولات کشاورزی خسارت وارد می کنند.
علف های هرز بعنوان یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده محصولات کشاورزی به شمار می روند، بطوریکه که مشکلات این گیاهان، میلیون ها کشاورز و هزاران محقق را به خود مشغول داشته است. به عقیده برخی از محققان، خسارت علف های هرز به محصولات زراعی می تواند بین 10تا 100 درصد متغیر باشد و بطوری که اگر این گیاهان بدرستی کنترل یا مدیریت نشوند، زیان آنها به تولیدات کشاورزی می تواند بیش از آفات وبیماری ها باشد. از250000 گونه گیاهی شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد)آن علف هرزمی باشند که 76 گونه از آنها جزء مضر ترین علف های هرز دنیا به شمار می روند. این 76 گونه به 30خانواده گیاهی تعلق دارند که حدود نیمی از آنها با آنکه درکشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه اخیر بعنوان فعالیتی جنبی به حساب می آمد. شناخت بیشتر نقش علف های هرز در کاهش تولید باعث آن گردیده که در سالهای اخیر توجه به شناخت وکنترل این گیاهان بیشتر شود. به طوری که امروزه تلاش تعدادی ازکشاورزان ما درجهت کنترل علف های هرز، مبتنی بر روشهای علمی است که درکشور های پیشرفته رایج می باشد. از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی ازکاربرد بی رویه علفکش ها سبب شده که در رابطه با کنترل علف های هرز قبل از هر چیز توجه ویژه ای به شناخت بیولوژی واکولوژی این گیاهان معطوف شود. برای دست یابی به یک نظر جامع درمورد مسئله علف های هرز، شناخت دقیق فلور علف های هرز ضروری است، در حقیقت ماهیت فلور علف های هرز تا حد زیادی زمان و روش کنترل را تعیین می کند. بنا براین شناسایی و برآورد جمعیت علف های هرز هر منطقه به عنوان یک نیاز اولیه برای اتخاذ روشی موثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است. شناسایی فلورعلف های هرز یک منطقه علاوه بر نقشی که در مدیریت این گیاهان دارد، می تواند در زمینه استفاده های غذایی و دارویی و مرتعی ازگیاهان از جمله گیاه ذرت بیسین نیز حائز اهمیت باشد.
-2- فرضیه های تحقیق
علف های هرز موجب کاهش راندمان تولید محصول ذرت می شوند.
تغییر در تراکم کاشت ذرت موجب کنترل علف های هرز غالب می شود.
جمعیت های مختلف علف هرز تاثیرمتفاوتی بر عملکرد ذرت بیسین دارد.
1-3- اهداف تحقیق
1- تعیین میزان كنترل علف های هرز در اثر فشار رقابتی در تراكم های مختلف كاشت ذرت.
2- تعیین تراكم مطلوب ذرت در شرایط حضور علف های هرز برای منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه.
3- تعیین بحرانی ترین دوره حضور علف های هرز.
1-4- کلیات ذرت
1-4-1- تاریخچه ی پیدایش ذرت:
بررسی های باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریباً از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا، در سال 1493م بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه به دلیل بالا بودن عملکردش از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت(نورمحمدی، 1385).
ذرت پس از گندم و برنج مهمترین ماده غذایی دنیا را تشکیل می دهد ذرت از لحاظ فتوسنتزی گیاهی چهار کربنه است. گرچه دامنه ی سازگاری آن گسترده است ولی در اقلیم های گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد بهتری دارد. ذرت از جمله گیاهانی است که عملکرد دانه ی آن در عرض های جغرافیایی بالاتر از خاستگاه خویش زیادتر است. به دلیل استعداد زیاد در تولید دانه، ذرت را پادشاه غلات نامیده اند(امام، 1364). کشت ذرت در ایران سابقه نسبتاً طولانی دارد ولی هرگز مورد توجه قرار نگرفته و همیشه بصورت محصول حاشیه ای که ارزش چندانی نداشته کشت می گردیده است. اولین بار در سال 1352 سطحی معادل چهار هزار هکتار بوسیله ی اداره کل مهندسی زراعی به منظور تامین خوراک دام وطیور کشت گردید (نورمحمدی و وهمکاران، 1383).از نظر مناطق جغرافیایی مساعد برای توسعه کشت ذرت در ایران با توجه به نیازمندی های ذرت از لحاظ طول روز رشد، مجموع نیازهای حرارتی، خاک مناسب و آب مورد نیاز، استان های اصفهان، خوزستان، فارس، چهار محال بختیاری، تهران، کرمانشاه مساعد ترین مناطق هستند. در ایران ذرت معمولاً در گرگان و گنبد، خوزستان، کرمانشاه، خراسان، گیلان و مازندران تولید می گردد. در بین استان های تولید کننده ذرت، استان فارس با تولید بیش از 46 درصد کل دانه کشور مقام اول را در تولید این محصول دارد. ذرت بعد از گندم و برنج مقام سوم را بین حصولات زراعی در جهان به خود اختصاص داده است(نورمحمدی و همکاران، 1384).
1-4-2- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف آن
دو سوم از ماده خشک قابل مصرف انسان را غلات تشکیل می دهند که 54 درصد از آن به ترتیب به گندم، برنج و ذرت اختصاص داد. تقریباً 55 درصد از پروتئین ها، 15 درصد چربی ها، 70 درصد کربوهیدرات ها و بطور کلی 50 تا 55 درصد کالری مورد نیاز انسان در دنیا بوسیله غلات تامین می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384). نزدیک به 20 تا 25 درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل های مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو، فرنی ذرت) در تغذیه انسان، 60 تا 75 درصد آن به صورت های مختلف مانند: دانه، خمیر، پودر، سیلو و … به مصررف غذای دام می رسد. بعلاوه حدود 5 درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. ارزش غذایی فرآورده های صنعتی ذرت بسیار مهم می باشد. ذرت یکی از ارزانترین و خالص ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است در کارخانه های نشاسته سازی از ذرت نشاسته، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می کنند. در صنایع تقطیری از ذرت تخمیر شده الکل و از جوانه ذرت روغن به دست می آید (نورمحمدی و همکاران، 1384).
-4-3- مورفولوژی ذرت بیسین
ذرت با نام علمی Zea mays گیاهی تک لپه و یک ساله و تنها گونه زراعی وابسته به جنس Zea است.
این گیاه به شاخه پیدازادان[1]، زیرشاخه نهاندانگان[2] از رده تک لپهایها[3]، تیره گندمیان[4]، زیر تیره ی پانیکوئیده[5] ، طایفه مائیده و جنس زئا[6] و از گونه مایز[7] تعلق دارد(حکم علی پور و همکاران، 1385).
1-4-3-1- ساختار ریشه
ذرت گیاهی علفی و یکساله، و دارای ریشه افشان می باشد. جنین در موقع جوانه زدن فقط تولید یک ریشه می کند که بسیار سریع رشد کرده و انشعاباتی تولید نموده، و در عمق خاک نفوذمی کنند(نورمحمدی و همکاران، 1384). از مزوکوتیل نیز 3تا 7 ریشه نابجا خارج می گردد. این ریشه ها همراه با ریشه جنینی، سیستم ریشه ای اولیه را در ذرت بوجود می آورند که تامین کننده آب و مواد غذایی برای ذرت در 2 تا 3 هفته اول رویش می باشد. ریشه های اصلی یا دائمی که از گره های قاعده ی ساقه منشاء می گیرند. تعداد آنها از 7 تا 8 که گاهی به 15 تا 20 ریشه هم می رسند. کار این ریشه ها جذب آب و عناصر غذایی از لایه های
سطحی خاک است. رشد این ریشه ها تا زمان ظهور گل تاجی ادامه داد و ادامه می یابد و اهمیت آنها در استقرار بوته و جذب آب و عناصر غذایی بسیار زیاد است(نورمحمدی و همکاران، 1384؛ حکم علی پور و همکاران، 1385).
بین تعداد گره های زیر زمینی و طول عمر گیاه رابطه مستقیمی وجود دارد. هرچه تعداد گره بیشتر باشد مرحله رویشی طولانی تر است. رشد جانبی ریشه های دائمی در عمق 5/2 متری است ولی قسمت اعظم آن تا عمق 30 سانتیمتری دیده شده است(نورمحمدی و همکاران، 1384).
از دومین تا هفتمین گره ساقه که بالای سطح خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک فرو می روند . این ریشه ها علاوه بر اینکه باعث می گردند گیاه بهتر در داخل خاک مستقر گردد و در جذب مواد غذایی نیز نقش مهمی دارند(نورمحمدی و همکاران، 1384).
1-4-3-2- ساختار ساقه
در هر گره ساقه یک برگ قرار دارد و گره ها همانند سایر غلات به طور متناوب در دو طرف ساقه قرار می گیرند. برگها از غلاف و پهنک تشکیل یافته اند. طول برگها 50 تا 80 سانتیمتر و عرض آنها 4 تا 12 سانتیمتر است. رگبرگها موازی بوده و رگبرگ میانی توسعه زیادی یافته و برجسته است. لیگول برگ ذرت به طول 3 تا 5 میلی متر می باشد. سطح زیرین پهنک برگ صاف و روی آن پرز دارد. در اپیدرم سطح بالایی پهنک برگ، تعداد بسیار زیادی سلول های پیازی شکل دیده می شود که در هوای گرم این سلول ها آب خود را از دست می دهند و پهنک برگ به طرف داخل خود پیچ می خورد وبه همین دلیل سطح تعرق به وسیله برگها به مقدار خیلی زیادی کاهش می یابد و مقاومت گیاه نسبت به تشنگی افزایش می یابد. هنگامی که رطوبت دوباره به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد برگها به حالت اولیه خود بر می گردند.
تعداد برگها از خصوصیات تقریباً ثابت هر هیبرید می باشد و بین 6 تا 8 در ارقام زودرس و تا 48 در ارقام خیلی دیر رس است و تحت تاثیر شرایط محیطی مانند: گرما، طول دوره رشد، کاهش می
