وبلاگ

احتمال دارد در سیستم توزیع به وجود آید، امری ضروری می‌نماید. از نتایج مثبت استفاده از واحد‌های تولید پراکنده می‌توان به بهبود منحنی ولتاژ ، کاهش تلفات توان حقیقی و راکتیو، وهمچنین بهبود پایداری و شاخص قابلیت اطمینان در سیستم قدرت اشاره نمود. هدف از این پایان‌نامه تعیین یک سطح نفوذ بهینه‌ از تولیدات پراکنده در شبکه ی توزیع با در نظر گرفتن اثرات متقابل واحد‌ها بر هم در محیط برنامه ریزی فعال شبکه‌ی توزیع می‌باشد.
کلید واژه: مدیریت فعال شبکه‌ی توزیع، نرخ نفوذ تولیدات پراکنده، پروفیل ولتاژ شبکه توزیع، اثرات متقابل واحد‌های تولید پراکنده، ظرفیت بهینه‌ی نصب تولیدات پراکنده.
 
 

فهرست مطالب
عنوان                  صفحه
فهرست جدول‌ها ‌ح
فهرست شکل‌‌ها ‌ط
فصل 1-    مقدمه. 1
1-1-   پیشگفتار . 1
1-2-   تاریخچه    2
1-3-   نقد و بررسی شیوه‌های نوین.. 5
1-4-   هدف از انجام پژوهش…. 7
1-5-   اهمیت موضوع پژوهش و کاربردهای آن.. 8
1-6-   طرح موضوع تحقیق.. 10
1-6-1-    سؤالات تحقیق      10
1-6-2-    پیش‌فرض‌ها 11
1-7-   ساختار گزارش…. 11
فصل 2-    بررسی انواع تولیدات پراکنده 13
2-1-   مقدمه    13
2-2-   معرفی سیستم توزیع.. 14
2-2-1-    ساختار سیستم توزیع.. 14
2-2-2-    سیستم توزیع شعاعی.. 14
2-2-3-    فیدر های فشار متوسط… 15
2-2-4-    پست‌های توزیع و شبکه های فشار ضعیف… 15
2-3-   تولیدات پراکنده Error! Bookmark not defined.
2-3-1-    تولید غیر متمرکز(Decentralized Gen.) 21
2-4-   تعریف تولید پراکنده 22
2-4-1-    موسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) 22
2-4-2-    موسسه تحقیقات برق (EPRI) 23
2-4-3-    ائتلاف تولیدات پراکنده امریکا (DPCA) 23
2-4-4-    آژانس بین المللی انرژی (IEA) 23
2-4-5-    دپارتمان انرژی ایالات متحده آمریکا DOE) US) 24
2-4-6-    تعریف پیشنهادی برای DG.. 24
2-5-   دسته بندی تولید پراکنده (DG) 25
2-5-1-    تقسیم بندی بر اساس ظرفیت… 25
2-5-2-    تقسیم بندی بر اساس نوع و مدت زمان تغذیه. 25
2-5-3-    تقسیم بندی بر اساس نوع برق تولیدی.. 26
2-5-4-    تقسیم بندی بر اساس نوع سوخت مصرفی.. 26
2-5-5-    اهمیت تنوع بخشیدن به منابع انرژی، بهبود امنیت سیستم.. 27
2-5-6-    کاهش وابستگی به شبکه سراسری برق.. 27
2-5-7-    استفاده از منابع محلی و منطقه‌ای و بهره‌مندی از پتانسیل عظیم انرژی تجدید‌پذیر کشور 28
2-5-8-    استفاده از تولیدات پراکنده تجدیدپذیر و عدم تولید گازهای گلخانه‌ای.. 29
2-5-9-    افزایش فرصت ایجاد شغل های جدید و کاهش بیکاری.. 29
2-5-10-  ارتقای سطح ایران درزمینه حفظ محیط زیست در جوامع بین المللی.. 30
2-5-11-  توسعه مناطق دور افتاده 30
2-6-   گزارش آمار جهانی انرژی های تجدید پذیر درسال 2013.. 31
2-6-1-    زیست توده 31
2-6-2-    انرژی خورشیدی   32
2-7-   کاربرد منابع تولید پراکنده 32
2-7-1-    تولید پراکنده آماده به کار 33
2-7-2-    اصطلاح اوج بار 33
2-7-3-    تولید همزمان برق و گرما (CHP) 33
2-7-4-    بارپایه. 34
2-7-5-    کاربرد در مکانهای دور

دست و روستایی.. 34
2-7-6-    برق رسانی مجزا از شبکه. 34
2-7-7-    پشتیبانی از شبکه. 34
2-8-   مزایای استفاده از منابع تولیدی پراکنده 35
2-8-1-    مزایای تولید پراکنده برای مصرف کنندگان.. 35
2-8-2-    مزایای منابع تولید پراکنده برای تولید کنندگان برق.. 35
2-8-3-    مزایای ملی منابع تولید پراکنده 36
2-8-4-    مزایای فنی و اقتصادی استفاده از منابع تولید پراکنده 36
2-9-   معایب تولیدات پراکنده 37
2-10- بررسی انواع تکنولوژی های تولید پراکنده و انرژی‌های نو. 38
2-10-1-  مقدمه    38
2-10-2-  تجهیزات تولید توان منابع تولید پراکنده 38
2-10-2-1- ناحیه تحویل توان تولید پراکنده 38
2-10-2-2- محدوده توان واحدهای تولید پراکنده 39
2-10-2-3- تکنولوژیهای تولید پراکنده 39
2-10-2-4- بررسی انواع تکنولوژی‌های تولید پراکنده 41
2-10-2-5- ژنراتورهای مرسوم (موتورهای سوختی) 43
فصل 3-    اثر مکان و ظرفیت DG بر روی تلفات و پروفیل ولتاژ 44
3-1-   مشخصه عملکردی تکنولوژیهای تولید پراکنده 44
3-2-   مزایای استفاده از مولدهای تولید پراکنده 45
3-2-1-    مزایای اقتصادی 47
3-2-2-    مزایای تولید مطمئن و ایمن.. 48
3-2-3-    مزایای اجتماعی   50
3-2-4-    مزایای محیطی      50
3-2-5-    طبقه بندی مزایا 50
3-3-   بهره‌برداری تولید پراکنده 52
3-3-1-    تولید پراکنده آماده به کار 52
3-3-2-    اصلاح اوج بار 52
3-3-3-    استفاده محلی و کاربرد در مناطق دوردست… 53
3-3-4-    تولید همزمان برق وگرما (CHP) 53
3-3-5-    بار پایه. 53
3-3-6-    پشتیبانی شبکه 53
3-4-   محدودیتهای تولید پراکنده 54
3-5-   آثار منابع تولید پراکنده بر روی شبکه‌های الکتریکی.. 54
3-6-   اهداف و کاربردها 56
3-6-1-    مکان نصب      57
3-6-2-    ظرفیت… 57
3-6-3-    ناحیه سرویس‌دهی.. 58
3-6-4-    توان تولیدی      58
3-6-5-    نحوه بهره‌برداری   58
3-6-6-    مالکیت… 59
3-7-   عوامل رشد استفاده از تولید پراکنده 60
3-8-   اثرات تولید پراکنده روی عملکرد سیستم.. 62
3-9-   بهره‌برداری از شبکه توزیع در حضور واحد‌های تولید پراکنده 66
3-9-1-    شاخص‌های تأثیر تولید پراکنده بر شبکه‌های توزیع.. 67
3-9-1-1-  شاخص تلفات توان اکتیو و راکتیو. 67
3-9-1-2-  شاخص پروفیل ولتاژ در بار ماکزیمم. 68
3-9-1-3-  شاخص تنظیم ولتاژ 69
3-9-1-4-  شاخص ظرفیت جریان هادی.. 69
3-9-1-5-  شاخص بار گذاری ترانس    70
3-9-1-6-  شاخص اتصال کوتاه تک فاز و سه فاز به زمین.. 70
3-9-1-7-  شاخص هارمونیک        71
3-9-2-    مسائل مرتبط با ورود تولیدات پراکنده به شبکه. 72
3-9-2-1-  عدم قطعیت در تولید. 72
3-9-2-2-  کنترل و تنظیم ولتاژ 72
3-9-2-3-  تلفات                                 74
3-9-2-4-  فلیکر ولتاژ 75
3-9-2-5-  هارمونیک        76
3-9-2-6-  نامتعادلی در شبکه‌های توزیع. 78
3-9-2-7-  پایداری      78
3-9-2-8-  پروفیل ولتاژ 79
3-9-2-9-  کیفیت توان    81
3-10- ملاحظات محیطی و مکانیزم‌های پشتیبانی.. 82
3-11- راهکارهای‌ بررسی‌ آثار تولیدات‌پراکنده‌ بر روی‌ شبکه‌های‌ الکتریکی‌ 83
3-12- قواعد و استانداردهای‌ تدوین‌ یافته‌برای‌ اتصال‌ منابع‌ تولید پراکنده‌ به‌ شبکه. 84
3-13- خلاصه و نتیجه گیری.. 86
فصل 4-    الگوریتم پیشنهادی شبکه‌های توزیع فعال.. 88
4-1-   مقدمه    88
4-2-   مدیریت اکتیو شبکه. 91
4-2-1-    تحلیل فنی مدیریت اکتیو. 93
4-3-   مدل‌های برنامه‌ریزی DG در شبکه توزیع.. 99
4-4-   مطالعات صورت گرفته در زمینه‌ی مدیریت اکتیو شبکه توزیع فعال.. 101
4-5-   شبکه‌ی تست مورد مطالعه. 108
4-5-1-    اطلاعات شبکه‌ی تست… 108
4-5-2-    پروفایل‌های تقاضای بار و تولید باد. 111
4-6-   شبیه سازی برنامه‌ریزی شبکه‌های توزیع فعال.. 113
4-6-1-    مقدمه. 113
4-7-   تداخلات تولیدات پراکنده با یکدیگر و لزوم بررسی چند پیکر بندی.. 114
4-7-1-    افزایش سطح ولتاژ و ظرفیت تولید پراکنده 115
4-7-2-    ماکزیمم  ظرفیت تولید پراکنده-برای نصب در یک مکان خاص…. 115
4-7-3-    مدیریت شبکه غیر فعال-ترکیب‌بندی ‌های مختلف تولیدات پراکنده 116
4-7-4-    مدیریت اکتیو شبکه – پیکربندی مختلف منابع تولید پراکنده 116
4-8-   الگوریتم پیشنهادی با چند پیکر‌بندی و برای چندین دوره‌ی زمانی بر اساس روشOPF (MMOPF) 118
4-8-1-    پیکر بندی‌ها مختلف- وضعیت عملیاتی واحد‌های تولید پراکنده 118
4-8-2-    تابع هدف و محدودیت‌های شبکه. 120
4-8-3-    تابع هدف در مسئله برنامه‌ریزی.. 120
4-8-4-    ظرفیت بهینه تولید پراکنده، برای تمام پیکربندی‌های موجود منابع تولید پراکنده 122
4-8-5-    الگوریتم MMOPF  124
4-8-6-    کاربرد تکنیک پیشنهادی MMOPF برای برنامه ریزی ظرفیت تولید پراکنده تحت نظر مدیریت شبکه فعال  125
4-8-6-1-  سناریو شماره یک        130
4-8-6-2-  سناریو شماره دو 132
4-8-6-3-  سناریو شماره سه    133
4-8-6-4-  سناریو شماره چهار 134
4-9-   نتیجه گیری.. 135
فصل 5-    نتیجه‌گیری و پیشنهادها 137
5-1-   نتیجه‌گیری  137
5-2-   پیشنهادها 138
فهرست مراجع 139
 
فهرست جدول‌ها
عنوان                                             صفحه
جدول 2-1 تعریفات تولید پراکنده در مراجع مختلف… 22
جدول2-2 تقسیم بندی تولید پراکنده بر اساس ظرفیت تولید. 25
جدول 2-3 مقایسه انواع تکنولوژیهای تولید پراکنده از لحاظ مدت زمان تغذیه. 26
جدول 2-4- تقسیم‌بندی تولید پراکنده بر اساس ظرفیت تولید. 39
جدول 2-5 برخی از تکنولوژی‌های تولید پراکنده و ظرفیت قابل دسترس]10 [ 41
جدول ‏4‑1- اطلاعات الکتریکی شبکه نمونه. 110
جدول 4-2 اطلاعات بار باس‌ها 111
جدول4-3 پروفیل تولید بار بر حسب باد. 112
 
فهرست شکل‌‌ها
عنوان                                                صفحه
شکل2-1  نوعی طبقه بندی مولدهای تولید پراکنده 42
شکل 3-1 یک فیدر شعاعی ساده. 74
شکل 3-2 یک شبکه شعاعی 10 شینه نمونه. 80
شکل 3-3 تأثیر تولیدات پراکنده بر پروفیل ولتاژ در دوره‌های کم باری و بار زیاد. 80
شکل ‏4-‏1   شماتیک ساده‌ای از AM در شبکه‌های توزیع.. 94
شکل ‏4‑2- دیاگرام خطی شبکه‌ی تست 16-باسه اصلاح شده 109
شکل 4-3  دیاگرام پروفیل تولید بار بر حسب باد. 112
شکل 4-4 شبکه ساده نمونه. 115
شکل 4-5 الگوریتم پیشنهادی پایان نامه. 124
 
 

فصل 1- مقدمه
1-1- پیشگفتار.
امروزه توجه به مسائل زیست محیطی، قیمت بالای سوخت‌های فسیلی، تشکیل بازار برق و تغییر مالکیت و مدیریت صنعت برق از حالت سنتی به رقابتی و از طرفی پیشرفت‌های چشمگیر حاصل شده در ژنراتور‌های کوچک، تجهیزات الکترونیک قدرت، ذخیره‌سازها و کشف روش‌های مختلف تولید انرژی از منابع انرژی تجدید‌پذیر[1] علاقه زیادی به استفاده از واحد‌های تولید پراکنده[2] در سرتاسر دنیا ایجاد شده است [[i]].
امروزه، تولید پراکنده به یک راه‌حل اقتصادی برای تولید انرژی الکتریکی در شبکه توزیع تبدیل شده است. به کارگیری واحد‌های تولید پراکنده در شبکه توزیع مزایای بالقوه فراوانی برای شرکت‌های توزیع خواهند داشت. شاید مهم‌ترین مزیت استفاده از وا‌حدهای تولید پراکنده، نزدیکی به مصرف‌کننده و درنتیجه کاهش و یا حذف هزینه‌های مربوط به سیستم انتقال و توزیع باشد. در کنار آن می‌توان به حذف محدودیت مکانی و جغرافیایی تولیدات پراکنده کوچک نسبت به نیروگاه‌های بزرگ، ریسک کمتر سرمایه‌گذاری، زمان نصب کمتر، شرایط محیط زیست بهتر، کیفیت و قابلیت اطمینان بیشتر، کاهش تلفات، بهبود پروفیل ولتاژ، تأخیر در سرمایه‌گذاری، تکنولوژی در زمینه ساخت ژنراتور‌های کوچک با توان تولیدی بالا و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید اشاره کرد [[ii]].
تشویق توسعه‌دهندگان و بهره‌برداران شبکه توزیع[3] به اتصال تولیدات پراکنده جهت استفاده از مزایای فوق از اهداف شرکت‌های توزیع می‌باشد. در سال‌های گذشته، تحقیق پیرامون تأثیرات فنی که تولیدات پراکنده ایجاد می‌نمایند، از اولویت‌های صنعت برق بوده است. ایجاد الگوهای اقتصادی بر مبنای تشویق و ایجاد یک محیط مطمئن از لحاظ سرمایه گذاری و اطمینان سرمایه گذار از بابت استفاده از ظرفیت نصب شده‌ی منابع تولید پراکنده از اولویت‌های کنونی صنعت برق جهت توسعه تولیدات پراکنده می‌باشد [[iii]]. در کنار تشویق برای توسعه باید برنامه ریزی برای احداث واحد‌های تولید پراکنده نیز صورت گیرد تا احداث این منابع باعث بوجود آمدن مشکلات اتی در شبکه نگردد.

1-2-   تاریخچه
به تازگی، بسیاری از مطالعات تحقیقاتی بر روی مدیریت شبکه فعال گزارش شده است که بر منافع استفاده از منابع مدیریت اکتیو شبکه و پیشنهاد طرح‌های جدید و برنامه‌های کاربردی تاکید کرده‌اند. برخی از مطالعات شامل پروژه‌های عملی، پیاده سازی و تجارب مدیریت شبکه فعال [[iv]] برنامه‌ی آنلاین مدیریت شبکه فعال [[v]] ، ترکیبی از مدیریت شبکه فعال همراه با نرم افزار پاسخ‌گویی مشترکین [[vi]] وچالش‌های مدیریتی شبکه فعال برای اپراتور‌های شبکه را نشان می‌دهد [[vii]]. در [[viii]]، ارزیابی‌های فنی – اقتصادی و هزینه- سود تجزیه و تحلیل هزینه‌های سرمایه‌گذاری و هزینه‌های بهره برداری برای ترکیب‌های مختلف طرح های مدیریت شبکه فعال مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند و با طرح مدیریت شبکه منفعل مقایسه شده‌اند. به طور کلی، می‌توان نتیجه گرفت که نفوذ تولید پراکنده، هزینه‌های سرمایه‌گذاری طرح‌های مدیریت شبکه فعال را افزایش می‌دهد و باعث عملی‌تر و قابل توجیه‌تر شدن طرح‌های مدیریت شبکه فعال می‌گردد.
امروزه، با توجه به روند روبه رشد نفوذ تولید‌های پراکنده در شبکه‌ی انتقال و شبکه‌های توزیع در بسیاری از کشور‌ها دامنه‌ی برنامه‌ریزی‌ها برای افزایش نفوذ تولید پراکنده اولویت اپراتور‌های سیستم‌های توزیع و انتقال (DSOوTSO) می‌باشد. با این حال، افزایش ولتاژ حالت پایدار یکی از محدودیت‌های اصلی شبکه است که میزان ظرفیت تولید پراکنده را محدود می‌کند که می‌تواند رفع شود. در [[ix]]، مشکل ولتاژ مرتبط با نصب و راه اندازی تصادفی منابع تولید پراکنده با مالکیت مشترکین، از نظر محل، نوع و اندازه، در یک شبکه توزیع ثانویه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در [[x]]، روش ارائه شده شامل تهیه کردن محدودیت گام ولتاژ ایجاد شده به دلیل تأثیر در ارتباط با قطع و یا اتصال ناگهانی تولید پراکنده می‌باشد نتایج تحقیق کاهش قابل توجه در مقدار ظرفیت تولید پراکنده نصب شده هنگامی که محدودیت برای گام تغییرات ولتاژ به شبکه اعمال می‌شود را نشان می‌دهد و محدودیت تغییرات گسترده‌تر ولتاژ می‌تواند باعث افزایش ضریب نفوذ ظرفیت تولید پراکنده در شبکه شود. برخی از مطالعات مدیریت شبکه فعال، پتانسیل طرح‌های مدیریت شبکه فعال را تجزیه و تحلیل کردند تا نفوذ تولید پراکنده به حداکثر برسد [[xi]]، ویا انرژی بهره برداری به حداکثر برسد [[xii]] و یا تلفات انرژی به حداقل برسد [[xiii]]. در مطالعات قبلی تأثیر تقاضای متغیر و پروفایل‌های تولید نیز با پخش بار بهینه‌ی چند دوره‌ای مبتنی بر (OPF)- بر اساس روش (MOPF) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این مطالعات تحت مکان‌های ثابت نصب تولید پراکنده و تنها با یک پیکر‌بندی تولید پراکنده (که همه منابع در مدار باشند) مورد آزمایش قرار گرفته‌اند و مشخص شد که

پتانسیل مدیریت شبکه فعال هنگامی که (OLTC) ها برای افزایش ولتاژ محدودیت دارند، کاهش می‌یابد.
برای منابع تولید‌پراکنده با یک مکان نصب ثابت، طرح های مدیریت شبکه فعال به دلیل رسیدن خطوط به حد حرارتی خط تاثیری بر این منابع پراکنده نمی‌گذارند، در حالی که دیگر مکان‌های نصب تولید پراکنده با توجه‌ به طرح‌های مدیریت شبکه فعال تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
با این حال، اثرات ساختار‌های مختلف مشارکت،  تولیدات پراکنده چندگانه در مراجع [11] تا [13] در نظر گرفته نشده است، که به طور جدی می تواند پتانسیل طرح های مدیریت شبکه فعال و مقدار اتصال ظرفیت تولید پراکنده را تحت تأثیر قرار دهند. در اینجا اصطلاح ساختار‌ها یا پیکربندی‌های مختلف تولید پراکنده به همان وضعیت عملیاتی واحد‌های تولید پراکنده (روشن یا خاموش) منابع در شبکه اشاره می‌کند.
ارتباط بین به حداکثر رساندن ظرفیت تولید پراکنده و نقص ولتاژ حالت پایدار را با استفاده از ضریب حساسیت ولتاژ در [[xiv]] و [[xv]] را مورد بررسی قرار دادند. در [15]، یک روش مؤثر پیشنهاد شده است که تولید‌های پراکنده را بر اساس تجزیه و تحلیل‌های مختلف برای محدودیت‌های مختلف مرتبط با هر باس اختصاص داده است تا اطمینان یابد که هیچ نقصانی در شبکه رخ نخواهد داد. نقصان در تزریق توان در شبکه هنگامی که واحد های تولید پراکنده به صورت جداگانه و نه به صورت یک گروه در شبکه جایابی می‌شوند اتفاق می‌افتد که می‌تواند به محدودیت‌هایی در شبکه منجر شود و ظرفیت کل منابع تولید پراکنده متصل شده  را به حداقل می‌رساند و بهره‌وری از دارایی‌های موجود نصب شده در شبکه را کاهش می‌دهد. در مرجع [[xvi]] روش دیگری پیشنهاد شده است که باس های ضعیف و قوی را شناسایی کند پس از آن، تولید‌های پراکنده را در باس‌هایی با حاشیه‌ی پایداری ولتاژ قوی قرار دهند. در مرجع [[xvii]]، اثر انتخاب میزان نفوذ‌های مختلف تولید پراکنده بر  نتیجه‌ی جایابی منابع تولید پراکنده بررسی شده است. با افزایش میزان نفوذ منابع تولید پراکنده در شبکه، نتایج افزایش یا کاهش قابل توجه در ظرفیت تولید منابع تولید پراکنده را در مکان‌های خاص را نشان می‌دهد. از این رو، ارزیابی میزان نفوذ منابع تولید پراکنده، بر اساس اینکه تمام نقاط از لحاظ تولید بهینه‌باشند، برای برنامه ریزی بلند مدت انتخاب شده است.  مطالعات صورت گرفته در مراجع [14]- [17] نشان داد که میزان نفوذ کم منابع تولید پراکنده در نقاط خاصِ می تواند مشکلات شدید ولتاژ را ایجاد کند، و از این رو بر کل میزان نفوذ تولید پراکنده اثر بگذارد. با این حال، این مطالعات نیز اثر تنظیمات چند پیکربندی مختلف تولید پراکنده را در نظر نگرفته بودند که می‌تواند به طور قابل توجهی بر مکان نصب و مقدار ظرفیت منابع تولید پراکنده متصل شده تاثیر بگذارد.

1-3- نقد و بررسی شیوه‌های نوین
طرح سرمایه گذاری برای توسعه زیر ساخت‌های شبکه برای برآورده کردن رشد تقاضا بار می تواند با معرفی واحد‌های تولید پراکنده در شبکه انتقال و توزیع به تعویق انداخته شود. حضور

الف- نبود حد سرمایه مجاز

به نحوی که هر فردی با هر میزان سرمایه امکان ورود به این بازار را خواهد داشت.

قابلیت نقدشوندگی بالا
این قابلیت موجب گردیده تا در شرایط عادی ورود و خروج افراد به این بازار در کمتر از چند روز فراهم گردد. که یقیناً با توسعه الکترونیکی بازار این مدت توانسته است به چند ساعت تقلیل نماید که تقریباً چنین وضعیت مشابه­ای به ندرت در سایر رویه­های سرمایه گذاری یافت می­شود(صالحی و منش، 2011).

بازده بالاتر
بازدهی بالاتر از منابع پربازده شناخته شده در بازارهای مشابه، با در نظر گرفتن ریسک بهینه

د- تب گسترش این بازار

که به عنوان عامل نادیدنی، بازار امروز ایران را فراگرفته و همچنان تا ظرفیت نهایی و تعادل، گام­های بسیار بزرگی در پیش رو خواهد داشت.

ظرفیت­های باز موجود
به نحوی که علیرغم تمام رشدهای این بازار همچنان ظرفیت­های رشد فوق­العاده بکر و دست نخورده­ای وجود دارد، که سیاست­های خصوصی­سازی دولت نیز بعنوان یکی از اهداف

کلان اقتصادی در واقع تقویت کننده این موضوع می­باشد (بدری و رمضانیان، 1389).

2-2-6- مزایای ورود به بورس برای شرکت­ها

استفاده از معافیت­های مالیاتی، شرکت­هایی که در بورس مورد پذیرش قرار می­گیرند مادامی­که از لیست سازمان بورس اوراق بهادار خارج نگردیده باشند، می­توانند نسبت به نرخ مقطوع مالیات حداقل از10% معافیت مالیاتی بهره­مند گردند.
در بورس به جهت تمرکز سرمایه که با هدف مشارکت در حقوق شرکت­های مورد پذیرش صورت گرفته و تشکیل یک بازار هدفمند را داده است، امکان افزایش سرمایه بسیار ساده­تر از حالتی است که در شرکت­ها در خارج از بورس به این امر اقدام می­ورزند. چرا که مجبور خواهند بود تا برای افزایش سرمایه به دنبال شرکای جدید، که بعضاً با چانه­زنی نیز همراه خواهد بود و منجر به افزایش هزینه­های مرتبط با توسعه را فراهم خواهد گردانید مواجه گردند(خالید و امجد، 2012).
انتشار اوراق قرضه که براساس قانون تجارت به شرکت­های سهامی عام این اجازه داده شده و طبعاً حضور در یک بازار متمرکز این امر را به نحو چشمگیری تسهیل خواهد نمود.
به روزرسانی ارزش واقعی شرکت که این موضوع می­تواند انعکاس دهنده نگرش یک بازار متخصص نسبت به آتیه شرکت مورد بررسی باشد و کاملاً واضح خواهد بود که این امر توانایی ارایه خط­مشی مدیریتی به مجموعه مدیران شرکت­های بورسی را در راهبرد اهداف خود فراهم خواهد ساخت.
ورود به بورس و عبور از فیلترهای نظارتی و کنترلی آن بعضاً موجب کسب وجهه و اعتبار برای شرکت­های پذیرفته شده را فراهم ساخته که این امر می­تواند موجبات یکسری منافع نادیده­ای را برای این شرکت­ها فراهم آورد(اسلیمن[1]، 2012).
 

2-2-7- مؤلفه­های اصلی بورس اوراق بهادار

1- تالار بورس

جایی است که کارگزاران به خرید و فروش سهام می­پردازند که به دو بخش تالار اصلی و تالار فرعی تقسیم می­شود. همچنین برای آگاهی مردم در تالار بورس تابلویی نمایانگر قیمت لحظه­ای هر سهم 

کارت امتیازی متوازن:/پایان نامه اجزای سرمایه فکری
کارت امتیازی متوازن

بعد از مطالعه چندین ساله و بررسی چندین شرکت که بوسیله دانشکده مدیریت هاروارد  انجام شد.نورتون و کاپلان پیشنهاد کردند که مدیران به سیستم اندازه گیری چه بعدی برای رهنمود خط مشی گذاری نیاز دارند و رویکرد کارت امتیاز متوازن رابرای ارزیابی عملکرد مطرح کردنددر واقع این اولین بار بود که شرکتها به اندازه گیری همزمان عوامل مالی و غیر مالی تشویق شدند.این رویکرد ؛ دیدگاه ها یا چشم اندازهای مشتری –  فرآیندهای داخلی –   یادگیری ورشد- مالی و نحوه ارتباط آنها را دریک سیستم بهم پیوسته و سامان مند در نظر می گیرد.اگرچه مفهوم کارت امتیازی متوازن قبل از مفهوم سرمایه فکری مطرح شد اما ایده کارت امتیازی متوازن و اندازه گیری سرمایه فکری  می توانند با روشهای و راههای  مختلف ؛ به یک هدف نائل شوند.هرچند که در کارت امتیازی متوازن  کارکند به عنوان یکی از موارد ناچیز و بی اهمیت در نظر گرفته شده است و اهمین مدیریت دانش را به عنوان یکی از عوامل حیاتی ساز موفقیت برای یک موجودیت اقتصادی نادیده گرفته شده است.به هرحال کارت امتیازی متوازن نقش مکملی مهمی در ایجاد توازن و تعادل در دیدگاه های سنتی دارد چونکه دیدگاه ها و معیارهای مالی را نیزاضافه می کند. باید این نکته را نیز افزود که در کارت امتازیمتوازن بیشنر به دیدگاه مشتری و مالی  تاکید می شود.

سرمایه فکری

سرمایه فکری به عنوان یک مفهوم در دهه 90 معروف شد و شدت علاقه به آن روز به روز بیشتر شدو اولین توجه و علاقه به آن از جانب شرکتها صنعت بیمه سوئد بود.ادوینسون و مالونه ؛ یک مدل گزارش دهی پویا وکل گرایی سرمایه فکری را بنام هدایتگر سرمایه های فکری اسکاندیا [1]  ارائه کردند. بر طبق این مدل ؛ سرمایه فکری به دو سرمایه ساختاری و انسانی طبقه بندی می شود.این طبقه بندی ازسرمایه فکری  بنام درخت تمایز ارزش معروف شد. .

. در حال حاضر بیساری از شرکتها از این شمای ارزشی برای اندازه گیری فرآیندهای حق امتیاز و تحقیق و توسعه و نمایش پولی آن در ترازنامه استفاده می کنند. این شاخص بسیاری از اجزای  سرمایه فکری مانند فرهنگ و یادگیری سازمانی و خلاقیت کارکنان را که نقش مهمی در ایجاد ارزش داردرا نادیده می گیردو علاوه بر این بیساری از مفروضات آن ؛ غلط است  و بنابراین یابد گفت که بسیاری از موارد آن نیاز به اصلاح و ساده سازی دارد.(Chen etal. , 2004)

کانن[2] و همکارانش ؛ سیستم های موجود اندازه گیری  سرمایه فکری  را به 4 دسته کلی طبقه بندی کرده اند:

سیستم اندازه گیری مالی
 

سیستم اندازه گیری ادراکی
 

سیستم اندازه گیری فرآیندی
 

و سایر سیستم های اندازه گیری
و ضمن بیان تفاوتها و مزایای و معایب این 4 دسته سیستم های اندازه گیری ؛ یک سیستم اندازه گیری یکپارچه و منسجمی از 4 تا دسته سیستم های اندازه گیری سرمایه فکری  را ارائه می کنند.(Kannan etal.,2004)

[1] -IC Skandia Navigator

[2] -Kannan

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:

1-1- مقدمه————— 3

1-2- بیان مسأله————- 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق– 5

1-4- چارچوب نظری تحقیق— 5

1-4-1- مبانی نظری تحلیل پوششی داده‌ها———- 6

1-5- فرضیه تحقیق———- 8

1-6- اهداف تحقیق———- 8

1-7- تعریف متغیرها——— 8

1-8- قلمرو تحقیق———– 9

فصل دوم. ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه—————- 11

2-2- اهداف واحدهای انتفاعی– 12

2-2-1- حداکثر نمودن سود—- 12

2-2-2- حداکثر نمودن ثروت— 13

2-3- نقش مدیران مالی در واحدهای انتفاعی——– 13

2-4- مفهوم عملکرد شرکت—- 14

2-5- ارزیابی عملکرد——— 16

2-5-1- اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد——— 17

2-6- ارتباط پاسخگویی و اندازه‌گیری عملکرد——– 18

2-7- رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد— 19

2-8- معیارهای ارزیابی عملکرد مالی————– 21

2-8-1- معیارهای عملکرد حسابداری————- 21

2-8-1-1- نسبت بازده حقوق صاحبان سهام——— 21

2-8-1-2- نسبت بازده دارایی‌ها- 22

2-8-3- معیارهای عملکرد اقتصادی————— 23

2-9- سود حسابداری——— 25

2-9-1- اهداف گزارشگری سود حسابداری——— 26

2-9-2- سودمندی سود——- 27

2-10- نرخ بازده دارایی‌ها(ROA)————— 28

2-10-1- محاسبه نرخ بازده دارایی‌ها(ROA)——- 28

2-10-2- ایرادات وارد بر نرخ بازده دارایی‌ها(ROA)– 29

2-11- تئوری ها و مدل ها—– 30

2-11-1- مدل(DEA) پوششی داده‌ها————- 30

2-12- رتبه بندی با استفاده از مدل ابرکارایی——– 30

2-13- پیشینه تحقیق———- 33

2-13-1- تحقیقات داخلی—– 33

2-13-2- تحقیقات خارجی—– 35

فصل سوم. روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه—————- 46

3-2- روش تحقیق———– 47

3-3- جامعه آماری———– 48

3-4- محاسبه حجم نمونه—– 48

3-5- روش گردآوری اطلاعات– 48

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها—————- 49

فصل چهارم. تجزیه و تحلیل داده‌ها————— 50

4-1- مقدمه—————- 51

4-2- نتایج تحلیل پوششی داده‌ها- 52

فصل پنجم. نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه—————- 68

5-2- نتایج تحقیق———– 69

5-3- پیشنهادات بر اساس یافته های تحقیق———- 74

5-4- پیشنهادات به محققین آتی- 74

5-5- محدودیت های تحقیق—- 75

منابع-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 76

پیوست-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 80

چکیده

مسأله اصلی تحقیق: ارزیابی عملکرد سازمان‌ها در جهت‌گیری تصمیمات استراتژیک آتی آن‌ها نقش اساسی دارد و به دلیل اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر به آن می‌پردازد.

هدف اصلی تحقیق: هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد مالی بانک‌‌ها با استفاده از روش‌های غیرپارامتری(تحلیل پوششی داده‌ها) در بانک کشاورزی استان اردبیل می‌باشد.

سؤال اصلی تحقیق: تا چه اندازه عملکرد نسبی بانک‌‌های کشاورزی در استان اردبیل را می‌توان با استفاده از تکنیک غیرپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها اندازه‌گیری کرد.

متغیرهای اصلی تحقیق: در این تحقیق نسبته ای مالی و متغیرها برای ارزیابی عملکرد شامل نقدینگی، ساختار دارایی، سودآوری، کفایت سرمایه است.

روش تحقیق: در این تحقیق از روش تحلیل پوششی داده‌ها، از مدل ترکیبیDEA- TOPSIS برای ارزیابی کارایی مالی شعب بانک‌ها و رتبه‌بندی آن‌ها استفاده شده است. این روش از دو واحد تصمیم‌گیری مجازی A واحد تصمیم‌گیری و i واحد تصمیم‌گیری، برای تعیین بهترین و بدترین میزان کارایی نسبی هر واحد تصمیم‌گیری استفاده خواهیم کرد. از دو مقدار به دست آمده برای کارایی، به کمک روش TOPSIS برای ایجاد یک شاخص به نام نزدیکی نسبی(RC) به I واحد تصمیم‌گیری استفاده می‌کنیم. این تحقیق از نظر هدف یا ماهیت کاربردی است. روش گردآوری داده‌ها به صورت اسناد کاوی بوده است.

جامعه آماری: حجم جامعه آماری این تحقیق جامعه آماری در این پژوهش، شامل شعب بانک کشاورزی استان اردبیل است.

روش جمع‌آوری داده‌ها: داده‌های خام مورد نیاز این تحقیق از طریق مراجعه به گزارش‌های مالی شعب بانک کشاورزی اردبیل و از طریق بانک‌‌های اطلاعاتی مربوط به اطلاعات بازار سرمایه استخراج می‌گردد.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از تحلیل‌های توصیفی برنامه‌ریزی ریاضی است. اجرای مدل‌ها از طریق نرم‌افزار LINGO صورت خواهد گرفت.

کلمات کلیدی: نقدینگی، ساختار دارایی، سودآوری، کفایت سرمایه، تحلیل پوششی داده‌ها

1-1- مقدمه

شرکت‌ها دارای منابعی هستند که برای عملکرد مالی قوی و مزیت رقابتی حیاتی هستند. نخستین نوع از این منابع دارایی‌های مشهود چون اموال، ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های فیزیکی دارای جانشین هستند که می‌توانند به آسانی در بازارهای آزاد، خرید و فروش شوند. نوع دوم دارایی‌های نامشهود، باارزش، کمیاب، بدون جانشین و استراتژیکی هستند که برای ایجاد مزیت رقابتی و عملکرد مالی برتر، توانا هستند(نمازی و ابراهیمی، 1390).

از طرفی، توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه‌های زندگی و فعالیت‌های بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش‌محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است(همتی و همکاران، 1389).

مدیران باید از صورت‌های مالی بانک‌‌ها و شرکت‌ها آگاهی داشته باشند تا بتوانند آینده بانک‌‌ها و شرکت‌ها را پیش‌بینی و تصمیمات آگاهانه‌ای اتخاذ کنند. پس شناسایی و ارزش‌گذاری درست و صحیح صورت‌های مالی بانک‌‌ها و شرکت‌ها هم برای مدیران و هم برای استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی امری ضروری می‌باشد که روز به روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود(رحیمیان و همکاران، 1391)

1-2- بیان مسأله

ارزیابی عملکرد سازمان‌ها در جهت‌گیری تصمیمات استراتژیک آتی آن‌ها نقش اساسی دارد(بحیرایی، 1391).

امروزه شرکت‌ها با رقابت قوی‌تری نسبت به گذشته مواجه‌اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر نهادی است. پس هر سازمانی می‌خواهد با روش‌های مختلف عملکرد مالی خود را افزایش دهد(احمدخان و همکاران[1]، 2012).

در سال‌های اخیر، مزیت رقابتی محور استراتژی‌های رقابتی قرار گرفته است. شرکت‌ها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند تا بتوانند در شرایط پیچیده، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند. بنابر دیدگاه مبتنی بر منابع، عملکرد برتر شرکت‌ها می‌تواند از منابع منحصر به فرد آن‌ها، یکپارچگی منابع و یا توانایی پاسخگویی به محیط ناشی شود. بر اساس این دیدگاه، تفاوت عملکرد شرکت‌ها به دلیل این است که سازمان‌های موفق دارای منابع استراتژیکی(فیزیکی، انسانی و سازمانی) هستند که رقبای آن‌ها فاقد آن منابعند.

بانک‌های تجاری و تخصصی موسسات مالی هستند که وجوه راکد مردم را جمع‌آوری کرده و به تجار، صاحبان صنایع و سایر متقاضیان تسهیلات اعطاء می‌کنند. در واقع، بانک با عملیات خود موجبات انتقال منابع را از اشخاصی که به علل مختلف مانند: فقدان دانش و تخصص، کمبود سرمایه و ترس از ریسک سرمایه‌گذاری، نمی‌خواهند یا نمی‌توانند در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت نمایند، به اشخاصی که برای سرمایه‌گذاری به منابع مالی محتاج‌اند، فراهم می‌سازد و از آن‌جایی که هدف بانک تجاری کسب سود است، طبیعی است بانک بایستی منابع را هرچه ارزان‌قیمت‌تر جذب کرده و با حداکثر نرخ سود به متقاضیان تسهیلات دهد. از این رو، هدف اولیه و اساسی بانک همانند سایر سازمان‌های انتفاعی، حداکثر کردن ثروت صاحبان آن می‌باشد. در افزایش ثروت صاحبان سهام مدیریت بانک باید تصمیم بگیرد که آیا دارایی‌ها با کیفیت پایین‌تر و درآمد بیشتر و یا دارایی‌ها با کیفیت بالاتر و ریسک کمتر را کسب کند و یا آیا بانک باید سرمایه‌گذاری کند و تسهیلات با سررسیدهای طولانی اعطاء نموده و نقدینگی‌اش را کاهش دهد و یا دارایی‌هایی با سررسیدهای کوتاه‌مدت‌تر را انتخاب و درجه بالایی از نقدینگی را تأمین نماید؟ این‌ها سؤالاتی هستند که مدیران بانک‌ها همیشه با آن‌ها درگیر هستند(کریمی، 1385).

پاسخ به سؤالات فوق نیاز به ارزیابی عملکرد مالی را بااهمیت‌تر ساخته تا از این طریق بانک‌ها عملکردشان را از لحاظ سودآوری، کفایت سرمایه، ساختار دارایی و نقدینگی نسبت به بانک‌های رقیب مورد بررسی قرار دهند تا بتوانند موقعیت خود را سنجیده و نسبت به بهبود و ارتقاء عملکرد خود اقدام نمایند.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه شرکت‌ها با رقابت قوی‌تری نسبت به گذشته مواجه‌اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر نهادی است. پس هر سازمانی می‌خواهد با روش‌های مختلف عملکرد مالی خود را افزایش دهد(احمدخان و همکاران، 2012).

در سال‌های اخیر، مزیت رقابتی محور استراتژی‌های رقابتی قرار گرفته است. شرکت‌ها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند تا بتوانند در شرایط پیچیده، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند. بنابر دیدگاه مبتنی بر منابع، عملکرد برتر شرکت‌ها می‌تواند از منابع منحصر به فرد آن‌ها، یکپارچگی منابع و یا توانایی پاسخگویی به محیط ناشی شود. بر اساس این دیدگاه، تفاوت عملکرد شرکت‌ها به دلیل این است که سازمان‌های موفق دارای منابع استراتژیکی(فیزیکی، انسانی و سازمانی) هستند که رقبای آن‌ها فاقد آن منابع‌اند. نتایج تحقیق حاضر می‌تواند در بانک‌‌ها مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در استانداردگذاری و تدوین استانداردهای حسابداری می‌توان نگاهی به این تحقیق داشت و در موارد لزوم، برای تدوین استاندارد از آن بهره برد. در ضمن، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی جهت امور آموزش و پژوهش می‌توانند از این جمله باشند و همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری یا کارگزاری‌های وابسته به بازار سرمایه و یا هر سرمایه‌گذار که از نتایج تحقیق جهت تصمیم‌گیری می‌تواند استفاده نماید. ارزیابی عملکرد بانک‌‌های کشاورزی در استان اردبیل موضوع این پایان‌نامه است و تا آن‌جا که مطلع هستیم، تاکنون هیچگونه تحقیقی با این ماهیت در بانک کشاورزی صورت نگرفته است. از جهت نوع مطالعه و محل اجراء، این تحقیق جدید است

1-4- چارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری مبنایی است که تمام تحقیق بر روی آن قرار داده می‌شود. چارچوب نظری یک شبکه منطقی، توسعه‌یافته، توصیف‌شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات موضوع(پیشینه تحقیق) فراهم آمده است(خاکی، 1387).

روش‌های مختلفی برای ارزیابی عملکرد وجود دارد، که در میان آن‌ها اندازه‌گیری کارایی(شیوه اندازه‌گیری نسبت ارزش کل خروجی‌ها به ارزش کل ورودی‌های یک واحد) می‌تواند در رسیدن به اهداف پژوهش کمک مؤثری داشته باشد. تحلیل پوششی داده‌ها یک روش اندازه‌گیری کارایی است و برای اندازه‌گیری کارآیی واحدهای تصمیم‌گیرنده که دارای چندین ورودی و چندین خروجی می‌باشند، به کار می‌رود. در این روش فرض بر این است که واحد تصمیم‌گیری‌های کارآ همیشه بهتر از واحد تصمیم‌گیری‌های ناکارآ عمل می‌نمایند.

1-4-1- مبانی نظری تحلیل پوششی داده‌ها

کارآیی به معنای خوب کارکردن است و تحت تأثیر شاخص‌های درون سازمانی مثل سود هر واحد، فروش هر واحد و یا رضایتمندی ناشی از یک واحد و از این قبیل قرار دارد؛ که به صورت نسبت خروجی به ورودی بیان می‌شود:

ورودی/خروجی= کارآیی

روش‌های پارامتری و غیرپارامتری اندازه گیری کارآیی

تکنیک‌هایی برای محاسبه میزان کارآیی و مقدار مناسب افزایش در خروجی و کاهش در ورودی به منظور رسیدن به کارآیی صددرصد در سال‌های اخیر ایجاد شده‌اند که عموماً به دو دسته تکنیک‌های پارامتری و تکنیک‌های ناپارامتری تقسیم می‌شوند.

در روش‌های پارامتری شکل خاصی را برای یک تابع تولید در نظر می‌گیرند، سپس به وسیله روش‌های آماری و اقتصادسنجی به برآورد ضرایب مجهول تابع(پارامترها) می‌پردازند؛ چون در این روش پارامترها(ضرایب) از تابع برآورد می‌شود به آن روش «پارامتری» می‌گویند.

در روش‌های غیرپارامتری هیچ فرم تابعی برای تابع تولید در نظر گرفته نمی‌شود و تابع تولید بوسیله خود واحدها تعیین می‌شود(مهرگان، 1383).

شکل1-1- روش‌های پارامتری و غیرپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها(کوک[2]، 2001)

روش تحلیل پوششی داده‌ها[3] یکی از روش‌های ارزیابی عملکرد با استفاده از سنجش کارآیی واحدها است. در این روش واحدهای تصمیم‌گیرنده مورد بررسی واحدهایی مستقل‌اند که ورودی‌های مشابهی را برای تولید خروجی‌های مشابه به کار می‌برند. لزوم همگونی ورودی‌ها و خروجی‌ها شرط اول در انتخاب واحدهای مورد ارزیابی است. تحلیل پوششی داده‌ها از جمله روش‌های غیرپارامتری ارزیابی کارآیی است.

به طورکلی تحلیل پوششی داده‌ها در دو قالب کلی مدل‌هایBCC و CCRمطرح می‌شود. این دو مدل با مبنا قراردادن رابطه زیر که توسط «فارل» برای اندازه‌گیری کارآیی پیشنهاد شد، شکل گرفته‌اند(فارل[4]، 1997).

در سال 1984 «بنکر»[5]، «چارنز» و «کوپر» با تغییر در مدل CCR مدل جدیدی را عرضه کردند که با توجه به حروف اول نام آنان به مدل BCC شهرت یافت. مدل BCC مدلی است که به ارزیابی کارآیی نسبی واحدهایی با بازده متغیر نسبت به مقیاس می‌پردازد(بنکر، 2000)

1-5- فرضیه تحقیق

عملکرد نسبی بانک‌‌های کشاورزی در استان اردبیل را می‌توان با استفاده از تکنیک غیرپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها اندازه‌گیری کردک
1-6- اهداف تحقیق

ارزیابی عملکرد مالی بانک‌‌های کشاورزی استان اردبیل،
تمایز بین بانک‌‌های کارآمد و غیرکارآمد و رتبه بندی شعب کارآمد،
تعیین خط‌مشی برای شعب ناکارآمد جهت بهبود عملکرد آن‌ها.
1-7- تعریف متغیرها

عملکرد مالی:
اندازه‌گیری پولی نتایج فرایندها و عملیات شرکت مانند بازگشت سهام، دارایی، سرمایه‌گذاری و غیره(احمدخان و همکاران، 2012).

نسبت بازده دارایی ROA(معیار عملکرد مالی): یک شاخص از چگونگی سودآوری شرکت وابسته به کل دارایی‌های آن شرکت می‌باشد. ROA یک ایده درباره مدیریت کارآمد در رابطه با استفاده از دارایی‌ها در جهت تولید سود(دارایی‌های مولّد) به ما می‌دهد که از طریق تقسیم سود سالیانه به کل دارایی شرکت محاسبه می‌شود. ROA به صورت درصد بیان می‌شود و بعضی اوقات به بازده سرمایه‌گذاری[6] اشاره دارد(تهرانی، 1391).
متغیرهایی که برای ارزیابی عملکرد مالی در بانک‌‌های اردبیل استفاده شده است بصورت زیر است:

جدول 2-1- نسبت‌های مالی و متغیرها برای ارزیابی عملکرد(رستمی و همکاران، 1390)

در سرتا سر تاریخ ایران، ارتش از اهمیت سیاسی و نظامی و اجتماعی بزرگی برخوردار بوده است. هر کشوری برای حفظ مرزهای خود در مقابل تهاجمات خارجی و همچنین برای محافظت از امنیت داخلی خصوصاً در برابرکانون های سیاسی، اجتماعی، ضد حکومت نیاز به قوای نظامی و انتظامی(ارتش) دارد، چون عملکرد گروه های حاکم بر جامعه با خواست های مردم هماهنگ و گاه متعارض است، وجود این دو نیرو که معمولاً در پیوند و همدست یکدیگرند در جامعه ضروری است. این دو نیرو در اکثر جوامع سنتی و از جمله در ایران چنان ساختار مشترکی هستند که گاه تفکیک آنها مشکل است[1]. از لحاظ اهمیت موضوع باید این نکته را به یادداشت که در دوره حکومت رضا شاه ساختار قشون متحد الشکل و به طور کلی ارتش نوین ایران بنا نهاده شد و ارتش به عنوان رکن اصلی قدرت در حکومت پهلوی تبدیل شد و دولت و مجلس هیچ نقشی در نیروهای نظامی کشور نداشتند و کنترل کامل ارتش در دست رضا شاه بود و ارتش پیوستگی زیادی با سلطنت داشت و مع الوصف ارتش پشتیبان حکومت پهلوی بود.

با اشغال ایران در شهریور 1320 و سقوط دولت مطلقه رضا شاه، ارتش نوینی را که او تشکیل داده بود از هم فروپاشید. با روی کار آمدن محمد رضا شاه او به عنوان فرمانده کل قوا منصوب شد و با کمک ایالات متحده آمریکا  ارتش را بازسازی و در اختیار خود گرفت. ارتش بازسازی شده در سال 1325 در مقابله با جدا سازی آذربایجان نقش مؤثری ایفاء کرد و مدتی بعد رزم آرا ریاست ستاد ارتش را بر عهده گرفت و به تقویت آن پرداخت. ارتش در این دوره تحت تأثیر گروه های گوناگون سیاسی قرار داشت و به تأثیر پذیری از فضای سیاسی کشور گروه های چون سازمان نظامی افسران حزب توده، کانون افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست پدید آمد و به گسترش نقش خود در ارتش تأکید داشتند. پس از ملی شدن صنعت نفت، دکتر مصدق به نخست وزیری رسید. اما دولت تسلطی بر عملکرد نظامیان نداشت و نظامیان به تشویق دربار به مخالفت با سیاست های دکتر مصدق می پرداختند و از این رو دکتر مصدق با در اختیار گرفتن منصب وزارت جنگ سعی می کرد سلطه ی دربار را بر ارتش کم رنگ کند و سیطره ی دولت را بر ارتش بیشتر سازد. پس از 30 تیر 1331 شاه مجبور بود با سیاست های دکتر مصدق همراهی کند و شاه مجبور شد که ریاست وزارت جنگ را به دکتر مصدق واگذار کند زیرا در آن مقطع شاه توانایی مقابله با افکار عمومی را نداشت. تلاش دکتر مصدق برای وادار کردن شاه به سلطنت و نه حکومت بود با این وجود روابط دکتر مصدق با مجلس از یک سو و با شاه از سوی دیگر به پایان راه و بن بست نزدیک می شد.

 به نظر می رسد در این دوره 12 ساله از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332، ارتش و سلطنت توانستند به موازات با یکدیگر قدرت از دست رفته را احیاء کنند و به پیوستگی قبل از شهریور 1320 برسانند. در این میان ارتش در اختلافاتی که بین دربار با دکتر مصدق وجود داشت به طرفداری و حمایت از دربار و شاه نقش بازی می کرد. دکتر مصدق برای از میان برداشتن موانع و هموار کردن مسیر دولت و برنامه های خود به پشتیبانی افکار عمومی و روندهای مسالمت آمیز متکی بود. اما مخالفین منتظر فرصت مناسب برای کودتا و توسل به نیروهای نظامی برای سرنگونی او بودند. رد پای کودتا بر ضد دکتر مصدق را می توان از اوایل زمامداری او در تیر 1330 دنبال کرد. به نظر می رسد محافل سیاسی داخلی کشور حتی پیش از

انگلیسی ها و آمریکائیها در فکر کودتا و برکناری دکتر مصدق بوده اند. وقوع کودتای 28 مرداد و نقش افسران نظامی در سرنگونی دولت دکتر مصدق بیانگر آن است که دکتر مصدق در نیل به این هدف خود برای تسلط بر ارتش ناکام مانده است. زیرا دکتر مصدق معتقد بود که ارتش باید زیر نظر و کنترل غیر نظامیان و توسط آنها اداره شود و ارتش با سرنگونی دولت دکتر مصدق و جایگزین کردن یک فرد نظامی به قدرت نمایی پرداخت. در این پژوهش سعی شده است که دوران چند ماهه دولت دکتر مصدق را که از جمله دوران مهم و حساسی از تاریخ معاصر ایران می باشد بررسی و گرایش های سیاسی افسران ارتش را در دوره دوساله دولت دکتر مصدق و تأثیرات متقابل ارتش و سیاست را مورد ارزیابی قرار دهد.

 پایان نامه حاضر در شش فصل نوشته شده که شامل یک فصل کلیات و در پنج فصل اصلی تهیه و تنظیم شده است.

 فصل اول: این فصل مربوط به فصل کلیات می باشد.

 فصل دوم: این فصل با نگاهی کوتاه به وضع نیروهای نظامی ایران در اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی اول دارد که از سه مبحث تشکیل شده است. مبحث اول نگاهی مختصر به واحدهای نظامی قبل از کودتای 1299 دارد که این واحدهای نظـامی شامل: ژاندارمری، بریگاد قزاق، بریگـاد مرکـزی و نیـروهای نظـامی بیگانگـان می باشد. در مبحث دوم نگاهی مختصر به چگونگی تشکیل و ایجاد قشون متحد الشکل که زمینه های پیدایش و تأسیس ارتش نوین را ایجاد می کند و در برگیرنده دو گرایش در ارتش، سازمان ستاد و لشکرها، تحصیلات و آموزش نظامیان، نظام وظیفه، تسلیحات و تجهیزات، منابع مالی، امنیه و نظمیه می باشد. در مبحث سوم به توضیح درباره تقویت و توسعه ارتش نوین پرداخته ایم که شامل: سازمان ستاد لشکرها، نفرات و بودجه، آموزش و تسلیحات، نیروی هوایی و دریایی، امنیه و نظمیه را در بر می گیرد.

فصل سوم: این فصل تحت عنوان نظامیان، فترت و احیای دولت مطلقه ایــران از 1320تا1330 را در بـر می گیرد که از دو مبحث تشکیل می شود. مبحث اول در مورد تهاجم روس و انگلیس به ایران و فروپاشی ارتش و نهایتاً اشغال پایتخت و کناره گیری رضا شاه از حکومت را مورد ارزیابی قرار می دهد. در مبحث دوم به ادامه بازسازی ارتش پرداخته ایم که شامل: سازمان لشکرها، ستاد و آموزش، ژاندارمری، نیروی دریایی و هوایی، مستشاران آمریکا در ایران، بحران آذربایجان، رزم‌آرا در صحنه سیاست را بررسی می کنیم.

فصل چهارم: این فصل دربردارنده سازمانهای نظامی در دوره نخست وزیری دکتر مصدق می باشد که به نخست وزیری دکتر مصدق و سازمان نظامی افسران حزب توده، کانون افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست را مورد تحلیل  قرار می دهد. البته در این فصل سعی شده است که بیشتر نقش  و عملکرد سازمان افسری حزب توده مورد بررسی قرار داده شود.

فصل پنجم: این فصل با عنوان گذاری دکتر مصدق و ارتش قصد دارد عملکرد دکتر مصدق و نحوه تصفیه ارتش و چگونگی سیطره و تسلط دکتر مصدق بر ارتش را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و به چگونگی وقایع 30 تیر ماه و 9 اسفند ماه 1331 و ماجرای توطئه، ربودن و قتل افشار طوس رئیس شهربانی را بررسی کند.

فصل ششم: که فصل پایانی پایان نامه می باشد. تحت عنوان ارتش و فروپاشی دولت دکتر مصدق نام گرفته است و به همین امر زمینه ها و دلایل فروپاشی این ساختار عظیم را دسته بندی و تحلیل خواهیم کرد که عبارت است از: ارتش و کودتا، ارتش و کودتای 25 مرداد 1332، ارتش و کودتای 28 مرداد 1332، نقش و عملکرد افسران حزب توده در کودتای 28 مرداد، نقش و عملکرد افسران طرفدار سلطنت در کودتای 28 مرداد و نقش و عملکرد افسران ناسیونالیست در کــودتای 28 مرداد، و با انجــام جمع بندی و نتیجه گیری پایان نامه به اتمام می رسد.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

در سراسر تاریخ ایران، ارتش از اهمیت سیاسی و اجتماعی بزرگی برخوردار بوده است. ارتش نوین ایران پس از کودتای سوم اسفند 1299 تشکیل شد و در دی 1300 به طور رسمی آغاز به کار کرد. واحدهای نظامی در قشون متحد الشکل ادغام شدند و تحت نظر وزارت جنگ و فرماندهی واحدی قرار گرفتند. کلیه ی واحدهای نظامی و انتظامی تا پایان سلطنت رضا شاه از حوزه ی نظارت قوه مقننه، قوه مجریه و کابینه خارج و زیر نظر مستقیم رضاشاه بودند. بدنبال اشغال ایران از طرف متفقین در سوم شهریور 1320 به فروپاشی ارتش انجامید. اما ضرورت حفظ ارتش برای دفاع از تمامیت ارضی کشور و تسلط بیگانگان به بخشی از خاک ایران باعث شد که حکومت مرکزی و سیاسی کشور به بازسازی ارتش بپردازد و محمدرضا شاه بعنوان فرمانده کل قوا، با کمک ایالات متحده ارتش را بازسازی و در اختیار خود قرار دهد. ارتش بازسازی شده در سال 1325 در مقابله با جدا سازی آذربایجان نقش مؤثری ایفا کرد و مدتی بعد رزم آرا ریاست ستاد ارتش را بر عهده گرفت و به تقویت بیشتر آن پرداخت.

 ارتش در این دوره تحت تأثیر گروه های گوناگون سیاسی قرار گرفت و به تأثیر پذیری از فضای سیاسی کشور گروه هایی چون سازمان نظامی حزب توده، سازمان افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست پدید آمد و به گسترش نقش خود درارتش تأکید داشتند. پس از ملی شدن صنعت نفت دکتر مصدق به نخست وزیری رسید اما دولت تسلطی بر عملکرد نظامیان نداشت. نظامیان به تشویق دربار به مخالفت با سیاستهای دکتر مصدق می پرداختند از این رو مصدق تصمیم گرفت با در اختیار گرفتن منصب وزارت جنگ سلطه ی دربار را بر ارتش کم رنگ کند و سیطره ی دولت را بر ارتش بیشتر کند. پس از 30 تیر مصدق آن چنان قدرت و دربار از آن چنان ضعفی برخوردار بود. تلاشهای دکتر مصدق برای وادار کردن شاه به سلطنت و نه حکومت بود با این وجود، روابط مصدق با مجلس از یک سو و با شاه از سوی دیگر به پایان راه و بن بست نزدیک می شد.

مصدق برای از میان برداشتن موانع و هموار کردن مسیر دولت و برنامه های خود به پشتیبانی افکار عمومی و روند مسالمت آمیز متکی بود. اما مخالفین منتظر فرصت مناسبی برای کودتا و توسل به نیروهای نظامی برای سرنگونی او بودند. ردپای کودتا بر ضد مصدق را می توان از اوایل زمامداری او درتیر 1330 دنبال کرد. به نظر می رسد محافل سیاسی داخلی مخالف مصدق حتی پیش از انگلیسی ها و آمریکائیها در فکر کودتا و برکناری دکتر مصدق بودند. وقوع کودتای 28 مرداد و نقش افسران نظامی در سرنگونی دولت دکتر مصدق بیان گر آن است که دکترمصدق در نیل به این هدف خود برای تسلط بر ارتش ناکام مانده است و ارتش با سرنگونی دولت دکتر مصدق و جایگزین کردن یک فرد نظامی به قدرت نمایی پرداخت.

2-1- سوالات تحقیق