وجود مال :
در جهت شروع عملیات اجرایی، قدم اول عینیت داشتن مال مورد توقیف و تعلق آن به محکوم علیه است. چرا که چنان چه مال، متعلق به محکوم علیه نباشد و هر چند در ید او باشد، قابلیت توقیف
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده:
هدف پژوهش حاضر، بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهر کرمان در سال تحصیلی 1393-1392 میباشد.این تحقیق از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از نظر روش جمع آوری و تحلیل داده ها، پژوهشی توصیفی-تحلیلی میباشد. در این پژوهش، 210 معلم جهت تکمیل پرسشنامه با روش نمونه گیری خوشه ای و نمونه گیری هدفمند از جامعه آماری(2625 معلم) انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته که دارای (48 سوال) حول 4 محور اصلی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدید های هوشمندسازی مدارس بود؛ استفاده شد. روایی ابزار سنجش، با استفاده از قضاوت 5 تن از اساتید حوزه علوم تربیتی در سطح مطلوب تعیین شد و پایایی این ابزار با روش الفای کرونباخ 95/. برآورد شد.برای تجزیه و تحلیل داده‌های این پژوهش، از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون‌های تی تک نمونه‌ای و تحلیل واریانس یک طرفه، همچنین از تحلیل سوات و محاسبهی ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی، رسم نمودار مدل و ارائه راهبرد استراتژیک) با نرمافزارSPSS18استفاده شد.به طور کلی آنچه از این تحقیق حاصل شد این بود که در کنار فرصتها و قوتهای هوشمند سازی، ضعف و تهدیدهایی نیز وجود دارد ولی مزایای آن بیش از معایبش است. با توجه به یافته های این تحقیق میتوان گفت راهبردهای هوشمندسازی مدارس بر اساس دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهرکرمان به راهبردهای محافظه کارانه نزدیک میباشد یعنی مسئولین مربوطه میتوانند با عملی کردن راهبردهای محافظهکارانهی ارائه شده در این تحقیق، تا حد زیادی نقاط قوتِ هوشمندسازی مدارس را به حداکثر و نقاط تهدید آن را به حداقل برسانند.
کلیدواژگان:نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها، تهدیدها،هوشمندسازی مدارس،مدل سوات
فهرست مطالب
چکیده.. ه
فصل اول:کلیات تحقیق
1-1. مقدمه.. 2
1-2. بیان مسأله.. 3
1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 5
1-4. اهداف تحقیق.. 7
1-4-1. هدف کلی. 7
1-4-2. اهداف جزئی. 7
1-5. سؤالات یا فرضیههای تحقیق.. 8
1-5-1.سوالات تحقیق. 8
1–6. تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات 9
1-6-1. تعاریف مفهومی اصطلاحات. 9
1-6-2. تعاریف عملیاتی مفاهیم. 10
فصل دوم:مبانی نظری و پیشینهی تحقیق
2-1. مبانی نظری.. 12
2-1-1.تاریخچه اینترنت در ایران. 12
2-1-2. یادگیری الکترونیکی. 13
2-1-2-1. شیوههای آموزش الکترونیکی. 15
2-1-2-2. انواع تعامل در یادگیری الکترونیکی. 16
2-1-2-3. چالشهای نظام آموزش الکترونیکی. 17
2-1-2-4. رویارویی با چالشها. 20
2-1-3. آموزش مجازی. 23
2-1-4-1. فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. 28
2-1-4-2. فناوری اطلاعات و سواد رایانه ای. 29
2-1-5. مدرسه هوشمند. 31
2-1-5-1. اهداف و مؤلفه های کلیدی مدارس هوشمند. 32
2-1-5-1-1. مدیریت و آموزش ـ یادگیری. 33
2-1-5-1-2. مدیریت و امور اداری. 34
2-1-5-1-3. افراد، مهارتها و مسئولیتها. 35
2-1-5-1-4. فناوری. 35
2-1-5-5. فرآیند. 35
2-1-5-1-6. سیاستها. 36
2-1- 5-2.اهمیت و ضرورت مدارس هوشمند. 36
2-1-5-3. ارکان مدرسه هوشمند:. 37
2-1-5-4. راهبردها و سیاستهای توسعه مدارس هوشمند. 38
2-1-5-5.دسته بندی مدارس هوشمند. 39
2-1-5-6. مشکلات اجرای طرح مدارس هوشمند. 40
2-1-5-7. تجهیزات هوشمندسازی مدارس. 42
2-1-5-8. تفاوت مدارس سنتی و هوشمند. 46
2-2. مدل سوات.. 48
2- 2-1. قواعد حاکم بر مدل سوات و ماتریس تحلیلی آن 49
2-3. تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از ایران 49
2-3-1. چکیده تحقیقات داخلی. 49
2-3-2. تحقیقات انجام شده در خارج از ایران. 58
2- 4. خلاصه وجمعبندی.. 72
فصل سوم:روش تحقیق
3-1. روش پژوهش.. 74
3-2. جامعه آماری.. 74
3-3. حجم نمونه و روش نمونهگیری: 74
3-4. شیوه گردآوری دادهها.. 75
3-5. ابزار گرداوری دادهها.. 75
3-6. روایی پرسشنامه.. 76
3-7. پایایی پرسشنامه.. 76
3-8. روش تجزیه و تحلیل دادهها 77
فصل چهارم:روش تجزیه وتحلیل دادهها
مقدمه.. 79
4 – 1 توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخگویان: 80
4-1-1- توزیع فراوانی معلمان بر حسب جنسیت. 80
4-1-2- توزیع فراوانی معلمان بر حسب سابقه خدمت 81
4-1-3- توزیع فراوانی معلمان بر حسب میزان تحصیلات 82
4-1-4- توزیع فراوانی معلمان بر حسب داشتن رایانه در منزل 83
4-1-5- توزیع فراوانی معلمان بر حسب ساعات استفاده از رایانه در کلاس 84
4-1-6- توزیع فراوانی معلمان بر حسب موارد مختلف استفاده از رایانه در مدرسه. 86
4-1-7- توزیع فراوانی رضایت معلمان از سطح سواد رایانهای مسئول تکنولوژی مدرسه. 87
4-1-8- توزیع فراوانی معلمان بر حسب میزان موافقت آنها با هوشمندسازی مدارس ابتدائی. 88
4-2- توصیف متغیرهای پژوهش.. 89
4-2-1- نقاط قوت هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان 89
4-2-2- فرصتهای هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان 92
4-2-3- نقاط ضعف هوشمندسازی مدار س ازدیدگاه معلمان 96
4-2-4- تهدیدهای هوشمندسازی مدارس ازدیدگاه معلمان 98
4-3- بررسی سؤالهای پژوهش.. 101
4-3-1 بررسی توزیع متغیرهای پژوهش. 101
4-3-2- بررسی سؤالهای پژوهش. 101
4-4. محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی چهار متغیر اصلی پژوهش با توجه به مدل SWOT.. 109
4-4-1- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی نقاط قوت هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 109
4-4-2- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی فرصت های فرارو در هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 110
4-4-3- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 111
4-4-4- محاسبه ضرایب اولیه، ثانویه و نهایی تهدیدهای فرارو در هوشمندسازی مدارس با توجه به مدل SWOT. 113
4-5-5- نقاط قوت هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 114
4-5-6- فرصتهای فرارو در هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 116
4-5-7- نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 117
4-5-8- تهدیدهای فرارو در هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان ابتدائی شهر کرمان، بر اساس اولویت چیست؟. 119
4-6.بر اساس مدل سوات، چه استراتژی(راهبردی) را می توان برای هوشمندسازی مدارس، پیشنهاد داد؟ 120
فصل پنجم:خلاصه ونتیجهگیری
5-1. بحث و نتیجه گیری ازیافته ها 127
5-1-1.ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخگویان. 127
5-1-1-1.جنسیت. 127
5-1-1-2.سابقه خدمت. 127
5-1-1-3.میزان تحصیلات. 127
5-1-1-4.برخورداری ازرایانه درمنزل. 128
5-1-1-5. ساعات استفاده از رایانه درکلاس. 128
5-1-1-6. موارد مختلف استفاده از رایانه در مدرسه. 128
5-1-1-7.رضایت ازسطح سواد رایانه ای مسئول تکنولوژی 129
5-1-1-8.میزان موافقت با هوشمندسازی مدارس… 129
5-1-2.پرسشهای پژوهش.. 129
5-1-2-1. پرسش اول. 129
5-1-2-2. پرسش دوم. 131
5-1-2-3.پرسش سوم. 132
5-1-2-4 .پرسش چهارم. 133
5-1-2-5.پرسش پنجم. 134
5-1-2-7.پرسش هفتم. 135
5-1-2-8. پرسش هشتم. 135
5-2.راهبردها.. 136
5-4. نتیجه گیری کلی.. 139
5-5.پیشنهاد پژوهشی.. 140
5-6.پیشنهاد کاربردی.. 141
5-7.محدودیتها.. 142
منابع فارسی.. 143
پیوست شماره 1 (پرسشنامه).. 149
پیوست شماره 2 (پایایی).. 159
2-2. پایایی نقاط قوت.. 162
2-3. پایایی فرصت ها.. 164
2-4. پایایی نقاط ضعف.. 165
2-5.پایایی تهدیدها.. 166
مقدمه
نگاهی گذرا به تحولات در عصرهای مختلف نشان می دهد، ارتباط نظامهای آموزشی در هر عصر با دگرگونی های آن عصر مرتبط بوده است. گذشتن از نظام آموزش های مکتب خانه ای در عصر کشاورزی، عبور از آموزش ارتباطات و فردگرایی، بیانگر تغییرات خواسته و ناخواسته در آموزش است چرا که نظام آموزشی هر عصر باید پاسخگوی نیازهای آموزشی آن عصر باشد (محمدی، 1388).
در عصر ما، که عصر انقلاب اطلاعات نامیده می شود، به کارگیری ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات راهکارهای نوینی را در بهبود و توسعه نظام آموزشی ارائه نموده که از نتایج آن استقرار مدارس هوشمند است. با پیدایش مدارس هوشمند در کشورهای پیشرفته مانند انگلستان و آمریکا از اوایل دهه 1960، فرصتهای جدیدی برای یادگیرندگان محروم از تحصیل فراهم شد تا دانش آموزان مدارس روستایی یا برون شهری بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی معلم و به صورت اینترنتی فرآیند یادگیری را طی کنند.
نخستین مدرسه به صورت هوشمند در مالزی تأسیس شد و در واقع باید مالزی را مبتکر این طرح دانست. تجربه ی راه اندازی و اداره مدارس هوشمند در کشور ما برگرفته از نظام آموزش مالزی، به سال 1382 باز می گردد یعنی هنگامی که اولین دبیرستان غیرانتفاعی هوشمند (شهید آقایی)، در ایران تأسیس شد و در حال حاضر، اجرای طرح در بسیاری از دبیرستانها و مدارس ابتدایی شهرهای ایران توسعه یافته است.
با توجه به مطالبی که در قسمت های بعدی تحقیق آورده می شود و به برشماری ضرورت های ایجاد مدارس هوشمند می پردازد. هنوز تردید داشتن عده ای از معلمان و والدین در مؤثر بودن آن و همچنین مشکلاتی که در اجرای این طرح در کشور ما وجود دارد، ضرورت تحقیقات بیشتری را در این زمینه ایجاب می کند تا از تأثیراتی که هوشمندسازی در فرایند آموزش باقی می گذارد آگاه شده و با نگاه واقع بینانه تری به این مدارس نگریسته شود. در این تحقیق به بیان نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهر کرمان پرداخته تا زمینهای باشد که با دید واقع بینانه تری به این مدارس نگریسته و بتوانیم ضمن شناسایی ضعفها، آنها را اصلاح کرده و به تقویت قوتها بپردازیم.
1-2. بیان مسأله
مدرسه هوشمند، سازمانی است آموزشی با موجودیت فیزیکی و حقیقی که در آن دانش آموزان به شکل نوین آموزش خواهند دید (ناصری و مشهدیان، 1390). هدف، ایجاد یک ساختار منطقی و مناسب برای تلقین فناوری اطلاعات و ارتباطات و محتوای دروس به صورت هوشمند است به نحوی که فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت اساسی، مبنای یادگیری قرار می گیرد (شهامت و همکاران، 1371). در تعریف مدارس هوشمند ایران چنین آمده است: مدارس توسعه یافتهای هستند که برای انتقال مفاهیم سنتی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک می گیرند. این ابزارها شامل: برنامههای رایانه ای از جمله نرم افزاهای کاربردی نظیر اسلاید (پاورپوینت)، واژه نگار و صفحات گسترده و امکانات اینترنتی است (زمانی و همکاران، 1384).
یکی از مفاهیم بکار رفته در تعاریف مدارس هوشمند، فناوری اطلاعات می باشد که عبارت است از گردآوری، انتخاب، پردازش، ذخیره سازی و کاربرد اطلاعات در زمینه های مورد نظر و انتقال آنها از طریق کامپیوترهای چند رسانهای به طوری که حاصل آن طراحی، انتخاب مواد آموزشی (دروس) و مدیریت فرایند یاددهی- یادگیری به صورت شبکه ای از یادگیرندگان، یاددهندگان، کارشناسان ، فنسالاران رایانه میباشد و نوع فضای آموزشی فناوری اطلاعات، پویا، زمان واقعی و مشارکتی است (ابراهیم زاده، 1385).
هم اکنون محور توسعه آموزش های الکترونیکی در اکثر کشورهای جهان، آموزش های مجازی می باشد. با توجه به حجم گسترده تقاضا برای آموزش از یک سو و ناتوانی نظام کنونی در پاسخگویی به آن و همچنین قابلیت های فراوان روش های نوین آموزش الکترونیکی از سوی دیگر، ایجاد و توسعه سیستم های آموزش الکترونیکی به امری ضروری و مهم بدل گردیده است (میرزایی و شعبانی نیا، 1392).
با توجه به عصر حاضر، که عصر انفجار اطلاعات و به روز بودن دانش است و حجم تقاضا برای آموزش گسترده شده و از طرف دیگر قابلیت های فراوان روش های نوین آموزش الکترونیکی نظرها را از آموزش سنتی به آموزش الکترونیکی کشیده، آموزش الکترونیکی هر چند مزیت های فراوان دارد ولی هنوز ایجاد آن در جامعه ما با کمبودها و مشکلاتی همراه است.
تحقیقات زیادی در حوزه آموزش و یادگیری الکترونیکی و هوشمند سازی مدارس انجام شده است (نقیب زاده، 1384/ ملینکس، 1380/ مهرمحمدی و ذوقی، 1383/ جلالی و حداد،1384/ علیزاده، 1385/ امام جمعه و ملایی نژاد و جزوی، 1386/ نادری و زاهدی، 1389/ نیرومند و بحت آوری، 1390) در پژوهش های خود به برشماری مزایای مدارس هوشمند و ضرورت به کارگیری آن پرداخته اند (اسفیجانی، 1381/ شواخی، 1382/ اسلامی و صدری ارجامی، 1383/ جلالی، 1384/ شهباز و سلیم آبادی، 1385/ جهانبخش و صالحی و کاشانی، 1386/ زمانی و عظیمی و محمودی و همکاران، 1387/ زمانی و همکاران، 1389/ علی نژاد، 1390 و1391/ رضاییراد و همکاران، 1391) در پژوهشهای خود، ضمن بیان نقاط قوت و فرصتهای مدارس هوشمند از ضعفها و کمبودهای این مدارس سخن گفته و به ارائه راهکارهایی برای اصلاح ضعفها پرداخته اند همزمان با آن کم وبیش تقاضاهایی از طرف معلمان طرح می شود امابااین وجود تردیدهایی درزمینه گسترش وتوسعه آن نیز از سوی معلمان دراطراف کشور وجودداردبرای معلمان این سؤال پیش می آیدکه آیامدرسه هوشمند باعث تسهیل یادگیری می شود؟ آیا ارتباط اجتماعی دانش اموزان راتقویت میکند یا تضعیف؟ آیا مهارتهای لازم برای استفاده ازمدارس هوشمند را دارند
ازسوی معلمان این سؤال ایجاد می شود که آیا یادگیری از طریق وسایل الکترونیکی، بهتر صورت خواهد گرفت یا خیر؟.
به طور کلی میتوان گفت استفاده از مدارس هوشمند هنوز جای سؤال و بررسی دارد و علیرغم پژوهشهای انجام شده، پژوهشهای بیشتری را می طلبد. حال سؤال اساسی این پژوهش این است: نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان که از نزدیک با این پدیده درگیر هستند؛ چیست؟ آیا آنها با هوشمندسازی مدارس موافقند؟
1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه به دلایل مختلف ازجمله رشد فناوریهای رایانهای، انفجار دانش و نیاز به روز بودن آن، دیگر آموزش سنتی نمیتواند آنچنان کارایی داشته باشد بنابراین نظرها به سوی آموزش الکترونیکی و مدارس هوشمند معطوف گردیده است. لذا این پژوهش به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاه معلمان مقطع ابتدایی شهرکرمان میپردازد.
از آنجا که مدارس کنونی، توانایی ارتقاءِ یادگیری دانشآموزان برای ایفای نقش مفیدتر را ندارند لذا برای تربیت دانشآموزان مستعدتر برای زندگی منطقی، مدارس نیاز به تغییر دارند. مدارس باید شرایطی را که بچهها در آن زندگی میکنند و مشغول به کار میشوند در نظر بگیرند و آموزشهای خود را متناسب با نیازهای جامعه عرضه کنند(مرکز هدایت آموزشی، 1992). امروزه به علت رشد فناوریهای رایانهای، سرعت نقل و انتقالات اطلاعاتی و مسئله انفجار دانش اطلاعات به سهولت و سرعت میتواند در اختیار همگان، قرار گیرد. تفاوت این امر بالارفتن سطح دانش متعارف دانشآموزان است که هماهنگی با دورههای آموزشی را به هم میزند. در چنین شرایطی استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و انفورماتیکی در مدارس هوشمند، امکان به روز کردن اطلاعات علمی و ارتقاء معلمان و تدریس ایشان را فراهم میآورد(افضل خانی و قدس، 1390).
در کشورهای در حال توسعه، مدارس هوشمند به صورت حضوری برای جبران برخی از عقب ماندگیها نظیر شیوههای ناکارآمد تدریس سنتی معلم محوری، کمبود کتابهای درسی غنی و روزآمد، فقر سواد اطلاعاتی و رایانهای معلمان و دانشآموزان، نیازهای روزافزون بازار کار به نیرویانسانی کارآمد و مجهز به سواد فناوری در حال شکل گیری و توسعه است(زمانی و همکاران، 1389 ).
جامعه اطلاعاتی آینده، نیازمند افرادی است که بتوانند فناوری اطلاعات را خلاقانه در جهت رشد و توسعه به کار برند در این عصر بی بهره ماندن از دانش، بینش و مهارتهای به روز، به بیکاری نابرابری اجتماعی و در نتیجه پیدایی نارضایتی و تنش میانجامد و بنابراین در این دوره بیش از هر زمان دیگر جوامع انسانی نیازمند توسعه انسانی میباشد( مشایخ، 1390).
واقعیتها نشان میدهند که استفاده از فناوریهای نوین در قرن 21، تاثیر عمیقی در زندگی اجتماعی انسان خواهد داشت یقیناً آموزش و پرورش نیز از این تغییرات مستثنی نخواهد بود. تحقیقات در آموزش این مطلب را بیان میکند که فناوری اطلاعات به شکلی عمده در نظام آموزشی منظم استفاده شده است( دلوز، 1380).
با توجه به کاربرد وسیع اینترنت، نیازهای آموزشی فارغالتحصیلان مدارس، دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز طبعاً متفاوت شده و باید مهارتهای لازم در این خصوص را فرا گیرند (احمدی و ویرجینیاری، 1382) با توجه به دلایل بالا که ضرورت ایجاد مدارس هوشمند را بیان می کندهنوز تردید داشتن عدهای از معلمان و والدین در موثر بودن آن، و همچنین مشکلاتی که در اجرای این طرح در کشور ما وجود دارد از جمله مشکلات پیش روی مدارس هوشمند است.
(صدری ارحامی، 1383) مسائل فرهنگی را به عنوان عامل مشکل ساز در اجرای طرح یادگیری الکترونیکی میداند. مسائلی از قبیل مقابله و مخالفت افراد در استفاده از روشهای نوین در برابر روشهای سنتی آموزش، وجود مشکلات خاص یادگیری الکترونیکی شامل: بستر مخابراتی در ایران، عدم وجود نرمافزار آموزشی مناسب و هزینه سخت افزاری مناسب میتواند پیاده سازی طرح را با مشکل روبرو کند.
مهمترین شرط پیشرفت در هر زمینه، شناخت مشکلات وکمبودها و برنامه ریزی برای مقابله با آنهاست. تغییر شرایط نامناسب آموزشی و الکترونیکی در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. از این رو مقاله حاضر به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمندسازی مدارس میپردازد. نتایج به دست آمده در جهت برنامه ریزی آینده و اجرای بهتر طرح به مسئولین و دست اندرکاران آموزشی،کمک خواهدکرد و از آنجا که مدارس هوشمند در ایران نوپا هستند، برای گسترش و فعالیت بهتر آنها لازم است نقاط قوت و فرصتهای آن شناخته شده تا انگیزه برای فراگیرشدن فراهم شود. با شناسایی فرصتها و قوتها مدیران سعی خواهندکرد تا با الگوگیری از این مدارس،کلاس های خود را به فناوری مجهز نمایند. در ضمن اینکه با تجهیز مدارس،مرزهای دانش ازکتابهای درسی فراتررفته و شیوههای تدریس و یادگیری از حفظیات و به خاطرسپاری محض به تفکر انتقادی و ارزیابی منابع اطلاعاتی گسترش خواهد یافت. نتایج به دست آمده از این پژوهش به مسئولان آموزش و پرورش کمک خواهدکرد تاضمن شناسایی وضعیت این مدارس، درپی رفع نقاط ضعف آنها باشند و با برنامه ریزی صحیح و مطلع شدن از دیدگاه معلمان و دانش آموزان، تهدیدها را به فرصتها تبدیل کنند. از سوی دیگر، تأسیس مدارس هوشمند هزینه بر است و لازم است هرگونه سرمایهگذاری در این مورد سنجیده و حساب شده و با توجه به نتایج پژوهش انجام گیرد تا از صرف زمان و هدردادن هزینهها جلوگیری شود.
بنابراین وجود این قبیل مسائل و مشکلات، ضرورت تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه را ایجاب میکند تا از تأثیری که این مدارس در فرایند آموزش باقی میگذارند آگاه شده و با نگاه واقع بینانهتری به این مدارس نگریسته تا بتوانیم ضعفها را اصلاح و قوتها را تقویت کنیم.
1-4. اهداف تحقیق
1-4-1. هدف کلی
بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای هوشمند سازی مدارس ابتدایی کرمان از دیدگاه معلمان.
1-4-2. اهداف جزئی
در این راستا اهداف جزئی زیر برای رسیدن به هدف کلی پژوهش مطرح میشوند
بررسی نقاط قوت هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
بررسی نقاط ضعف هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
بررسی فرصتهای هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
بررسی تهدیدهای هوشمند سازی مدارس ابتدایی از دیدگاه معلمان شهر کرمان.
1-5. سؤالات یا فرضیههای تحقیق
1-5-1.سوالات تحقیق
توجه به سوالهای این پژوهش که در راستای دستیابی به اهداف پژوهش مطرح گردیده به شرح زیر است
1- نقاط ضعف هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟
2-. نقاط قوت هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟
3-. تهدیدهای هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلم چیست؟
4- فرصتهای هوشمند سازی مدارس از دیدگاه معلمان چیست؟
5- آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد نقاط قوت هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟
6-آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد نقاط ضعف هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟
7- آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد فرصتهای هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟
8- آیا نظر معلمان مرد و زن ابتدائی شهرکرمان در مورد تهدیدهای هوشمندسازی مدارس، متفاوت است؟
پایان نامه مهارت خودآگاهی/:عوامل مؤثر در رشد خودآگاهی
عوامل مؤثر در رشد خودآگاهی
پذیرش خود: به طوری که خودمان، نقاط ضعف و قوتمان و در مجموع آنجه هستیم را بپذیریم. یکی از عوامل مؤثر در پذیرش خود، پذیرفتن اشتباهی است که از ما سر می زند و سپس بخشش خوداست. (سازمان بهداشت جهانی 2000، ترجمه. فتحی و همکاران، 1386) .
پذیرش دیگران: مهمترین عامل در نپذیرفتن دیگران، ناتوانی ما در پذیرش تفاوتهای بین فردی مان است. اگر بپذیریم هرفرد، انسانی منحصر به فرد و هریک از ما در برخی موارد به دیگران شبیه هستیم و در برخی موارد متفاوت، شناخت و پذیرش آن به خودآگاهی ما کمک می کند (میرخشتی ،1375).
2-4-1 مسئولیت پذیری:
بدیهی است بهترین کسی که می تواند برای ما تصمیم گیری نماید، خود ما هستیم. اگر دیگران به جای ما تصمیم بگیرند، در واقع مسئولیت کارمان را نپذیرفته ایم، ترس از شکست نباید مانعی برای قبول مسئولیت باشد، این کار به خودآگاهی ما کمک می کند (باقریان نژاد، 1386) .
2-5 اهمیت خودآگاهی در روابط زوجین
عدم خودآگاهی زوجین و حتی یکی از آنها می تواند باعث مشکلاتی در روابط آنها شود. هرچه طرفین بیشتر سعی کنند خود را همانگونه که هستند بشناسند از زندگی لذت بیشتری خواهند برد. زوجین با خود آگاهی می توانند به این باور برسند که هر انسانی دارای نقاط قوت و ضعف می باشد، به همین دلیل از همسر خود این انتظار را ندارد که فرد کامل و بی عیب و نقصی باشد. عدم خودآگاهی در زوجین منجر به انتظارات و توقعات بیش از حد، کمال گرایی و غرور خواهد شد ( آقازاده، 1386 ) .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فهرست مطالب 6
فهرست شکل ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7
فهرست جداول …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11
چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
پیش گفتار …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13
فصل اول 13
1-1 مقدمه. 14
1-2 شناسایی آلاینده فنلی.. 14
1-3 روش های حذف فنل.. 16
1-3-1 جذب سطحی.. 17
1-3-2 رزین‌های تبادل یونی.. 18
1-3-3 انعقاد الکتریکی.. 19
1-3-4 فرآیندهای اکسیداسیون پیشرفته. 19
1-3-5 استفاده از سیال فوق بحرانی CO2. 20
1-3-6 استفاده از اشعه UV.. 21
1-3-7 روشهای بیولوژیکی.. 22
1-3-8 فرآیندهای غشایی.. 24
فصل دوم 31
2-1مقدمه 32
2-1-1 بیوراکتور غشایی.. 32
2-2 بررسی پژوهشهای صورت پذیرفته در زمینه حذف فنل توسط بیوراکتور 33
فصل سوم 41
3-1 دینامیک سیالات محاسباتی.. 42
3-2 تشریح فرآیند 42
3-3 فرضیات 43
3-4 معادلات برای درون الیاف 45
3-5 معادلات برای غشاء 46
3-6 معادلات برای پوسته. 47
3-7 مکانیزم واکنش 48
3-8 معادله حاکم بر تانک خوراک 49
3-9 معادله حاکم بر تانک سلولی 49
فصل چهارم 50
4-1 مقدمه. 51
4-2 نحوه انجام شبیه سازی به کمک نرم افزار . 51
فصل پنجم 59
5- 1 مقدمه 60
5-2 توزیع غلظت 60
5-2-1 توزیع غلظت درون الیاف.. 60
5-2-2 توزیع غلظت در پوسته. 61
5-3 توزیع سرعت 62
5-3-1 توزیع سرعت درون الیاف.. 62
5-3-2 توزیع سرعت درون پوسته. 63
5-4 تأثیر شرایط عملیاتی بر بازدهی حذف فنل 64
5-4-1 تأثیر غلظت اولیه. 65
5-4-2 تأثیر دبی جریان فاز سلولی.. 65
5-4-3 تأثیر شعاع خارجی غشاء. 66
5-4-4 تأثیر شعاع داخلی غشاء. 67
فصل ششم 68
6-1 نتیجه گیری 69
6-2 پیشنهادات 69
مراجع 70
فهرست شکل ها
شکل 1‑1واکنش رزین‌های تبادل یونی[19] 18
شکل 1‑2 اکسیدکننده های متداول. 20
شکل 1‑3 شماتیک فرآیند استخراج فوق بحرانی[30] 21
شکل 1‑4 فرآیند حذف توسط اشعه فرابنفش[37] 22
شکل 1‑5 واکنش ناشی از اشعه فرابنفش[40] 22
شکل 1‑6 شماتیک فرآیندهای بیولوژیکی[43] 23
شکل 1‑7 مقایسه سرعت واکنش: الف) وجود ممانعت کننده سوبسترا ب) عدم وجود ممانعت کننده [45] 24
شکل 1‑8 شماتیک فرآیند تراوش تبخیری[46] 25
شکل 1‑9 شماتیک فرآیند غشاهای مایع[52] 26
شکل 1‑10 اندازه حفرات غشاء[4] 27
شکل 1‑11شماتیک فرآیند حذف فنل توسط نانو فیلتراسیون[53] 27
شکل 1‑12 الف) بیوراکتور غشایی جریان جانبی ب) بیوراکتور غشایی غوطه‌ور[54] 28
شکل 2‑1بیوراکتورغشایی[55] 32
شکل 2‑2 شماتیک بیوراکتور دوفازی[58] 34
شکل 2‑3 شماتیک فرآیند بیوراکتورغشایی لوله ای[59] 35
شکل 2‑4 ترکیب بیوراکتور و فرآیند اسمز رو به جلو] [60] 36
شکل 2‑5 شماتیک راکتور مورد استفاده توسط ال-ناس[61] 37
شکل 2‑6 بیوراکتور غشاء مایع محافظت شده[62] 38
شکل 2‑7 شماتیک مدول غشایی استفاده‌شده توسط تریوانس و همکاران [63] 39
شکل 2‑8 شماتیک فرآیند مورد استفاده شن و همکاران[65] 40
شکل 3‑1 فرآیند حذف فنل توسط تماس دهنده غشایی بیولوژیکی[68] 43
شکل 3‑2 طول توسعه یافتگی درون کانال[70] 45
شکل 4‑1 انتخاب معادلات… 52
شکل 4‑2 شرایط مرزی در محیط نرم افزار. 53
شکل 4‑3 شماره گذاری مرزها 54
شکل 4‑4 تعریف ضریب نفوذ و معادله سرعت در سمت الیاف… 55
شکل 4‑5 تعریف ضریب نفوذ غشاء. 55
شکل 4‑6 تعریف ضریب نفوذ و معادله سرعت در سمت پوسته. 56
شکل 4‑7 مش بهینه. 57
شکل 4‑8 بررسی تغییرات غلظت فنل خروجی از الیاف با تعداد المان های مش…. 57
شکل 4‑9 تعیین طول گام و زمان فرآیند. 58
شکل 5‑1 توزیع غلظت درون الیاف در زمان 25 ساعت… 60
شکل 5‑2 توزیع غلظت درون پوسته در زمان 25 ساعت… 61
شکل 5‑3 توزیع سرعت درون الیاف… 62
شکل 5‑4 توزیع سرعت درون پوسته. 63
شکل 5‑5 تأثیر غلظت اولیه فنل بر بازدهی حذف فنل.. 65
5‑6 تأثیر دبی فاز سلولی بر بازدهی حذف فنل.. 66
شکل 5‑7 اثر افزایش شعاع خارجی غشاء بر بازدهی حذف… 66
شکل 5‑8 اثر شعاع داخلی غشاء بر بازدهی حذف فنل.. 67
فهرست جداول
جدول 1‑1 میزان فنل در پساب صنایع مختلف [4] 15
جدول 1‑2 مشخصات فیزیکی و شیمیایی فنل[9] 16
جدول 1‑3 مزایا و معایب روش های حذف… 30
چکیده
تاکنون روش های زیادی برای حذف فنل از پساب ارائه شده که از بین آنها، فرآیند بیوراکتور غشایی در یک دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از تماس دهنده غشاء الیاف توخالی در این فرآیند، برای جلوگیری از تماس مستقیم دو فاز و افزایش نسبت سطح به حجم است. در پروژه حاضر به مدل سازی و شبیه سازی حذف فنل از پساب با بکارگیری این تماس دهنده پرداخته شده است. همچنین اثر پارامترهایی همچون دبی فازها، غلظت اولیه، طول غشاء و شعاع داخلی و خارجی غشاء بر بازدهی حذف فنل از پساب مورد بررسی قرار گرفته است.
دستگاه معادلات دیفرانسیل پاره ای ارائه شده در مدل همراه با شرایط مرزی آن بوسیله ی شبیه سازی توسط نرم افزار COMSOL، به روش المان محدود حل شده اند. نتایج حاصل از شبیه سازی با داده های تجربی موجود مقایسه گردیده و انطباق نسبتا مناسبی مشاهده شده است. با افزایش غلظت اولیه، بازدهی حذف فنل کاهش می یابد. افزایش دبی فاز سلولی، بازدهی حذف فنل را اندکی افزایش می دهد. همچنین افزایش طول غشاء تا حدودی سبب بهبود بازدهی حذف می شود. با افزایش تعداد الیاف غشاء درون تماس دهنده بازدهی ابتدا افزایش و سپس کاهش می یابد.
واژه های کلیدی: بیوراکتور غشایی، تماس دهنده غشایی الیاف توخالی، مدل سازی، شبیه سازی، فنل
پیش گفتار
با افزایش جمعیت و گسترش روزافزون کارخانجات صنعتی، میزان مصرف آب در سطح جهان افزایش یافته است. با توجه به کمبود آب آشامیدنی در دسترس، یکی از راه های تامین آب، استفاده مجدد از آب های سطحی و پساب ها است. اما به علت وجود مواد آلاینده و سمی در پساب ها، نمی توان از آن ها بطور مستقیم استفاده کرد. فنل یکی از آلاینده های بسیار خطرناک است که در پساب خروجی صنایع مختلفی از جمله پالایشگاه های نفت و کارخانجات پتروشیمی، رزین و پلاستیک، پارچه و کاغذ وجود دارد. روش های زیادی برای حذف فنل ارائه شده است اما بسته به غلظت و میزان آن، از هر کدام از روش ها در جای خود استفاده می شود.
بیوراکتورغشایی، روشی جدید برای حذف فنل از پساب ها به شمار می آید. در این فرآیند از تماس دهنده غشایی الیاف توخالی برای جلوگیری از ممانعت کنندگی فنل، تماس مستقیم دو فاز، تولید کف و طغیان و تشکیل امولسیون استفاده می شود. همچنین تماس دهنده های غشایی الیاف توخالی به علت فشردگی و نسبت سطح به حجم بالایی که دارند، می توانند ضمن ارائه کارایی مناسب، صرفه جویی قابل توجهی در وزن دستگاه ها و همچنین فضای موردنیاز ایجاد کنند. این روش در مواردی که نسبت حلال به خوراک خیلی بالا یا خیلی پایین باشد مفید است. در حقیقت در بیوراکتورغشایی، مزایای بیوراکتور و فناوری غشایی با یکدیگر ترکیب شده اند.
با در نظر گرفتن ویژگی های فرآیند بیوراکتورغشایی در مقایسه با سایر روش ها جداسازی، در پروژه حاضر به مدل سازی و شبیه سازی حذف فنل از پساب توسط بیوراکتورغشایی پرداخته می شود، تا شناخت بهتری از عملکرد آن حاصل گردد.
در فصل اول از پروژه حاضر، ابتدا کلیاتی راجع به فنل و مضرات آن، روش های حذف و جداسازی آن، مزایا و معایب هر یک از آن ها و سینتیک واکنش های بیولوژیکی اشاره می شود.
در فصل دوم ابتدا فرآیند بیوراکتورغشایی به اختصار معرفی می شود و در ادامه به بررسی پژوهش های انجام شده در زمینه حذف فنل از پساب توسط بیوراکتور و نتایج آن ها پرداخته می شود.
در فصل سوم، مدل سازی فرآیند و معادلات حاکم بر هر سه قسمت درون الیاف، غشاء و پوسته و همچنین تانک ها، به همراه شرایط مرزی مناسب آن ها ارائه می شود.
در فصل چهارم، ابتدا نرم افزار COMSOL معرفی شده و سپس مراحل انجام شبیه سازی و پیاده سازی معادلات حاکم بر فرآیند به همراه شرایط مرزی آن ها در نرم افزار، گام به گام توضیح داده می شود.
در فصل پنجم، نتایج حاصل از شبیه سازی با داده های تجربی حاصل از آزمایشات مقایسه می گردد. همچنین در انتهای فصل، اثر تغییر پارامترهای مختلف بر بازدهی حذف فنل بررسی می گردد.
در فصل ششم نیز جمع بندی از نتایج انجام شده و پیشنهادهایی برای مطالعات آینده ارائه می گردد.
فصل اول
حذف فنل از پساب
1-1 مقدمه
کمبود میزان آب آشامیدنی در دسترس و افزایش روزافزون گازهای گلخانه‌ای در جو زمین، سبب شده تا دانشمندان و پژوهشگران به دنبال راه‌حلی اساسی برای رفع این مشکل باشند؛ زیرا این گازها موجب افزایش دمای سطح زمین و به‌تبع آن، آب شدن یخچال‌های طبیعی و تبخیر آب‌های سطحی خواهند شد.
با توجه به کمبود آب آشامیدنی، محققان در تلاش هستند که برای آبیاری زمینهای کشاورزی یا در کارخانه‌های صنعتی از پساب های موجود استفاده کنند. اما نمی‌توان از فاضلاب‌ها به‌طور مستقیم استفاده کرد زیرا برخی از آنها حاوی مواد سمی، خطرناک و مضر برای سلامتی انسان ها و محیط زیست هستند. همچنین بعضی از پساب‌ها را نمی‌توان مستقیماً دفن و یا وارد محیط‌زیست کرد، خصوصاً پساب مربوط به بیمارستان‌ها، کارخانه‌های مواد شیمیایی و تسلیحات نظامی و شیمیایی زیرا میزان آلاینده‌های موجود در این پساب بسیار بالاست. با این تفاسیر قبل از استفاده، بایستی تصفیه بر روی آن ها انجام شود و مواد آلاینده، میکروب‌ها و مواد مضر آن ها از بین برود. اما بسته به نوع و کیفیت پساب، روشهای مختلفی ارائه‌شده است که در این فصل به برخی از آن ها اشاره خواهد شد.
1-2 شناسایی آلاینده فنلی
فنل و ترکیبات فنلی جزء مواد آلی بسیار پایدار بوده و از آلاینده‌های متداول منابع آبی می‌باشند. این ترکیبات بطور طبیعی از قطران زغال‌سنگ و تقطیر بنزین و به‌صورت مصنوعی در اثر حرارت دادن سولفات بنزن سدیمی با سود آبدار در فشار بالا تولید میشوند[]. به‌طورمعمول، سالانه حدود 6 میلیون تن فنل در سراسر جهان تولید میشود[2]. فنل و مشتقاتش در فاضلاب‌های صنایع مختلفی از قبیل پالایشگاه‌های نفت، کوره‌های زغال‌سنگ، کک سازی‌ها، کارخانه‌های پتروشیمی[2]، رزین و پلاستیک، کارخانه‌های پارچه و چرم، کاغذ و خمیرکاغذ، فرآیندهای ریخته‌گری و
دکتر سید محسن موسوی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات……………………………. 12
1-1-مقدّمه……………………………. 13
1-1-1-طرح مسأله…………………………… 15
1-1-2-سؤالات پژوهش………………………………. 16
1-1-2-1- سؤال اصلی…………………………… 16
1-1-2-2-سؤالات فرعی…………………………….. 16
1-1-3- فرضیه های پژوهش…………………………… 17
1-1-4- اهداف پژوهش………………………………. 17
1-1-5- حدود پژوهش………………………………. 17
1-1-6-روششناسی پژوهش………………………………. 17
1-1-7-محدودیتهای پژوهش………………………………. 18
1-1-8-پیشینه پژوهش………………………………. 18
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق……………………………… 21
2-1- بخش اول: بررسی مفاهیم نظری ……………………………22
2-1-1-معناشناسی حدیث……………………………… 22
2-1-2-اهمیت حدیث و ضرورت حدیث پژوهی…………………….. 23
2-1-3- انواع علوم حدیث……………………………… 24
2-1-3-5-1-4-مختلف الحدیث (علاج الحدیث)…………………………… 14
2-1-4- اهمیت مختلف الحدیث…………………………… 25
2-1-4- هدف مهم در نگارش مختلف الحدیث…………………………… 26
2-1-4- تدوین مختلف الحدیث ……………………………27
2-1-4- تعارض………………………………. 29
2-1-4- بخش دوم: زندگینامه علامه مجلسی (ره)………………………. 30
2-1-4-1-تولد……………………………. 31
2-1-4-2- خاندان…………………………….. 31
2-1-4-3- استادان…………………………….. 32
2-1-4-4-شاگردان…………………………….. 32
2-1-4-5-مجلسی و گرایش به علوم نقلی…………………………….. 33
2-1-4-6- آثار مجلسی…………………………….. 34
2-1-4-7-وفات……………………………… 36
2-1-5- کتاب مرآة العقول…………………………….. 37
2-1-5-1- انگیزهی تألیف……………………………… 37
2-1-5-2- روش تألیف……………………………… 37
2-1-5-3- موضوعات ابواب فقهی مرآة العقول……………………. 38
فصل سوم: بخش اول…………………………… 30
3-1-تعارض و راههای حلّ آن…………………………….. 40
3-1-1-اختلاف و تعارض اخبار ……………………………41
3-1-2-عوامل پیدایش تعارض………………………………. 42
3-1-2-1- عوامل بیرونی…………………………….. 42
3-1-2-2- عوامل درونی…………………………….. 42
3-1-3- عوامل تعارض و اختلاف در بیان امام علی(ع)……….. 43
3-1-4-عوامل تعارض اخبار از دیدگاه محققان………………… 45
3-1-5- عوامل تحقق تعارض……………………………47
3-1-5-1- یقینی نبودن ادلّهی تعارض………………………………. 47
3-1-5-2- وحدت موضوع……………………………. 48
3-1-5-3- حجیّت داشتن دو دلیل…………………………….. 48
3-1-6-شیوههای حلّ تعارض…………………………… 49
3-1-6-1- روش جمع…………………………… 49
3-1-6-1-1-جمع عرفی (دلالی، مقبول)…………………………… 49
3-1-6-1-2-جمع تبرّعی(عقلی)…………………………… 50
3-1-6-2- روش ترجیح…………………………….. 50
3-1-6-2-1-مرجّحات منصوصه و غیر منصوصه…………………… 51
3-1-6-2-2-مرجّحات صدوری، جهتی، مضمونی…………………… 51
3-1-6-2-3- ترجیح به اعتبار سند و متن روایات………………… 51
3-1-6-3-روش تخییر و توقّف……………………………… 52
فصل سوم: بخش دوّم…………………………… 53
3-2-علامه مجلسی و روشهای حلّ تعارض در روایات مرآة العقول……… 54
3-2-1- اعتقاد مجلسی به عدم تعارض واقعی در روایات………………. 54
3-2-2- روشهای مجلسی در کشف روایات متعارض………………………. 56
3-2-2-1- حمل بر تقیه……………………………. 56
3-2-2-1-1-«تقیه» از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت…………………….. 58
3-2-2-1-2- تقیّه در زمان معصومان (علیهم السلام)…………………………… 58
3-2-2-1-3-انواع تقیه……………………………. 59
3-2-2-1-4-نمونههای تقیه در کتاب مرآة العقول…………………………… 64
3-2-2-1-4-1-کیفیت زیارت قبر مؤمنین…………………………….. 64
3-2-2-1-4-2-همسفره شدن با مجوس………………………………. 66
3-2-2-1-4-3-دیهی قتل خطایی…………………………….. 67
3-2-2-1-4-4-آنچه موجب حد تازیانه میشود……………………………. 68
3-2-2-1-4-5-میزان مال مسروقه در اجرای حد سرقت………………….. 70
3-2-2-1-4-6-آنچه سبب وقوع و عدم وقوع طلاق میشود……………… 72
3-2-2-1-4-7-موارد ایجاب نگه داشتن عدهی کامل……………………….. 73
3-2-2-1-4-8-حکم زنی که بدون آمیزش، شوهرش را از دست میدهد……… 74
3-2-2-1-4-9-طواف نساء در عمرهی مفرده…………………………… 76
3-2-2-1-4-10- حج پیامبر (ص)…………………………… 78
3-2-2-1-4-11-چگونگی مسح پاها…………………………… 79
3-2-2-1-4-12-اعضاء وضو……………………………. 80
3-2-2-1-4-13-بیع عَذره…………………………… 80
3-2-2-1-4-14-ذبیح الله در حج ابراهیم (ع)…………………………… 81
3-2-2-1-4-14-1-جریان قربانی در قرآن کریم…………………………….. 81
3-2-2-1-4-14-2-پیشینهی بحث در سنّت اسلامی…………………………….. 82
3-2-2-1-4-14-3-أدلّهی قائلان به ذبیح بودن اسماعیل……………………… 84
3-2-2-1-4-14-4-ذبیح از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام)…………………. 86
3-2-2-2- حمل بر سبب صدور روایات………………………………89
3-2-2-2-1- اعتقاد به لزوم توجه به سبب صدور حدیث……………………. 89
3-2-2-2-2-فواید شناخت سبب صدور حدیث…………………………… 90
3-2-2-2-3-نمونه: داستان ذبح کدو…………………………… 93
3-2-2-3-حمل فعل امر بر استحباب و فضیلت ……………………………94
3-2-2-3-1-غسل روز جمعه……………………………. 94
3-2-2-3-2- حکم زنی که قبل از عروسی مسلمان میشود…………………. 96
3-2-2-3-3-چگونگی خواندن نماز بر مستضعف (در عقیده)……………….. 96
3-2-2-3-4-دعا و تعقیب بعد از نماز…………………………… 97
3-2-2-4-حمل بر تعدّد تفاضل و مراتب مکلّفین…………………………….. 98
3-2-2-4-1-ثواب زیارت حج نیابتی…………………………….. 98
3-2-2-4-2-پاداش حاملان جنازه…………………………… 99
3-2-2-4-3- فضیلت حج گزاردن…………………………….. 100
3-2-2-4-4-پاداش عیادت از بیمار…………………………… 100
3-2-2-5- حمل بر حکومت……………………………… 102
3-2-2-5-1-حکم کسی که به غیر قبله نماز خوانده است……………….. 102
3-2-2-6-حمل بر تخییر……………………………. 103
3-2-2-6-1-چگونگی بالا بردن دست در تکبیر……………………………. 106
3-2-2-7-حمل بر اختلاف مراتب راویان (از نظر جهل و…)……………… 107
3-2-2-7-1-انقطاع وحی پیامبر(ص)…………………………… 109
3-2-2-7-2-تعداد شتران حج پیامبر (ص)…………………………… 110
3-2-3- نتیجه گیری…………………………….. 111
منابع…………………………….. 112
چکیده انگلیسی …………………………… 125
چکیده:
پژوهش حاضر، به بررسی روشهای کشف اختلاف و تعارضدر روایات، در بخش فقهی کتاب مرآة العقول فی شرحِ أخبار آلِ الرَسول (جلدهای 13 تا 24) علامه محمد باقر مجلسی میپردازد. از آنجاییکه همواره در میان احادیث امامان (علیهم السلام)،اخبار مختلف و متعارض یافت میشود،مسألهی ضرورت حلّ اختلاف در روایات و کشف و شناسایی علل و عوامل ایجاد تعارض، از دیرباز از مباحث مهم و دغدغه آور محدّثان، فقیهان و متکلمان بوده است که در نهایت سبب پدید آمدن علم «مختلف الحدیث» گردید.عالمان و دانشمندان حدیث، برای حلّ اختلاف و تعارض در اخبار، قوانین و روشهایی وضع کردند تا شبهات موجود پیرامون حدیث را پاسخگو باشند. علامه مجلسی در طول عمرش، تمام همتش را به نشر روایات اهل بیت (علیهم السلام) اختصاص داده است. ایشان علاوه بر تبحر بالایشان در فقه، قدرت تصحیح روایات و احادیث را به خوبى دارا بود همانگونه كه این قدرت و ژرف نگرى خود را در مرآة العقول به نمایش گذارده است. وی، با قرار دادن اخبار مشابه در کنار یکدیگر و جمع آوری احادیث مختلف، امکان ملاحظهی تعارض روایات را بیش از پیش فراهم کرد. این پژوهش براساس روش توصیفی – تحلیلی است که در آن، هفت نوع از روشهای کشف اختلاف در کتاب مرآة العقول (جلدهای 13 تا 24)، مورد بررسی قرار گرفته است. این موارد عبارتند از:حمل روایات متعارض بر تقیه؛ حمل براختلاف سبب صدور روایت؛حمل فعل وجوب (امر)، بر استحباب و فضیلت؛ حمل روایات بر تعدّد تفاضل و مراتب مکلفین؛حمل روایات بر حکومت (تفاوت روایات در صورت توسعه و تضییق از نظر: زمان و …)؛حمل روایات بر تخییر (دارای اختیار در انجام هریک از آن دو روایت)؛حمل روایات بر اختلاف مراتب راویان (از نظر جهل، سهو، نسیان و ضبط) میباشد.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
شکی نیست که دانش حدیث، مادر علوم اسلامی است و اهمیت فراوانى در اسلام دارد. در حقیقت، حدیث در فقه اسلامى، پس از قرآن، از منابع اصلی دین اسلام میباشد که تأمین کنندهی احکام شرعی (نیاز فطری) بشر است و هرچه که با نیاز بشر سرو کار داشته باشد قطعا جایگزینی ندارد تا انسان را برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی یاری رساند؛ بنابراین احادیث رسیده از معصومان (علیهم السلام)، نزد شیعه جایگاهی مهم دارد و کسی در اعتبار و حجیّت آن تردید نمیکند و همگان عمل بر طبق آن را لازم میشمارند. علاوه بر این، درعلوم مختلف دیگری چون: تفسیر، کلام و … نقش بنیادین داشته ودارای کارکردهای بسیار با ارزشیاست.
در واقع، علم حدیث زمانى پدید آمد كه مسلمانان كوشیدند احادیث واقعى را از احادیث جعلى تشخیص دهند؛ زیرا حدیث در طول تاریخ،دارای فراز و نشیبهایی بوده است و در اثر راهیابی خطا و اشتباه در بخشی از احادیث معصوم(ع)، موجب گشت فقیهان و محدثان در صددچارهجویی برآیند و راه دستیابی به احادیث صحیح و معتبر را مشخص نمایند. از این جهت، هر فقیه و حدیث پژوهی درصدد پاسخ گویی به این سؤالات است که: علت تعارض در کلام امامان معصوم چیست؟ و آیا این اختلاف و تعارض، مولود کلام معصوم است یا متأثر از عوامل بیرونی و خارجی آن؟ در پاسخ میتوان گفت: پدیدهی اختلاف و تعارض اخبار، علل و عوامل گوناگونی داشته است که برخی از آنها مربوط به کلام بشری و چگونگی ابلاغ قانون (تقیهی امام (ع) در بیان حکم شرعی، تعدد مراتب مکلفین و …)، و بعضی دیگر مربوط به عوامل بیرونی و خارج از متن کلام (نقل به معنا، سهو راویان و …) است که همهی اینها دست به دست هم داده و این تعارض را ایجاد نموده است(دلبری،1390: 92).
بنابراین؛ موضوع رفع تعارض اخبار در سر تا سر فقه کاربرد زیادی دارد؛ زیرا کمتر بابی از ابواب فقهی است که از روایات متعارض خالی باشد. از این رو، شناسایی راههای حلّ تعارض اخبار از مباحث مهم در دریافت صحیح مفاهیم روایات است و یکی از ابزارهای راهبردی در استنباط احکام شرعی به شمار میآید، تا آنجاکه بدون آگاهی از آن، حکم الهی دست نیافتنی است. همچنین ابزار مهمی است که شبهات دشمنان اسلام و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) را در هم میشکند؛ زیرا اختلاف اخبار، همواره از اسباب طعن نحلهها و فرقههای مذهبی اسلام بر یکدیگر بوده است که امروزه در قالب شبهات مستشرقان علیهِ اسلام، مطرح میشود که در نهایت، دانشمندان مسلمان با انگیزهی رفع این شبهه، به نگارش کتبی در دانش مختلف الحدیث، دست زده اند.
در کتب اولیه حدیثی، احادیثی وجود دارد که در ظاهر اختلاف دارند و همواره شیوهی دانشمندان ما بر این بوده است که صرفاً به جمع احادیث بپردازند و روایات اختلافی را رد کنند، اما برخی دیگر از دانشمندان با نوشتن شرح بر آنها، به رفع تعارض احادیث پرداختند که هر یک از این افراد دارای روشی هستند. یکی از شارحان، محمد باقر مجلسی است که با نوشتن شرح بر کتاب کافی کلینی به رفع تعارض اخبار پرداخت و آن را مرآة العقول نامید. بنابراین؛ در این پژوهش سعی شده است تا به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر قرائن ذکر شدهی فوق، به رفع تعارض احادیث از دیدگاه علامه مجلسی در جنبهی فقهی این کتاب ارزشمند بپردازیم و اثبات کنیم که تعارض به صورت حقیقی در روایات معصومین (علیهم السلام) وجود ندارد، چرا که شخص علامه و بسیاری از دیگر دانشمندان و محدثان اعتقادشان بر این است، که با توجه به عصمت امامان (علیهم السلام) و حکیمانه بودن سخنانشان و از همه مهمتر صدور گفتارشان از منشأ وحی، ادعای نقص و تنافی در کلام آنان، محال است.
