دکتر غلامرضا جمشیدیها
اساتید مشاور:
دکتر یوسف اباذری و دکتر جمشید مصباحی پور ایرانیان
رساله برای دریافت درجه دکتری
در
رشته جامعه شناسی نظری – فرهنگی
چکیده
رساله حاضر با عنوان صورتبندی میدان تولید ادبی در ایران معاصر حاصل تلاشی است در جهت شناخت وضعیت ادبیات با توجه به سازوکارهای اجتماعی گوناگونی که در سرنوشت آن دخالت دارند. این سازوکارها در پرتو نظریه میدان های اجتماعی پییر بوردیو برجسته شده اند، به گونه ای که فهم شان تنها در گرو فهم نظریه مذبور قرار دارد. بنابراین مبانی این نظریه با واکاوی ریشه های آن در نظریه میدان های فیزیکی نشان داده می شود، زیرا این واکاوی زمینه را برای بررسی مبسوط نظریه عمل پییر بوردیو و دیالکتیک مفاهیم نوبنیاد منش و میدان در آن آماده می سازد. از رهگذر این مقدمات چارچوب تئوریک رساله با تمرکز بر منش زیبایی شناسانه از یکسوی و میدان تولید ادبی از سوی دیگرشکل می گیرد و ساختارگرایی تکوینی نیز به منزله روش شناسی پیشنهادی آن تنظیم می گردد.
این مباحث تئوریک شرایط را برای مطالعه میدان تولید ادبی ایران فراهم می آورند، چنانچه با پی گیری فرآیند تمایز به منزله ذات مدرنیته می توان شاهد طلا یه های شکل گیری میدان تولید ادبی در ایران معاصر بود. جریان نقد ادبی به پیشگامی میرزا فتحعلی آخوندزاده روشنایی بخش این قضیه می باشد. به هر تقدیر با پیشرفت فرآیند مدرنیته ساختار میدان تولید ادبی نیز تمایز می یابد، به گونه ای که ابتدا قطب تولید گسترده و سپس قطب تولید محدود شکل می گیرند. قطب تولید وابسته در قالب دو ژانر ادبی پرفروش یعنی ژانرهای رمان تاریخی و رمان اجتماعی ظاهر می شود، که به ترتیب معطوف به بخش های فوقانی و تحتانی طبقه متوسط می باشند. از نویسندگان مشهوررمان های تاریخی می توان به محمد باقر میرزا خسروی، شیخ موسی دستجردی، محمد حسن خان بدیع و عبدالحسین صنعتی زاده و از نویسندگان معروف رمان های اجتماعی می توان به مرتضی مشفق کاظمی، عباس خلیلی، یحیی دولت آبادی و ربیع انصاری اشاره نمود.
قطب تولید مستقل در مقابل این قطب تکوین می یابد، قطبی که از قواعد عملکردی خود میدان تولید ادبی تبعیت می کند و به آثار ناب تعلق دارد. صادق هدایت بزرگترین نماینده این قطب بحساب می آید، نماینده ای که پس از محمد علی جمالزاده که در ایستگاه بین راه برای همیشه توقف نمود، راه را تا قلب قطب مستقل پیمود. مسیر زندگی هدایت در میدان تولید ادبی با توجه به منش زیبایی شناسانه متفاوت او قابل فهم است، که انعکاس آن در آثار ادبی این نویسنده نامدار تجلی می یابد. به هر روی زندگی ادبی هدایت به دو دوره تقسیم می شود. دوره نخست که سالهای 1300 تا 1315 را پوشش می دهد، سالهایی که میدان تولید ادبی شاهد بیشترین استقلال است. رمان بوف کور حاصل این دوره است. دوره بعدی از سال 1316 آغاز می شود و تا خودکشی نویسنده در سال 1329 ادامه می یابد.این سالها با از دست رفتن استقلال میدان تولید ادبی همراه است، سالهایی که در آن رمان حاجی آقا نوشته می شود. مسیر زندگی هدایت در میدان تولید ادبی در سطح صیقلی این رمان ها و مسیر زندگی قهرمانانشان بازتاب می یابد و همتایی ساختاری با آنها دارد، چنانچه پایان بخش این مطالعه تفسیر رمان بوف کور در سایه این نوع
ازآموزه های نظری است. مطابق این آموزه ها در واپسین جستار رساله مسیر زندگی راوی در فضای داستانی رمان با مسیر زندگی نویسنده در میدان تولید ادبی انطباق داده می شود، تا سرانجام صدای نابودی ناب بوف کور در گلوی ادبی ناب صادق هدایت شنیده شود.
پیشگفتار
موضوع رساله حاضر صورتبندی میدان تولید ادبی ایران است. این عنوان متضمن نگاه نظری پشتیبان خود می باشد. به بیان دیگر این رساله می کوشد در چارچوب نظریه میدان های اجتماعی پییر بوردیو به نحوه تکوین میدان تولید ادبی درایران بپردازد. بی تردید انجام چنین پژوهشی مستلزم مراحل چندی است که بازنمود آن در فصول پنجگانه این رساله مشهود است. فصل اول در قالب کلیات به بیان مسئله، چارچوب نظری وروش شناسی این مطالعه اختصاص دارد. فصل دوم بنیان های تئوربک نظریه میدان های اجتماعی را واکاوی می کند. بدین منظور ابتدا جایگاه این نظریه تلفیقی در زمینه سنت های عین گرایی و ذهن گرایی جامعه شناسی تعیین و پس از آن مناسبت معرفت شناسی رابطه گرا و جامعه شناسی بازاندیشانه پییر بوردیو بیان می گردد.در این رهگذر تاریخچه نظریه میدان درفیزیک وروانشناسی تعقیب می شود تا به فهم هرچه بیشتر نظریه میدان های اجتماعی پییر بوردیو یاری رساند. تشریح این نظریه از مبادی آن آغاز می شود و تا توصیف نظریه عمل بواسطه مفاهیم نوبنیاد منش و میدان ادامه می یابد. با این تفاصیل نوبت به فصل سوم می رسد که صرفأ به نظریه پییر بوردیو در زمینه جامعه شناسی ادبیات تعلق دارد و فرایند شکل گیری عمل ادبی را با توجه به دیالکتیک منش زیبایی شناسانه و میدان تولید ادبی توضیح می دهد. روش ساختارگرایی تکوینی وانتقادات مطرح در باره نظریه بوردیو از دیگر مباحث این فصل می باشند. فصل چهارم با عنوان میدان تولید ادبی ایران در واقع تلاشی است برای صورتبندی ساختار میدان تولید ادبی ایران که با استفاده از نظریه بوردیو صورت می گیرد. در این فصل پس از بیان زمینه های تاریخی تمایز و ظهور همه جانبه آن در سالهای بعد به طلایه های شکل گیری میدان تولید ادبی در ایران پرداخته می شود. پس از آن ساختار این میدان با توجه به آرایش نیروهای ادبی در اقطاب گسترده و محدود زیر میدان شعر و زیرمیدان داستان به گونه
یک
جداگانه ترسیم می گردد و سرانجام صادق هدایت، سرآمد نویسندگان آوانگارد ایران، و رمان بوف کور او مورد تحلیل واقع می شود. فصل پنجم نیز دستاوردهای این مطالعه را بیان می نماید. این تصویر شمای کلی رساله حاضر است. فارغ از این مطالب ذکر این نکته الزامی است که تمامی تاریخ ها به سالشمار شمسی می باشد، مگر در مواردی که به عمد سالشمار میلادی و یا قمری قید شده باشد.
اینک نوبت به تقدیر از کسانی می رسد که مرا در نگارش این رساله یاری رسانده اند. پیش از همگان باید از استاد راهنمای گرانقدرم جناب آقای دکتر غلامرضا جمشیدیها سپاسگذاری نمایم که با صعه صدر، کندی مرا تحمل کردند و همواره پشتیبانم بودند. پس از ایشان بی گمان باید از اساتید مشاورم جناب آقایان دکتر یوسف اباذری و دکتر جمشید مصباحی پور ایرانیان تشکر نمایم که مرا با تعلیمات خود همواره مورد لطف قرار داده اند. در اینجا همچنین باید از سرکار خانم بریژیت فولر، استاد دپارتمان جامعه شناسی و انسانشناسی دانشگاه گلاسگو، یاد نمایم که با تکیه بر مشورت های ایشان و تفاسیرشان بر نظریه بوردیو در کتاب پییر بوردیو و نظریه های فرهنگی این مطالعه قوام گرفت. همچنین نباید زحمات دوستم دکترمهندس محمد جواد عفاف رافراموش کنم که باملایمت مفاهیم فیزیکی مربوط به نظریه بوردیو را برایم تشریح نمودند، ضمن آنکه باید از زحمات دوست دیگرم سید جواد غفاریان قدردانی نمایم. سرانجام نوبت به خانواده ام می رسد، همسرم یلدا که با مهرورزی های بی دریغ خود همیشه مرا به یاد آب می اندازد، و پسرم محمد امین که زندگی من است.
دو
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات 1- 12
بیان مسأله (1-1) 2
چارچوب نظری ( 1-2) 6
روش شناسی (1-3) 11
فصل دوم: بنیان های نظری 13- 83
مقدمه (2-1) 14
معرفت شناسی رابطه گرا و جامعه شناسی باز اندیشانه (2-2) 20
تاریخچه نظریه میدان (2-3) 29
میدان های فیزیکی (2-3-1) 29
میدان های روانی (2-3-2) 38
نظریه میدان های اجتماعی پییر بوردیو (2-4) 41
مبادی (2-4-1) 41
نظریه عمل (2-4-2) 48
منش (2-4-3) 53
میدان (2-4-4) 61
برآیند بحث (2-4-5) 83
سه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل سوم: نظریه و روش 84- 148
علم آثار ادبی (3-1) 85
درآمد (3-1-1) 85
منش زیبائی شناسانه (3-1-2) 92
میدان تولید ادبی (3-1-3) 99
ساختارگرائی تکوینی به منزله روش (3-1-4) 120
ملاحظات انتقادی (3-1-5) 132
انتفادات مربوط به جامعه شناسی عمومی (3-1-5-1) 133
انتقادات مربوط به جامعه شناسی هنر و ادبیات (3-1-5-2) 140
فصل چهارم: میدان تولید ادبی ایران 149- 261
زمینه های تاریخی تمایز (4-1) 150
طلایه های شکل گیری میدان تولید ادبی ایران (4-2) 152
ظهور همه جانبه تمایز (4-3) 158
ساختار میدان تولید ادبی ایران (4-4) 165
زیر میدان شعر (4-4-1) 167
زیر میدان داستان (4-4-2) 178
قطب تولید گسترده (4-4-2-1) 178
قطب تولید محدود (4-4-2-2) 196
چهار
فهرست مطالب
عنوان صفحه
محمد علی جمال زاده (4-4-2-2-1) 196
صادق هدایت (4-4-2-2-2) 199
سرمایه های داخلی (4-4-2-2-2-1) 211
سرمایه های خارجی (4-4-2-2-2-2) 216
دوره تأ لیف (4-4-2-2-2-3) 223
دوره ترجمه (4-4-2-2-2-4) 224
بوف کور: روایت نابودی ناب (4-4-2-2-3) 234
خلاصه (4-4-2-2-3-1) 238
روایت (4-4-2-2-3-2) 244
نابودی ناب و ادبیات ناب (4-4-2-2-3-3) 257
فصل پنجم : نتایج، ضمائم و منابع 262- 300
نتیجه گیری (5-1) 263
منابع فارسی (5-2) 275
منابع انگلیسی ( 5-3) 284
واژه نامه (5-4) 289
پیوست ( 5-5) 296
سال شمار زندگی صادق هدایت (5-5-1) 296
پنج
فهرست اشکال
عنوان صفحه
تصویر میدان مغناطیسی 39
تصویر برآیند نیروهای وارد بر یک ذره باردار 40
بردارتوزیع سرمایه های فرهنگی و اقتصادی 85
محور سرمایه ترکیبی 86
تصویر ساختار میدان تولید ادبی 120
نمودار توزیع نیروی میدان 121
نمودار درختی میدان تولید ادبی 122
شکل روابط هومولوژیک 124
شجره نامه خانواده هدایت 210
عکس هدایت(شماره1) 212
عکس هدایت(شماره2) 213
1-1 بیان مسأله
مدرنیته زادگاه رمان است، نوع ادبی نوظهوری که به تعبیر میخاییل باختین کیهان شناسی مرکززدایی شده گالیله را در ساختار چندآوایی[1] خود بازمی تاباند. به لحاظ تاریخی نیز تقارن محاکمه گالیله در سال 1603میلادی وانتشار دون کیشوت اثر نویسنده مشهور اسپانیایی سروانتس، بعنوان نخستین رمان، در سال 1605ازروابط پنهان این دو پدیده پرده برمی دارد. اصولأ رمان، به منزله یک نوع ادبی مدرن، فرزند شرایط جدیدی است که سابقه آن را در دنیای قدیم نمی توان جستجو کرد. زلزله شگرفی که ارکان زندگی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علمی جهان را پس از رنسانس تکان داد، رمان را بر ویرانه های حماسه بنیاد نمود. گویی حماسه دیگر نمی توانست مناسبات جهان جدید را تحمل نماید وجای خود را به رمان داد که بقول جورج لوکاچ مظهر ناسازگاری سوژه و ابژه بود. با این تفاصیل به ناگاه صفحه روزگار از وجود حماسه سرایان بزرگی چون هومر و فردوسی تهی گردید و رمان نویسان قدرتمندی نظیر تولستوی، داستایووسکی، تورگینف، شولوخوف، گورکی، اسکات، آستین، وولف، برونته، جویس، هاکسلی،اورول، بکت، کنراد، دوما، هوگو، شاتوبریان، بالزاک، زولا، فلوبر، مالرو، رولان، رب گریه، ساروت، دوراس، هسه، سیلونه، کوندرا، کازانتزاکیس، اشتاین بک، همینگوی، گرین، مارکز، بورخس، کوییلو، ساراماگو، یوسا و…آنرا تسخیر نمودند. بدین ترتیب با پیشرفت فرایند مدرنیته در گوشه و کنار جهان رمان بعنوان محملی برای روایت تجربه امر مدرن توسعه یافت. واز آنجا که هیچ نقطه ای حتی در اقصی نقاط جهان وجود نداشت که به تعبیر مارشال برمن مدرنیته در آن راه نیافته باشد، رمان نیز عمومیت پیدا کرد.
در پرتو این بینش اینک آشکار می گردد که چرا تاریخ ادبیات جدید وبخصوص پیدایش رمان در ایران با تاریخ مدرنیته همخوانی دارد، به گونه ای که نخستین رمان فارسی با عنوان شمس و طغرا اثر میرزا باقر خسروی در سال 1287 خورشیدی در حالی انتشار یافت که فقط دو سه سال قبل از آن انقلابیون مشروطه خواه پرچم مدرنیته را به نشانه گسست از سنت برافراشته بودند. درحقیقت انقلاب مشروطه نماد پیشروی فرایند تمایز به منزله ذات مدرنیته در ایران بود. دراین انقلاب مردم برای نخستین بار از زیر سایه سنگین شاه بیرون آمدند، تا حدی که توانستند در مقابل او قیام کنند و خانه خود یعنی خانه ملت را از شاه طلب نمایند.با این اعتبار تأسیس مجلس شورای ملی بیش از هر چیز نشانه تعمیق فرایند مدرنیته تا اعماق روح جامعه و هویت یابی متمایز مردم می باشد. این فرایند همچنین با شکل گیری نهادهای مستقلی همراه بود که از جمله آنها میتوان به ادبیات – به مثابه یک نهاد اجتماعی متمایز – اشاره نمود. نهاد ادبیات هنجارهای حاکم بر فعالیت ادبی را دربرداشت وبه استقلال وجودی ادبیات انجامید. این نهاد شرایط پیدایش رمان را فراهم کرد. با استفاده از تعابیر پییر بوردیو می توان گفت که رمان محصول شکل گیری میدان تولید ادبی ایران است، همچنانکه مفهوم نویسنده یا رمان نویس نیز در این میدان تولد یافت. رمان نویس ایرانی از چنان منش متفاوتی برخوردار بود که دریافت او از واقعیت را به کلی متمایز کرد، تا آنجا که این دریافت جدید دیگر در قالب های قدیمی ادبیات نمی گنجید و برای بیان خود نوع ادبی جدیدی را دست وپا می کرد. این نوع ادبی جدید رمان بود. جالب این است که سیر رمان نویسی در ایران از تاریخ جهانی این ژانر تبعیت می کند و نخستین رمان نویسان ایرانی – همانند همکاران خود در سراسر جهان – شکل رمان تاریخی را برای بیان تجربیاتشان در ابتدا آزمون نمودند. فرانکو مورتی راز این قضیه را در همراهی نهاد دولت – ملت و نهاد رمان می داند. در ایران نیز نخستین نشانه های تکوین دولت مدرن را در آینه رمان های تاریخی نویسندگانی چون محمد باقر میرزا خسروی، شیخ موسی دستجردی، محمد حسن خان بدیع وعبدالحسین صنعتی زاده می توان مشاهده نمود. پس از رمان تاریخی وبعدها در کنار آن، قالب دیگری که مورد توجه رمان نویسان ایرانی واقع گردید ژانر رمان اجتماعی بود که درواقع به آسیب شناسی مدرنیته تعلق داشت. رمان نویسانی چون مرتضی مشفق کاظمی، عباس خلیلی، یحیی دولت آبادی و ربیع انصاری این ژانر را اختیار نمودند تا در آن به مسایل اجتماعی مختلف از جمله فقر، فحشاء، ارتشاء و دیگر مفاسد فرهنگی بپردازند. در مقابل این نوع رمان نویسانی که با تولید انبوه همراه بود، بتدریج قطب مستقلی شکل گرفت که در تولید آثار ادبی به مصرف کنندگان داخلی میدان عطف نظر داشت. بجز محمد علی جمالزاده که درواقع نقش یک نویسنده درحال گذار از قطب تولید انبوه به قطب تولید محدود را بازی می کرد، باید از صادق هدایت سرآمد ادبیات ناب ایران یاد نمود که با نوشتن بوف کور به این قطب هویت بخشید. پس از هدایت نیز نوبت به نسل دوم آوانگارد از جمله صادق چوبک و جلال آل احمد رسید که با طرح رمان ریالیستی خود درواقع رمان سوریالیستی نسل اول را به آثار کلاسیک میدان تولید ادبی تبدیل نمودند. بدین ترتیب میدان تولید ادبی ایران شکل گرفت، میدانی که آشنایی بیشتر با مشخصات آن و چگونگی شکل گیری اش مستلزم طرح سووالات زیر می با شد:
صورتبندی میدان تولید ادبی ایران چگونه است و از چه زیر میدان هایی تشکیل شده است ؟
وضعیت اقطاب متقابل تولید گسترده وتولید محدود در ساختار تقاطعی هر زیر میدان چگرنه است ؟
منازعه شعر نو و شعر کهنه در زیرمیدان شعر چگونه توجیه می شود ؟
وضعیت منازعات در زیرمیدان داستان با توجه به منازعات درونی هر قطب چگونه است ؟ به بیان دیگرمنازعه ادبیات اشرافی در مقابل ادبیات عامه پسند ومنازعه سبک های ادبی در قطب ادبیات ناب چگونه توضیح پذیر است ؟
میدان تولید ادبی با میدان قدرت چه مناسباتی دارند و چگونه می توان هومولوژی ساختاری آنها را نشان داد ؟
توزیع عاملان ادبی در ساختار میدان تولید ادبی چگرنه است و سرمایه های فرهنگی و اقتصادی آنها در موقعیت شان چه نقشی دارند ؟
صادق هدایت، بعنوان آوانگاردترین نویسنده میدان تولید ادبی ایران، از چه موقعیتی در این میدان برخوردار می باشد و چگونه می توان بین موقعیت او در میدان قدرت و موقعیت او در میدان ادبی هومولوژی برقرار نمود ؟
وضعیت قهرمان رمان بوف کور در جهان این رمان چگونه با وضعیت هدایت در میدان تولید ادبی همتایی دارد ؟
این سؤالات محدوده تاریخی پژوهش حاضر را تعیین می نماید که از انقلاب مشروطه تا سال 1330را دربرمی گیرد. البته سالهای قبل و بعد از این محدوده نیز بنا به مورد باید بررسی گردند، زیرا ریشه بعضی ار پدیده های ادبی مدرن در سالهای قبل از انقلاب مشروطه قرار دارد، و پیامد بعضی از پدیده های دیگر در سالهای بعد از 1330. اما تمرکز این مطالعه روی همان محدوده ای است که میدان تولید ادبی در آن شکل می گیرد و ساختار درونی اش تکمیل می گردد. به هر تقدیر با پاسخگویی به این سووالات می توان به شناخت کاملتری از نقشه میدان تولید ادبی ایران و نحوه تکوین تاریخی ادبیات ناب در برابر ادبیات متعهد دست یافت.
[1] polyphonic
1-2 چارچوب نظری
دو رویکرد متفاوت در قرائت آثارادبی وجود دارد :رویکرد درونی و رویکرد بیرونی. رویکرد نخست اثر ادبی را شکل نابی می داند که فهم آن نیازمند مطالعه درونی اثر است، بدون آنکه به عوامل بیرونی توجه گردد. به نظر بوردیو این رویکرد تقلیل گرا از یک طرف در سنت نوکانتی صور نمادین و از طرف دیگر در ساختارگرایی ریشه دارد(Bourdieu, 1993: 166) هدف سنت نوکانتی کشف صور جهانی عقل ادبی یا شعری است که الزامأ ساختاری فراتاریخی دارند. اما ساختارگرایی آثار ادبی را به منزله ساختارهایی فرض میکند که فاقد سوژه ساختار دهنده هستند. بنابراین اثر را بدون توسل به شرایط اجتماعی و اقتصادی تولید آن یا تولید پدیدآورنده اثر تحلیل می کند. رویکرد بیرونی تحت تأثیر مارکسیسم شکل گرفته است. جورج لوکاچ، لوسین گلدمن و تیودور آدورنو در شمار پیروان این سنت می باشند. ایشان می کوشند آثار ادبی را در رابطه با منافع طبقاتی یا جهان بینی طبقه ای خاص تبیین نمایند. در این دیدگاه فهم اثر به معنی فهم جهان بینی گروهی است که خود را در این رسانه بازنموده است. به نظر بوردیو در این رویکرد علت تولید اثر وکارکرد نهایی آن در گروه اجتماعی قرار دارد و آفرینندگان ادبی در آن نقشی ندارند. البته آشکار است که بیان کارکردهای اثری خاص به هیچ روی به فهم اثر یاری نمی رساند. نزد بوردیو رویکرد درون گرا از کارکرد اثر غفلت می کند و رویکرد برون گرا با یک جانبه نگری از منطق درونی اثر وفهم ساختار آن باز می ماند. بوردیو درمقابل این دو نوع تقلیل گرایی رویکرد رابطه گرایانه خود را درباره فضای اجتماعی تولیدکنندگان آثار ادبی پیشنهاد می کند.بر اساس این رویکرد نویسنده با منش خود در میدان ادبی اثر تولید می کند.آرائ بوردیو در اینجا به مبانی تئوریک وی درباره منش ومیدان بازمی گردد.
بوردیو به جای قواعد هنجاربخش و اراده آزاد، شرایط سازنده عمل را قرار می دهد. این شرایط منش و تمایلاتی را در عامل بوجود می آورند که امکانات کنش به حساب می آیند (ریتزر، 1378، 716). منش[1]مجموعه ای از خوی و خصلت های نسبتأ ماندگار است، خصلت هایی که به درک وداوری درباره جهان می انجامند و کنشگر به کمک آنها دست به عمل می زند. همچنین منش محصول تجربیات پیشین است، اگرچه تجربیات جدید را مشروط می سازد چنانچه همیشه در حال تغییر است. بنابراین می توان گفت منش نظامی از علایق نسبتأ پایدار است که تغییرپذیر می باشد. به بیان دیگر ساختاری است که هم ساخت یافته وهم ساخت دهنده است(Bourdieu, 1999: 108).منش از یک طرف ساخت یافته است زیرا نیروهای اجتماعی قاعده مند آنرا تولید می کنند واز طرف دیگر ساخت دهنده است چون با تولید عمل به ساختارهای اجتماعی شکل می بخشد. همچنین منش به فعالیت های گوناگون کنشگر در موقعیت های مختلف زندگی نظم می دهد.
اما کنشگردر خلأ عمل نمی کند، بلکه در موقعیت های انضمامی درون میدان قرار دارد. بوردیو تحلیلی روشنگرانه از نیروهای اجتماعی واقعی، نقش ها و استراتژی هایی ارائه می دهد که میدان را شکل می دهند(Shusterman, 1999:18).اما میدان نشانه درغلتیدن بوردیو به جبرگرایی عین گرایانه نیست، بلکه نقش شرایط اجتماعی در شکل گیری عمل را بیان می کند(بوردیو،1378: 381). هر صورتبدی اجتماعی به واسطه مجموعه ای از میدان های گوناگون ساخته می شود که به نحو سلسله مراتبی سازمان یافته اند. بدین ترتیب هر میدان نسبتأ مستقل است، اگرچه با میدان های دیگرهومولوگ ساختاری دارد. ساختار هر میدان نیز با مناسبات میان موقعیت های دررون خود مشخص می شود. با این تعابیر میدان نوعی پس زمینه مبهم نیست، بلکه ” یک جهان اجتماعی واقعی است که مطابق قوانین اش شکل خاصی از سرمایه درآن انباشت می شودومناسبات ویژه مبتنی بر قدرت در آن جریان دارد”(Bourdieu, 1999: 146) .هر میدان از موقعیت های گوناگونی شکل می گیرد که کنشگران اجتماعی در آنها قرار دارند. البته این به معنی پیشینی بودن موقعیت ها نیست، بلکه در برخی از موارد کنشگران می توانند موقعیت های جدیدی را خلق نمایند، همانند همه موقعیت های جدیدی که هنرمندان آوانگارد در میدان هنری آنها را بوجود می آورند. در هر حال موقعیت های مختلف در هر میدان متناظر با انواع سرمایه است و هر موقعیت به میزان متفاوت از سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار می باشد (واکوانت، 1379: 335).این سرمایه ها قابلیت تبدیل دارند و نحوه توزیع شان در میدان به گونه نامتقارن است. بنابراین کسب سرمایه موضوع اصلی منازعه در هر میدان است. از اینرو کشمکش خصوصیت دایمی همه میدان ها است، که در هر میدان به نحو خاصی ظهور می یابد. بعنوان مثال منازعه اساسی در میدان تولید فرهنگی بر سر تصاحب حق انحصاری تعریف مواد فرهنگی و تولید کنندگان حقیقی آنها است. به عبارت دیگربرسر اینکه “چه چیزی هنری وادبی است و یا هنرمند ونویسنده کیست؟” (بوردیو، 1379: 151). جدای از این مطالب خصوصیت دیگر هر میدان استقلال نسبی آن است که موجب می گردد میدان به لحاظ مفهومی از میدان های دیگر تمایز بیابد و همانند یک منشور عمل نماید، یعنی اثرات محیطی را منکسر کند و آنها را به زبان خود بازگرداند.
میدان تولید ادبی یکی از میدان های مهم مورد مطالعه بوردیو است، میدانی که در آن نویسنده و اثر ادبی خلق می شوند. تمامی خصوصیات یک میدان از جمله استقلال نسبی و منازعه بین موقعیت های متعارض در میدان تولید ادبی نیز وجود دارد. همچنین این میدان از ویژگی های خاصی برخوردار است، چنانچه قانون بنیادی اش به تعبیر بوردیو اصل بی طرفی[2] است. بدین ترتیب با الهام از این اصل میتوان گفت که میدان تولید ادبی در واقع جمهوری ادبیات است، به این معنی که قواعد حاکم بر این میدان از قواعد حاکم بر میدان های دیگر متفاوت است . به هر روی اصل بی طرفی میدان تولید ادبی را باژگونه جهان اقتصادی جلوه می دهد.این اصل بین موفقیت مالی و ارزش ادبی یک اثر رابطه معکوس برقرار می کند. بعبارت دیگر در این میدان نوع متفاوتی از بازی جریان دارد که برخلاف بازی های دیگر در آن بازنده بازی را می برد. درحقیقت کنشگرانی که به میدان تولید ادبی وارد می شوند به منافع خود نگاه نمی کنند، بلکه همچون پیامبرانی عمل می نمایند که همه چیز خود را بر سر دعویشان می گذارند چنانچه ” این برداشت از ارزش رنج بردن برای رستگاری است که بوردیو در مفهوم خود از هنرمند بوهمی بکار می برد”(Fowler,1998: 51). نویسنده واقعی همانند پیامبر راستین آینده میدان را در ازای ناکامی های حال به دست می آورد. در اینجا به منظور روشنتر شدن ساختار درونی میدان تولید ادبی باید به روابط این میدان با میدان قدرت پرداخت. میدان قدرت در دستگاه نظری بوردیو مهمترین میدان در فضای اجتماعی است و میدان تولید ادبی در بخش تحتانی این میدان قرار می گیرد. به بیان دیگر میدان تولید ادبی و بازیگران آن جایگاه فرادستان فرودست[3] را در میدان قدرت اشغال کرده اند، زیرا از موقعیت تحت سلطه در طبقه مسلط برخوردارند. در این میدان نویسندگان و شاعرانی قرار دادند که همه مشخصات طبقه فرادست بجز مکنت مالی را دارا هستند. بنابراین آنها خویشاوندان فقیر خانواده های بورژوا شمرده می شوند (بوردیو،1375: 107).این وضعیت نویسندگان وشاعران را با سه امکان در میدان تولید ادبی مواجه می سازد: نزدیکی با طبقات فرودست یا مردم، نزدیکی با طبقات فرادست یا اشراف و سرانجام وضعیت میانجی یا بین الاقطاب. بوردیو در تحلیل خود از میدان ادبی فرانسه در طی سالهای 1830 تا 1850 سه موقعیت مذکور را به روشنی تشریح و بازسازی کرده است (Bourdieu, 1993:166). این سه موقعیت به قرار زیر می باشند :
ادبیات اجتماعی : گروهی که از موقعیت پایین هم در میدان قدرت وهم در میدان تولید ادبی برخوردار بودند و از کارکرد اجتماعی سیاسی ادبیات دفاع می کردند.
ادبیات بورژوایی : گروهی که از موقعیت بالا در میدان قدرت برخوردار بودند و جهت گیری تولید شان در عرصه ادبی معطوف به بازارهای بورژوایی بود.
ادبیات ناب : گروهی که از موقعیت پایین در میدان قدرت و موقعیت بالا در میدان تولید ادبی برخوردار بودند. این وضعیت آنها را دچار تناقض در موضع گیری هایشان می کرد به نحوی که هیچگاه نتوانستند تکلیف خود را با مردم از سویی واشراف از سوی دیگر تعیین کنند. به عبارت دیگر این موقعیت متناقص موجبات ابهام در جهت گیری سیاسی و زیباشناختی آنها را فراهم آورد، چنانچه در عرصه سیاست نه با اشراف ونه با توده مردم کنار آمدند و در عرصه ادبیات نیز آنها را مخاطب خود قرار ندادند، بلکه به ادبیات ناب تمایل یافتند.
با این احتساب می توان ساختار میدان تولید ادبی را در ذهن به گونه ای تجسم نمود که مرکز آن به قطب مستقل تولید ادبی یا ادبیات ناب تعلق دارد و حاشیه هایش به قطب وابسته یا ادبیات متعهد ی که بنا به مورد به اشراف یا مردم معطوف است. این ساختار با ساختار میدان قدرت هومولوژی دارد و محصول یک نظام رتبه بندی دوگانه است که با دو معیار متعارض یعنی معیار رتبه بندی مستقل [4]و معیار رتبه بندی وابسته[5] مشخص می شود. این دومعیار با میزان خودگردانی میدان تولید ادبی رابطه دارند. معیار نخست ارزش ادبی اثر را تعیین می کند؛ حال آنکه معیار دوم ناظر بر موفقیت بازاری اثر می باشد. در هر حال هرچه میدان خودآیین تر باشد، نشانه تفوق اصل رتبه بندی مستقل بر اصل رتبه بندی وابسته است. در حالت بیشترین استقلال، میدان تولید ادبی قادر خواهد بود قواعد خود را حتی بر نزدیک ترین تولید کنندگان ادبی به قطب وابسته تحمیل نماید. این تحمیل بواسطه نوع تعریف مستقلانه از نویسنده و ادبیات صورت می گیرد. آشکار است که در این حالت ادبیت اثر بر اساس معیارهای درونی تعیین می گردد. اما میزان استقلال میدان بنا بر شرایط تاریخی از یک دوره به دوره دیگر تغییر می کند. بنابراین منازعه بر سر تعریف ادبیات معیار همیشه در میدان وجود خواهد داشت. نهایت آنکه میدان تولید ادبی نظیر سایر میدان های فضایی از امکانات را برای شاعران و نویسندگان فراهم می آورد. این میدان با تعریف معیارها و هرآن چیزی که برای ورود به بازی ادبی لازم است به تولیدات عاملان خود جهت می دهد (بوردیو، 1380: 80). فضای امکانات در این میدان موجب می شود که هر اثری به یک دوره تاریخی خاص تعلق داشته باشد، ضمن آنکه بررسی نسبتأ مستقل میدان را پیشنهاد می کند. بدین ترتیب دریافت اثر ادبی منوط به روی آوری به تاریخ تولید آن و شرایط حاکم بر میدان تولید ادبی می گردد.
1-3 روش شناسی
پییر بوردیو در نظریه جامعه شناختی خود می کوشد که عامل را با ساختار جمع نماید تا در نهایت بتواند ازچنگال یک جانبه نگری بگریزد و راهی نوین در مطالعه پدید ه اد بی بگشاید. این رهیافت نوین لاجرم نیازمند دگردیسی در سطح معرفت شناسی و روش شناسی است، تا متعاقب آن در سطح هستی شناسی پدیده ادبی ظاهر گردد. بدین منظور مفاهیم نوبنیادی چون منش و میدان در سطح معرفت شناسی وضع می شوند که الزامات روش شناختی خود را در مواجهه با پدیده ادبی دارند، چنانچه پیشنهاد ساختارگرایی تکوینی به منزله روش مطالعه نظریه میدانی از سوی بوردیو ناظر بر این قضیه می باشد.
ساختارگرایی تکوینی بوردیو تحت تأثیر اثر کلاسیک امیل دورکیم با عنوان صور بنیادی حیات دینی پرداخته شده است. به بیان بهتر بوردیو می کوشد شیوه تاریخی دورکیم در بررسی واقعیت اجتماعی دین را در عرصه ادبیات تعقیب نماید. بدین ترتیب ساختارگرایی او جنبه تاریخی به خود می گیرد که نشانه پیروی بورد یو ازایدئولوژی تلفیق گرایی ودوری از یک جانبه نگری جا افتاده در سطح روش شناسی است . به نظر او در این مرحله می بایست از قید تناقض ذاتی ساختارگرایی و تاریخ گرایی به نفع ساختارگرایی ژنتیک به منزله یک روش نو بنیاد درگذشت. البته ساختارگرایی تکوینی مورد نظر بوردیو اگر چه ریشه در ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن دارد، اما او گلدمن را نظیر دیگران متهم به ساده نگری و می کند.زیرا گلدمن ازتحلیل روانشناختی یا مبتنی برنویسنده خلاق درمی گذرد تا به نقش ساختار ذهنی گروه های اجتماعی مهم یعنی طبقات اجتماعی در آفرینش آثار ادبی دست یابد. حال آنکه بوردیو این آموزه را نمونه دیگری از یک جانبه نگری مرسوم در مطالعه پدیده ادبی می داند و آن را به نفع رویکرد رابطه گرایانه خود در تلفیق عاملیت و ساختار کنار می گذارد. بازتاب این رویکرد را در ساختارگرایی تکوینی بعنوان روش پیشنهادی بوردیو در مواجهه با پدیده ادبی می توان مشاهده نمود.
بدین ترتیب این رویکرد رابطه گرا اثر ادبی را یکبار در رابطه با ساختار اجتماعی یا میدان تولید ادبی و بار دیگر در رابطه ساختار فردی یا منش نویسنده قرار می دهد. با این اعتبار ساختارهای عینی با ساختارهای ذهنی رابطه تحلیلی پیدا می کنند (Bourdieu, 1993: 162) .بعبارت دیگر این ساختارها به نحو همگون مطابقت داده می شوند تا هومولوژی آنها پدیدار گردد. بوردیو کاربرد این روش را در بررسی خود از رمان تربیت احساسات اثر نویسنده فرانسوی گوستاوفلوبر نشان داده است (بوردیو، 1375 :108). مطابق این روش ابتدا ساختار میدان قدرت و موقعیت نویسنده در آن ترسیم می گردد و در مرحله بعدی ساختار میدان تولید ادبی و موقعیت نویسنده در آن بازسازی می شود. الگوی راهنما در این بازسازی همانا کشف موقعیت های ساختاری هومولوژیک می باشد. بدین ترتیب مسیر زندگی[6] نویسنده در هر دو میدان نمایان می گردد. سرانجام با اجرای این روش فهم ساختار اثر امکان پذیر خواهد شد، چرا که ساختار اثر و موقعیت قهرمان در آن بازتولید ساختار میدان تولید ادبی و موقعیت نویسنده در آن است. از این روست که بوردیو در باره فلوبرابراز می دارد که او با نوشتن تربیت احساسات در واقع موقعیت متناقض خود در میدان
عین معین، پرداخت مال به طور کلی، و یا انجام عمل) مورد بحث و بررسی قرار گرفت لذا در این مبحث براساس اصول کلی حقوقی و بر محور مواد 267 قانون مدنی و تبصره ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی و مواد 24، 25 و 100 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا به قابلیت اجرای سند توسط ثالث در سه گفتار می پردازیم:
گفتار اول: اجرای اصل در سند
در ماده 267 قانون مدنی اجازه ایفاء دین توسط غیر مدیون حتی در صورتی که غیرمدیون از ناحیه مدیون اجازه این عمل را نداشته باشد داده شده است و در تبصره ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی نیز صراحتاً اعلام شده است «شخص ثالث نیز می تواند به جای محکوم علیه برای استیفاء محکوم به مال معرفی کند» در ماده 24 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا مصوب 1387 قید شده است « ثالث می تواند مال خود را برای اجراییه معرفی کند…» و در ماده ۱۰۰ ایین نامه مذکور مقرر شده است « در هر مورد که از طرف متعهد یا ثالث مالی در قبال دین معرفی و بازداشت شود متعهدله می تواند تا قبل از انتشار آگهی مزایده مال دیگری برای استیفا طلب خود معرفی کند، مشروط به اینکه وصول طلب از این مال آسان
تر باشد …» کما اینکه این شرط در ماده 53 ق.ا.ا.م نیز بیان شده است[1].
بر اساس انچه که مواد قانونی مذکور و مواد استنادی از ایین نامه مارالذکر مقرر نموده است می توانیم به این صورت نتیجه گیری نمایم که: بدون رضایت مدیون و داین و محکوم و محکوم علیه و متعهد و متعهدله سند شخص ثالث می تواند اقدام به پرداخت دین مدیون به داین، پرداخت محکوم به مالی به محکوم علیه و همچنین پرداخت وجه سند نماید در واقع از مجموع این مواد به اصل قابلیت معرفی مال توسط ثالث جهت اجرای مفاد اجرائیه واجرای سند بجای معتهد توسط ثالث برسیم، در مورد چگونگی اجرای حکم توسط ثالث در مبحث دوم فصل دوم بحث و بررسی شد و در این گفتار اجرای اصل مذکور در سند بیان شد درگفتار بعدی به قابلیت اجرای سند توسط ثالث با توجه به نوع تعهد پرداخته می شود.
گفتار دوم: قابلیت اجرای سند ثالث با توجه به مدلول سند
بر اساس بند ب و ج ماده 1 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا مدلول سند می تواند حاکی از تعهد مدیون به پرداخت وجه نقد یا پرداخت جنس و یا تعهد به فعل معین باشد اعم از پرداخت وجه یا رد طلب یا هر عمل دیگر باشد، لذا موضوعی که باید در اینجا مورد بحث قرارگیرد این است آیا امکان اجرای موضوع متعهد توسط ثالث درهر تعهدی وجود دارد یاخیر؟ همانطوریکه توضیح داده شد تعهدات موضوع سند لازم الاجرا نیز همانند احکام دادگاهها می تواند پرداخت مال معین باشد و یا پرداخت وجه یا تحویل مال بطورکلی باشد یا انجام عمل معینی باشد وبه عبارت دیگر سوالی که باید پاسخ داده شود این است که آیا در همه این نوع تعهدات امکان اجرای تعهد توسط شخص ثالث وجود دارد یا خیر؟ هرچند موضوع تعهدات می تواند به تعداد تعهداتی که بین اشخاص منعقد توافق می شود متنوع باشد با این وصف تقسیم بندی مذکور به نظرمی رسد دربرگیرنده کلیه تعهدات بوده و کامل باشد، بدین جهت به بررسی این موضوع در سه بند می پردازیم.
1– ماده 53 ق. ا.ا.م- هر گاه مالی از محکوم‌علیه در قبال خواسته یا محکوم‌به توقف شده باشد محکوم‌علیه میتواند یک بار تا قبل از شروع به عملیات راجع‌به فروش درخواست تبدیل مالی را که توقیف شده است به مال دیگری بنماید مشروط بر این که مالی که پیشنهاد میشود از حیث قیمت و سهولت‌فروش از مالی که قبلاً توقیف شده است کمتر نباشد. محکوم‌له نیز میتواند یک بار تا
در این گفتار به این موضوع میپردازیم که آیا امکان تصور مالکیت عین واحد برای چندین نفر بدون آنکه اشاعهای در میان باشد و همه مالکان بتوانند تمامی اختیارات مالکانه خود را به کار برند و نیازی هم به گرفتن اذن از یکدیگر برای تصرفات داشته باشند، وجود دارد؟ به عبارت دیگر، مالکیت موقت در حقوق ایران امکانپذیر است یا خیر؟ همان گونه که در ابتدای مبحث نخست اشاره شد اگر مالکیت موقت با مبانی فقهی و حقوقی ما ناسازگار باشد، ورود قرارداد تایم شرینگ به سیستم حقوقی ما امری توجیه ناپذیر و انعقاد آن نامشروع خواهد بود.
در فقه هم در مورد مالکیت و هم در مورد اوصاف آن به ویژه در مورد وصف دائمی بودن آن کمتر بحث شده است؛ اما این نکته پذیرفته شده است که انتقال مالکیت باید دائمی باشد.[1] منظور فقها از این حرف، نفی بیع زمانی یا تایم شرینگ نبوده است و آنچه ایشان طرد کردهاند مالکیت موقت به این شکل بوده است که برای مثال بایع مبیعی را بفروشد که بعد از یکسال، مالکیت به خود وی برگردد. فرق این نوع مالکیت با مالکیت مورد بحث در بیع زمانی (تایم شرینگ) این است که در مالکیت نوع اول و مورد بحث فقها وصف دوام به طور کلی نادیده گرفته میشود، ولی در مالکیت موضوع عقد بیع زمانی، مالکیت به طور دائمی منتقل
میشود. نهایت این که بر حسب شرط در عقد، برخورداری مالک از مال مشترک با توجه به توافق به عمل آمده در عقد، در مقطعی از زمان به صورت کامل بوده و در مقطعی دیگر متعلق به مالک دیگر. به عبارت دیگر مالکیت در این قرارداد از جهتی دائمی و همیشگی میباشد و از جهت دیگر مقید به زمان میباشد که شامل دیگر اجزای زمان نیست و بدین سبب مصداقی از مالکیت موقت میباشد.[2]
همان گونه که اشاره کردیم «دائمی بودن» یکی از صفات مالکیت است که سه معنا برای آن ذکر کردیم: 1ـ دوام ملکیت تا زمان وجود شیء مملوک. 2ـ عدم استفاده از شیء مملوک منجر به زوال ملکیت نمیشود. 3ـ ملکیت نمیتواند مقید به زمان باشد. در معنای اول و دوم اختلافی وجود ندارد، لیکن در معنای سوم اختلاف وجود دارد؛ برخی معتقدند مالکیت نمیتواند زماندار باشد، اما عده‌ای دیگر بر این باورند که ملکیت میتواند مقید به زمان باشد. آنچه در این گفتار مورد بحث و بررسی قرار میگیرد، «دوام ملکیت» است. هم مخالفین و هم موافقین مالکیت زمانی برای به اثبات رساندن مدعای خویش به دلایلی متمسک شدهاند.
[1]ـ محمد جعفر جعفری لنگرودی، دائرۀ المعارف حقوق مدنی و تجارت «حقوق تعهدات، عقود و ایقاعات»، پیشین، ص390.
چکیده :
بهره گیری از شاخص های آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، میتواند به برنامهریزی گردشگری کمک نماید تا جاذبه های گردشگری به منظور گذران اوقات فراغت مورد استفاده بهتر قرار گیر ند .
در این پژوهش با بهره گیری از آمار ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جزیره کیش سالهای 1991 تا 2010 ، شرایط آسایش انسانی براساس مدل ها و شاخص زیست اقلیمی (TCI,PMV,PET,SET و ترجونگ ) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج شاخص TCI نشان داد که ارزش توصیفی آسایش اقلیمی از 3 آبان تا 9 اردیبهشت (ایده آل، عالی ، خیلی خوب ، خوب) و از 10 اردیبهشت تا 2 آبان درجات متفاوت (قابل قبول، حدبحرانی، نامطلوب) و شاخص PMV از 19 آبان تا 26 فروردین شرایط( آسایش و کمی گرم) و از 27 فروردین تا 18 آبان درجات متفاوت ( گرم، خیلی گرم و داغ ) و شاخص PET از 16 آبان تا 30 فروردین وضعیت (آسایش، کمی خنک و کمی گرم)و از 31 فروردین تا 15 آبان درجات متفاوت (گرم، خیلی گرم و داغ) وشاخصSET از 25 آبان تا 11 فروردین شرایط (آسایش، خنک، خیلی خنک)و از 12 فروردین تا 24 آبان وضعیت اقلیمی(گرم،خیلی گرم، شرجی ، و فوق العاده گرم) و شاخص ترجونک در آسایش اقلیمی شبانه نشان داد که از 17 آبان تا 31 فروردین نشان دهنده احساس غالب مطبوع و خنک و 1 اردیبهشت تا 16 آبان نشان دهنده احساس غالب گرم ، بسیار داغ و معمولی است و احساس غالب روزانه از 25 آذر تا 29 اسفند نشان دهنده وضعیت مطبوع و دلپذیر، نه گرم و نه سرد(معمولی) و از 1 فروردین تا 23 آذر نشان دهنده درجات متفاوت ، گرم، داغ، بسیارداغ و فوق العاده داغ می باشد لذا تمامی مدل ها و شاخص های بکار رفته نشان میدهند، حدود پنج ماه از سال شرایط اقلیمی در وضعیت مطلوب و ایده آل برای گردشگران میباشد. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهنمای برنامه ریزان صنعت گردشگری جهت توسعه گردشگری منطقه مورد بهره برداری قرار گیرد.
کلید واژه : روزانه،آب و هوا، گردشگری، جزیره کیش
فهرست مطالب
1فصل اول ( کلیات پژوهش) 3
1-1 بیان مساله 4
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش.. 5
1-3 اهداف پژوهش.. 5
1-3-1 اهداف اصلی. 6
1-3-2 اهداف فرعی. 6
1-4 سئوالات و فرضیه های اساسی پژوهش.. 6
1-5 کاربرد نتایج پژوهش.. 7
1-6 استفاده کنندگان از نتایج پژوهش.. 7
1-7 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 7
1-8 موقعیت جغرافیای طبیعی. 8
1-8-1 موقعیت ریاضی جزیره کیش.. 8
1-8-2 موقعیت نسبی جزیره کیش.. 8
2فصل دوم ( ادبیات تحقیق) 9
2-1 چارچوب نظری پژوهش.. 10
2-1-1 اقلیم 10
2-1-2 زیست اقلیم انسانی. 10
2-1-3 شاخص… 10
2-1-4 منطقه آسایش.. 10
2-1-5 گردشگری و گردشگر. 10
2-2 عوامل مؤثر بر گردشگری. 12
2-3 مفهوم آب و هوا 12
2-4 نوسانات و تغییرات اقلیمی. 14
2-5 تغییرآب و هوا و صنعت گردشگری. 15
2-6 روابط بین آب و هوا و گردشگری. 16
2-7 تاثیر عناصر اقلیمی بر انسان. 17
2-7-1 دمای هوا و آسایش انسان. 17
2-7-2 رطوبت و آسایش انسان. 18
2-7-3 تابش و آسایش انسان. 19
2-7-4 باد و آسایش انسان. 19
2-8 محدوده آسایش و عوامل مؤثر بر آن. 20
2-9 آسایش اقلیم گردشگری. 21
2-10 پیشینه تحقیق. 22
2-10-1 مطالعات انجام شده در خارج از کشور 23
2-10-2 مطالعات انجام شده در ایران. 26
3فصل سوم ( داده ها و روش پژوهش) 30
3-1 روش و چارچوب نظری پژوهش.. 31
3-2 معرفی داده ها و داده های مطالعاتی. 31
3-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 32
4فصل چهارم ( تجزیه و تحلیل زیست اقلیم انسانی) 33
4-1 عوامل شکل دهنده جغرافیای طبیعی جزیره کیش 35
4-1-1 توپوگرافی. 35
4-1-2 شیب و جهت شیب جزیره کیش.. 36
4-2 عوامل شکل دهنده اقلیم جزیره کیش.. 38
4-3 توده های هوای مؤثر بر جزیره کیش.. 38
4-3-1 روباد نیمه استوایی. 39
4-3-2 پرفشارجنب حاره 39
4-4 بررسی فراسنج های اقلیمی جزیره کیش.. 40
4-4-1 دما 40
4-4-2 رطوبت نسبی. 43
4-4-3 تابش.. 45
4-4-4 بارش.. 46
4-4-5 باد 47
4-5 شاخص های آسایش اقلیمی. 50
4-5-1 شاخص اقلیم توریستی (TCI) 50
4-6 شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) 61
4-7 بررسی شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) جزیره کیش.. 63
4-8 روش شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) 65
4-9 بررسی شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) جزیره کیش.. 67
4-10 روش شاخص پیش بینی درصد نارضایتی PPD 69
4-11 روش تعادل دمایی (TEK) 69
4-12 بررسی شاخص تعادل دمایی(TEK) جزیره کیش 70
4-13 روش شاخص دمای مؤثر استاندارد(SET) 71
4-14 بررسی شاخص متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (SET) جزیره کیش.. 71
4-15 روش زیست اقلیمی ترجونگ.. 73
4-16 ارزیابی ضریب راحتی روز و شب به روش ترجونگ.. 74
4-17 ارزیابی ضریب راحتی اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش بر اساس روش ترجونگ.. 76
4-18 چگونگی ارزیابی تاثیر خنک کنندگی با به روش ترجونگ.. 90
4-19 ارزیابی تاثیر ضریب خنک کنندکی باد بر اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش به روش ترجونگ.. 93
4-20 جمع بندی نتایج شاخص ها 113
5فصل پنجم (نتیجه گیری، تحلیل فرضیه ها و پیشنهادات) 126
5-1 خلاصه عناصر اقلیمی. 127
5-1-1 دما 127
5-1-2 بارش.. 127
5-1-3 رطوبت نسبی. 127
5-1-4 تابش.. 127
5-2 خلاصه روش شاخص اقلیم توریستی(TCI) 128
5-3 خلاصه روش دمای معادل فیزیولوژیک (PET) 128
5-4 خلاصه روش متوسط نظر سنجی پیش بینی شده (PMV) 128
5-5 خلاصه روش دمای موثر (SET) 128
5-6 خلاصه روش زیست اقلیمی ترجونگ.. 129
5-7 تحلیل فرضیه ها 129
5-7-1 تحلیل فرضیه شماره یک. 129
5-7-2 تحلیل فرضیه شماره دو. 129
5-8 پیشنهادات.. 130
فهرست جداول
جدول 3‑1: مشخصات ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جزیره کیش.. 32
جدول 4‑1: متوسط دمای فصول سال جزیره کیش طی دوره اماری(1991-2010) 42
جدول 4‑2: مولفه های مؤثر بر شاخص اقلیم آسایش گردشگری(TCI) 51
جدول 4‑3 مقادیر عددی شاخص (TCI) 53
جدول 4‑4: آستانه بارندگی و مقادیر شاخص مربوطه 53
جدول 4‑5: متغیر آفتاب و مبنای ارزیابی آن. 54
جدول 4‑6: روش ارزش گذاری متغیر باد 55
جدول 4‑7: طبقه بندی شاخص TCI شش ماه اول سال جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 57
جدول 4‑8: طبقه بندی شاخص TCI شش ماهه دوم سال جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 58
جدول 4‑9: ارزش نارسانایی پوشاک مختلف.. 61
جدول 4‑10:مقادیر آستانه روش PET. 62
جدول 4‑11: ارزش نارسانایی پوشاک مختلف روش PMV.. 65
جدول 4‑12: مقادیر آستانه روش PMV.. 67
جدول 4‑13: آستانه های تعیین شده برای شاخص TEK (برحسب درجه سانتی گراد) 70
جدول 4‑14: مقادیر آستانه روش SET (گوانزالس و همکاران، 1974) 71
جدول 4‑15: نفاهیم، نشانه ها و علائم نمودار ضریب راحتی برحسب ترجونگ.. 74
جدول 4‑16:مفاهیم، نشانه ها و علائم مونوگراف ضریب راحتی بر حسب ترجونگ.. 75
جدول 4‑17 : ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 78
جدول 4‑18: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 79
جدول 4‑19: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 80
جدول 4‑20: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 81
جدول 4‑21: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 82
جدول 4‑22 : ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 83
جدول 4‑23:ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 84
جدول 4‑24: ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 85
جدول 4‑25 :ادامه ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 86
جدول 4‑26 : ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 87
جدول 4‑27: ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 88
جدول 4‑28: ضریب راحتی نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 89
جدول 4‑29: ضریب تاثیر باد 91
جدول 4‑30: تاثیر مشترک باد در روز و شب بر حسب بررسی ترجونگ.. 91
جدول 4‑31: تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 96
جدول 4‑32:ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 97
جدول 4‑33: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 98
جدول 4‑34: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 99
جدول 4‑35: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 100
جدول 4‑36:ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 101
جدول 4‑37: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد نسبت روز به شب به روش ترجونگ.. 102
جدول 4‑38: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ.. 103
جدول 4‑39: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ.. 104
جدول 4‑40: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ.. 105
جدول 4‑41: ادامه تاثیر ضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ.. 106
جدول 4‑42: ادامه تاثیرضریب خنک کنندگی باد به روش ترجونگ.. 107
جدول 4‑43: اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزربره کیش به روش ترجونگ.. 109
جدول 4‑44 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 110
جدول 4‑45 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روزه به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 111
جدول 4‑46 : ادامه اقلیم فیزیولوژیک نسبت روز به شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 112
جدول 4‑47: مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 114
جدول 4‑48: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 115
جدول 4‑49: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 116
جدول 4‑50: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 117
جدول 4‑51: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 118
جدول 4‑52: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 119
جدول 4‑53: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 120
جدول 4‑54: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 121
جدول 4‑55: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 122
جدول 4‑56: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 123
جدول 4‑57: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 124
جدول 4‑58: ادامه مقایسه روشها و ارزیابی تطبیقی شاخص های TCI، PMV ، PET ، SET و ترجونگ جزیره کیش.. 125
فهرست اشکال
شکل 1‑1: موقعیت جغرافیایی جزیره کیش.. 8
شکل 4‑1 : نقشه نقاط ارتفاعی جزیره کیش بر حسب متر. 36
شکل 4‑2: نقشه جهت شیب و عمق آبهای ساحلی جزیره کیش.. 37
شکل 4‑3: گلباد جهت و میانگین سرعت سالانه باد جزیره کیش طی دوره آماری(1991-2010) 49
شکل 4‑4: نمودار مورد استفاده برای محاسبه شاخص های CID و CIA.. 52
شکل 4‑5:مقیاس گرافیکی جهت محاسبه رتبه فراسنج باد 55
شکل 4‑6 :نتایج نهایی شاخص آسایش اقلیم گردشگری (TCI) در ایستگاه مورد مطالعه 59
شکل 4‑7: نمودار روند تغییرات روزانه شاخص TCI جزیره کیش.. 60
شکل 4‑8: نمودار ماهانه تغییرات شاخصTCI جزیره کیش.. 60
شکل 4‑9: نتایج نهایی روزانه شاخص آسایش اقلیم گردشگری (PET) در ایستگاه مورد مطالعه 64
شکل 4‑10: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص PET جزیره کیش.. 65
شکل 4‑11: نتایج نهایی روزانه شاخص آسایش اقلیم گردشگری (PMV) در ایستگاه مورد مطالعه 68
شکل 4‑12: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص PMV جزیره کیش.. 69
شکل 4‑13: نتایج نهایی شاخص آسایش اقلیم گردشگری(SET) در ایستگاه مورد مطالعه 72
شکل 4‑14: نمودار ماهانه روند تغییرات شاخص SETایستگاه کیش.. 73
شکل 4‑15: محدوده ضرایب راحتی، برحسب ترجونگ (1966) 74
شکل 4‑16: نتایج نهایی تاثیرضریب راحتی اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش به روش ترجونک. 76
شکل 4‑17 : نمودار ماهانه ضریب راحتی روز جزیره کیش به روش ترجونگ.. 77
شکل 4‑18: نمودار ماهانه ضریب راحتی شب به روش ترجونگ جزیره کیش.. 77
شکل 4‑19: ضریب تاثیر باد و دفع انرژی بر حسب کیلوکالری بر متر مربع. 90
شکل 4‑20: نتایج نهایی تاثیر خنک کنندگی باد بر اقلیم فیزیولوژیک جزیره کیش به روش ترجونگ.. 94
شکل 4‑21 : نمودار ماهانه تاثیرضریب خنک کنندگی باد در روز جزیره کیش به روش ترجونگ.. 94
شکل 4‑22 : نمودار تاثیر ضریب خنک کنندگی باد در شب جزیره کیش به روش ترجونگ.. 95
فهرست نمودار
نمودار 4‑1: میانگین ماهانه دمای جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 41
نمودار 4‑2: رزیم ماهانه دمای جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 42
نمودار 4‑3 : رزیم ماهانه دمای جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 42
نمودار 4‑4 : حداقل ماهانه رطوبت نسبی جزیره کیش طی دوره آماری(1991-2010) 43
نمودار 4‑5 : حداکثر رطوبت نسبی ماهانه جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 44
نمودار 4‑6 : رژیم ماهانه رطوبت نسبی جزیره کیش طی دوره آماری(1991-2010) 44
نمودار 4‑7: رژیم ماهانه رطوبت نسبی جزیره کیش.. 45
نمودار 4‑8 : متوسط ماهانه ساعات آفتابی جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 46
نمودار 4‑9: میانگین ماهانه بارش جزیره کیش طی دوره آماری (1991-2010) 47
نمودار 4‑10: میانگین سرعت روزانه باد جزیره کیش در دوره آماری (1991-2010) 49
نمودار 4‑11: روند تغییرات روزانه شاخص PET جزیره کیش.. 64
نمودار 4‑12:روند تغییرات روزانه شاخص PMV جزیره کیش.. 68
نمودار 4‑13: روند تغییرات روزانه شاخص TEK جزیره کیش.. 70
نمودار 4‑14:روند تغییرات روزانه شاخص SET جزیره کیش.. 72
مقدمه
امروزه توریسم، بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را تشکیل میدهد و در حال تبدیل شدن به بزرگترین و سودآورترین صنعت جهان است. طبق پیشبینیهای سازمان جهانی توریسم، در سال 2020 میلادی جمعیت جهانگردان به 6/1 میلیارد نفر و درآمد حاصله از آن نیز به 2000 میلیارد دلار خواهد رسید. درآمد بالا، هزینه های نسبتا پایین و پیامدهای منفی کمتر توریسم نسبت به فعالیت های دیگر بشری باعث توجه و تمایل شدید کشورهای جهان به این صنعت گردیده است.
بنابراین میتوان گفت که گردشگری فعالیتی علمی است که تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که آب و هوا یکی از آنها محسوب می شود. بدین ترتیب آب و هواشناسی نیزدانشی خواهد بود که در توسعه این صنعت نقش ایفا میکند. با وجود برجستگی نقش آب و هوا در فعالیت های گوناگون گردشگری، وجود ارتباط محکم و ناگسستنی بین گردشگری وآب و هواشناسی انکار ناپذیر است.
از بین عوامل موثر بر زندگی، آسایش و سلامتی انسان، میتوان به شرایط اقلیمی اشاره کرد بهطوریکه مطالعه این تاثیرات شاخه جدیدی از علم را تحت عنوان زیست اقلیم شناسی انسانی یا زیست هواشناسی انسانی را به وجود آورده است این علم تاثیر شرایط اقلیمی را روی زندگی انسان، مطالعه میکند. بنابراین امروزه مطالعه و شناسایی محدودیتها و مخاطرات تهدید کننده اقلیمی و آگاهی از جاذبهها و پتانسیلهای نهفته در ویژگیهای جغرافیایی در ماهها و فصلهای مختلف سال به منظور بهرهوری از آن در برنامهریزیهای مختلف شهری وگردشگری از اهمیت ویژهای برخوردار است. لذا با ارزیابی زیست اقلیم انسانی میتوان با در نظر گرفتن فراسنجهای اقلیمی در زمان ومکانهای مختلف به محیطی همراه با آسایش دست یافت که زمینه ساز شرایط مطلوب و یا نسبتاً مطلوب برای فعالیتهای معیشتی و زیستی انسان باشد. بدین سان بحث پیرامون مقوله آسایش جهت استمرارفعالیت انسان و تکامل جسمی و روحی او مقوله ای بسیار با اهمیت میباشد. از آنجایی که مطالعه وشناخت ویژگیهای مکانها به منظور بهبود شرایط زیست انسان زیر بنای بسیاری از برنامهریزیهای اصولی است، از این رو بررسی و شناخت پتانسیلهای زیست اقلیمی میتواند در بسیاری از عرصههای مختلف فعالیت انسانی کارساز باشد. هدف اصلی این تحقیق، سعی در بررسی چگونگی تأثیرگذاری فراسنجهای اقلیمی بر ساختار فیزیولوژی انسان و در نهایت تهیه تقویم آب و هوا و گردشگری روزانه جزیره کیش میباشد. هم اکنون شاخصهای متفاوتی برای مطالعه زیست اقلیم انسانی ارائه شدهاست که با بکارگیری آنها میتوان زمینهای پایدار برای آمایش زمین، اشاعه فرهنگ توریسم و مصرف بهینه انرژی را در کشور پایهگذاری کرد. بنابراین در این پژوهش سعی شدهاست، با توجه به کمبود مطالعات مدون و به هنگام در زمینه زیست اقلیم جزیره کیش با شیوههای نوین اجرای این تحقیق با اهمیت تلقی میشود.
در این پژوهش از شاخصهای TCI,PMV,PET,SET و روش علمی ترجونگ که از دسته روشهای مطرح زیست اقلیم در سطح جهانی میباشند استفاده شده است. نتایج این تحقیق میتواند مقدمهای برای ارائه راهکارهای مدیریتی دربرنامهریزی توریستی جزیره کیش باشد.
این پژوهش در 5 فصل تنظیم شده است :
فصل نخست به کلیت پژوهش میپردازد. فصل دوم به ادبیات تحقیق اختصاص دارد. فصل سوم دربارهی داده ها و روش تحقیق می باشد. فصل چهارم شامل یافتههای تحقیق بوده که در این فصل به بررسی ارتباط فراسنجهای اقلیمی و آسایش انسان در غالب شاخصها و روشها اقدام شده است. فصل پنجم به خلاصه مطالب، نتیجه گیری، تحلیل فرضیهها و ارائه پیشنهادات اختصاص یافته است.
1 فصل اول ( کلیات پژوهش)
در این فصل به بررسی کلیات پژوهش پیرامون اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف اصلی و فرعی که قصد نیل به آنها را داریم و ارائه سوالات ویژه پژوهش و فرضیه ها، و کاربرد نتایج، روش ها وابزارهای گردآوری اطلاعات مورد نیاز و بیان ویژگیهای طبیعی جغرافیایی جزیره کیش مبادرت شده است.
1-1 بیان مساله
امروزه صنعت گردشگری یکی از امید بخش ترین فعالیتهایی است که از آن به عنوان گذرگاه توسعه[1]یاد می کنند( اسواربوک[2]،1998) به گونه ای که نیمه دوم قرن بیستم را باید عصر صنعت گردشگری نام نهاد( پاپلی یزدی و سقایی ،1386: 6) که براساس پیش بینی سازمان جهانی جهانگردی[3] تا سال 2020 حدود 6/1 میلیارد توریسم بین المللی وجود خواهد داشت و درآمد حاصل از آن به ارزش تقریبی2 تریلیون دلار در سطح جهان می شود گرچه ایران از نظر جاذبه های اکو توریستی در میان 10 کشور برتر دنیا قرار دارد( ارمغان ،1386: 236 )اما متاسفانه همه آمارهای سازمان جهانی جهانگردی نشان از روند بسیار کند ورود گردشگران به ایران و در نتیجه سهم ناچیز این صنعت در درآمد ناخالص ملی کشورمان حکایت دارد (کارگر، 1386). اقلیم میتواند به عنوان یک ثروت اقتصادی برای گردشگری (دی فریتاس[4] ، 2003 :47 ) و به عنوان یک شاخص محلی برای جذابیت منطقه مطرح باشد (وسکنکلوز[5] و همکاران ، 2007). تاثیر هوا و اقلیم نه تنها به پیدایش گردشگری میانجامد بلکه سبب تقاضای توریستی میشود( محمدی،174:1385) از اینرو وابستگی زیاد اقلیم و گردشگری به یکدیگر به گونهای که دارا بودن شرایط مطلوب اقلیمی جزو مزیتها و توانهای بالقوه برای گردشگری محسوب میشود،شناخت ویژگی های هرمنطقه ، بخصوص آب وهوا می تواند در امر برنامه ریزی و آمایش سرزمین نقش عمده ای ایفا نماید و پهنه بندی اقلیمی جهت دستیابی به توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف زمانی – مکانی ضروری میباشد (گرامی مطلق، شبانکاری،1385 : 187 ). هیلوتروپیسم[6] بهترین مثال در این زمینه به شمار می رود بطوریکه معلوم شده است تعداد زیادی از گردشگران به جستجوی مناطقی می پردازند که از آفتاب آنجا لذت ببرند، درجه حرارتهای بالا و برف مثال هایی از اهمیت منابع اقلیمی برای توریسم تابستانی یا زمستانی محسوب می شود. بنابراین آب و هوا را می توان منبعی در نظر گرفت که توسط گردشگر مورد بهره برداری قرار می گیرد(ذوالفقاری ، 1389 : 46،48) از اینرو شناخت دقیق و تحلیل علمی این پدیده می تواند چهارچوب مطمئنی برای برنامه ریزی متناسب با ظرفیت گردشگری منطقه و گردشگران فراهم آورد. جزیره زیبای کیش بهعنوان نخستین منطقه آزاد تجاری، صنعتی و سیاحتی کشوربا داشتن دریای پاک و شفاف، سواحل آرام با ماسه های مرجانی که مشاهده آبزیان در عمق چند متری مقدور می سازد و اماکن تاریخی از قبیل شهر باستانی حریره، مجموعه قنات با قدمت 2000 ساله و اماکن تفریحی، ورزشی، بازارها و مراکز اقامتی مدرن و فرودگاه و بندرگاه بین المللی این ظرفیت را دارد تا با شناسایی و ارزیابی شرایط اقلیمی منطقه با استفاده از شاخص ها و عناصر مختلف اقلیمی به عنوان یک قطب گردشگری درکشور ودر دنیا مطرح گردد با توجه به مطالب عنوان شده این پژوهش در نظر دارد با استفاده از شاخص های اقلیم توریستی(TCI , SET , PMV , PET TEK ) و روش ترجونگ به ارزیابی و شناسایی آسایش اقلیمی در طی روزهای سال در سطح جزیره کیش بپردازد، بدین منظور پاسخگویی به سئوالات زیر مد نظر میباشد. اگرچه تحقیقات مختلفی در زمینه آب و هوا و گردشگری جزیره کیش انجام گرفته است. اما کمبود مطالعات مدون، تمرکز بر روشهای خاص زیست اقلیمی و عدم استفاده از دادههای با بازه زمانی روزانه مساله اساسی این تحقیق است.
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش
توسعه گردشگری، به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته عامل موثری در مقابله با فقر است و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می شود ) نکویی صدر، 1388 : 12) تحقیقات نشان داده است که نیازهای گردشگران به اطلاعات اقلیمی به طور قابل توجهی طی سال های اخیردگرگون شده است. وابستگی زیاد اقلیم و گردشگری به یکدیگر به گونه ای که دارا بودن شرایط مطلوب اقلیمی جزو مزیت ها و توان های گردشگری محسوب می شود و اغلب مسافران درانتخاب مکان و زمان سفر به شرایط آب و هوایی توجه می کنند. لذا با توجه به اینکه بهره برداری از توانهای محیطی در هر منطقه می تواند زمینه ساز توسعه آن مکان باشد و خصوصاً که اقلیم یکی از عوامل اساسی در توسعه مناطق محسوب می شود و اینکه جزیره کیش با داشتن توانها و جاذبه های ویژه و غنی، در صورت برنامه ریزی عملی و هدفمند می تواند در تمام بخش های مختلف زیربنایی توسعه گردشگری ایفای نقش نماید، بنابراین اهمیت و ارزش این پژوهش در مطالعه بررسی علمی تاثیر اقلیم بر آسایش و راحتی انسان و تطبیق آن با ویژگی های اقلیمی جزیره کیش در دورههای زمانی، روزانه می باشد، همچنین در جهت تصمیم گیری برنامه ریزان گردشگری جزیره کیش می تواند مفید و موثر واقع شود.
1-3 اهداف پژوهش
هدف کم کردن فاصله بین یک وضعیت مطلوب و وضعیت موجود است (بحرینی،347:1382)
هدف از انجام این پژوهش شامل موارد زیر میباشد:
1-3-1 اهداف اصلی
نوعی هدف است که پس از پایان پژوهش (معمولا پژوهشهای کاربردی) حاصل تحقیق منجر به آن خواهد شد.
1- تهیه تقویم اقلیم گردشگری روزانه جزیره کیش و شناخت محدودیت ها و قابلیتهای اقلیم گردشگری محدودهی مورد مطالعه
2-شناخت عناصر غالب در تعیین زیست اقلیمی انسانی جزیره کیش
1-3-2 اهداف فرعی
1- شناخت فراسنج های موثر در محاسبه ضریب خنک کنندگی از جمله ساعت آفتابی و سرعت متوسط باد.
2- شناخت زیست اقلیمی جزیره کیش از لحاظ درجه آسایش یا عدم آسایش
3- مقایسه روشهای ترجونگ ، TCI,PMV,PET,PPD,TEK در دوره زمانی روزانه
4- توان سنجی اقلیم گردشگری جزیره کیش بر اساس روشهای TCI,PMV,PET,PPD,TEK در دورههای زمانی روزانه
1-4 سئوالات و فرضیه های اساسی پژوهش
در این پژوهش سعی بر آن است که سؤالات ویژه پژوهش پاسخ داده شود و همچنین صحت فرضیههای شماره 1و 2 مورد ارزیابی قرار گیرد.
1- آیا هر یک از روشهای اقلیم فیزیولوژیک قادر به تفکیک زمانی اقلیم گردشگری جزیره کیش میباشند؟
2- از لحاظ شرایط اقلیمی زمان مناسب برای گردشگری چه مواقعی است؟
فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیدهها ،اشیاء و متغیرها که محقق را برای کشف مجهول کمک می نماید. بنابراین، فرضیه گمانی است موقتی، که درست بودن یا نبودنش باید مورد آزمایش قرار گیرد.( حافظ نیا، 110:1377 )
در رابطه با جزیره کیش بعنوان منطقه مورد بررسی در این پژوهش فرضیه های زیر متصور است:
1) هر یک از روشهای اقلیم فیزیولوژیک قادر به تفکیک زمانی اقلیم گردشگری جزیره کیش میباشند.
2) به نظر میرسد زمان مناسب برای گردشگری در محدودهی مطالعاتی کوتاه باشد.
1-5 کاربرد نتایج پژوهش
با توجه به نقشی که آب و هوا در فعالیت های گردشگری دارد نتایج این پژوهش می تواند:
1- در تصمیم گیری به برنامه ریزان صنعت توریسم و ارائه راهکارهای اساسی جهت برنامه ریزی صنعت جهانگردی خصوصاً سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می تواند نقش داشته باشد.
2- تقویم مناسب را برای توسعه فعالیت های اقلیم گردشگری منطقه از نظر زمانی و مکانی ارائه دهد.
3- برای برنامه ریزان اقلیم کاربردی مفید واقع خواهد شد .
4- مناسبترین زمان را برای اقامت یا سکونت افرادی که دارای حساسیت یا بیماریهای ریوی، تنفسی، قلبی و … می باشند را مشخص کند.
1-6 استفاده کنندگان از نتایج پژوهش
از نتایج این تحقیق ادارهها و سازمانهای زیر استفاده خواهند نمود:
1) دانشگاه ها و مراکز و موسسات آموزش عالی کشور
2) مراکز پژوهشی کشور
3) دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور
4) سازمان منطقه آزاد کیش ( معاونت گردشگری)
5) سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری
6) برنامه ریزان صنایع گردشگری ( دفاتر و آژانس های خدمات مسافرتی و گردشگری، تورگردانان )
7) گردشگران داخلی و خارجی
1-7 روش و ابزار گردآوری اطلاعات
اندازه گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه به نحو مطلوب در صورتی میسر میگردد که محقق بتواند: اولاً، اطلاعات مرتبط با مسأله تحقیق را گردآوری کند، ثانیاً، این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه بندی نماید و ثالثاً، تجزیه و تحلیل آن ها را برای او مقدور نماید ( حافظ نیا ، 1387 : 146 ). جهت تهیه پیشینه تحقیق و همچنین درک مبانی نظری تحقیق و با هدف جمع آوری اطلاعات مربوط به مطالعات مشابه انجام شده:
1- از مطالعات کتابخانه ای و سایت های معتبر و ترجمه مقالات مختلف استفاده شده است.
2- مراجعه حضوری به سازمان ها و ارگانهای مرتبط با موضوع پژوهش
3- جمع آوری اطلاعات از مطالعات و گزارش های انجام شده در گذشته
4- تهیه بانک اطلاعاتی بر اساس دوره ی آماری مطالعه حاضر در دوره زمانی روزانه، ماهانه، فصلی
و سالانه
5- استفاده از سایت های اینترنتی
1-8 موقعیت جغرافیای طبیعی
1-8-1 موقعیت ریاضی جزیره کیش
جزیره کیش با مساحت 91 کیلومتر مربع در بین 26 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و53 درجه و59 دقیقه طول شرقی واقع شده است.
1-8-2 موقعیت نسبی جزیره کیش
جزیره کیش، پیرامون ساحلی 43 کیلومتر و شکل کلی تقریباً بیضی، در فاصله 18 کیلومتری بندر گرزه (بندر آفتاب) سرزمین پیوسته ایران در خلیج فارس قراردارد. از شرق جنوب شرقی به جزیره فرور با فاصله 48 کیلومتر و از جنوب جنوب شرقی به بندر ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی با فاصله 230 کیلومتر از غرب به بندرالدمام درعربستان با فاصله 375 کیلومترمی رسد. کیش در ربع اول راستای سواحل 1359کیلومتری جنوب ایران در دهانه ی خلیج فارس وتقریباً در نزدیک بخش پایانی این آبراه در محدوده تنگه هرمز واقع است.
شکل 1‑1: موقعیت جغرافیایی جزیره کیش
2 فصل دوم ( ادبیات تحقیق)
در این فصل به بیان چارچوب نظری پژوهش پیرامون واژگان به کار رفته در این تحقیق، و نیز به دلیل اهمیت شرایط اقلیمی و تاثیر آن بر آسایش انسان مطالعات زیادی که در رابطه با زیست اقلیم انسانی در سطح ایران و جهان شده به ذکر آنها پرداخته ایم.
2-1 چارچوب نظری پژوهش
واژگانی که موضوع پژوهش به آنها می پردازد عبارتند از :
2-1-1 اقلیم[7]
هوای غالب یک محل در دراز مدت را اقلیم گویند. اقلیم دستگاهی است که از هم بر کنش خرده سامانه هایی نظیر هوا سپهر، آب سپهر، زیست سپهر، سطح خشکی ها و نیز فرایندهای متداخل ومرتبط با آنها تشکیل می شود. دستگاه اقلیم از عوامل خارجی متاثر می گردد. مهم ترین و کلیدی ترین عامل موثر بر این سامانه خورشید است(عساکره،1:1386).
2-1-2 زیست اقلیم انسانی[8]
زیست اقلیمی انسانی یا زیست اقلیم شناسی علمی است که تأثیر شرایط جوی و اقلیمی را روی انسان مطالعه می کند(کاویانی،77:1372).
2-1-3 شاخص[9]
عموماً بیانگر، مفهوم یا سازه پیچیده ی واحدی است که از ترکیب چند معرف در یک اندازه مرکب، مشترک، درست شده است(نایبی،111:1386).
2-1-4 منطقه آسایش[10]
منطقه ای است که با توجه به در هم آمیختگی فراسنج های مجموعه حرارتی محیط یعنی، دما، رطوبت، باد و تابش، اکثر افراد (80%) در آن منطقه احساس آسایش می کنند(قیابکلو،66:1380).
2-1-5 گردشگری و گردشگر
گردشگری به عنوان یک علم میان رشته‌ای دارای ابعاد گسترده و پتانسیل عظیمی است که با شناخت و بهره گیری از آن می توان حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک جامعه را متحول نمود وبعلت ارتباط با سایر علوم با گرایش های مختلف علمی خود قابلیت نگرش‌های متفاوت را دارا میباشد، ولی در ریشه و مبنا تمامی تعاریف دارای نکات کلیدی مشترکی میباشد که خود سبب ارائه تعاریف بسیاری از آن گردیده است. اصطلاح «« توریست »» یا جهانگرد از قرن نوزدهم معمول شد، در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی اقدام به مسافرت نمایند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار رفت که برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند و بعدا” با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولا” به این منظور سفر می رفتند. کمکم کلمه توریست به بعضی زبان ها ی دیگر نیز وارد شده و از آن واژه توریسم بوجود آمد. در زبان فارسی کلمه سیاح (توریست ) در گذشته به کسانی گفته می شد که با هدف و منظور شخصی دست به سفر می زد و این واژه در زبان فارسی تا نیمه اول قرن بیستم در معنی فوق به کار می رفت تا آنکه واژه های گردشگر وگردشگری یا جهانگرد و جهانگردی جای آن را گرفت ( رضوانی ، 1374 : 15 ) در تعاریف اولیه بیشتر بر بعد فاصله تأکید گردیده و گردشگران بر مبنای فاصله‌ای که از محل مسکونی داشتند، طبقه‌بندی می‌شدند. به گونهای که کمیسیون ملی گردشگری آمریکا (1973) در تعریف گردشگری داخلی فاصله پنجاه مایل را در نظر گرفته که دربر گیرنده تمامی سفرها به جز سفر برای کار می‌شد ( گارتنر، 1996 : 5 )[11]. در بعد جغرافیایی گردشگری زمانی از فعالیت‌گذران اوقات فراغت یا تفریح که مستلزم غیبت شبانه از مکان مسکونی عادی است تعریف میشود ( اسکینر ، 1999 : 280 )[12]. از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری، فصل مشترک بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیرعادی گردشگران را دربر میگیرد ( برنارد ، 1996 : 552 )[13]. گردشگر کسی است که برای یک دوره 24 ساعته یا بیشتر به کشوری غیر از محل اقامت خود مسافرت می کند و یا اینکه هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم بود، نه کسب درآمد و اشتغال به کار ( ارمغانی ، 1386 : 2) است. به طور کلی گردشگر به کسی اطلاق می شود که به مکانی غیر از محل سکونت سفر کرده و هدفش مقاصد کاری و یا استفاده از اوقات فراغت باشد و مخارج او در مقصد، از درآمدی که در محل سکونت بدست آورده پرداخت شود. تعریف فوق تعریفی نسبتا جامع است که شامل همه انواع گردشگری می شود ( موسایی ، 1390 : 16). ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ، ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻛﺴــﺐ ﻭﻛﺎﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 24 ﺳــﺎﻋﺖ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ، ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻏﻴــﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺧــﻮﺩ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﮔﺮﺩﺷــﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ.
2-2 عوامل مؤثر بر گردشگری
عوامل بی شماری در توسعه گردشگری نقش دارند. ارتباط و تعامل بین آنها توسعه گردشگری را شکل میدهد. سه عامل اصلی در توسعه گردشگری عبارتند از : گردشگران، مردم منطقه، و ویژگی های مقصد (الوانی و پیروز بخت ، 1385 : 112) به عبارت دیگر میهمانان، میزبانان و جاذبه ها سه عامل اصلی در توسعه گردشگری اند (ترایب ، 1997 : 32)[14]. و سه بعد اصلی گردشگری ، سرمایه ، مدیریت و فناوری و دو رکن فرعی آن عوامل طبیعی و مجموعه میراث فرهنگی است (پاپلی یزدی و سقایی، 1387 :64 ). در میان عوامل شکل دهنده، تشکیلات و ساختار گردشگری و وجود سرمایه از بنیان های ضروری است. فناوری مناسب به عنوان یک زیر ساخت، جریان گردشگری را متحول می کند وسرمایه عامل تاثیر گذار در روند ممتد گردشگری است. افزایش ورود گردشگران خارجی به کشور با تجهیزات و گسترش برخی از امکانات رابطه مستقیمی دارد گسترش امکانات رفاهی و زیربنایی، بهبود بهداشت، بهبود خطوط ارتباطی از جمله فعالیت هایی است که به بهبود وضعیت گردشگری کمک می کند لذا برخی از عوامل موثر بر توسعه صنعت توریسم و گردشگری عبارتند از:
وجود امکانات رفاهی و اقامتی مناسب
امنیت کافی برای گردشگران
وجود جاذبه های وسیع و استاندارد بودن آنها
وجود خدمات بهداشتی در مراکز اقامتی و بین جاده ای
تبلیغات مناسب
برخورد رفتاهای فرهنگی مناسب
با این وجود گسترش گردشگری را نه تنها باید موجب رونق اقتصادی، بلکه باید موجب گسترش روابط بین المللی، همزیستی مسالمت آمیز، استحکام دوستی ها و گسترش صلح و امنیت جهانی دانست (پاپلی یزدی و سقایی ، 1386 : 5 ).
2-3 مفهوم آب و هوا
آب و هوا یا اقلیم از لغت یونانی کلیما «Klima» گرفته شده است و اصلا به معنی خمیدگی و انحراف بوده و اصطلاحا به معنی تمایل و انحراف ناحیه از زمین نسبت به آفتاب است ( فرهنگ دهخدا ) . هواشناسی، هوا را تبیین میکند و به مجموعه شرایط جوی کوتاه مدت یک مکان خاص اصطلاحا” هوا (Weather )گفته می شود که وضعیت جوی را بطور عام و برای یک لحظه بررسی میکند اما اقلیم شناسی آب و هوا را شناسایی و تبیین می کند، تیپ غالب یک مکان معین در دوره طولانی مطالعه و تفاوتهای آب و هوایی مکانها را کشف میکند به عبارت دیگر هوا ترکیب عناصر جوی یا شرایط فیزیکی جو حاضر در یک مکان و زمان معین و فرایندهای حاصل از آنها در مقیاسهای زمانی روزها، هفته ها، و ماههاست. آب و هوا یا اقلیم (climate ) نمایش عمومی جو و فرایندهای هوا در یک مکان یا ناحیه معین طی یک دوره زمانی طولانی است و به وسیله توزیع فراوانیها، میانگین ها و فرایندهای مقادیر هواشناسی درمقیاس دوره های عادی اغلب سی ساله مشخص می شود (ذوالفقاری ، 1389 : 6). اقلیم شناسی عبارت است از مطالعه علمی اقلیم یعنی توصیف و نمایش اقالیم، تجزیه و تحلیل عوامل، تفاوت بین اقالیم و کاربرد اطلاعات اقلیمی در حل مسائل جامعه (هاسچک[15] ، 1980) به عبارت دیگر هدف اقلیم شناسی عبارت است از کشف و تبیین رفتار طبیعی اتمسفر و بهره برداری از آن در جهت منافع انسان. اقلیم به عنوان موضوع اصلی علم اقلیم شناسی از زمانهای بسیار دور برای انسان و جامعه علمی شناخته شده بوده است. مردم عامه آن را وضعیت دراز مدت حالات اتمسفر می دانستند و آن را با بیان روزهای بارانی، هوای خشک و پرازگردوغبار، بادهای شمالی یا جنوبی و غیره توصیف می کردند. آناکسیمندر (رامنی ، 1968 )[16] در تهیه اولین نقشه جهان، زاویه پرتوهای خورشید را اندازه گرفت و براساس این اندازه گیری کره زمین را به پنج ناحیه متفاوت از نظر میل خورشید تقسیم کرد. واژه اقلیم در زبان فارسی به معنی مملکت، کشور و ناحیه ای از عالم است که از نظر آب و هوا و سایر اوضاع طبیعی با نواحی دیگر فرق دارد ( فرهنگ عمید ، 1362) از نظر علمی، اقلیم عبارت است از سنتز هوا یا به عبارت دیگر وضعیت دراز مدت اتمسفر یک مکان (دارست[17] ، 1951). مجموعه اطلاعات آماری هوا که در توصیف یک مکان یا منطقه دخالت می کند اقلیم نام دارد (محمدی ، 1385 : 2). عمده ترین عامل هر توزیع آماری میانگین آن است که تا اواخر قرن نوزدهم مهمترین آماره تعریف اقلیم محسوب می شد. اگر چه امروز بسیاری از افراد عامه و حتی اقلیم شناس ها آن را بکار می برند، اما در اواخر قرن نوزدهم «« کوپن »» اعلام کرد که اقلیم یک منطقه فقط از طریق محاسبه میانگین دراز مدت عناصر هواشناسی آن تشریح و توصیف نمی شود ( استرینگر[18] ، 1982 )، بلکه در توصیف اقلیم یک مکان باید به فرین ها و فراوانی ها توجه کرد بنابراین امروزه اقلیم از طریق بررسی فراوانی حدوث عناصر اقلیمی یک مکان مانند دما، بارش، نم نسبی، ابرناکی، شدت تابش، جهت باد و … تعیین می شود.
2-4 نوسانات و تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی یکی از ویژگیهای طبیعی چرخه اتمسفری میباشد که بر اثر ناهنجاری ها و یا نوساناتی در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما حاصل میشود (رضئیی و همکاران، 1382 ). شواهد نشان میدهند از گذشته های دور تاکنون شرایط اقلیمی جهان بارها دچار تغییرات و تحولات کلی گشته است، به خصوص در دوران کواترنر که کوتاهترین و جدیدترین دوره ی زمین شناسی است، این تغیرات چشمگیرتر بوده به گونه ای که موجب دگرگونی کلی در سیمای کره زمین شده است (شهابفر و همکاران، 1382) به طور کلی اقلیم سیستم پیچیده ای است که عمدتاً به دلیل افزایش گازهای گلخانه ای در حال تغییر است. تغییر اقلیم در عصر حاضر به عنوان مهمترین تهدید برای توسعه پایدار مطرح است، که به منابع طبیعی، منابع پایه، محیط زیست، سلامت انسان، امنیت غذایی، فعالیتهای اقتصادی و غیره آسیب می رساند یکی از عوامل مشخص کننده ی تغییرات اقلیمی، بروز تغییرات در پدیده های اقلیمی حدی از جمله تشدید چرخه هیدرولوژی، تغییر در فرکانس خشکسالی ها، سیلها و گسترش تغییر دامنه تحت پوشش سیل و خشکسالی در مناطق جدید است (تقوی و محمدی، 1386) دقیقاً مشخص نیست که تغییر اقلیم چه تأثیری بر دامنه تغییرات درجه حرارت خواهد گذاشت حتی اگر هیچ تغییری در این زمینه صورت نگیرد باز متوسط درجه حرارت به دلیل افزایش فراوانی درجه حرارتهای بالاتر از آستانه های ویژه، افزایش خواهد یافت. تغییرات فراوانی و توزیع بارندگی کمتر قابل پیشگویی است ولی ترکیب درجه حرارتهای بالا و خشکی یا سیل احتمالاً باعث میشود که تغییر اقلیم جهانی در برخی مناطق بیشترین مخاطره را به دنبال داشته باشد ) کوچکی و همکاران ، 1377 ). طی دگرگونی های گذشته اقلیم ، دوره های گرم جای خود را به دوره های سرد داده اند و دوره های گرم و مرطوب، پیوسته با دوره های سرد و خشک در تناوب بوده است ( کاویانی و علیجانی ، 1380 ). بسیاری از دگرگونی ها تدریجی و آرام بوده اند و آثار ناشی از آنها به صورت آنی به منصه ظهور نرسیده، بلکه به طور تدریجی در طی زمان بروز کرده است ( رامشت ، 1371). امروزه تغییر اقلیم یک موضوع اصلی در مجامع علمی و در میان نشریات است و خطر تغییر آب و هوا حتمی است اما هنوز ناشناخته هایی در مورد سرعت این گرم شدن وجود دارد. تمامی متخصصین در این موضوع توافق دارند که در صورت حفظ وضع موجود، دمای کلی کره ی زمین تا پایان قرن بیست و یکم 2 تا 5 درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت در ایران نیز این دو عنصر(دما و بارش ) از عناصر اصلی تمایز آب و هوای نواحی مختلف کشور از یکدیگر به شمار میآیند. بررسی ها نشان می دهند که دمای شبانه ایران با آهنگ 3 درجه در هر صد سال و دمای روز هنگام با آهنگ 1 درجه در هر صد سال افزایش داشته است. به این ترتیب دمای شبانه روزی کشور با آهنگ 2 درجه درهر صد سال درحال افزایش است. دراین صورت آهنگ گرم شدن ایران چهار برابر سرعت گرمایش جهانی است( مسعودیان ، 1390 : 95 ). در نهایت در تغییر اقلیم نقش انسان وفعالیت های او در زمینه های مختلف بسیار بارز است از این رو مسئله تغیر اقلیم و تمایل به گرم شدن کره زمین و پیامدهای اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن علاوه بر صاحبان علم، افکار دولتمردان و سیاستمداران را نیز در سرتاسر دنیا به خود جلب کرده است. به طور کلی پیامدهایی نظیر خشکسالی ها، سیلابهای شدید و ناگهانی، امواج هوای سرد و گرم، از جمله آثار و شواهد ناهنجاریهای اقلیمی است که کره زمین را با بحرانهای مختلف مواجهه کرده است. بدین ترتیب بدون شناخت و آگاهی از وضعیت اقلیمی حال و آینده، مدیران و برنامه ریزان قادر به اجرای برنامه های مختلف نخواهند بود ) عزیزی وهمکاران، 1387 : 14 )
2-5 تغییرآب و هوا و صنعت گردشگری
گردشگری بزرگترین صنعت جهان است که به وضوح با آب و هوا مرتبط می باشد و از آنجا که آب و هوا مدت زمان و کیفیت فصول گردشگری را تعیین میکند، از این رو بر فرآیند‌های صنعت گردشگری و نیز شرایط محیطی، که هر دو از عوامل جذب و یا دفع گردشگران هستند، تاثیر می‌گذارد. به همین خاطر، صنعت گردشگری در مقابل تغییرات آب و هوایی بسیار حساس است و تغییرات آب و هوایی تاثیر مهمی در تجارت سفر و گردشگری دارند. با وجود اهمیت اقتصادی گردشگری جهانی و تاثیر مهم آب و هوا بر الگوهای گردشگری و منابع ضروری گردشگری، آسیب پذیری بخش گردشگری نسبت به تغییرات آب و هوایی هنوز به شکل مناسبی مورد ارزیابی قرار نگرفته است ( پری ، 2005 )[19] و توجه بسیار کم ادبیات گردشگری به مقوله آب و هوا و تغییرات آب و هوایی شاید به این دلیل بوده که آب و هوا موردی آشکار یا خارج از کنترل مدیران یا پدیده ای لایتغیر در نظر گرفته می شد(همیلتون وهمکاران ، 2005 )[20]. آب و هوا یک منبع قابل توجه برای گردشگری و یک ویژگی اساسی مقاصد گردشگری به شمار می آید و نقشی آشکار در انتخاب مقصد گردشگری بازی می کند(بریتلا ، 2006 )[21] سفرهای تفریحی[22] بیشترین تاثیر را از شرایط آب و هوایی می پذیرند. عوامل اقلیمی، خصوصاً آنهایی که در ارتباط با آب و هوای قابل اعتماد تابستان هستند، انگیزه های اصلی برای مسافرت تفریحی انبوه می باشند. اثر آن ها بر سایر گونه های گردشگری تفریحی براساس اهمیت متغیر است. مسافران با اهداف تجاری، و تا حدی مسافرت جهت بازدید دوستان و بستگان[23] تاثیر کمتری از شرایط آب و هوایی می پذیرد.
تغییر اقلیم جهان به احتمال زیاد بزرگترین چالش قرن بیست و یکم خواهد بود و این چالش برای مناطق توریستی ناپایدار بسیار حیاتی خواهد بود زیرا نه تنها این تغییرات اقلیمی منابع حیاتی آنها را تحت تاثیر قرار خواهد داد بلکه بر سلامتی انسان نیز اثرات منفی قابل توجهی خواهد داشت. ذکر این نکته ضروری است که تغییر اقلیمی دربرخی از مناطق توریستی نه تنها چالش زا نخواهد بود بلکه فرصت های مناسبی نیز به وجود خواهد آورد( پری ، 2000). گردشگری نیز به عنوان یکی از بخش های پویا و اساسی از اقتصاد بسیاری از ملت ها و کشورها از تاثیرات تغییرآب و هوا مستثنی نخواهد بود. در دهه های آینده، تغییر آب و هوا یک موضوع حیاتی درتوسعه و مدیریت گردشگری به شمار خواهد آمد. با توجه به این حقیقت که آب و هوا یک پدیده غالب درتمام مقاصد توریستی جهان است، گرمایش جهانی و پیامدهای حاصله مثل تغییر در سطح آبهای اقیانوسی، تغییر فراوانی و شدت پدیدههای افراطی جوی مثل طوفان ها یا امواج گرم که وابسته به تغییر اقلیم هستند، اثرات بسیار مهمی بر توریسم ساحلی، زمستانی، کوهستانی، سلامتی وامثال آن خواهد داشت ( ذوالفقاری، 1389: 154 – 157) تغییرات آب و هوایی ممکن است چالش های عمیقی برای گردشگری مسئولانه در برخی مکان ها به وجود آورد در حالی که فرصت های جدیدی در سایر مکان ها ایجاد می کند. برای تخمین عواقب تغییرات آب و هوایی در یک مقصد خاص، نه تنها بایستی به تغییر در جذابیت آن مکان توجه کرد، بلکه باید همچنین اثرات تغییرات آب و هوایی بر جذابیت آن مکان در مقایسه با رقبایش را مدنظر قرار داد (همیلتون و همکاران ، 2005) پیش بینی های فرسایش فزاینده سواحل، کمبود پوشش برفی قابل اعتماد در برخی تفریحگاه های اسکی و امواج حاد گرما، همگی حاکی از این نکته اند که در آینده ممکن است ایجاد یک صنعت گردشگری پایدار و پررونق مشکل تر از امروز باشد ( پری ، 2005) .
2-6 روابط بین آب و هوا و گردشگری
روابط بین هوا، اقلیم و توریسم به طور سنتی در دو شاخه جغرافیای توریسم و اقلیم شناسی مورد مطالعه قرار می گیرد. هر دوی این گرایش های علمی سعی در نشان دادن اهمیت هوا و اقلیم در تنظیم فعالیتهای گردشگری دارند ( گومز ، 2005 )[24]. گردشگری تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که هوا و آب وهوا از مهمترین آنها محسوب می شود، آب و هوا یکی از مهمترین عوامل ژئوفیزیکی است که در الگو دهی فضای جغرافیایی و شکل دهی شرایط زیست محیطی مشارکت و نقش مهمی در استقرار یا عدم استقرار سکونتگاههای انسانی دارد، در واقع توریست، مناطقی را برای سکونت انتخاب می کند که بالاترین میزان آسایش اقلیمی را داشته باشد. آب و هوا بر مدت زمان ماندن و کیفیت فصلی گردشگری نیز تاثیرگذار است و یک نقش اصلی در انتخاب مقصد و مخارج گردشگری ایفا می کند . هیلوتروپیسم[25] بهترین مثال در این زمینه به شمار می رود بطوریکه معلوم شده است تعداد زیادی از گردشگران به جستجوی مناطقی می پردازند که از آفتاب آنجا لذت ببرند، درجه حرارتهای بالا و برف مثال هایی از اهمیت منابع اقلیمی برای توریسم تابستانی یا زمستانی محسوب می شود. بنابراین آب و هوا را می توان منبعی در نظر گرفت که توسط گردشگر مورد بهرهبرداری قرار می گیرد (ذوالفقاری ، 1389 : 45) بدین ترتیب ، آب و هوا یک سرمایه اقتصادی برای توریسم است که قابل محاسبه و ارزیابی است، هرچند فرایند ارزیابی هنوز مشکلات فراوانی دارد ( دو فریتاس ، 2001 )[26] آب و هوا همچنین بر شرایط محیطی که می تواند مانع ورود گردشگر به آن محیط یا منطقه شود، مانند بیماری های عفونی، به عنوان یک عامل مهم محسوب می گردد. شاید صنعت گردشگری در خط مقدم آسیب پذیری نسبت به تغییرات آب وهوایی به مانند کشاورزی قرار نداشته باشد اما از آن فاصله چندانی ندارد. ضمن اینکه گردشگری نیز از طریق مصرف انرژی و منابع محدود که منجر به انتشار گازهای گلخانه ای[27] می شود در تغییرات آب و هوایی و اقلیم موثر بوده و فعالیت های بازدید کننده نیز فشار بیشتری بر اکوسیستم تحت فشار وارد می کند. پاسخ انسان به آب وهواشناسی به استثنای جزء حرارتی، عمدا” یک موضوع ادراکی است بطوریکه بعضی از متغیرها کاملا” فیزیکی ، بعضی فیزیولوژیکی، بعضی روانشناختی و بعضی نیز ترکیبی از انواع سه گانه فوق است.
Tourism Passport to development 1–
2-Swarbrook
[3] – WTO
[4] – D freitas
[5] – vasconcelons
[6] – Heliotropism
[7] – Climate
[8] – Human Bioclimatic
[9] – Index
[10] – Comfort Zone
[11] – Gartner
اشكانیان 9
سامانیان سازمان قضایی 10
بخش دوم 12
دادرسی در اسلام 13
معنی قضا 13
اصطلاح قضا 13
مراتب ولایت 14
شرایط دادرس 14
مستحبات و مكرومات دادرس 16
آداب مكروحه 16
آدابی كه تركش برای قاضی لازم است 17
بخش سوم 18
دعوی و تعریف آن 19
تعریف مدعی از مدعی علیه 19
مقررات مربوط به مدعی علیه 20
اقرار به حقوق مدعی – انكار- سكوت – مدعی علیه 21
طرق حكومت 22
هدف حقوق (معانی حقوق مبنای حقوق) 23
حقوق فطری و طبیعی (عصر مذهبی – عصر تجربی) 24
نیروهای سازنده حقوق 26
بخش چهارم 27
اهداف حقوق 28
حقوق و شاخه های آن 29
علم حقوق و فن حقوق 29
شاخه های علم حقوق(حقوق عمومی- حقوق خصوصی و حقوق بین المللی 29
حقوق و دولت 31
نقش حقوق در دولت 32
دلایل الزامی بودن حقوق 32
بخش پنجم 33
موجر و مستأجر 34
شرایط اجاره درست 34
تصرف عدوانی 35
چه زمانی مستاجر تصرف عدوانی كرده 36
بخشهای مالی قراردای(موجر و مستاجر) (ودیعه- تضمین- قرض الحسنه – سند تعهد آور) 36
سرقفلی 39
فسخ معامله 39
خسارات ناشی
از عدم انجام تعهد- شرایط جبران خسارت حاصله- انتضاء موعد) 41
وقوع ضرر و توجه آن به متعهدله 42
بخش ششم 43
انواع ضرر 44
عدم اجرای تعهد ناشی از علت خارجی نباشد. 44
علت خارجی(تادیه خسارت) 45
جبران خسارت منوط به عرف یا قانون(وجه التزام) 45
شرط عدم مسئولیت 47
فرق جزا و عدم مسئولیت 48
دلایل بطلان عدم مسئولیت 49
خسارت تاخیر و تأدیه 49
معاملات استقراضی(خسارات تاخیر تادیه) 50
خسارت تاخیر تادیه در معاملات حق استرداد محاسبه خسارات تاخیر تادیه 50
راههای جبران خسارات ناشی از تأخیر تأدیه 52
تقویم خسارات 54
بخش هفتم 55
تعریف سند – انواع سند 56
سند از نظر قانون ثبت 57
روش جدید صدور سند مالكیت 57
مسئولیت كیفری در قراردادها 58
خسارات تاخیر تادیه در اسناد رسمی 59
روش محاسبه خسارات تاخیر تادیه 59
انجام تعهد به وسیله متعهد له در اسناد رسمی 60
وجه التزام در اسناد رسمی 60
در چه مواردی عملیات اجرایی سند رسمی توقیف می شود. 61
قرارداد قولنامهای (انواع آن) 63
مقررات تنظیم اسناد رسمی 64
آئین تنظیم قراردادها 66
بخش هشتم 69
كلیاتی كه در قراردادها باید مورد نظر قرار گیرند 70
شرایط و توضیحات در قراردادها 70
خسارت ناشی از عدم انجام تعهد 72
فورس ماژور 72
نحوه جبران خسارات(اموری كه در قرارداد باید به آن توجه كرد) 73
نحوه تنظیم تضمین ها و انواع آن 73
روش حل اختلاف (داوری) 75
