در بحث مربوطه به آسیبها و عوارض اجتماعی دو نوع است:
1- اعتیاد به مواد مخدر
2- اعتیاد به الکل، که در درجه بالای ابتلای آن به الکلیسم منجر میشود.
1ـ موادمخدر: غرض از آن داروها و اشیایی است که آدمی با مصرف آن بصورت بلعیدن، تزریق کردن، احساس حالت خلسه ونشئهای میکند و در عالمی توأم با احساس رضایت فرو میرود، اهم این موارد مرفین و هروئین است ولی انواع دیگری هم در برخی از جوامع وجود دارد مثل ال.اس.دی وحشیش، ماری جوانا و…. که مبتلایان با احساس لذت ونشاطی که در آغاز از مصرف آن احساس میکنند بتدریج برطلب خود از مصرف مواد میافزاید و لحظهای به خود میآیند که خود را قادر به ترک آن
نمییابند.
2ـ الکلسیم: الکلسیم ناشی از مصرف افراطی الکل است به گونهای که پس از مدتی احساس نوعی وابستگی غیرقابل ترک برای او پدید میآید. فرد ناگزیر است زندگی خود را بر سر مایه بگذارد. الکلسیم حالتی عصبی و هیجان آمیز بر فرد متولی میسازد که این خود حالتی خطرآفرین است و بعلت آثار و عوارض ناگوارش به صورت یک مشکل حاد اجتماعی درآمده است.[1]
بند سوم: تاریخچه اعتیاد
گرچه از دیرباز مسأله اعتیاد به مواد مخدر و نباتات مکیف در بین اجتماعات بشری وجود داشته است، از روزگار باستان، آشنایی و انس با پارهای از تخدیر کننده، به صورت ابتدایی در موارد ضروری و استعلاجی به معرض میرسیده است.. سابقه کشت تریاک را در ایران ، برخی از نویسندگان به 200 سال قبل منصوب داشتهاند و سابقه صرف آن به عنوان مکیف از 60 سال پیش به این طرف رواج پیدا کرده است و تا چند سال پیش اعتیاد در مجامع انسانی، مخصوصاً تریاک، الکل و سیگار بوده است ولی بشر تنها، طلب جو و کامجو در پی تأمین هوسهای زودگذر خود هر چند که به قیمت جان خود تمام گردد، به هر وسیلهای روی میآورد
و تفریحات مصنوعی و بدنی و زیانبار را جایگزین تفریح و نشاط حقیقی پذیرا میگردد. امروز افزایش تصاعدی و اعتیاد و آلودگی، ایجاب میکند که مسئله اعتیاد از دیدگاههای مختلف و زاویههای مختلف ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.[2] در ادامه، به بررسی تاریخچه مواد مخدر در جهان، ایران و فقه میپردازیم.
1 ـ تاریخچه مواد مخدر در جهان
مواد مخدر سابقهای طولانی دارد ، در طول تاریخ انسان از مواد مخدر زمانی به عنوان دارو جهت التیام دردها استفاده می کرده است و زمانی هم برای ایجاد لذت یا فرار از ناراحتی ها و همچنین درجشنها و مراسم مذهبی و گاهی توسط جادوگران مورد استفاده قرار میگرفته است . با بررسی آثار مکتوب و لوحه های گلی که از سومریان باقی مانده است، چنین استنباط می شود که سومریان اولین کسانی بودند که تریاک را کشف کردند و علاوه بر اینکه از آن به عنوان یک داروی مسکن استفاده می کردند تدریجاً به عنوان یک مکیف
و مخدر نیز مورد استفاده قرار گرفت و نام گیاه شادی بخش نیز بر آن نهادند . علاوه بر سومر اقوام آشورمصر یونان و رم نیز تریاک را می شناختند و از آن استفاده می کردند .[3] یونانیها تریاک