وبلاگ

اختلالات تجزیه‏ای

 

طبق چهارمین ویراست بازنگری شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویژگی اساسی اختلالات تجزیه‏ای گسستگی در کارکردهای معمولاً منسجم هشیاری، حافظه یا درک محیط است. آشفتگی ممکن است ناگهانی یا تدریجی، گذرا یا مزمن باشد. اختلالات تجزیه‏ای DSM – IV- TR ( 2000) مشتملند بر اختلال هویت تجزیه‏ای، اختلال مسخ شخصیـت، فراموشی تجزیه‏ای، گریز تجزیه‏ای، و اختلال تجزیه‏ای که به گونه‏ای دیگر مشخص نشده است.

 

فراموشی تجزیه‏ای

طبق DSM – IV- TR( 2000)، ویژگی اساسی فراموشی تجزیه‏ای(dissociative amnesia) ناتوانی برای یاد آوری اطلاعات شخصی مهم، معمولاً با ماهیتی تروماتیک و استرس آمیز است که فراتر از آن است که با فراموشکاری عادی توجیه شود، اختلال منحصراً در جریان اختلال هویت تجزیه‏ای، گریز تجزیه‏ای، اختلال استرس از سانحه (PTSD)، اختلال استرس حاد، یا اختلال جسمانی کردن روی نمی‏دهد و ناشی از اثر فیزیولوژیکی مستقیم مواد یا اختلالات عصبی یا طبی عمومی نیست. این اختلال ممکن است مبتنی بر تغییرات نوروبیولوژیک مغز در نتیجه استرس تروماتیک باشد.

 

آمنزی پس از تروما

فراموشی پس از تروما ناشی از صدمه مغز، معمولاً در زمینه ضربه فیزیکی آشکار، یک دوره بیهوشی یا فراموشی و یا هر دو، و شواهد بالینی عینی صدمه مغز روی می‌دهد ( DSM-IV-TR، ۲۰۰۰: ۷۷۸).

 

اختلالات تشنجی

در اکثر موارد تشنج، شکل بالینی بطور قابل ملاحظه از فراموشی تجزیه‏ای، با توجه به رخدادهای تشنجی آشکار و پیامدهای آن متفاوت است. بیماران مبتلا به تشنجات شبه صرعی نیز ممکن است علائم تجزیه‏ای، نظیر فراموشی و سابقه قبلی ضربه روان‏شناختی داشته باشند (DSM-IV-TR، ۲۰۰۰: ۷۷۲).

 

فراموشی مربوط به مواد:

انواعی از مواد و مسمومیت ها در ایجاد فراموشی درگیر شناخته شده‏اند. (Kaplan & Sadock’s, 2007: 294).

 

فراموشی کلی گذرا:

ممکن است با فراموشی تجزیه‏ای اشتباه شود (Kaplan & Sadock’s, 2007: 294).

 

اختلالات تجزیه‏ای

بیماران مبتلا به اختلال هویت تجزیه‏ای ممکن است با اشکال حاد فراموشی و دوره‏های گریز مورد توجه قرار گیرند. معهذا، این بیماران با طیفی وسیع از علائم مشخص هستند که فقط بعضی از آن‏ها در بیماران مبتلا به فراموشی تجزیه‏ای دیده می‏شود (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۹۵).

 

همه‌گیری شناسی:

DSM-iv.TR (2000). فراموشی تجزیه‌ای تقریباً توسط ۶۹ درصد جمعیت کلی گزارش شده است. تفاوتی از نظر میزان بروز در زن و مرد مشاهده نمی‌شود. موارد معمولاً در اواخر نوجوانی و بزرگسالی گزارش می‌شود.

 

درمان

-شناخت‏درمانی: شناخت‏درمانی برای افراد مبتلا به اختلالات تروماتیک ممکن است مزایای خاصی داشته باشد. شناخت دگرگونی‏های شناختی خاص که از تروما ریشه می‏گیرند ممکن است مدخلی برای حافظه اتوبیوگرافیک باشد که بیمار نسبت به آن دچار فراموشی است. وقتی بیمار توانائی اصلاح دگرگونی شناختی را پیدا می‏کند، مخصوصاً در مورد معنی ترومای قبلی، فراخوانی مفصلتر رخدادهای تروماتیک ممکن است روی دهد (رضاعی، ۱۳۹۲: ۲۵۹).

 

-هپنوتیزم :

هیپنوتیزم را می‏توان به انواعی در درمان فراموشی تجزیه‏ای مورد استفاده قرار داد (Kaplan & Sadock’s, 2007: 295).

 

-درمان‏های سوماتیک:

هیچ درمان داروئی غیر از مصاحبه تسهیل شده با دارو، برای فراموشی تجزیه‏ای وجود ندارد (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۹۵).

 

-روان‌درمانی گروهی:

گروه درمانی در زمان محدود و درمان‏های طولانی‌تر گزارش شده است که در بازنشستگان جنگ مبتلا به PTSD و کسانی که در کودکی مورد سوء رفتار قرار گرفته ‏اند مفید است. در جلسات گروه، بیماران ممکن است خاطرات فراموش شده را به خاطر آورند. مداخله‏های حمایتی توسط اعضاء گروه، درمانگر گروه یا هر دو، ممکن است انسجام و تسلط بر مطالب تجزیه شده را تسهیل کند (Kaplan & Sadock’s, 2007: 295).

اختلال مسخ شخصیت

DSM – IV- TR ( 2000) ویژگی اساسی مسخ شخصیت[۱] را احساس مستمر یا تکرار شونده گسستگی یا احساس غرابت با خود مشخص کرده است. شخص ممکن است احساس تبدیل شدن به آدم ماشینی یا در حالت رویا به خود نگریستن یا تماشای خود در یک فیلم پیدا کند طبق DSM – IV- TR ( 2000) ممکن است احساس مشاهده‏گر برونی بودن فرآیندهای روانی خود، برای خود، یا بخشی از بدن وجود دارد. غالباً بیمار احساس فقدان کنترل بر اعمال خود داشته باشد.

 

همه‌گیری شناسی: تجربه‌گذاری مسخ شخصیت و مسخ واقعیت در افراد نرمال و جمعیت‌های بالینی فوق‌العاده شایع است. پس از افسردگی و اضطراب این حالات دومین علائم روانپزشکی شایع گزارش شده است. میزان شیوع در یک سال ۱۶ درصد جمعیت کلی گزارش شده است (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۹۶).

 

درمان

گریز تجزیه ای معمولاً با یک رواندرمانی التقاطی متمایل به روانکاوی که متمرکز به کمک به بیمار برای بازیابی حافظه برای هویت و تجارب اخیر است درمان می‏شود. درمان با هیپنوتیزم و مصاحبه به کمک دارو غالباً روش‌های کمکی لازم برای بازیابی حافظه هستند بیمار ممکن است برای جراحانی که در دوره گریز دریافت کرده به توجه پزشکی، غذا و خواب نیاز داشته باشد (رضاعی، ۱۳۹۱: ۲۶۹).

 

[۱] - depersonalization