وبلاگ

سایت مرجع دانلود پایان نامه های فارسی
 
تربیت بدنی
جغرافیا
حقوق
رشته مدیریت
روانشناسی و علوم تربیتی
زیست شناسی
شیمی
صنایع غذایی
علوم اجتماعی – جامعه شناسی
علوم ارتباطات
عمران
مدیریت آموزشی و برنامه ریزی درسی
معماری و شهرسازی
مهندسی برق
مهندسی شیمی
مهندسی صنایع
مهندسی کامپیوتر
 

خانه
 

برای پیدا کردن پایان نامه مورد نظرتان عبارت مورد نظر خودتان را در کادر زیر جستجو کنید:

 
جستجو در سایت :

 

                                                                                          

فصل اول: کلیات و تعاریف پژوهش

1-1- بیان مسئله. 3

1-2-ضرورت انجام پژوهش…. 5

1-3- اهداف پژوهش…. 7

1-4- سوالات پژوهش…. 7

1-5- فرضیات پژوهش…. 8

1-5-1- فرضیه اصلی.. 8

1-5-2-فرضیه فرعی.. 8

1-6- چارچوب مفهومی پژوهش (مدل پژوهش) 9

1-7- روش شناسی پژوهش…. 10

1-7-1- روش تحقیق.. 10

1-7-2-روش گردآوری اطلاعات و داده ها 10

1-7-3-جامعه آماری.. 10

1-8-قلمرو تحقیق.. 11

1-8-1- قلمرو موضوعی.. 11

1-8-2- قلمرو زمانی.. 11

1-8-3-قلمرو مکانی.. 11

1-9- واژه های کلیدی.. 11

1-10-تعریف عملیاتی.. 13

1-11- مشکلات احتمالی پژوهش…. 13

1-12- خلاصه فصول بعدی.. 13

 

فصل دوم: پیشینه و مبانی نظری پژوهش

مقدمه    15

2-1- تأثیر فناوری اطلاعات بر سازمان. 16

2-2- دسته بندی فناوری اطلاعات در سازمان. 18

2-3-کاربرد مدیر فناوری اطلاعات در سازمان. 21

2-4- مسئولیت های اصلی مدیران فناوری اطلاعات… 21

2-5- ویژگی مدیران فناوری اطلاعات… 28

2-6-راهبری فناوری اطلاعات در سازمان. 31

2-7-اهمیت راهبری فناوری اطلاعات… 32

2-8-سازمان های بهره مند از فناوری اطلاعات… 33

2-9-تئوری های فناوری اطلاعات در خدمات شهری.. 34

2-9-1-تئوری رفتار برنامهریزی شده فناوری اطلاعات… 34

2-9-2-تئوری اشاعه نوآوری‌ فناوری اطلاعات… 35

2-9-3-تئوری الگوی پذیرش فناوری اطلاعات… 35

2-10-شهر و شهروند الکترونیک…. 36

2-11- فناوری اطلاعات و نقش آن در ایجاد شهر الکترونیکی.. 38

2-12- شهرداری الکترونیک و ضرورت ایجاد آن. 40

2-13-مزایای شهرداری الکترونیک…. 41

2-14-شناسائی نیاز عامل اصلی در طراحی و بکارگیری فناوری در شهرداری.. 46

2-15-تصمیم گیری فناوری در شهرداری.. 48

2-16-ویژگی های سازمانی شهرداری.. 49

2-17-تاثیرات بکارگیری فناوری اطلاعات در شهرداری‌ها 52

2-18- اثرات فناوری اطلاعات در خدمات‌‌رسانی شهرداری‌ها 54

2-19- محاسن فناوری اطلاعات در خدمات‌‌رسانی.. 57

2-20-تاثیر فناوری اطلاعات بر ارائه خدمات شهرداری.. 57

2-21- ارکان خدمات الکترونیک شهری و تعامل آن‌ها 61

2-22-فناوری و نوآروی در خدمات شهرداری.. 62

2-23- نتیجه گیری.. 65

2-24- پیشینه تحقیق.. 66

2-24-1-پژوهش های داخلی.. 66

2-24-2-پژوهش های خارجی.. 69

 

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- مقدمه. 73

3-2- روش پژوهش…. 74

3-3- جامعه آماری پژوهش…. 74

3-4- روش نمونه گیری.. 74

3-5- انواع متغیرها 74

3-5-1- متغیر مستقل.. 74

3-5-2- متغیر وابسته. 75

3-6- ابزار گردآوری اطلاعات… 75

3-7- روایی و پایایی.. 75

3-8- آزمون پایایی پژوهش…. 76

3-9- حجم نمونه. 77

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها 78

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

4-1- مقدمه. 80

 

4-2- توصیف مشخصات جامعه و نمونه آماری.. 80

4-3- داداه های جمع آوری شده از شهرداری کاشان مرتبط با فرضیه ها 81

4-4- تجریه و تحلیل داده های آماری.. 82

4-5- آمار استنباطی.. 88

4-5-1- فرضیه اصلی.. 89

4-5-2- فرضیۀ اول. 91

4-5-3-فرضیۀ دوم. 92

4-5-4-فرضیه سوم. 94

4-5-5- فرضیه چهارم. 95

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه. 98

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 99

5-3- پیشنهادات تحقیق.. 102

5-4- پیشنهادات کاربردی.. 103

 

منابع. 104

 

ضمائم………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. 109

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                 صفحه

جدول (3-1) آلفای کرونباخ………………………………………………………………………………………. 78

جدول (4-1) سوالات پرسشنامه ………………………………………………………………………………….. 83

جدول (4-2) توزیع فراوانی کارکنان بر حسب جنسیت………………………………………………………. 84

جدول (4-3) توزیع فراوانی کارکنان بر حسب تحصیلات…………………………………………………… 85

 جدول (4-4) توزیع فراوانی کارکنان بر حسب تاهل…………………………………………………………. 86

جدول (4-5) فراوانی میزان سابقه کاری کارکنان……………………………………………………………… 87

جدول (4-6) نتایج حاصل از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای داده‌های تحقیق…………………. 88

جدول (4-7) خلاصۀ آزمون ضریب همبستگی پیرسون فرضیه اصلی………………………………………. 89

جدول(4-8) تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه اصلی………………………………………………………….. 90

 جدول (4-9) خلاصۀ آزمون ضریب همبستگی پیرسون فرضیه اول………………………………………… 91

جدول(4-10) تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه اول………………………………………………………….. 91

جدول (4-11) خلاصۀ آزمون ضریب همبستگی پیرسون فرضیه دوم………………………………………. 92

جدول(4-12) تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه دوم………………………………………………………….. 93

جدول (4-13) خلاصۀ آزمون ضریب همبستگی پیرسون فرضیه سوم……………………………………… 94

جدول(4-14) تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه سوم…………………………………………………………. 94

جدول (4-15) خلاصۀ آزمون ضریب همبستگی پیرسون فرضیه چهارم…………………………………… 95

جدول(4-16) تحلیل واریانس رگرسیون………………………………………………………………………… 96

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                 صفحه

نمودار (4-1) جنسیت پاسخ دهندگان……………………………………………………………………………. 84

نمودار (4-2) میزان تحصیلات پاسخ دهندگان…………………………………………………………………. 85

نمودار (4-3) میزان تاهل پاسخ دهندگان………………………………………………………………………… 86

نمودار (4-4)  میزان سابقه خدمت پاسخ دهندگان…………………………………………………………….. 87

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده پژوهش

در این پژوهش هدف بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر ارائه خدمات در شهرداری کاشان می باشد. به منظور تایید پایایی و روایی پرسشنامه از آزمون الفای کرونباخ استفاده شده که میزان آن با استفاده از فرمول در پرسشنامه 84/0 است که نشان دهنده پایایی و روایی آن است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 210 نفر از کارکنان واحد خدمات شهرداری کاشان بوده که با روش نمونه‌گیری و استفاده از فرمول مربوطه و بررسی خطای استاندارد 132 نفر به عنوان نمونه پرسشنامه‌ها را پرکرده و مورد تحلیل قرار داده ایم. یافته‌های پژوهش نشان دهنده رابطه بین فناوری اطلاعات و خدمات شهری شهرداری کاشان موجود می باشد به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار spss و از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون کولموگروف- اسمیرنوفیرای، مدل رگرسیون و تحلیل واریانس به منظور بررسی داده های آماری استفاده شده است.
 

واژه های کلیدی:

فناوری اطلاعات، عملکرد سازمانی، خدمات شهری، شهرداری.

 

 

 

 

 

 
 
 

فصل اول
کلیات و تعاریف پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در فصل اول به ذکر بیان مسئله، ضرورت تحقیق و اهمیت تحقیق و سایر مسائل مرتبط در این زمینه می‌پردازیم. و ضمن بیان ضرورت انجام پژوهش، به بیان مدل مفهومی پژوهش پرداخته شده است. این فصل با روش شناسی پژوهش ادامه یافته است. در این قسمت به بیان روش تحقیق، روش گردآوری داده ها و جامعه آماری پرداخته شده است.

پیشنه ای از تحقیق که بیانگر تحقیقات گذشته می باشد و در اتباط با موضوع اصلی ما میباشد و همچنین تعاریفی از واژگان کلیدی را در این بخش بیان می داریم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- بیان مسئله
امروزه در هر سازمانی، بحث به‌کارگیری فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی مطرح و همه جا از سودمندی یا ضرورت استفاده از رایانه سخن در میان است. به همین سبب، مدیران همواره در خصوص صرف هزینه یا سرمایه‌گذاری برای به‌کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان خود با یک سؤال روبه رو هستند: «مرز سرمایه‌گذاری در فناوری کجاست؟»

طبیعی است، فناوری به عنوان یک راه با صرفه تر در برابر روشهای سنتی اهمیت پیدا می کند؛ به همین خاطر مدیران باید بدانند کاربرد سیستم فناوری اطلاعات در سازمان به چه میزان مفید و اثربخش است. به عبارت دیگر، فناوری اطلاعات بر شاخصهایی تأثیر می‌گذارد که همگی از شروط اولیه موفقیت برای سازمانهای امروزی به شمار می‌روند.

تعیین میزان این تحقق، از دغدغه‌های مهم تصمیم‌گیرندگان سازمانی است. در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر به‌کارگیری سیستم فناوری اطلاعات بر اثربخشی سازمان از دیدگاه کاربران این سیستمها پرداخته شده است. (الوانی، 1382: 12)

از بین ابعاد سیستم فناوری اطلاعات، افزایش سرعت انجام کارها، افزایش دقت در انجام کارها، بازیابی به موقع اطلاعات، ذخیره سازی بیشتر اطلاعات و افزایش سرعت دسترسی به اطلاعات، انتخاب شده‌اند. در قالب جنبه‌های تحقیق، تأثیر این ابعاد بر اثربخشی سازمان که ارائه خدمات مطلوب به ارباب رجوع تعریف شده، بررسی گردیده است.

مدیرانی که  دائماً درگیر تصمیم گیری برای صرف هزینه یا سرمایه‌گذاری برای به‌کارگیری فناوری در سازمان خود هستند، باید بدانند کاربرد فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی در سازمان  به چه میزان مفید و اثربخش است. آنها باید  تأثیر فناوری اطلاعات بر کیفیت محصول یا خدمت، بهبود خدمات به مشتریان و بهبود ارتباطات و اطلاعات را که همگی از شاخصها و شروط اولیه موفقیت برای سازمانهای امروزی به شمار

1-3-2- سوسیس­های نیمه خشک                                                                       4

1-3-3-  سوسیس­های خشک                                                                             4

1-4- واکنش­های تخمیری                                                                                 5

1-5- باکتری­های اسیدلاکتیک                                                                            5

1-5-1- پدیوکوکوس                                                                                       8

1-5-2- لاکتوباسیلوس                                                                                     8

1-6- مسیرهای تولید اسیدلاکتیک                                                                       9

1-7- مواد تشکیل­دهنده سوسیس تخمیری                                                             12

1-7-1- کشت های آغازگر                                                                                 12

1-7-1-1- خصوصیات عملکردی فلور میکروبی آغازگر                                               13

1-7-2- نمک                                                                                                13

1-7-3- شکر                                                                                                 13

1-8- ترکیبات تولید شده در اثر تخمیر                                                                  14

1-8-1- آمین های بیوژن                                                                                     15           

1-8-2- اسیدهای آلی                                                                                      16

1-8-3- پراکسید هیدروژن                                                                                16

1-8-4- باکتریوسین­ها                                                                                     17

1-8-5- دی­اکسید­کربن                                                                                    18

1-8-6- دی­استیل                                                                                           18

1-9- رنگ سوسیس تخمیری                                                                              19

1-10- فواید غذاهای تخمیری                                                                             19

1-11- فرضیات پژوهش                                                                                    20

1-12- اهداف پژوهش                                                                                      20

فصل دوم : بررسی منابع                                                                                                          

مروری بر تحقیقات انجام شده                                                                              22

فصل سوم : مواد و روش ها                                                                             

3-1- تهیه فیله ماهی                                                                                       28

3-2- آماده سازی باکتری­ها                                                                                28

3-3- تهیه سوسیس ماهی                                                                                  28

3-4- آنالیز میکروبی                                                                                        29

3-5- اندازه­گیری pH                                                                                       29

3-6- اندازه­گیری درصد پروتئین                                                                          30

3-7- اندازه­گیری چربی                                                                                     31

3-8- اندازه­گیری درصد رطوبت                                                                           31

3-9- اندازه­گیری خاکستر                                                                                  32

3-10- اندازه­گیری ظرفیت نگهداری آب (Whc)                                                      32

3-11- سنجش مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N)                                           33

3-12- اندازه­گیری مقدار پپتید های محلول                                                            33

3-13- آنالیز پروفیل بافت TPA                                                                         34

3-14- اندازه­گیری رنگ                                                                                    34

3-15- آنالیز آماری                                                                                         35

فصل چهارم: نتایج                                                                                                                     

4-1- آنالیز تقریبی                                                                                          37

4-2- نتایج pH                                                                                             38

4-3- مقادیر مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N)                                               39

4-4- پپتید های محلول – TCA                                                                        40

4-5- نتایج آزمایشات میکروبی                                                                            41

4-5-1- شمارش جمعیت باکتری­های اسید لاکتیک (LAB) سوسیس تخمیری ماهی         41

4-5-2- مقادیر کل باکتری­های سودوموناس در سوسیس تخمیری ماهی                          42

4-5-3- مقادیر جمعیت انتروباکتریاسه در سوسیس تخمیری ماهی                                 43

4-5-4- مقادیر کل باکتری­های هوازی و بی هوازی اختیاری                                         44

4-6- ظرفیت نگهداری آب                                                                                 45

4-7- آنالیز پروفیل بافت                                                                                   46

4-8- پارامترهای رنگ                                                                                      47

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری                                                                                              

5-1- آنالیز تقریبی                                                                                          49

5-2- نتایج pH                                                                                             49

5-3- مقادیر مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N)                                               50

5-4- پپتید­های محلول –TCA                                                                          51

5-5- نتایج آزمایشی میکروبی                                                                             52

5-5-1- شمارش جمعیت باکتری­های اسید لاکتیک (LAB) سوسیس تخمیری ماهی         52

5-5-2- مقادیر کل جمعیت باکتری­های سودوموناس در سوسیس تخمیری ماهی                53

5-5-3- مقادیر جمعیت انتروباکتریاسه در سوسیس تخمیری ماهی                                 54

 

5-5-4- مقادیر کل باکتری­های هوازی و بی­هوازی اختیاری در سوسیس تخمیری ماهی         55  

5-6- نتایج آنالیز پروفیل بافت                                                                            55

5-7- ظرفیت نگهداری آب                                                                                 56

5-8- پارامترهای رنگ                                                                                      57

5-9- نتیجه­گیری                                                                                            59

5-10- پیشنهادات                                                                                           60

منابع و مآخذ                                                                                                  62

چکیده:

سوسیس­های تخمیری از جمله فرآورده­های گوشتی است که در نتیجه تغییرات میکروبیولوژی، بیوشیمیایی، فیزیکی و حسی ایجاد شده در مخلوط گوشت تحت شرایط دمایی و رطوبت نسبی معین بوجود می­آید. در این مطالعه برای اولین بار در ایران امکان تولید سوسیس تخمیری از ماهی کپور معمولی با استفاده از کشت آغازگر ترکیبی باکتری های Pediococcus pentosaceus و Lactobacillus plantarum در دمای 35 درجه سانتی گراد مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تولید سوسیس تخمیری از گوشت چرخ­شده ماهی کپور معمولی، نمک (3٪)، گلوکز (3٪)، Log CFU/g 6 ترکیبی از باکتری­های فوق الذکر استفاده شد و به مدت 48 ساعت در انکوباتور قرار گرفت تا تخمیر صورت گیرد. آنالیز تقریبی (پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر)، ظرفیت نگهداری آب (WHC)، آنالیز پروفیل بافت و رنگ سوسیس تخمیری، پارامتر­های pH، پپتیدهای محلول،TVB-N ، بار باکتریایی (شمارش کلی میکروارگانیسم­های هوازی، باکتری­های اسیدلاکتیک، سودوموناس­ها و انتروباکتریاسه­ها)، در زمان های 0، 24 و 48 ساعت پس از تخمیر مورد اندازه­گیری قرار گرفته و با نمونه شاهد (سوسیس غیر تخمیری) مقایسه گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده، با پیشرفت تخمیر، باکتری­های اسیدلاکتیک به سرعت رشد کرده که این امر کاهش شدید pH را به ویژه در سوسیس­های تلقیح شده با کشت ترکیبی در پی داشت به گونه­ای که از مقدار اولیه­ی 9/6 به 4/4 در پایان تخمیر رسید که منجر به مهار سریع Entrobacteriacea و Pseudomonas در سوسیس­های حاوی کشت آغازگر شد. کشت­های ترکیبی به طور معنی­داری باعث کند­شدن روند تولید TVB-N و افزایش قابل توجه در مقدار پپتیدهای محلول سوسیس های تلقیح شده با کشت ترکیبی نسبت به نمونه های سوسیس فاقد کشت آغازگرشد. افزودن کشت ترکیبی نیز منجر به کاهش چشمگیر ظرفیت نگهداری آب (WHC) شد. همچنین سوسیس­های تلقیح شده از سختی و قابلیت جویدن بالاتری نسبت به سوسیس­های شاهد برخوردار بودند. کشت­های ترکیبی اضافه شده منجر به افزایش روشنی (٭ L) و قرمزی (٭a) و کاهش زردی (٭b) سوسیس­های تلقیحی شدند. در نهایت می­توان نتیجه­گیری نمود که سوسیس­های تخمیری تلقیح شده با کشت ترکیبی از ویژگی­های مطلوب­تری برخوردار بوده و به دلیل ویژگی­های عملکردی و بافتی برتر نیز می­توانند مقبولیت بیشتری را در میان مصرف­کنندگان داشته باشند.

فصل اول: مقدمه و کلیات

مقدمه:

تخمیر، یکی از قدیمی­ترین اشکال حفاظت غذا و فاز مهمی در تولید بسیاری از محصولات غذایی سراسر جهان محسوب می­شود (سایین و همکاران، 2014) که در طول تاریخ بشری، راهی برای تولید غذاهای ایمن و با حفاظت خوب را فراهم آورده است و قرن‌هاست که جهت نگهداری، بهبود کیفیت و طعم حبوبات، میوه‌جات، سبزیجات، بقولات و گوشت مورداستفاده قرار می‌گیرد (مرتضوی و صادقی،1381). مواد غذایی تخمیری، در میان اولین غذاهای مصرفی توسط بشر قرار داشته و حتی امروزه جزء محبوب‌ترین نوع مواد غذایی مصرفی به شمار می روند (آدامز و همکاران، 1987). هم­چنین فعالیت تخمیری میکروارگانیسم‌ها در تولید بسیاری از محصولات غذایی و شکل گیری ویژگی‌های خاص در اغلب مواد غذایی نقش دارد. (مرتضوی و صادقی،1381). نکته‌ی حائز اهمیت این است كه در تولید فرآورده‌های تخمیری ازجمله سوسیس‌های تخمیری هیچ‌گونه برنامه‌ریزی خاصی وجود نداشته و این فرآورده‌ها تنها بر اساس یك اتفاق در قالب تخمیر طبیعی تولیدشده و با تكرار آن به‌صورت یك فرآورده پذیرفته‌شده در جوامع آن روزها مطرح گردیده‌اند(علی نژاد و همکاران، 1392).

اطلاعات مربوط به گوشت تخمیری مانند سایر غذاهای تخمیر شده، به هزاران سال قبل برمی‌گردد. در اصل تخمیر گوشت یک فرآیند قدیمی است که برای افزایش عمر مواد خام فاسدشدنی استفاده می‌شود (رانتشو، 2006). تولید این محصول، به‌احتمال‌زیاد، در جنوب اروپا و مناطق اطراف دریای مدیترانه، در طول دوران روم سرچشمه گرفته است. اگرچه احتمال‌هایی مبنی بر همتایان آسیایی که حدوداً در همان زمان می‌زیسته‌اند، وجود

1-1   مقدمه …………………………. 2

1-2   اهمیت و ضرورت ………………………… 3

1-3   بیان مسئله…………………………  5

1-4 مدل مفهومی تحقیق  …………………………  8

1-5   اهداف انجام تحقیق  …………………………  9

1-5-1 اهدف اصلی …………………………   9

1-5-2 اهداف کاربردی …………………………   9

1-6   سوالات تحقیق …………………………   9

1-7   قلمرو تحقیق …………………………   10

1-7-1 قلمرو موضوعی  …………………………  10

1-7-2 قلمرو زمانی  …………………………  10

1-7-3 قلمرو مکانی  …………………………  10

1-8تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………… 10

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: مبانی نظری

2-1-1 مقدمه ………………………… 12

2-1-2 مدیریت شهری………………………… 13

2-1-3 دیدگاه ها و نظریه های منعطف به مدیریت شهری…………… 13

2-1-3-1 ماکس وبر و نظریه دیوان سالاری  …………………………  14

2-1-3-2 برایان مک للین و نظریه حاکمیت و مدیریت شهری  ……….  15

2-1-3-3 نظریه رکس و مور ………………………… 16

2-1-3-4 نظریه پال  ………………………… 17

2-1-3-5 نظریه ریچارد تاردانیکو ………………………… 18

2-1-4 دیدگاه مشارکتی و مردم سالاری در مدیریت شهری  …………… 19

2-1-4-1- نظریه صلاح الدین یلدیریم  ………………………… 20

2-1-4-2 نظریه مشارکت مردمی و نخبگان لیون فولکت ……………… 21

2-1-4-3 نظریه مشارکتی جان ترنر ………………………… 22

2-1-4-4 نظریه مشارکتی جیمز میجلی   ………………………… 23

2-1-4-5 نظریه مشارکتی شری ارنشتاین  …………………………  24

2-1-4-6 نظریه مشارکتی اسکات دیوید سون………………………… 25

2-1-4-7 نظریه مشارکتی دیوید دریسکل…………………………25

2-1-4-8 نظریه میانجی گری………………………… 27

2-1–5 مدل های مدیریت شهری………………………… 27

2-1-5–1انواع مدل های مدیریت شهری در کشور آمریکا…………… 29

2-1-5-2 انواع مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی……… 35

2-1-5-3 سیر تحول مدل های مدیریت شهری در ایران ………………39

2-1-5-1 جمع بندی………………………… 41

2-1-6 شهرهای مقصد گردشگری  …………………………  42

2-1-6-1 شهر نور ………………………… 44

2-1-6-2 شهر چالوس…………………………45

2-1-6-3 شهر بابلسر…………………………  46

2-1-6-4 شهر تنکابن   ………………………… 48

2-1-7 مدیریت شهری و توسعه گردشگری …………………………   49

2-1-8 تعریف حکمرانی و انواع آن …………………………  51

2-1-8-1حکمرانی  …………………………  51

2-1-8–2حکمرانی شهری …………………………   53

2-1-8–3حکومت شهری   ………………………… 54

2-1-8–4تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری …………… 55

2-1-8-5 حکمرانی الکترونیک…………………………57

2-1-8-6 حکمرانی الکترونیک و حکمرانی شهری …………………………59

2-1-9 اهداف حکمرانی شهری ………………………… 60

2-1-10 مدل های حکمرانی شهری………………………… 60

2-1-11 حکمرانی خوب………………………… 61

2-1-12 حکمرانی خوب شهری………………………… 63

2-1-13 حکمرانی شهری و کیفیت زندگی………………………… 66

2-1-14 نقش نهاد های محلی (شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری…….. 67

فصل دوم – بخش دوم: پیشینه تحقیق

2-2-1 مقدمه ………………………… 69

2-2-2 پژوهش های داخلی ………………………… 69

2-2-3 پژوهش های خارجی ………………………… 71

2-2-4 اسناد حقوقی و بین المللی ………………………… 72

2-2-5 اقدامات دولت ها در مهمترین کنفرانس های بین المللی……………… 72

فصل دوم – بخش سوم: تشریح اجزای مدل

2-3-3-1مشارکت  …………………………  75

2-3-3-2 حاکمیت قانون  ………………………… 75

2-3-3-3 شفافیت …………………………   75

2-3-3-4 مسئولیت و پاسخگویی …………………………   75

2-3-3-5 پاسخده بودن …………………………  75

2-3-3-6 بینش راهبردی  …………………………  75

2-3-3-7 اجماع سازی  …………………………  76

2-3-3-8 عدالت و انصاف …………………………   76

 

2-3-3-9 امنیت   ………………………… 76

2-3-3–10 اثر بخشی و کارایی  …………………………  76

2-3-3-11 تمرکز زدایی  …………………………  76

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ………………………… 77

3-2 روش تحقیق   ………………………… 78

3-3جامعه‌ی آماری …………………………   79

3-4 نمونه‌ی آماری …………………………   80

3–5روش جمع‌آوری داده‌ها………………………… 82

3-6 روایی و پایایی ابزار پژوهش………………………… 82

3-7روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات……………. 83

3-7-1 روش تحلیل اهمیت- عملکرد…………………………  83

3-7-1-1تشکیل ماتریس اهمیت-عملکرد…………………..  84

3-7-1–2تحلیل ماتریس اهمیت-عملکرد ………………………… 86

3-7-2 روش تحلیل سلسله مراتبی ………………………… 87

3-7-2-1 مدل سازی مساله تصمیم …………………………  88

3-7-2-2 مقایسه اهمیت و ارجحیت  …………………………  88

3-7-2-3 بررسی میزان سازگاری در قضاوت‌ها……………… 89

3-8 جمع بندی………………………… 90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1مقدمه  …………………………91

4-2- روش تحلیل اهمیت – عملکرد………………………… 91

4-2–1داده های توصیفی   ………………………… 92

4-2-2مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت ………… 92

4-2–3مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات……… 93

4-2-4مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن……… 94

4-2-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری……….95

4-3 آزمون فرضیه قابلیت اعتماد یا پایایی ابزار اندازه‏گیری(پرسشنامه)………. 96

4-4 ارزیابی اهمیت و عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری……….97

4-5 آزمون دو جمله ای شاخص های حکمرانی خوب شهری………………………… 98

4-6 نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف………………………… 99

4-7 تجزیه و تحلیل ماتریس اهمیت – عملکرد ………………………… 101

4-7-1ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر ………………………… 102

4-7-2 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور ………………………… 104

4-7–3ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن  …………………………  106

4-7-4 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس………………………… 108

4-8 جمع بندی روش تحلیل اهمیت – عملکرد…………………………  110

4-9 روش تحلیل سلسله مراتبی………………………… 110

4-9-1 داده های توصیفی ………………………… 110

4-9-2 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت  …………  111

4–9-3 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات…………. 112

4-9-4 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن ………………………… 113

4-9-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری ……. 114

4-10 مدل سازی سلسله مراتبی و تشکیل درخت تصمیم گیری……….. 115

4-11 اولویت بندی اهمیت شاخص های حکمرانی خوب شهری………..116

4-12 اولویت بندی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری……….. 118

4-21–1اولویت بندی عملکرد در شهر بابلسر ………………………… 119

4-21- 2اولویت بندی عملکرد در شهر نور ………………………… 121

4-12-3 اولویت بندی عملکرد در شهر تنکابن………………………… 123

4-12-4 اولویت بندی عملکرد در شهر چالوس………………………… 125

4-13 جمع بندی روش تحلیل سلسله مراتبی………………………… 126

4-14- مقایسه دو روش اهمیت-عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی ……… 127

4-14-1مقایسه نمونه آماری………………………… 127

4-14-2 مقایسه نتایج حاصل از دو روش………………………… 128

4- 15 جمع بندی………………………… 130

فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

5-1مقدمه ………………………… 131

5-2مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی كار ………………………… 131

5- 3 یافته‌ها………………………… 132

5-4بحث…………………………135

5-5 نتیجه گیری ………………………… 137

5-6 پیشنهادات کاربردی ………………………… 138

5-7 محدودیت های تحقیق ………………………… 141

5-8 پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آینده …………………………141

منابع ………………………… 142

پیوست………………………… 149

چکیده:

رویکرد های سنتی مدیریت شهری ایران باعث ایجاد فضایی تقابلی به جای فضایی تعاملی میان شهروندان و شهرداری ها شده است که حکمرانی خوب شهری یکی از روش های مقابله با آن است. هدف این تحقیق شناخت جامعی از میزان اهمیت حکمرانی خوب شهری و ارزیابی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهر های نمونه مقصد گردشگری (چالوس، نور، بابلسر و تنکابن) است. روش تحقیق و گردآوری مطالب از نوع پیمایشی و تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه است که پس از تایید روایی پرسشنامه در اختیار کارشناسان برجسته مهندسین مشاور و اعضای گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی استان مازندران و همچنین اساتید صاحب نظر دانشگاه مازندران قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل آماری از دو روش IPA و AHP استفاده شد. اولویت بندی و عملکرد شاخص ها، از هر دو روش به صورت یکسان به دست آمد و مهمترین شاخص با کمترین عملکرد، شاخص مشارکت شهروندان معین گردید که سنگ بنای حکمرانی خوب شهری به عنوان روش مدیریت مشارکتی است. شاخص امنیت نیز از بالاترین عملکرد در این شهر ها برخوردار بود. در نهایت نتیجه گیری شد که شاخص های حکمرانی خوب شهری با وجود اهمیت بالای آنها، عملکرد پایینی در مدیریت شهری، شهرهای مورد مطالعه داشته و راهکارهایی به منظور ارتقا آن ارائه شد.

فصل اول: کلیات تحقیق

امروزه جمعیت مردمی که در مناطق شهری زندگی می کنند از تمام ادوار تاریخ انسان بیشتر است. روند شهرنشینی غیر قابل بازگشت است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391). تخمین زده شده است که جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 درصد این رشد در کشور های در حال توسعه خواهد بود (برنامه اسکان سازمان ملل[1]، 2003). از سوی دیگر جهان امروز با چالش هایی مواجه است که ناشی از دگرگونی های حاصل از پیشرفت علم و صنعت و طرح نیاز های جدید سازمانی و اجتماعی است. در جهان متحول امروز، دولت ها به تنهایی قادر به پاسخگویی به نیازهای جدید نخواهند بود. این مهم نیازمند الگوی جدیدی است که بتوان از همه ظرفیت های جامعه در بخش های دولتی، خصوصی و مدنی استفاده نمود تا تولید و ارئه خدمات عمومی را حداکثر ساخت (رفیعیان و همکاران، 1390). در سیستم مدیریت شهری نوین برای رفع این مشکلات و چالش ها در زندگی شهری، الگوهای متعددی ارائه شده است. یکی از این الگوها که مدل غالب در مدیریت شهری[2] محسوب می شود، الگوی حکمرانی شهری است[3] (زیاری و همکاران، 1390). حکمرانی موضوعی است که بر نحوه تعامل دولت ها و سایر سازمان های اجتماعی با یکدیگر، نحوه ارتباط با شهروندان و نحوه اتخاذ تصمیمات در جهانی پیچیده تمرکز داشته و فرایندی است که از طریق جوامع و سازمان ها تصمیمات خود را اتخاذ و بواسطه آن مشخص می کنند که چه کسانی در این فرایند درگیر و چگونه وظایف خود را به انجام برسانند (نوبری و همکاران، 1389). محیط شهری پیچیده، پویا و متنوع مستلزم ظرفیت بالای مدیریت است که حکمرانی خوب شهری[4] قابلیت فراهم کردن آن را دارد (صالحی، 1392). از سوی دیگر گردشگری شهری ترکیب پیچیده ای از فعالیت ها ی مختلف می باشد که از به هم پیوستن ویژگی های محیطی و میزان توانمندی و کشش شهر در جذب بازدیدکنندگان و ارائه خدمات تشکیل شده است. نخستین شرط موفقیت هر شهر در توسعه گردشگری، وجود زیرساخت های مناسب شهری، یکپارچه گی همه سازمان های ذیربط و مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. از طرف دیگر تنسیق و آمایش جاذبه های شهر، استفاده پایدار از منابع گردشگری، ایجاد منابع و تسهیلاتی که دسترسی به جاذبه ها را تسهیل می کند، رضایت خاطر بازدیدکنندگان و کنترل محلی دومین شرط لازم در توسعه گردشگری است (دیناری، 1384). در راستای تحقق گردشگری، مدیریت شهری که از سازمان دهی عوامل، نیروها و منابع برای اداره امور و پاسخگویی نیازهای ساکنین شهر شکل گرفته، مهمترین ابزار است (رضویان، 1381).

2-1- اهمیت و ضرورت

استنباط سازمان ها و نهاد های بین المللی از حکمرانی خوب شهری مطابق با تجزیه عملکردی برنامه اسکان در دو دهه اخیر است. این تجربه بر این نکته تاکید دارد که در اداره امور شهرها نه سرمایه، نه تکنولوژی و نه حتی تخصص، کافی نیست. بلکه مدیریت مطلوب وجه ممیزه یک شهر برون گرا با مدیریت مطلوب در مقابل یک شهر با مدیریت نامطلوب یا شهر منزوی است بر این اساس حرکت اصلی در جهت حکمرانی خوب شهری، رسیدن به یک شهر برونگرا خواهد بود. در شهر برونگرا هر فرد بدون توجه به ثروت، جنسیت، مذهب، نژاد و سن، شایسته مشارکت سازنده و مثبت در فرصت های موجود در شهر است (نازک نوبری و همکاران ، 1389(. از طریق حکمروایی خوب شهری نوعی از توسعه پدید می آید که در آن فقرا حق تقدم دارند، امور زنان بهبود میابد، محیط زیست پایدار ایجاد می شود و فرصت های اشتغال و عوامل رفاهی پدید می آیند. به این ترتیب مفهوم حکمروایی خوب و توسعه پایدار انسانی جدایی ناپذیر است (محمد موئدی، 1392). هدف از شاخصهای حکمرانی خوب شهری[5] سنجش اندازه گیری و کیفیت اداره امور شهری است. با توجه به این شاخص ها هر شهر می تواند به مقایسه های منطقه ای و جهانی بر اساس کیفیت حکمرانی شهری خودش دست بزند و به طور یقین فرایند سنجش در سرعت بخشیدن به بهبود کیفیت حکمرانی محلی، نقش قابل توجه ایفا می کند. در سطح محلی نیز شاخص تسریع اقدام محلی مورد انتظار برای بهبود کیفیت حکمرانی شهری را در بر می گیرد (نازک نوبری و همکاران ، 1389).

با توجه به بررسی مفهوم حکمروایی خوب شهری میتوان مهمترین اهداف کلان آن را اینگونه بیان کرد:

– بازساخت جامعه مدنی برای تقویت و اعتلای بیشتر سازمان ها، نهادها و جوامع محلی

– کاهش فقر و جدایی گزینی های اجتماعی، قومی و فرهنگی در شهرها

– افزایش مشارکت و مداخله افراد و صاحبان منافع در فرایند های سیاسی درون شهرها

– همچنین حکمرانی خوب شهری به طور خاص نیز اهداف عملیاتی زیر را دنبال می کند:

– کاهش فساد

– بهبود کیفیت و افزایش امکان زندگی برای همه شهروندان

– حفظ دموکراسی

– ایجاد فرصت و امکان برای مردم به منظور نشان دادن خواسته ها و آمالشان در زندگی

– اعتلای امنیت، برابری و پایداری (برنامه توسعه سازمان ملل متحد[6] ، 2008).

حال با توجه به اینکه شهرهای ایران خصوصا در سالهای اخیر رشد شتابان و ناموزونی را تجربه کرده اند و با توجه به این رشد شتابان شهرنشینی و هم چنین عدم وجود سیستم مدیریتی کارامد چه در گذشته و چه در حال به نظر می رسد وجود سیستم مدیریتی جدید که نگرش پویاتر به شهر و شهروندان داشته باشد لازم است. با توجه به اینکه مدیریت شهرهای ایران در سطح پایینی است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391) به نظر می رسد که شهرهای با مقصد گردشگری[7] (به عنوان نمونه شهرهای ساحلی استان مازندران) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند سیستم جدید و پویاتری می باشند تا بتوانند به توسعه پایدار دست یابند. از سوی دیگر با توجه به اینکه اقتصاد شهرهای مقصد گردشگری به ویژه شهرهای ساحلی استان مازندران وابستگی شدیدی به برنامه ریزی و مدیریت صحیح در راستای ارتقای زیرساخت های صنعت گردشگری شهری دارند و تمام شهروندان آنها به عنوان عضو فعال در این صنعت مشغول به فعالیت می باشند و خیلی از مشاغل شکل گرفته در شهرهای مقصد گردشگری در راستای همین صنعت ایجاد شده است، در این شهرها ضرورت تحقق حکمرانی خوب شهری با توجه به ویژگی مشارکتی[8] بودن آن امری انکار ناپذیر است.

3-1- بیان مسئله

واژگان حکمرانی[9] و حکومت[10] ، دارای مفاهیم محض و تخصصی بوده که بعضا فارغ از مفهوم، معمولا جایگزین یکدیگر به کار می روند. اما قدمت حکمرانی به تاریخ تمدن بشری برمیگردد. واژه حکمرانی از لغت یونانی (کیبرنان[11]) گرفته شده است و معنی آن هدایت کردن و راهنمایی کردن و یا چیزها را در کنار هم نگه داشتن است. در حالی که مفهوم حکومت دلالت بر واحد سیاسی برای انجام وظیفه سیاست گذاری داشته و برجسته تر از اجرای سیاست ها است. پس می توان گفت واژه حکمرانی اشاره به پاسخ گو[12] بودن هم در حوزه سیاست گذاری و هم در حوزه اجرا دارد (شریفیان ثانی، 1380). حکمرانی را میتوان کنش، شیوه یا سیستم اداره دانست که در آن مرز های بین سازمانها و بخش عمومی و خصوصی در سایه یکدیگر محو می شوند. جوهره حکمرانی به وجود روابط متعامل بین و درون حکومت و نیروهای غیر حکومتی اشاره دارد (برک پور، 1388).

حکمرانی شهری[13] ، طبق تعریف زیست بوم سازمان ملل عبارت است از مجموع روش های برنامه ریزی و مدیریت عمومی شهر از سوی افراد، نهادهای عمومی و نهادهای خصوصی و نیز فرایند مستمری است که از طریق آن، منافع متضاد یا متعارض با یکدیگر همراه شده و زمینه همکاری و کنش متقابل فراهم می آید. طبق این تعریف حکمرانی شهری، هم نهادهای رسمی و هم اقدامات غیر رسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان را در بر می گیرد (برنامه اسکان بشر ملل متحد[14]،2007). به علاوه نباید از نظر دور داشت تحقق سبک و شیوه مدیریت امور محلی و شهری که از آن به عنوان حکمرانی یاد می شود منوط به شکل گیری یک مجموعه روابط رسمی و ساختارهایی از قبیل قانون مداری، چارچوب های حقوق مدون و مشخص، تعریف و تعیین حدود رژیم های سیاسی، تعیین سطوح تمرکز زدایی و فراهم کردن زمینه های مشارکت همگانی در امور تصمیم گیری راجع به خط و مشی هاست (اکبری ، 1385). حکمرانی شهری بر خلاف مدیریت شهری، فرایندی مدیریتی است که به اتخاذ و حفظ زیربناها و خدمات شهری می پردازد. حکمرانی شهری فرایندی کاملا سیاسی در نظر گرفته می شود (شریفیان ثانی، 1380) و از آنجا که حکمرانی یا حاکمیت شهری، وظیفه به اجرا در آوردن تصمیمات و سیاست های عمومی در جهت منافع عامه را دارد (پاداش و همکاران، 1386) به عنوان فرایند مشارکتی توسعه، تعریف می شود و به موجب آن همه ذینفعان شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تمهیداتی را برای حل مشکلات شهری فراهم می آورند که نتیجه آن رفع ناپایداری توسعه شهری، رفع ناپایداری ها از بدنه نهادهای مدیریتی، برنامه ریزی شهری، کارآمد سازی و مسئولیت پذیری بیشتر در اداره امور شهری و تفویض قدرت، وظایف و صلاحیت ها به حکومت ها و سایر ذینفعان محلی خواهد بود (لاله پور، 1386). بنابر این حکمرانی شهری را می توان فرایندی دانست که بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک طرف و سازمان های غیر دولتی و تشکل های جامعه مدنی از طرف دیگر شکل می گیرد. نتیجه اینکه حکمرانی شهری با اشکال قدیم حکومت از آن جهت متفاوت است که عاملان مدیریت تنها بخش عمومی نیستند، بلکه بخش های خصوصی و داوطلب نیز در امر مدیریت وارد می شوند. این عاملان در شبکه های مدیریت و مشارکت هایی که عموما مستقل از دولت هستند، فعالیت می کنند (پاداش و همکاران ، 1386). با توجه به مفهوم حکمرانی زمانی که صفت خوب را به این واژه اضافه میکنیم مبحثی با بار معنایی آغاز می شود و حکمرانی مطلوب[15] در مقابل حکمرانی نامطلوب قرار می گیرد. اضافه کردن صفت ارزشی به واژه حکمرانی مناقشه بر انگیز می باشد. چنانکه افراد گوناگون، سازمان ها، دولت ها، ایدئولوژی ها و مدیریت شهر، هریک حکمرانی خوب را مطابق با منافع و تجربیات شخصی خود تغریف می کنند. با در نظر گرفتن این نکته که دولت ها همواره در طول تاریخ نقشی انکار ناپذیر در شکوفایی و سعادت و یا در نابودی و انحطاط و نابودی ملت ها داشته اند، در خلال اجرای طرح هایی مانند برنامه اسکان بشر و برنامه هایی برای ریشه کنی فقر و دست یابی به توسعه پایدار و ضرورت تضمین اجرایی این برنامه ها شاخص های حکمرانی خوب از سوی محققین و سازمان های مختلف مورد بررسی قرارگرفته و تحت عنوان معیار ها و شاخصه های حکمرانی خوب مطرح شده است (نازک نوبری و همکاران، 1389) که عبارتند از:

– مشارکت[16]

– قانون مداری[17]

– شفاف سازی[18]

– انعطاف پذیری[19]

– وفاق محور[20]

– عدالت[21]

– کارآمدی[22]

– پاسخگویی[23]( سازمان ملل آموزشی، علمی، فرهنگی[24]).

با روشن شدن مفهوم حکمرانی، حکمرانی خوب و حکمرانی شهری حال می توان به توضیح حکمرانی خوب شهری[25]پرداخت. شهرها با برخورداری از پتانسیل های بالا به مثابه موتور توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق ایجاد مشاغل و طرح ایده ها نقش بازی میکند. شهرها اگرچه دارای مزیت ها و جاذبه هایی هستند، اما محرومیت های اجتماعی را نیز دامن می زنند چرا که عدم توزیع بهینه منابع و ثروت به محرومیت اجتماعی و فقر در میان جوانان، اقلیت های قومی و مذهبی و سایر گروه های حاشیه ای جامعه می انجامد (برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2000 ). بنا بر منشور هبیتات سازمان ملل متحد حکمرانی خوب شهری اصول به هم وابسته پایداری، برابری، کارامدی، شفافیت و پاسخگویی، امنیت، فعالیت های مدنی و شهروندی را توصیف می کند (برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2009).

در تحقیق حاضر سعی شده است ابتدا شاخص های حکمرانی خوب شهری با توجه به وضعیت شهر های مقصد گردشگری اولویت بندی شود و سپس فاصله وضع موجود و مطلوب شهر های منتخب مشخص گردد.

[1] UN-HABITAT

[2] Urban Management

[3] Urban Governance

[4] Good Urban Governance

[5] Good Urban Governance Index

[6] United Nations Development Program

[7] Tourist destination cities

[8] Participation

[9] Governance

[10] Government

[11] Keybernan

[12] Responsive

چکیده

   اثربخشی و کارایی نظام آموزشی در گرو پرورش انسانهای کامل و رشد یافته است.پیشرفت ها و تحولات پرشتاب کنونی ایجاب می کند که با نگاهی جامع به انسان، امکان پرورش شخصیتی متوازن فراهم گردد. هدف این تحقیق ، بررسی تاثیر کار گروهی بر بهبود انگیزش وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه چهارم مقطع ابتدائی شهر سمنان می­باشد.دوفرضیه به عنوان فرضیات اصلی ویژه تحقیق در این زمینه طرح گردید: 1- بین روش تدریس کار گروهی و روش سنتی از نظر تاثیر بر انگیزش یادگیری دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد2– بین روش کار گروهی و روش سنتی از نظرتاثیر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد.

جامعه آماری پژوهش حاضر عبارتست از دانش آموزان پایه چهارم ابتدائی شهر سمنان که نمونه آماری برای دستیابی به حجم اثر35/0 و توان معادل 8/0به 30 آزمودنی در گروه آزمایش(روش کار گروهی) و 30آزمودنی در گروه کنترل(روش سنتی)نیاز است.پژوهش حاضر از نوع آزمایشی می باشد. ضمن اینکه انتخاب گروههای آزمایش و کنترل نیز تصادفی می باشد. ابزار اندازه گیری شامل دو آزمون پیشرفت تحصیلی پش آزمون وپس آزمون و به منظور جمع‌آوری داده‌ها،و پرسشنامه‌ راهبردهای انگیزشی برای یادگیری‌(MSLQ) استفاده شد.اعتبار این آزمون را حسینی‌نسب(1379)با استفاده از روش‌ تحلیل عامل بررسی کرد که نتایج به دست آمده آلفای کرونباخ‌ برای خودکارآمدی،ارزشگذاری درونی،اضطراب امتحان،و راهبردهای شناختی و فراشناختی به ترتیب 68/0،41/0 ،77/0،64/0 و 68/0 بودند.و از آنجا که هدف بررسی اعتبار فرضیه های مطرح شده می باشد ،از آمارتوصیفی (طبقه بندی و نمودار- میانگین وانحراف استاندارد)استفاده می شودو همچنین از آمار استنباطی از آزمونTوتحلیل کوواریانس برای گروههای مستقل استفاده می شود . یافته­های پژوهش نشان داد که انگیزش یادگیری بین دو گروه آزمایشی و کنترل تفاوت معناداری وجود ندارد و در زمینه پیشرفت تحصیلی، روشهای فعال تدریس (کار گروهی) منجر به پیشرفت تحصیلی، معنادار شدن یادگیری و نفوذ مطالب کشف شده در عمیق ترین سطوح یادگیری و نهایتاُ باعث رشد توانایی‌های بالقوه ودر نهایت باعث پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود.       

کلمات کلیدی : کارگروهی،انگیزش،یشرفت تحصیلی

 مقدمه

    جوامع نوین به انسانهایی بالنده نیازدارند که بتوانند با بینش مناسب مجموعه ای از مهارتها را در مشاغل گوناگون بکار گیرند. انسانهایی شایسته، خلاق و مبتکر با مهارتهای گسترده، که در نظام آموزشیِ علمی و نظام مند به اهداف مشخص دست یابند.(فرج اللهی و حقیقی،1386)

اثربخشی و کارایی نظام آموزشی در گرو پرورش انسانهای کامل و رشد یافته است. پیشرفت ها و تحولات پرشتاب کنونی و مطرح شدن دیدگاههایی همچون تکثرگرایی، هوش چندگانه، هوش هیجانی و … ایجاب می کند که با نگاهی جامع به انسان، امکان پرورش شخصیتی متوازن فراهم گردد. در این میان آموزش و پرورش هر جامعه، یکی از نهادهای تاثیرگذاری است که انتظار داریم بطور متوازن و متعادل، به همه جنبه های مختلف وجودی انسان توجه داشته باشد، و زمینه ها و اسباب لازم را برای رشد همه جانبه دانش آموزان فراهم سازد.(فضلی،1389)

استامپن[1](2004) بیان می دارد که در بلند مدت جامعه از یک سو متمایل به بکارگیری فرایند آموزشی است که تفکر و شیوه انتقال دانش را در عرصه زندگی آموزش می دهد؛ و از سوی دیگر، تمایل به فرایند ارزشیابی ایی دارد که مبتنی بر سنجش و قضاوت عادلانه و براساس اطلاعات دقیقی باشد که در ضمن یادگیری و آموزش گردآوری شود.

 آموزش و پرورش هر کشور نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی افراد دارد. فعالیت های آموزشی هر کشور را می توان سرمایه گذاری یک نسل برای نسل دیگر دانست. به عبارت دیگر، هدف فعالیت های آموزشی، رشد آگاهی و توانایی بالقوه انسان است. با توجه به گستردگی و پوشش وسیع فعالیت های نظام آموزشی، لازم است که در طراحی و اجرای فعالیت های آن از مطلوبترین شیوه ها استفاده کرد تا کیفیت آموزشی ارتقا یابد. امروزه درحوزه تعلیم و تربیت و آموزش فراگیران بحث روش های تدریس یکی از چالش های معلمان محسوب می شود و بکار گیری روش تدریس متناسب با هر ماده درسی از اهمیت زیاد برخوردار است. با توجه به شرایط فعلی جهان و پیشرفت چشمگیر تکنولوژیهای مختلف به خصوص تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات ممکن است چنین تصور شود که تعلیم و تربیت صرفاً می‌بایست بطور خاص بر بکارگیری و تربیت کاربران برای استفاده مناسب از این تکنولوژی تمرکز کند اما صرف در اختیار داشتن و استفاده از این تکنولوژی در دنیای تعلیم و تربیت، راهگشای انسان امروز و آینده نخواهد بود. در دنیای فعلی، موضوع اساسی، تربیت انسانهایی است که خوب بیاندیشند. امروزه فراگیران برای روبرو شدن با تحولات شگفت‌انگیز قرن بیست‌و یکم باید به طور فزاینده‌ای مهارت‌های تفکر را برای تصمیم‌گیری مناسب و حل مسائل پیچیده جامعه کسب کنند.بسیاری از صاحبنظران مانند انیس، پول و لیپمن[2](به نقل از شعبانی، 1382) بر این باورند که یکی از اهداف اساسی تعلیم وتربیت باید تربیت انسانهای متفکر باشد.پول[3](1992) معتقد است که تربیت انسانهای صاحب‌ اندیشه و ذهن کاوشگر، باید نخستین هدف و محصول نهایی تعلیم و تربیت باشد. به عقیده میرز (1374) در عصری که کتاب‌های درسی به سرعت کهنه می‌شوند و نوآوری دائماً تجربه می‌شود، اهداف نهایی و کلی تعلیم و تربیت ناگزیر باید تغییر یابد، به عبارت دیگر روشهای سنتی تدریس و یادگیری یعنی جایگاه منفعل فراگیران در محیط آموزشی و تکیه بر پر کردن ذهن از اطلاعات، دیگر جوابگوی نیازهای تربیتی نسل حاضر و آینده نخواهد بود و برای تربیت صحیح فراگیران نیاز است تا آنها آزادانه، خلاقانه و نقادانه و به طور علمی بیاندیشند و برنامه‌های مدارس ومرکز آموزشی باید نظم فکری را به فراگیران منتقل نمایند و چنان سازماندهی شوند که آنها را به جای ذخیره‌سازی حقایق علمی، درگیر مسأله نمایند. از نظر گوچ[4](به نقل از اسلامی، 1382) تطابق با دنیایی که دائماً در حال تغییر است با دسترسی صرف به اطلاعات و ارتباطات حل نخواهد شد.یکی از مهمترین نیازهای عصر ارتباطات، مهارتهای تفکر است.

دام و وولمن[5] (2004) معتقدند که شهروندی در دنیای جدید شایستگی‌های دیگری به جز توانایی‌های قبلی و سنتی را طلب می‌کند، اکنون از افراد انتظار نداریم که محل و مکان زندگی خودشان را بشناسند بلکه انتظار داریم موقعیت خودشان را در اجتماع تعریف و مشخص نمایند. توماس توچ[6] (به نقل از فتحی‌آذر، 1382) معتقد است که رشد توانایی اندیشیدن و حل مسائل  مهمتر از تربیت فنی و حرفه­ای فراگیران است.در جامعه‌ای که سیستم تعلیم و تربیت آن بدون بحث و انتقاد، امور را می‌پذیرد وبدون تفکر آنها را منعکس می‌کند،خطرپدید آمدن انسانهای فاقد توان ونیروی تفکردر جامعه زیاد می‌باشدولذا هالپرن (1998) معتقد است هدف تعلیم و تربیت برای شهروند مردم سالار، پرورش تفکر انتقادی است. مطابق دیدگاه پول (1992) تفکر انتقادی یکی از اهداف تعلیم   و تربیت نیست بلکه هدف اساسی آن است.

پژوهشهای انجام یافته در ایران نیزحاکی از آن است که توانایی دانش‌آموزان در سطوح بالای یادگیری به ویژه مهارتهای عملکردی و فرایندی در مقایسه با دانش‌آموزان کشورهای دیگر بسیار کمتر است (احمدی، 1380).

 

بیان مسئله
   بیش­تر معلّمـان به فعّـالیّت و پویایی ذهن، علم و آگاهی کافی دارند، ولی از ویژگی­های روش­های فعّال تدریس و نحوه­ی بکارگیری این روش­ها که موجب پویایی بیش­تر ذهن می­شود شناخت لازم را ندارند. در روش­های تدریس فعّال، معلّم شرایط و فضا را مساعد می­کند و یادگیرنده با مشارکت خود یاد می­گیرد، معلّم راهنما و هدایت کننده جریان تدریس است به عنوان مثال یادگیری مؤثر از طریق گروه­بندی و روابط گروهی شکل می­گیرد، معلّم با شناخت فراگیـران به گروه­بندی آن­ها اقدام می­نماید و با هدایت فعّالیّت دانش­آموزان امکان حصول اهداف آموزشی را فراهم می­سازد (ملکی،1386).

یکی از گرایش‏های هزارهء سوم،ظهور فرا نو گرایی وزیر سؤال رفتن‏ کل گرایی و نگرش‏های مطلق گرایانه است.بشر فرا نو گرا می‏داند که همه چیز حتی اندیشه‏های شخصی خود را نیز باید با نظر نقد مورد مطالعه قرار دهد و با به رسمیت شناختن تنوعات و تکثرات،اندیشه‏های تربیتی را در بستری‏ تکثرا گرا(پلور الیستی) قرار دهد.در فرهنگ کثرت گرا خرده فرهنگ‏ها، اقلیت‏ها و اشخاص جایگاه خاصی پیدا می‏کنند و دانش آموزان طوری تربیت‏ می‏شوند که می‏توانند نقش یک شهر وند بین‏المللی را ایفا نمایند،نگرش‏های‏ متنوع را هضم نمایند و ظرفیت خود را در مقابل اندیشه‏های دیگران افزایش‏ دهند و به صورت یک شهروند جهانی درآیند. خلاصه این­که روش­ها و الگوهای متعددی در زمینه تدریس فعال وجود دارد که بعضی از آنها عبارت از : روش حل مسأله، بارش فکری، بحث گروهی، ایفای نقش، الگوی تدریس یادگیری از طریق همیاری، الگوی تفکـر استقـرایی، الگوی کاوشگری، الگوی تدریس بدیعه پردازی یا نوآفرینی و الگوی مفهوم سازی می­باشند (خورشیدی،1387).برای بازی در نقش یک شهروند جهانی،افزایش بهینهء تعاملات و مشارکت‏ها و به کاربردن روش یاد گیری مشارکتی امری لازم و ضروری‏ است .

در دوران معاصر، پیشرفت تکنولوژی و گسترش محتوای درسی  ضرورت استفاده از روش  تدریس فعال را خاطر نشان می کند. منظور از روش فعال این است که دانش آموز در فرایند یاددهی و یادگیری در کلاس و بیرون از کلاس مشارکت داشته و معلم به نقش هدایت کننده خود در این روش می پردازد.  در کتب درسی معمولا درسها و مطالب و مفاهیم به صورت هدفمند طراحی ارائه می شود، معلم می تواند برای دستیابی به آن اهداف یک سطح انتظار را برای خود و دانش آموزان تعریف نماید. اصولا عناصر موجود در تعلیم و تربیت از قبیل محتوای درسی، تجهیزات، معلم و روشها در هم آمیخته می شوند تا فراگیران بتوانند به سطح مورد انتظار در آموزش و پرورش نایل شوند. هسته اصلی فرایند تدریس، ترتیب دادن محیط هایی است که در آن شاگردان بتوانند با یکدیگر تعامل کنند و چگونه یاد گرفتن را بررسی نمایند.

یکی از اصول عمده فلسفه ساخت گرایان در تعلیم و تربیت ، اهمیت دادن به محیط فعال یادگیری است . برای استفاده از یادگیری فعال بایستی کلاس درس را در گروه های کوچکی از دانش آموزان که بتوانند به صورتی هماهنگ با یکدیگر کار کنند ، راهبردهای یادگیری خود را غنی سازند و شرایطی را بوجود آورند که مشارکت در اطلاعات و عمل امکان وقوع داشته باشد سازماندهی نمود (مهجورو همکاران،1375)

با ورود به هزاره سوم میلادی دانش تجربی نو و پیشرفتهای فن آوری ، این امکان را فراهم ساخته است که بازنمایی ذهنی انسان از کره زمین به « دهکده جهانی » و بزرگراه های اطلاعاتی بهبود یافته و ضرورت چاره جویی در مسائل حاد اجتماعی – اقتصادی – فرهنگی و در مجموع بهره مندی از کیفیت بهزیستی و با هم زیستی بیش از پیش احساس می گردد . (مشایخ ،1381)

از آنجایی که آموزش و پرورش در شکل دهی سرمایه انسانی و اجتماعی نقش تعیین کننده ای داشته و انتظار می رود نسل امروز را برای زندگی در جامعه فردا آماده سـازد وبا توجه به اهمیت علوم پایه آگـاه بودن از وضعیت و ماهیت دانش علمی ،چگونگی خلق آن و وابستگی به آن نه تنها برای دانشمندان بلکه برای همه مابخش عمده ای ازآموزش راتشکیل میدهد. ( به نقل از وین هارلن،1375) بدیهی است متناسب با فرآیند جهانی شدن نوع نگاه به آموزش و پرورش با آنچه در تفکر سنتی غالب است تفاوت دارد.آموزش و پرورش باید به فراگیران در ارتقای خود پرورشی از طریق خلاقیت – توانایی تصمیم گیری سریع – عادات آموزشی و خود آگاهی یاری رساند. ( قربانی و همکاران ،1382)

جان دیویی این مفهوم را در خلال نیمه اول قرن بیستم به خوبی معرفی می کند . همیاری بموجب نظر دیویی بعنوان اولین اساس و پایه تحول تعدادی از الگوهای آموزشی و فعالیت انجمن پیشرو در آموزش و پرورش محسوب میشود واز دوره فعلی تحقیق و رشد الگوهای اجتماعی در آموزش و پرورش حمایت می کند. ( بهرنگی، 1380 )

در رویکرد مشارکتی دانش آموزان از طریق همکاری و مشارکت در قالب گروه ها به یادگیری می رسند و در قبال یادگیری احساس مسئولیت می کنند . زمانی که همکلاسانشان نیاز به کمک داشته باشند به کمک می شتابند و موفقیت دیــگران موفقیت آنها و شکست دیگران شکست آنها محسوب میشود . این رویکرد موجب یادگیری عمیق تر و خلاقیت و نوآوری بیشتر شاگردان می شود ( به نقل از شافر 2001)

مفاهیمی همچون کار گروهی،یادگیری گروهی، یادگیری سازمانی، و سازمان‏های یادگیرنده، مفاهیمی کمابیش نزدیک و نسبتا جدید در عرصه آموزش، مدیریت و مباحث رفتار سازمانی هستند که به اقتضای پیچیدگی‏ها و تغییرات محیطی و پیدایی نیازهای جدید پا به عرصه وجود گذاشته است.چیستی یادگیری و تحقیق در مورد فرایند آن خود موضوعی است دیگر، اما آنچه که برای مدیریت در سازمان‏های امروزی از اهمیت اساسی برخوردار است صرفا این نیست که همواره در سازمان برنامه‏های آموزش برای افراد وجود داشته باشد، بلکه امروزه مهم‏ترین مهارت چگونه یاد گرفتن است؛از «یادگیری» تعاریف متعددی شده است؛ ولی به نظر می‏رسد بهترین تعریف همان است که روان‏شناسان ارائه کرده‏اند. آنها یادگیری را فرایندی می‏دانند که در نهایت به تغییر رفتار منجر می‏گردد. در تعریف یادگیری اولین نکته قابل توجه، تفاوت آن با آموزش است.

در تدوین هدفهای آموزشی وتعیین فرایند تدریس سه مکتب روانشناسی آموزشی رفتار گرایی( تجربه گرا) شناختی (عملگرا)و اجتماعی وفرهنگی در مسیر تکوین و تحول خود با تاثیر پذیری از دیدگاه های معرفت شناسی از یکسو در فرآیند تدریس یادگیری، دانش آموز را محور قرار داده اند . از این رو به ترتیب در جریان تدریس ، رغبت ، تصویر گری ذهنی و الگوی فرهنگی یادگیرنده مورد نظر قرار گرفته است .

 از سوی دیگر برای توانمند ساختن یادگیرنده به مهارتهای شناختی برای رویارویی با مسائل و حل مسئله ،تدریس فرآیند ، محور توصیه شده است (Ashman  and Conway .1933) .

در شیوه تدریس به شیوه مشارکتی بر یادگیری چگونه یادگرفتن که یکی از اهداف عمده آموزش است تاکید شده است. همچنین، درهم تنیدن فرآیند های یادگیری با محتوای برنامه درسی؛ پیوند میان دانش آموز؛ محتوای درسی،محیط ومعلم؛اتخاذ خط مشیهای قابل اجرا و مرتبط با محتوا ؛ و ضبط روند موفقیت دانش آموز در یادگیری از جمله دیگر ویژگیهای تدریس فرآیند محور شناخته شده است.

در تحقیقات بر مبنای مشارکت و همکاری حداقل سه دیدگاه نظری وجود دارد:

دیدگاه رشدی-شناختی[7]،دیدگاه رفتاری[8]‏و دیدگاه وابستگی متقابل اجتماعی دیدگاه‏ رشدی-شناختی به طور گسترده بر مبنای نظریات پیاژه و ویگو تسکی قرار دارد.کار پیاژه و نظریه های مرتبط با آن بر پایهء یک قضیهء منطقی استوار بود. در این نظریه وقتی افراد در محیطی با هم همکاری و تعامل دارند یک تضاد شناختی- اجتماعی روی‏ می‏دهد،تضاد باعث نوعی عدم تعادل شناختی در فرد می‏شود که ذهن فرد را تحریک‏ می‏کند تا به سمت نوعی تعادل شناختی حرکت کند.کار ویگو تسکی و نظریات مؤید آن‏ بر پایهء این قضیهء منطقی قرار دارد که کسب دانش،امری اجتماعی است.بنابراین‏ تلاشهای مشارکتی برای یاد گیری مؤثر است و تأثیر یاد گیری را مضاعف می‏کند.

نظریهء رفتاری،بر تأثیر تقویتهای گروهی و پاداش‏های در حین یاد گیری متمرکز است.اسکینر[9]یکی از صاحبنظران این دیدگاه از گروه به عنوانیک عامل تقویتی در یاد گیری یاد می‏کند و بندورا[10]برتقلید از گروه تأکید دارد.از نظر او تقلید در فعالیتهای‏ گروهی خود را نشان می‏دهد و باعث افزایش و تسهیل یاد گیری می‏شود.هومانز[11]همانند ثیباوت و کلی‏[12]بر تأثیر پاداش و ارزش آن در مبادلات اجتماعی در یاد گیری اشاره می‏کند (جانسون و جانسون،1998).اگر چه نظریه‏های رفتاری و نظریهء رشدی-شناختی‏ پیروان زیادی دارند،ولی مهمترین نظریه نیستند.شاید مهمترین نظریه در مورد یاد گیری‏ مشارکتی نظریهء وابستگی متقابل اجتماعی باشد.نظریه پردازی بر مبنای وابستگی متقابل‏ اجتماعی در اوایل دههء 1900 آغاز شد،زمانی که یکی از بنیانگذاران مکتب گشتالت، به نام کافکا[13]پیشنهاد کرد که گروهها،کل‏های پویایی هستند که وابستگی متقابل اعضا در آن می‏تواند اثربخش باشد.یکی از همکاران کافکا به نام لوین‏ یافته‏های کافکا را در دهه‏های 1920 و 1930 اصلاح کرد و به این نتیجه رسید که گروه در گرو وابستگی‏ متقابل اعضا در رسیدن به هدف مشترک تجلی پیدا می‏کند.هدف مشترک،گروه را به‏ یک مجموعهء پویا تبدیل می‏کند به طوری که پویایی در موقعیت هر عضو و یا تغییر در بعضی از افراد گروه،موقعیت اعضای دیگر گروه را نیز متغیر و پویا می‏سازد و یک تمایل‏ درونی را در اعضای گروه برای اجرای اهداف مشترک ایجاد و ترغیب می‏نماید.لوین و همکاران او مثل اویسنکین[14]،لیسنر[15]،ماهلر[16]و لویس ‏با انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه اعلام کردند که برای اجرای هدف مشترک یک انگیزهء بسیار قوی در افراد به وجود می‏آید که رفتار مشارکتی را تحریک می‏کند.در اواخر دههء 1940 یکی از دانشجویان فارغ التحصیل لوین به نام دوش‏استدلال لوین دربارهء وابستگی متقابل‏ اجتماعی را گسترش داد و نظریه‏ای در باب مشارکت و رقابت ارائه داد که از لحاظ مبانی‏ نظری و کار بردی در 45 سال گذشته بی‏نظیر بود،به طوری که استادان دانشگاه مینی‏ سوتا این نظریه را در آموزش و پرورش به کار برده و موفقیت آن را در عمل مورد تأیید قرار دادند(جانسون،1989).اکنون نظریهء لوین به عنوان یک نظریهء برتر در صنعت و تجارت کاربرد وسیعی دارد و نویسندگانی چون جانسون و جانسون،کاگان و اسلاوین معتقدند که اثربخشی این نظریه در امر آموزش از طریق تحقیقات متعدد ثابت‏ شده و اکنون به عنوان یکی از بهترین روشها در آموزش و پرورش و سایر نهادها به کار می‏رود(جانسون و جانسون،1986؛کاگان،1986؛اسلاوین،1988)

اهمیت وضرورت تحقیق:
    با نگاهی اجمالی به نحوه یاددهی – یادگیری در مدارس در می­یابیم که گفتن، شنیدن و حفظ کردن، ارکان فعّالیّت­های یاددهی – یادگیری را تشکیل می­دهد. این مؤلّفه­ها با نام­های مختلف از سوی صاحب­نظران تعبیر شده است. از جمله: رویکرد نتیجه محوری، پاسخ محور، معلّم محور و غیر فعّال. در رویکرد حافظه محور، مطالب یک طرفه از سوی معلّم به دانش­آموزان ارائه می­شود، غافل از این­که این شیوه، خود، مانع یادگیری و خلّاقیت است(صفوی، 1387). با کمی تأمّل در می­یابیم که یادگیری به شیوه یاد شده، خلاف فطرت دانش­آموزان در فرایند یاددهی – یادگیری است، چرا که دانش­آموزان دوست دارند علاوه بر شنیدن، مشاهده ، لمس، سؤال و جستجو کنند و تفکّر، کاوشگری، آزمایش و پژوهش داشته باشند و به نوعی تفسیر و قضاوت کنند (خورشیدی، 1387).

 پیام یونسکو در خصوص یادگیری نیز، بیانگر این نوع آموختن است که یادگیری را دانستن، انجام دادن، هم زیستی و زیستن تعبیر کرده است. این نوع یادگیری، متناسب با پیشرفت­های فناوری اطلاعات و ارتباطات[17]است.  با توجه به نکات یاد شده، تعریف فرایند یاددهی – یادگیری عبارت است از: مواجهه­ی عمدی معلّم و شاگرد در یک فضای آموزشی به منظور تحقّق هدف­های معیّن. عناصر اصلی این الگو مراحل توالی فعّالیّت معلّم و شاگرد، نقش معلّم، نقش دانش­آموز و نحوه­ی ارتباط معلّم و شاگرد را تشکیل می­دهند (محبّی، 1384).

عنصر اصلی برای تحقّق فرآیند یاددهی – یادگیری، معلّم است. تبدیل روش­های تدریس نتیجه محور به فرایند محور، مسأله محور، پژوهش محور و همچنین پاسخ محور به سؤال محور و استفاده از روش­های نوین تدریس،