وبلاگ

سوالات تحقیق                                                                                        13

فرضیه های تحقیق                                                                                  13

محدودیت های تحقیق                                                                               14

فصل دوم مبانی نظری وسوابق تحقیق                                                          15

بخش اول رضایت شغلی                                                                           16   

2-1-1تعریف رضایت شغلی                                                                      16

2-1-2تاریخچه رضایت شغلی                                                                    16

2-1-3رضایت شغلی وابعادآن                                                                    17

2-1-4انواع رضایت شغلی                                                                        18

2-1-4-1رضایت درونی                                                                           19

2-1-4-2رضایت بیرونی                                                                          19

2-1-5نظریه های زیربنایی رضایت شغلی                                                    19

2-1-5-1نظریه های ریزمدل                                                                     21

2-1-5-2نظریه های درشت مدل                                                              24

2-1-6نظریه هایرضایت شغلی                                                                26

2-1-6-1نظریه ارزش                                                                          26

2-1-6-2نظریه هالند                                                                            27

2-1-6-3نظریه بریل                                                                            27

2-1-6-4نظریه نقشی                                                                           27

2-1-6-5نظریه شغلی کوک وراک                                                          30

2-1-7رضایت شغلی وانگیزش                                                              30

2-1-8عوامل موثربررضایت شغلی                                                        31

2-1-8-1عوامل شغلی                                                                         31

بخش دوم تعهدسازمانی                                                                         33

2-2-1تعهد                                                                                        33

2-2-2انواع تعهد                                                                                 34

2-2-2-1تعهدنسبت به مشتری                                                                34

2-2-2-2تعهدنسبت به سازمان                                                                35

2-2-2-3تعهدنسبت به خود                                                                    36

2-2-2-4تعهدنسبت به افرادوگروه کاری                                                   36

 

2-2-2-5تعهدنسبت به کارووظیفه                                                           37

2-2-3مفهوم تعهدسازمانی                                                                    37

2-2-4تعاریف تعهدسازمانی                                                                  38

2-2-5دیدگاههای نوین درباره تعهدسازمانی                                              42

2-2-5-1دیدگاههایی درموردکانونهای تعهدسازمانی                                42

2-2-5-2تعهدسازمانی مفهوم یک بعدی یاچندبعدی                                    43

2-2-5-3الگوهای چند بعدی                                                                44

2-2-6عوامل موثربرتعهدسازمانی                                                        46

2-2-7اجزای تعهدسازمانی                                                                 49

2-2-8نتایج وپیامدهای تعهدسازمانی                                                      50

2-2-9شیوه های تقویت تعهدسازمانی                                                     56

2-2-10ارتباط بین هوش معنوی وتعهدسازمانی                                        57

بخش سوم هوش معنوی                                                                      58

معنویت                                                                                          59

2-3-1تعریف هوش معنوی                                                                 60

2-3-2تاریخچه هوش معنوی                                                               62

هوش معنوی ومولفه های آن                                                                64

2-3-3هوش معنوی وهوش شناختی                                                       67

2-3-4هوش معنوی ومفهوم شخصیت                                                    68

2-3-5هوش معنوی ومفهوم توانایی ذهنی                                               70

2-3-6مفهوم هوش معنوی                                                                  71

2-3-7ابعادهوش معنوی                                                                     71

نظریه امرام درموردهوش معنوی                                                         72

سوابق وپیشینه تحقیق                                                                        75

سوابق تحقیق درایران                                                                       75

سوابق تحقیق درخارج ازکشور                                                           77

مدل مفهومی تحقیق                                                                          79

فصل سوم روش شناسی تحقیق                                                            79

مقدمه                                                                                            80

روش ونوع تحقیق                                                                            80

روش گردآوری اطلاعات                                                                   80

نمونه پژوهش                                                                                  81

ابزارگردآوری داده ها                                                                        82

روش تجزیه وتحلیل اطلاعات                                                              83

فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها                                                        85

مقدمه                                                                                            86

الف)توصیف داده ها                                                                         87

ب)آزمون فرضیه های تحقیق                                                             105

خلاصه نتایج آزمون فرضیه های تحقیق                                                112

ج)تحلیل رگرسیون چندمتغیره باروش گام به گام                                     112

فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهادهای تحقیق                                            115

مقدمه                                                                                           116

5-1تبیین نتایج تحقیق                                                                       116

5-2پیشنهاد های کاربردی تحقیق                                                        117

5-3پیشنهادهابرای تحقیقات آتی                                                          118

5-4مشکلات ومحدودیت های تحقیق                                                119

منابع                                                                                         120

منابع لاتین                                                                                  124

      

چکیده:

هدف از انجام این تحقیق تعیین رابطه بین هوش معنوی ،رضایت شغلی و تعهد سازمانی در میان کارکنان شرکت دارو پخش تهران می باشد. جامعه اماری تحقیق شامل کلیه کارکنان زن و مرد شرکت دارو پخش در شهر تهران بوده است. تعداد کارکنان شرکت دارو پخش در بخش های مختلف این کارخانه 1000 نفر براورد شده است. نمونه گیری صورت نمونه گیری طبقه ای نظام دار انجام شده است . تعداد 132 کارمند مرد و 50 کارمند زن به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. از پرسشنامه های استاندارد هوش معنوی آمرام ، تعهد سازمانی پورتر و رضایت شغلی کراک و راک برای جمع اوری اطلاعات استفاده شده است. از روش های امار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها ، استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین هوش معنوی و تعهد سازمانی کارکنان شرکت دارو پخش تهران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. علاوه بر این یافته های تحقیق نشان داد که بین هوش معنوی و رضایت شغلی کارکنان شرکت دارو پخش تهران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان شرکت دارو پخش تهران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. علاوه بر این یافته ها بیانگر ان بود که بین هوش معنوی و تعهد سازمانی کارکنان شرکت دارو پخش تهران با رضایت شغلی انها رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

کلید واژه ها: تعهد سازمانی ، رضایت شغلی ، هوش معنوی ، مدیریت رفتار سازمانی ، مدیریت منابع انسانی

Key Words: Organizational commitment, job satisfaction, spiritual intelligence, management, organizational behavior, human resource management

مقدمه:

تمامی جوامع برای مهارت ها و رفتارهای خاص ارزش قائل هستند. این که هر جامعه از کدام استعدادها تجلیل می کند، بستگی دارد به اینکه جامعه برای بقا و تداوم خود چه نیازها و خواسته هایی دارد. از نظر غالب مردم داشتن هوش، توانایی سازش موفقیت آمیز با نیازها و خواسته های فرهنگی و محیطی است.

آنچه مسلم است، هوش از جذاب ترین نیروهای روانی است که جلوه های آن در موجودات مختلف به مقادیر متفاوت قابل مشاهده و رویت است. هر چه موجودات ازتکامل بیشتری بهره مند بوده و به همان نسبت از پیچیدگی بیشتری برخوردار باشند، از نظر هوشی نیز پیشرفته تر خواهند بود.

بیش از یکصد سال، بهره هوشی یا هوشبهر[1](IQ) معیاری برای سنجش هوش فردی محسوب می شد. آزمون بهره هوشی تنها شاخصی بود که نشان دهنده توانایی یادگیری شخص محسوب می شد. این آزمونها در سالهای اخیر مورد بحث و چالش محافل علمی قرار گرفت.اما در سالهای اخیر مفهوم هوش معنوی نیز به عنوان مقوله ای تازه در روان شناسی صنعتی و سازمانی مطرح شده است.

در محیط کار هوش معنوی نقش بارزتری در داشتن عملکرد مطلوب نسبت به سایر قابلیتها از قبیل هوش شناختی یا مهارتهای فنی ایفا می کند؛ بنابراین با پرورش و رشد هوش معنوی و قابلیتهای آن هم سازمان و هم کارکنان از مزایای آن بهره مند می شوند. تحقیقات نشان می دهد اهمیت هوش معنوی در جهت پیشرفت جایگاه سازمانها  و افزایش رضایت شغلی کارکنان در حال افزایش است. با استفاده از بهره هوشی می توان پیش بینی کرد چه شغلی مناسب چه فردی است؟ در حالی که با هوش معنوی می توان مسیر پیشرفت، شکست و یا در جا زدن روحیات اخلاقی و عاطفی کارکنان را پیش بینی کرد.(گلمن[2]،1995)علاوه بر این هوش معنوی در ارتقای سطح تعهد سازمانی کارکنان نیز موثر است ومعمولا رابطه دوسویه ای بین هوش معنوی و تعهد سازمانی کارکنان گزارش می گردد. لذا در این تحقیق به بررسی و مطالعه رابطه بین متغیرهای هوش معنوی ، تعهد سازمانی و رضایت شغلی در میان کارکنان شرکت داروپخش پرداخته می شود.

بیان مساله:

ازجمله عواملی که در بقای سازمان ها مورد توجه مدیران و مسئولین قرار می گیرد ، عامل نیروی انسانی است . از دیدگاه کلی ، موفقیت هرسازمان  بستگی به تلاش و رضایت شغلی کارکنان آن سازمان دارد(ایران نژاد ودیگران ،1388). رضایت شغلی در ساده ترین تعریف عبارت است از احساس عاطفی مثبتی که درنتیجه انجام کار در فرد ایجاد می شود. به عبارت دیگر رضایت شغلی احساسات و نگرش های مثبتی است که افراد به شغل خود دارند . اگر افراد از شغل خود راضی باشند ، این وضعیت موجب می شود با انگیزه و علاقه بیشتری به انجام وظایف خود همت گمارند . لذا بسیاری از محققان معتقدند رضایت شغلی به شدت با عوامل روانی ارتباط دارد (مهدوی،1389) .

    سازمان هایی که بتوانند عوامل موثر بر افزایش رضایت شغلی را بشناسند ، با به کارگیری   سیاست ها و روشهای مطمئن موجب بالا رفتن کیفیت و کمیت کارپرسنل خود شده و درنهایت منجر به افزایش کارایی، بهره وری و موفقیت های شغلی خواهند شد(مقیمی،1387).

مفهوم رضایت شغلی ، موضوعی مهم و با ارزش در مدیریت منابع انسانی به شمار می رود. رضایت شغلی مجموعه احساس هایی است که هرفرد در مورد شغل خود دارد.  زوهار و مارشال(2010) به این نتیجه رسیدند که ویژگی های شغلی  مانند فشارهای زمانی ، اهمیت کار ، خود مختاری ، روشنی و تنوع کارها  و ویژگی های  فردی مانند راه های مقابله ، حمایت اجتماعی  و تجربه کاری  بر رضایت شغلی کارکنان تاثیر می گذارد. علاوه بر این مانوس  (2000) اعتقاد دارد که عامل معنویت و برخورداری از هوش معنوی می تواند به طور مستقیم بر رضایت شغلی کارکنان تاثیر بگذارد. با استفاده از هوش معنوی به حل مشکلات با توجه به جایگاه، معنا و ارزش آن مشکلات می پردازیم. هوشی که قادریم توسط آن به کارها و فعالیت هایمان معنا و مفهوم بخشیده و با استفاده از آن بر معنای عملکردمان آگاه شویم و دریابیم که کدامیک از اعمال و رفتارهایمان از اعتبار بیشتری برخوردارند و کدام مسیر در زندگی مان بالاتر و عالی تر است تا آن را الگو و اسوه زندگی خود سازیم. هوش معنوی مفاهیم معنویت و هوش را درون یک سازه جدید ترکیب می کند و به انسان این فرصت را می دهد که در مقابل واقعیت های مادی ومعنوی حساس باشد و تعالی را هر روز در لابه لای اشیاء، مکان ها، ارتباطات و نقش ها دنبال کند.( فاراد ، 2004)

عامل هوش معنوی می تواند موجب ارتقای رضایت شغلی کارکنان گردد. علاوه بر این جنیا و پورهویت (2006)  معتقدند هوش معنوی  می تواند موجب افزایش  تعهد سازمانی کارکنان نیز گردد. تعهد سازمانی عبارت از نگرش‌های مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان (نه شغل ) است که در آن مشغول به کارند. در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی قرار می دهد(می یر ، 2000)

به اعتقاد زوها و مارشال (2010) برخورداری از تعهد سازمانی بالا می تواند موجب موجب نظم در کار گردد و به کارکنان فرصت دهد که با علاقه مندی بیشتری به خدمات خود به مراجعان بپردازند. این موضوع خود می تواند سبب افزایش سطح رضایت مدیران از کارکرد و عملکرد کارکنان گردد.  در واقع رضایت از پرسنل تابعی از عوامل و فاکتورهای مختلف است که می توان از ان جمله به رضایت از کارکرد ، رفتار و اخلاق ، نظم ، همکاری با پرسنل ، دقت در کار و نظایر ان در میان کارکنان اشاره نمود. شرکت دارو پخش به دلیل گستردگی کار و تنوع محصولات و نیز تعداد کارکنان  بزرگ ترین واحد تولیدی دارو در کشور به شمار می رود. نظر به اینکه داروها در تامین سلامت بیماران جامعه نقش ممتازی دارند لذا بایستی سعی شود تا این داروها به شیوه ای صحیح و با کیفیت تولید گردد. تولید با کیفیت در یک واحد صنعتی مرهون و مدیون انگیزش و تعهد سازمانی و رضایت شغلی بالای کارکنان ان مجموعه به شمار می رود. لذا اگر شرکت دارو پخش بتواند برخوردار ازکارکنانی گردد که دارای روحیه کار و تلاش بالایی بوده واز رضایت شغلی بالایی برخوردار باشند ، می توان امیدوار بود که محصولات تولیدی نیز از دره بالایی از کیفیت برخوردار باشند. در این میان احساسات معنوی و نگرشهای مذهبی کارکنان بر این موضوع تاثیر گذار می باشند. با توجه به  این مهم لازم است تادر قالب تحقیقی علمی و منسجم به بررسی رابطه بین هوش معنوی ،رضایت شغلی و تعهد سازمانی در میان کارکنان شرکت دارو پخش تهران پرداخته شود.دراین تحقیق به بررسی رابطه بین هوش معنوی رضایت شغلی وتعهدسازمانی درمیان کارکنان شرکت داروپخش پرداخته می شود.

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

ضرورت خاص انجام این تحقیق از آنجا نشات می گیرد که با بررسی های به عمل آمده مشخص شد که تاکنون کمتر پژوهشی به بررسی رابطه بین سه متغیر هوش معنوی ، تعهد سازمانی  و رضایت شغلی پرداخته شده است و این پژوهش را می توان در شرکت دارو پخش به عنوان نخستین تحقیق در این زمینه به شمار اورد. از سوی دیگر با انجام این تحقیق می توان امیدوار بود که بخشی از خلا و فقر تئوریک موجود در این زمینه برطرف گردد. همچنین یافته های این تحقیق می تواند به بومی نمودن نتایج و کاربردی تر شدن موضوع مورد مطالعه در کشورمان کمک نماید. ازآنجاکه در شرکت دارو پخش مشکلاتی همچون کاهش تعهد سازمانی ، و افت رضایت شغلی در بین برخی کارکنان به چشم می خورد  این موضوع سبب پایین آمدن راندمان و بهره وری کارکنان، ترک سازمان ونارضایتی کارکنان وهمچنین مدیران شده که درنظرسنجی های داخلی شرکت واطلاعات بهره وری ونیروی انسانی به دست آمده ،لازم است که در این تحقیق این مهم مورد مطالعه قرار گیرند.

اهداف تحقیق:

هدف کلی و علمی این تحقیق تعیین رابطه بین هوش معنوی ،رضایت شغلی و تعهد سازمانی در میان کارکنان شرکت دارو پخش تهران می باشد.

اهداف ویژه:

1-8- روش تحقیق.. 9

فصل دوم: مفاهیم. 11

2-1- کالا و انواع آن. 12

2-1-1- کالا  12

2-1-2- انواع کالا  13

2-1-2-1- کالاهای سرمایه‌ای یا تولیدی.. 14

2-1-2-2- کالاهای واسطه‌ای.. 14

2-1-2-3- کالاهای مصرفی یا نهایی.. 14

2-1-3- مفهوم کالا در عیب تولید  14

2-1-4- کالای خطرناک   15

2-2- تولیدکننده، عرضه‌کننده، فروشنده، خریدار و مصرف‌کننده 15

2-2-1- تولیدکننده 16

2-2-2- عرضه‌کننده 16

2-2-3- فروشنده 17

2-2-4- خریدار 18

2-2-5- مصرف‌کننده 18

فصل سوم: مفهوم عیب و تشخیص آن. 21

3-1- مفهوم عیب… 22

3-1-1- تعریف لغوی عیب   22

3-1-2- مفهوم اصطلاحی عیب   23

3-1-2-1- زیاده یا نقصان از اصل خلقت… 23

3-1-2-2- زیاده یا نقصان از اصل خلقت همراه با کاهش دادن قیمت کالا. 25

3-1-2-3– نقص از مرتبه­ی متوسط.. 26

3-1-2-4- عامل کاهش قیمت کالا در عرف تجاری.. 27

3-1-2-5- نقص مؤثر در مصرف و انتفاع. 28

3-1-2-6- نقص مؤثر در کاهش ارزش یا انتفاع متعارف… 29

3-1-2-7- تشخیص عرف… 30

3-1-2-8- نتیجه. 30

3-1-3- تمییز عیب از وضعیت­های مشابه 31

3-1-3-1- تمییز عیب از فقدان اوصاف… 31

3-1-3-2- تمییز کالای معیوب از کالای نامرغوب… 32

 

3-1-3-3- تمییز کالای معیوب از کالای دست­دوم. 33

3-1-3-4- تمییز کالای معیوب از کالای مغشوش… 33

3-2- تشخیص عیب… 35

3-2-1- شرایط عیب موجد مسئولیت   35

3-2-1-1- قابل مسامحه نبودن عیب… 35

3-2-1-2- مخفی بودن عیب موجود در کالا. 35

3-2-1-3- ورود ضرر در اثر عیب… 37

3-2-1-4- زمان ایجاد عیب… 38

3-2-2- ضوابط تشخیص عیب   39

3-2-2-1- ضابطه­ی انتظار مصرف‌کننده 39

3-2-2-2- ضابطه­ی موازنه­ی خطر- منفعت… 44

3-2-2-3- ضابطه­ی دوگانه. 45

3-2-3- نقش استاندارد و نهادهای مشابه در تشخیص عیب   46

فصل چهارم: اقسام عیب و مطالعه­ی موردی مصادیقی از کالاهای معیوب   51

4-1- اقسام عیب… 52

4-1-1- عیب در طراحی کالا  52

4-1-2- عیب در ساخت و تولید کالا  54

4-1-3- عیب در اطلاع‌رسانی  56

4-1-3-1- محتوای اطلاع‌رسانی.. 59

4-1-3-2- تفاوت بین ارائه­ی راهنمای استفاده از کالا و بیان اخطارهای لازم. 60

4-1-3-3- اخطار. 60

4-1-3-3-1- شرایط اخطار 61

4-1-3-3-1-1- کافی بودن اخطار 61

4-1-3-3-1-2- عدم امکان رفع خطر با تغییر در طراحی و ساخت   61

4-1-3-3-2- خطرات لازم الاخطار 62

4-1-3-3-2-1- قابل پیش‌بینی بودن خطر  62

4-1-3-3-2-2- عدم آگاهی خریدار از وجود خطر  63

4-1-3-4- شیوه­ی اطلاع‌رسانی.. 64

4-1-3-5- نتیجه­ی اطلاع‌رسانی.. 66

4-1-3-6- موارد عدم مسئولیت در فرض عدم اطلاع‌رسانی.. 67

4-1-3-6-1- استفاده­ی نادرست غیر قابل‌ پیش‌بینی از کالا  67

4-1-3-6-2- تقصیر زیان‌دیده یا قاعده­ی اقدام 68

4-2- مطالعه­ی موردی مصادیقی از کالاهای معیوب… 69

4-2-1- مواد خوراکی و آشامیدنی  69

4-2-1-1- مواد خوراکی.. 69

4-2-1-2- مواد آشامیدنی.. 73

4-2-2- مواد شیمیایی و بهداشتی  75

4-2-2-1- شوینده‌ها 75

4-2-2-2- لوازم‌آرایشی.. 76

4-2-2-3- کالاهای سمی.. 76

4-2-3- لوازم‌خانگی  77

4-2-4- هواپیماها 77

4-2-5- پوشاک   81

4-2-6- مواد دارویی و پزشکی  82

4-2-6-1- داروها 82

4-2-6-2- خون. 83

4-2-7- دخانیات   84

4-2-8- دستگاه‌ها و ماشین­آلات صنعتی  87

4-2-9- وسایل تفریحی و ورزشی  89

4-2-10- اتومبیل‌ها 91

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات… 95

5-1- نتیجه‌گیری.. 96

5-2- پیشنهادات… 101

فهرست منابع. 103

الف- فارسی.. 104

ب- عربی.. 107

ج- انگلیسی.. 109

د- قوانین و مقررات… 112

فصل اول:  
1-1- مقدمه
      تضمین ایمنی مبیع به‌صورت شرط تبانی بر عهده­ی فروشنده بوده و تولیدکننده نیز موظف به عرضه­ی کالای سالم و بی‌عیب است. تولید و فروش کالای معیوب موجب ایجاد مسئولیت می‌گردد و چنانچه موجب ورود خسارت به مصرف‌کنندگان شود تولیدکننده و فروشنده مکلف به جبران خسارات وارده خواهد بود. مسئولیت ناشی از کالای معیوب گاهی بر اساس نظام قراردادی و محدود به رابطه­ی خصوصی و قراردادی تولیدکننده یا فروشنده­ی کالای معیوب است؛ چنان‌ که در فقه امامیه و قانون مدنی ایران و نیز قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، خریدار کالای معیوب با استناد به خیار عیب می‌تواند عقد را فسخ نموده و ثمن پرداختی را مسترد نماید و یا این ‌که کالای معیوب را نگه دارد و ارش نیز دریافت نماید و یا اگر موضوع بیع کلی باشد بر اساس قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، عوض سالم را مطالبه نماید و گاهی بر اساس نظام مسئولیت مدنی قهری و فراتر از رابطه­ی قراردادی تولیدکننده یا فروشنده است. این نوع از مسئولیت را می‌توان

2-1- مقدمه……………………. 8

2-2- مدیریت دانش……………………… 8

2-2-1- تعریف دانش………………………. 9

2-2-2- زنجیره دانش………………………. 11

2-2-3- انواع دانش………………………. 12

2-2-4- انواع دانش سازمانی…………………….. 14

2-2-5- تعریف مدیریت دانش………………………. 17

2-2-6- مهارتهای مورد نیاز برای مدیریت دانش………………………. 19

2-2-7- چرخه حیات مدیریت دانش………………………. 21

2-3- تعریف برنامه ریزی منابع سازمان……………………. 23

2-3-1- اجزای تشکیل دهنده سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان…………. 25

2-3-2- چرخه حیات سیستم های برنامه ریزی سازمانی…………………….. 28

2-4- پیشینه تحقیق مدیریت دانش در پروژه های پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان…… 32

2-4-1- شناسایی انواع دانش مورد نیاز برای مدیریت سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان……. 33

2-4-2- شناسایی ساختار های مدیریت دانش در پروژه های سیستم های سازمانی…………. 37

2-4-3- اختصاصی سازی ساختارهای مدیریت دانش………………………. 43

2-4-4- چارچوب ساختاردهی دانش مرتبط با سیستم های سازمانی…….. 45

2-4-5- بررسی مدلی جهت ارزیابی موفقیت سیستم های سازمانی…….. 47

2-4-6- بررسی اثر مدیریت دانش بر موفقیت سیستم های سازمانی……. 49

2-4-7- مدل یکپارچه بررسی موفقیت سیستم سازمانی از 3 جنبه نوآوری، انتقال دانش و ویژگی های سازمانی…54

2-4-8- اشتراک دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی…………………….. 60

2-4-9- انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی…………………….. 65

2-4-10- موانع دانش………………………. 71

– 11-4-2موانع انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی…………………….. 72

2-4-12- غلبه بر موانع دانش………………………. 74

2-4-13- بررسی مفصل موانع انتقال دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی…… 81

2-4-14 یکپارچگی دانش در پیاده سازی سیستم های سازمانی…………………….. 83

2-4-15- جمع بندی مطالعات انجام شده…………………… 88

 

2-5- خلاصه و نتیجه گیری…………………….. 89

3- فصل سوم روش تحقیق(ارائه و بررسی چارچوب پیشنهادی)…………………… 91

3-1- معرفی چارچوب پیشنهادی…………………….. 92

3-2- تشریح چارچوب پیشنهادی…………………….. 97

3-2-1- مرحله آغاز……………………. 97

3-2-2- مرحله انتخاب نرم افزار……………………. 99

3-2-3- مرحله انطباق…………………….. 100

3-2-4- مرحله پذیرش……………………… 102

3-2-5- مرحله عادی سازی…………………….. 104

3-2-6- مرحله به روز رسانی…………………….. 105

4- فصل چهارم محاسبات و یافته های تحقیق(ارزیابی چارچوب پیشنهادی)….. 107

4-1- مقدمه……………………. 108

4-2- معرفی روش دلفی…………………….. 110

4-3- کاربرد روش دلفی در تحقیقات سیستم های فناوری اطلاعات……………………… 111

4-4- روش اجرای همه پرسی دلفی…………………….. 113

4-4-1- دور اول……………………. 113

4-4-2- دورهای بعدی…………………….. 114

4-4-3- تعداد شرکت کننده ها…………………… 114

4-4-4- صلاحیت خبرگان……………………. 114

4-4-5- تحلیل یافته ها…………………… 115

4-5- ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی…………………….. 116

4-5-1- فاز اول ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی…………………….. 116

4-5-2- نتایج کمی به دست آمده در دور دوم فاز 1 ارزیابی…………………….. 119

4-5-3- نتایج کمی به دست آمده در دور سوم فاز 1 ارزیابی…………………….. 121

4-5-4- جمع بندی ارزیابی با استفاده از روش دلفی در فاز 1 ارزیابی………… 123

4-5-5- فاز دوم ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی………. 125

4-5-6- نتایج ارزیابی چارچوب پیشنهادی با استفاده از روش دلفی در فاز 2……. 132

4-5-7 مقایسه نتایج آماری دور دوم و دور سوم از فاز 2 ارزیابی…………………….. 134

4-6- نتیجه گیری کلی ارزیابی چارچوب پیشنهادی…………………….. 135

5- نتیجه گیری و کارهای آتی…………………….. 136

5-1- نتیجه گیری…………………….. 137

5-2- کارهای آتی…………………….. 138

6- پیوست 1……………………. 140

7- منابع……………………. 148

چکیده:

سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانبسته های نرم افزاری جامعی هستند که به صورت راه حل های ارائه شده ای به یکپارچگی همه فرآیندها و حوزه های وظیفه ای موجود در کسب و کار کمک می کنند. مزیت اصلی و اولیه این سیستم ها ایجاد یک بستر نرم افزاری یکپارچه مشترک برای فرآیندهای یکپارچه موجود در کسب و کار مربوطه می باشد.

پیاده سازی بهینه و موفقیت آمیز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی نیازمند توجه ویژه به تکنولوژی و همچنین عوامل انسانی می باشد و این فرآیند به حدی با مسئله مدیریت دانش گره خورده که موفقیت کلی این نوع از پروژه ها به فعالیت گروهی از کارکنان متبحر و دانش محور وابستگی شدیدی خواهد داشت. مدیریت دانش فرآیند سیستماتیک جستجو، انتخاب، سازماندهی، پالایش و نمایش اطلاعات است، به طریقی که درک کارکنان در زمینه خاصی بهبود و اصلاح شود و سازمان بصیرت و درک بهتری از تجربیات خود کسب کند. پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان فرآیند دشوار و پیچیده ای است که در آن مدیریت تغییرات، ارتباطات و درگیری ذینفعان به اندازه مسائل فنی مهم به شمار می آید. با توجه به این موضوع می توان مدیریت دانش را به عنوان پیش شرط اصلی پیاده سازی موفق سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان در نظر گرفت. انواع مختلفی از دانش و مهارت ها در هر نقطه از چرخه حیات سیستم های سازمانی مورد نیاز بوده و این دانش در اختیار افراد مختلفی از سازمان قرار گرفته است. مدیران و متخصصین حوزه فناوری اطلاعات در یافته اند که با استفاده از علم مدیریت دانش می توانند به پیاده سازی های موفق تری از سیستم های سازمانی دست یابند. باید توجه داشت که در هر مرحله از چرخه حیات سیستم های سازمانی می توان با اتکاء بر عناصر چرخه مدیریت دانش و شناسایی و از میان برداشتن موانع مدیریت مؤثر دانش شانس دستیابی به موفقیت را افزایش داد. در این تحقیق به ارائه یک چارچوب مدیریت دانش در جهت دستیابی به پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های سازمانی می پردازیم.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- تعریف مسئله

مدیریت و پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، وظیفه ای دانش محور است که نیازمند تجربه طیف وسیعی از افراد متعلق به حوزه کسب و کار، حوزه فناوری اطلاعات، مدیران پروژه در سازمان و مشاورین خارجی کسب و کار و پیاده سازی می باشد. با توجه به این موضوع، سازمان ها در تلاشند که با استفاده از مدیریت دانش بر مشکل استفاده از منابع دانش در سازمان غلبه کنند. فعالیت های مدیریت دانش شامل وظایف شناسایی، خلق، انتقال، ذخیره، استفاده (مجدد) و حذف دانش می باشد. الزامیست که سازمان ها به منظور پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های سازمانی به استفاده بهتر از دانش مربوط به این نوع از سیستم ها پرداخته و این دانش را در دسترس افراد درگیر در مدیریت سیستم های سازمانی قرار دهند. مدیریت دانش همواره یکی از مهمترین عوامل موفقیت پروژه های پیاده سازی سیستم های سازمانی محسوب می شود. مشکلات موجود بر سر راه انتقال موثر و کارای دانش در بین عوامل انسانی مختلف در پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان (مشتری، فروشنده و پیاده سازان)، انگیزه زیادی را در جهت بررسی نقش مدیریت دانش در پیاده سازی این گونه از سیستم ها فراهم ساخته است. پیاده سازی موفق سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان علاوه بر مسائل فنی و تکنیکی نیازمند حجم زیادی از کار گروهی، مشاوره، تبادل نظر، روحیه همکاری، به کارگیری استعداد ها و توانمندی های سازمانی و انتقال دانش بین افراد و گروه های کاری مختلف می باشد. بدون شک دستیابی به موفقیت در انجام چنین پروژه های پیچیده ای نیازمند تفکر استراتژیک در جهت مدیریت و یکپارچگی انواع دانش و توانمندی های سازمانی و برون سازمانی بوده و رسیدن به چنین مهمی جز در سایه داشتن چارچوب ها و قوانینی به منظور مدیریت دانش فردی و سازمانی میسر نخواهد بود.

در واقع مسئله ای که با آن مواجه هستیم، عبارت است از چگونگی استفاده از علم مدیریت دانش در جهت مدیریت بهتر و پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان. دستیابی به هدف مذکور نیازمند تعیین انواع دانش مورد نیاز پیاده سازی سیستم های سازمانی، شناسایی نقش افراد مختلف درگیر در پروژه پیاده سازی و همچنین یکپارچه سازی طیف وسیع دانش این افراد می باشد.

با بررسی ادبیات موضوع و کارهای پیشین انجام گرفته در می یابیم که اکثر تحقیقات انجام گرفته در زمینه سیستم های سازمانی پیرامون عوامل کلیدی موفقیت و یا عوامل کلیدی شکست این نوع از سیستم ها بوده و کمتر به سایر جنبه ها توجه شده است. تحقیقات اندکی به مسئله مدیریت دانش پیاده سازی سیستم های سازمانی پرداخته اند و مباحث مطرح شده پیرامون این حوزه این به هیچ وجه انسجام نداشته و هر یک از این تحقیقات به صورت پراکنده به بررسی قسمتی از مسئله مورد بحث پرداخته اند. در واقع نبود یک چارچوب جامع که کلیه ابعاد انجام پروژه های پیاده سازی سیستم های سازمانی را در بر گیرد به وضوح احساس می شود.

سوالات ذیل در این تحقیق مطرح هستند:

– مراحل پیاده سازی سیستم های سازمانی کدام ها هستند و فرآیند موثر و کارآمد پیاده سازی این نوع از سیستم ها دربرگیرنده چه فعالیت ها و عملیاتی است؟

– در هر مرحله از چرخه حیات سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان چه فعالیت هایی باید در جهت تحقق و اجرای فرآیند مدیریت دانش انجام گیرد؟

– کدام مرحله(مراحل) از چرخه مدیریت دانش در هر یک از مراحل چرخه پیاده سازی سیستمهای سازمانی مهمتر هستند؟

– نقش کدام یک از کنشگران فرآیند پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان در هر مرحله مهمتر است؟

– چه نوع دانشی در هر مرحله از فرآیند پیاده سازی سیستم سازمانی مورد نیاز بوده، این دانش در اختیار کیست و راه های اشتراک، یکپارچگی، و انتقال و استفاده از این دانش کدام ها هستند؟

– مهارت های مورد نیاز در هر مرحله از پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان کدامها هستند و این مهارت ها در اختیار کدام یک از کنشگران فرآیند پیاده سازی قرار دارد؟

– موانع مدیریت دانش در هر مرحله از پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان کدام ها هستند و راه های مقابله با آنها کدامند؟

2-1- اهداف تحقیق

اهداف تحقیق را می توان در قالب موارد زیر خلاصه کرد:

– آشنایی با مفهوم دانش، مدیریت دانش و فرآیندهای انجام آن

– آشنایی با سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، فوائد، کارکردها و اهداف آنها

– شناخت مراحل مختلف چرخه حیات سیستم های سازمانی و ابهامات و چالش های موجود در هر مرحله

– بررسی موانع، مشکلات، ابهامات و دشواری های پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان

– بررسی نقش، اهمیت و قدرت مدیریت دانش در پیاده سازی موفق سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان

– بررسی و تعیین انواع دانش مورد نیاز، کنشگران مختلف و مهارت های مورد نیاز در طی مراحل مختلف پروژه های پیاده سازی سیستم های سازمانی.

– ارائه یک چارچوب منسجم و یکپارچه برای مدیریت دانش پیاده سازی سیستم های سازمانی که با استفاده از آن مدیران و مشاوران پیاده ساز می توانند به مدیریت مؤثرتر دانش مورد نیاز پیاده سازی سیستم های سازمانی بپردازند.

3-1- حوزه تحقیق

مدیریت دانش، در مراحل مختلف چرخه حیات سیستم های سازمانی به سازمان های پذیرنده ی این نوع از سیستم ها کمک می کند. در کل چرخه حیات سیستم های سازمانی شامل انتخاب، پیاده سازی، استفاده و تغییر می باشد. در مرحله انتخاب، سیستم های مدیریت دانش به سازماندهی اطلاعات مرتبط با انواع سیستم های سازمانی موجود در بازار می پردازند تا سازمان بتواند با مقایسه سیستم های مختلف، سیستمی را انتخاب کند که به بهترین شکل نیازمندی های آن را پوشش دهد. در مرحله پیاده سازی، قوانین کسب و کار تعبیه شده در سیستم سازمانی به سازمان پذیرنده منتقل می شود و شامل انطباق قوانین کسب و کار سیستم سازمانی با قوانین موجود در سازمان پذیرنده است. در واقع پیاده سازی سیستم های سازمانی شامل توجه به مشخصات پیکره بندی، انتقال داده از سیستم قبلی به سیستم جدید، ساخت واسط های گرافیکی کاربر، گزارش های پیاده سازی و راه اندازی آزمایشی می باشد. مرحله استفاده شامل طیف وسیعی از مسائل، از وارد کردن داده های مورد نیاز به سیستم سازمانی تا ایجاد گزارش های خروجی مطلوب می باشد.

در این تحقیق سعی شده است که بر روی مدیریت دانش در تمامی مراحل چرخه حیات سیستم های سازمانی و راه کارهای به کارگیری مدیریت دانش در این مراحل تمرکز شود.

فصل اول- کلیات.. 5

1-1 – شرح واقعه‌ی تاریخی غدیر خم.. 6

1-2- دوره‌ی بازگشت ادبی.. 9

1-2-1- خصایص سبکی دوره‌ی بازگشت ادبی.. 14

1-2-2- دیدگاه‌های گوناگون نسبت به دوره‌ی بازگشت ادبی.. 15

1-2-3- محتوای اشعار دوره‌ی بازگشت… 17

1-3- غدیر در شعر شاعران دوره‌ی بازگشت ادبی.. 17

فصل دوم- توصیف واقعه غدیر و بازتاب آن در غدیریه‌های دوره بازگشت ادبی. 19

2-1- سیر غدیریه سرایی در ادب فارسی.. 20

2-2-  توصیف ماجرای غدیر در غدیریه‌های دوره‌ی بازگشت… 22

2-2-1- وصف وقایع روز غدیر خم و حجه البلاغ.. 22

2-2-2- حاضران در غدیر. 25

2-2-3- اشاره به آیات نازل شده در روز غدیر. 26

2-2-3-1- آیه‌ی تبلیغ.. 26

2-2-3-2- آیه‌ی اکمال دین.. 32

2-2-3-3- آیه‌ی عذاب واقع.. 34

2-2-4- جهاز شتران، منبر پیامبر. 36

2-2-5- برافراشتن دست امام علی(ع) توسط پیامبر(ص) 39

2-2-6- اشاره به  حدیث «من کنت مولاه فهذا علی مولاه». 41

2-2-7-  اعلام رسمی ولایت امیرالمؤمنین (ع) توسط پیامبر(ص) 46

2-2-8-  اعطای لقب امیرالمؤمنین به حضرت علی(ع) 47

2-2-9- تهنیت و تبریک به امیرالمؤمنین(ع) 48

2-2-10- بیعت با امیر المؤمنین (ع) در روز غدیر. 50

2-2-11- عید وصی و عید امیر. 51

2-2-12- جشن و سرور در عید غدیر. 52

2-2-13- فضیلت روز غدیر. 54

2-2-14- عاشورا در غدیر. 56

فصل سوم- توصیف سیمای امیرالمؤمنین(ع) و جایگاه ایشان در غدیریه‌ها. 58

3-1- مقام امیرالمؤمنین(ع) 59

3-1-1- امام علی (ع) و آیه‌ی ولایت… 60

3-1-2- امام علی (ع) و سوره‌ی «دهر». 61

 

3-1-3- امام علی (ع) و آیه‌ی تطهیر. 63

3-1-4-  امام علی (ع)‌ و آیه‌ی «مباهله» (حدیث انفسنا) 64

3-1-5-  امام علی (ع) در احادیث نبوی.. 65

3-1-5-1-  امام علی (ع)‌ و فضیلت بر انبیاء علیهم السلام. 65

3-1-5-2-  امام علی(ع) وحدیث ثَقَلین.. 70

3-1-5-3-  امام علی(ع) و حدیث سفینه. 71

3-1-5-4-  امام علی(ع) و حدیث ولایت… 71

3-1-5-5-  امام علی (ع) و حدیث منزلت… 72

3-1-5-6- امام علی (ع)‌و حدیث « أنا مَدِینَهُ الْعِلْمِ، وَعَلِیٌّ بَابُهَا». 73

3-1-5-7-  امام علی (ع) و حدیث « علی منی کنفسی …». 74

3-1-5-8-  امام علی (ع)  و حدیث «قسیم النار و الجنّه». 75

3-1-5-9 – امام علی (ع)‌ و حدیث « خُلِقتُ اَنا وَ عَلیٌ مِن نورٍ واحدٍ ». 76

3-1-5-10-  امام علی (ع)‌ و حدیث « النّاسُ مِنْ شَجَرٍ شَتّی …». 76

3-1-5-11-  امام علی (ع) و حدیث « خمّرت طینه آدم بیدی اربعین صباحاً». 77

3-2- القاب و ویژگیهای شخصیتی امام علی(ع) 78

3-2-1- امام علی(ع) همسر حضرت زهرا(س) 78

3-2-2- علی(ع) داماد  پیامبر(ص) 79

3-2-3- علی(ع) شافع محشر. 80

3-2-4-  علی(ع) ساقی کوثر. 81

3-2-5-  بت شکنی امام علی (ع) 82

3-2-6- امام علی(ع)، ابوتراب… 83

3-2-7-  علی (ع) مظهر ایزد. 84

3-2-8-  امام علی مظهر جود و سخاوت… 86

3-2-9-  امام علی (ع) قهرمان میدان‌های نبرد. 88

3-3-  اعتراف غدیریه‌سرایان به عجز و ناتوانی خود از منقبت حضرت امیر(ع) 93

فصل چهارم- بررسی صور خیال در غدیریه‌های دوره بازگشت ادبی. 95

4-1-  تشبیه. 96

4-2- استعاره 102

4-3- کنایه. 106

4-4- مجاز 108

فصل پنجم- بررسی مضامین و ساختارهای غدیریه‌ها و نتیجه‌گیری. 111

5-1- غدیریه‌سرایان و بررسی ساختار غدیریه‌ها 112

5-1-1- آذر بیگدلی(م 1195ق) 112

5-1-2- هاتف اصفهانی(م 1198ق) 113

5-1-3- وامق یزدی(م 1262ق) 115

5-1-4- قاآنی شیرازی(م 1270ق) 115

5-1-5- داوری شیرازی(م 1283ق) 118

5-1-6- سروش اصفهانی(م 1285ق) 118

5-1-7- همای شیرازی(م 1290ق) 122

5-1-8- افسر کرمانی(م 1300ق) 122

5-1-9- جیحون یزدی(م 1301ق) 123

5-1-10- عبدالجواد جودی(م 1302ق) 123

5-1-11- وفایی شوشتری( م 1303ق) 124

5-1-12- میرزا عبدالرسول مدّاح شوشتری(م ؟ ) 125

5-1-13- محمد حسین عنقا( م1308 ق) 125

5-1-14- میرزا حبیب اصفهانی(م 1311ق) 126

5-1-15- صفی علیشاه(م 1316ق) 127

5-1-16- محیط قمی(م 1317ق) 127

5-1-17- مشتاقی نائینی(م 1318ق) 128

5-1-18- وهّاج خوانساری( م 1319ق) 128

5-1-19- عُمّان سامانی(م 1322ق) 130

5-1-20- حکیم ساوجی(م 1322ق) 130

5-1-21- محمد کاظم صبوری(م 1322ق) 132

5-1-22- عباس شباب شوشتری(م 1324ق) 135

5-1-23- الهامی کرمانشاهی(م 1325ق) 136

5-1-24- طرب (م 1330ق) 138

5-1-25- اختر طوسی( م 1334ق) 142

5-1-26-  ابوالحسن حیرت(م 1336ق) 144

5-1-27- ادیب الممالک فراهانی(م1336ق) 144

5-1-28- فرصت شیرازی(م 1339ق) 145

5-1-29- درودیان تفرشی( م 1344ق) 146

5-1-30- عبرت نائینی( م 1362ق) 148

5-2- بررسی ساختار غدیریه‌ها 151

5-2-1- قالب‌های شعری.. 151

5-2-2- وزن.. 152

5-2-3- مطلع(مقدمه) 153

5-3-  نتیجه گیری.. 154

پیوست- غدیریه سرایان و غدیریه‌ها.. 162

آذر بیگدلی(م 1195ق) 163

هاتف اصفهانی (م 1198 ق) 166

وامق یزدی(م 1262ق) 168

قاآنی شیرازی (م 1270ق) 170

داوری شیرازی(م 1283ق) 174

سروش(م 1285ق) 175

همای شیرازی(م 1290ق) 183

افسر کرمانی(م 1300ق) 186

جیحون یزدی(م 1301ق) 188

میرزا عبدالجواد جودی(م 1302ق) 191

حاج ملافتح الله شوشتری( م 1303ق) 193

میرزا عبدالرسول مدّاح شوشتری( قرن سیزدهم هجری) 195

محمد حسین عنقا( م1308 ق) 198

میرزا حبیب اصفهانی(م 1311ق) 200

صفی علیشاه(م 1316ق) 202

محیط قمی(م 1317ق) 203

مشتاقی نائینی(م 1318ق) 205

وهّاج خوانساری( م 1319ق) 208

عُمان سامانی(م 1322ق) 211

حکیم ساوجی(م 1322ق) 213

میرزا محمد کاظم صبوری(م 1322ق) 217

ملا عباس شباب شوشتری(م 1324ق) 226

الهامی کرمانشاهی(م 1325ق) 231

طرب (م 1330ق) 235

اختر طوسی( م 1334ق) 246

میرزا ابوالحسن حیرت(م 1336ق) 254

ادیب الممالک فراهانی(م1336ق) 256

فرصت شیرازی(م 1339) 258

درودیان تفرشی( م 1344ق) 262

عبرت نائینی( م 1362ق) 267

منابع. 273

منابع اصلی.. 274

منابع مکتوب… 274

منابع غیر مکتوب… 281

منابع فرعی.. 282

 

فهرست نمودارها

5-1- نمودار صور خیال در غدیریه های دوره ی بازگشت ادبی……………………………………………………..157

5-2- نمودار قالب شعری غدیریه های بازگشت ادبی…………………………………………………………………….158

5-3- نمودار کاربرد بحور عروضی در غدیریه های دوره ی بازگشت ادبی………………………………………159

5-4- نمودار مطلع غدیریه‌های دوره‌ی بازگشت ادبی…………………………………………………………………….160

چکیده
واقعه‌ی غدیر که همواره موضوع مورد علاقه‌ی شاعران ولایت‌مدار بوده در دوره‌ی بازگشت ادبی پیشرفت شگرفی داشته است. پژوهش در قالب، مضمون، محتوا و موسیقی غدیریه‌ها نشان می‌دهد در این دوره شصت و سه غدیریه‌ سروده شده که  پنجاه و چهار مورد آن در قالب قصیده است. بیشتر قصاید، از نوع کامل یعنی دارای تشبیب و تخلّص و شریطه است و شاعر پس از ذکر تشبیب به توصیف ماجرای غدیر پرداخته است. پنج غدیریه در قالب مسمّط سروده شده ‌که فراخور قالب، طولانی بوده و در آنها توصیفات کاملی از واقعه‌ی غدیر وجود دارد. غدیریه‌هایی که در قالب مثنوی سروده شده حالتی روایی و داستان‌گونه دارد. غدیریه‌ها به تناسب محتوا در وزن‌های شاد به نظم درآمده است. پر کاربردترین بحرهای عروضی درآنها به ترتیب مجتث، رمل، هزج و مضارع است. غدیریه‌سرایان دوره‌ی بازگشت، اشعار خود را با شیوه‌های مختلفی آغازکرده‌اند. شاعران در سی و چهار غدیریه مستقیماً به سراغ موضوع غدیر رفته‌اند و از همان ابتدای شعر به روایت این ماجرا پرداخته‌اند. ده غدیریه با توصیف معشوقی خیالی و عشق‌بازی با او آغاز می شود. این نوع مطلع غالباً در قصاید وجود دارد. هفت تن از غدیریه‌سرایان غدیریه‌های خود را با وصف بهار و

چکیده
بی گمان اهمیت اقرار در امور كیفری و حتی امور مدنی به حدی است كه علمــای حقـوق آن را ملكـه دلایل می­نامند. اهمیت وجوددلیل برای احراز ارتكاب جـرم بـرای محكومیت تا آنجاست­كه حضـرت علـی (ع) می­فرمایـند: « اگر هزاران گناهكار بی كیفر بمانند بهتر است از آنكه یك نفر بی­گناه برخلاف حق به كیفر برسد ». در قوانین جزایی ایران نیز به صراحت از اقرار در اثبات برخی جرایم بحث شده است . در این قوانین از توبه بعد از اقرار و تأثیر آن در مجازات متهم و انکار بعد از اقرار سخن به میان آمده است که نشان دهنده گرایش و توجه قانونگذار به این دلیل اثبات، در دعاوی کیفری می­باشد. همین امر و عدم ذکر آن به تفصیل و با جزئیات بیشتر در قوانین مربوطه و ایجاد بحثهای مختلف در ارتباط با این موضوع، محقق را واداشته است تا با مطالعه نظرات حقوقی، فقهی و با مطالعه پرونده ها و ملاحظه آراء و نظریات قضایی ضمن بررسی تحلیلی اقرار در امور کیفری، ارزش اثباتی و آثار آن در حقوق جزای ایران در ادوار مختلف و فقه امامیه را با ارائه نظریات مختلف موردبحث و بررسی قرارگیرد. در این تحقیق میخواهیم ببینیم چالشها فرا روی اقرار در فرایند دادرسی کیفری ، شرایط حجیّت اقرار و نقش تعدد اقاریر در اعتبار اقرار چیست و تأثیر انکار بعد از اقرار در حقوق کیفری ایران کدام است . باید گفت گذشته از برخورداری از شرایط عامه ، اقرار باید عندالحاکم باشد و اصل اولیه در اعتبار اقرار در کلیه جرائم عدم لزوم تعدد آن است و همچنین انکار بعد از اقرار در جرائم مستوجب حد جز در موارد مصرح در قانون فاقد تأثیر است و بنظر می رسد که کیفیت تحصیل اقرار در فرآیند دادرسی کیفری، با توجه به واقعیتهای عینی و با مبانی قانونی و حقوقی چندان سازگار نمی باشد . در این تحقیق سعی شده تا به كنکاش در این مقوله پرداخته شود ، باشد كه مفید فایده ی اصحاب قلم و دانشجویان واقع شود .
كلید واژه ها: دعوای کیفری ، ادله اثبات دعوی ، متهم ، اقرار
مقدمه
الف ) بیـان موضـوع
کیفیت تحصیل دلیل و اثبات جرم بر پایه اقرار متهم از منظر فقهی و در پرتو قواعد و قوانین موضوعه با عنایت به موازین و اسناد بین المللی مستلزم رعایت شرایط شکلی و ماهوی عدیده است که از جمله آنها ادای اقرار از سوی فرد ، بدون اجبار و اکراه یا تحت تاثیر القائات می باشد . حال با نگاهی به رویه عملی محاکم یا نهادهای تعقیب در عرصه امور جزایی در می یابیم که کیفیت تحصیل اقرار اصولاً مبتنی بر شرایط اساسی پیش گفته نیست . اصولاً در دعاوی کیفری دادرس باید مقرون به واقع بودن اقرار را احراز نماید بنابراین اقرار در امور کیفری به منظور اثبات جرم طریقیت دارد در آنچه به حجیّت اقرار بر می گردد در امور کیفری و مدنی تفاوتهایی وجود دارد . حجیت اقرار در امور کیفری تابع ارزشیابی دادرس می باشد ولیکن در امور حقوقی دارای حجیت مطلق است به همین دلیل چنانچه حکمی بر اساس اقرار در مرحله بدوی صادر گردد قابل تجدید نظر خواهی نیست ولی در امور کیفری دارای حجیت مطلق نیست .
ب ) سئوالات تحقیق
این پژوهش در جهت پاسخگویی به سئوالات ذیل می باشد
1 ـ چالشهـای نظـری و علمـی فـرا روی دلیـل اقـرار در فراینـد دادرسـی کیفــری ایـران چیست ؟
2 ـ شرایط حجیت اقرار کدام است ؟
3 ـ نقش تعدد اقاریر در اعتبار اقرار چیست ؟
4 ـ تاثیر انکار بعد از اقرار در حقوق کیفری ایران کدام است ؟
ج ) فرضیه های تحقیق
فرضیه اول : به نظر می رسد که کیفیت تحصیل اقرار و موجبات مثبته آن در فرآیند دادرسی کیفری ایران با توجه به واقعیتهای عینی و مشهود

 

با مبانی قانونی و حقوقی چندان سازگار نمی­باشد . و اینگونه استنباط می­گردد که در امور کیفری حجیت اقرار نزد دادرسان صرفاً بر پایه اقرار متهم نمی­باشد.
فرضیه دوم : گذشته از برخورداری از شرایط عامه ، اقرار باید عند الحاکم باشد .
فرضیه سوم : اصل اولیه در اعتبار اقرار ، عدم لزوم تعدد آن است .
فرضیه چهارم : انکار بعد از اقرار درجرائم مستوجب حد جز درموارد مصرح درقانون فاقدتاثیراست.
د ) اهداف و کاربردها
1- شناخت مبانی حقوقی و قضایی و شرایط قانونی اقرار در نظام دادرسی کیفری ایران . 2- رفع چالشهای نظری موجود در گفتمان حقوقی موسسات و مراکز اموزش عالی با ذکر ویژگیهای لازم الرعایه در تحصیل اقرار در فرایند دادرسی کیفری در محاکم . 3- ارائه رهیافتها و راهکارهای نوین برای مراجع قضایی به ویژه تقنینی برای کشف حقیقت نزد دادرسان محاکم می باشد . نظر به جایگاه اقرار در روند اثبات دعاوی ، این پژوهش نظیر سایر پژوهشهای مربوط به ادله اثبات دعوا ، می تواند کارآیی مطلوب و موثری در اجرای عدالت داشته باشد و در جرایمی نیز که محور بحث این پایان نامه است ، در اثبات جرایم مستوجب حد و قتل قانونگذار از اقرار سخن به میان آورده است ، که تجزیه و تحلیل مباحث مربوط به این دلیل اثبات در عمل می تواند راهگشایی برای قضات ، کمیسیون مجلس و دانشجویان حقوق باشد . لذا تبیین و توضیح موارد مربوط به اقرار در امور کیفری ، سبب روشن شدن جایگاه این ادله اثبات دعوی کیفری خواهد شد .
ﻫ ) روش تحقیـق
شیوه کار تحقیق ، مطالعه توصیفی ، تحلیلی و تطبیقی منابع کتابخانه ای و اینترنتی و فیش بردار از آنها بوده است و در این راستا از منابع کتابخانه های دانشگاه تهران و شهید بهشتی و پردیس قم و دانشگاه مذاهب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است . خوشبختانه محدودیتی در انجام این پژوهش در کار نبوده و صرفاً عمده نقص این تحقیق کم بودن کتب و منابع حقوقی در خصوص اقرار و شرایط قانونی و کیفیت صحیح ان بوده هر چند منابع فقهی و شرعی پیرامون این موضوع به فراوانی در دسترس بوده لیکن متاسفانه اقرار و کیفیت صحیح اقرار و بررسی علمی موضوع در نظام کنونی دادرسی کیفری ایران کمتر مورد توجه علمای حقوق کیفری قرار گرفته به جز تعداد انگشت شماری که این موضوع اشاراتی داشته اند که لزوم کنکاش بیشتر در این مقوله را می طلبد .
و ) معرفی پلان
مطالب تحقیق و پایان نامه حاضر مشتمل بر 2 بخش می باشد که هر بخش از چند فصل و هر فصل از چند مبحث و هر مبحث از چند گفتار و هر گفتار از چند بند تشکیل شده است ، در بخش نخست به ماهیّت ، پیشینه ، تعریف و اقسام اقرار ، طرق تحصیل اقرار ، سیر تحول اقرار در ادوار مختلف و همچنین سیر تحول افراد در حقوق ایران ، ادله و شرایط اعتبار اقرار در حقوق کیفری اعم از ادله فقهی و حقوقی اعتبار اقرار و شرایط اعتبار اقرار ، شرایط مقرّ ، شرایط مقرّله ، شرایط مقرّبه و شرایط اداء اقرار . در بخش دوم به حدود اعتبار اقرار و آثار اقرار ، حدود اعتبار اقرار در حقوق کیفری شامل طریقیّت یا موضوعیّت داشتن اقرار ، اشتراط مقرون بودن اقرار به قرائن و امارات و قابلیت انکار و تجزیه پذیر بودن اقرار ، آثار اقرار در حقوق کیفری شامل آثار اصلی و فرعی ، ارزش اثباتی اقرار در امور کیفری ، ارزش اثباتی اقرار در رفتار مجرمانه ، ارزش اثباتی در جرایم موجب قصاص و در جرایم موجب حد ، ارزش اثباتی اقرار در جرائم تعزیری و بازدارنده ، عوامل تاثیر گذار بر ارزش اثباتی و آثار اقرار شامل تعدد اقرار و انکار بعد از اقرار ، توبه بعد از اقرار ، تعارض اقرار با سایر ادله که در نهایت نتیجه گیری و پیشنهادها به شرح مبسوط پرداخته شده است و در این زمینه از کتب حقوقی ، فقهی ، نظرات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه و آراء محاکم استفاده گردیده است .
بخش نخست
ماهیت ، پیشینه ، ادله و شرایط اعتبار اقرار در حقوق کیفری
فصل نخست : ماهیت و پیشینه اقرار در حقوق کیفری
در این فصل برای شناخت ماهیت و پیشینه اقرار در حقوق کیفری موضوع را طی دو مبحث ـ مبحث اول در خصوص ماهیت ـ اقسام و طرق تحصیل اقرار و در مبحث دوم ، پیشینه اقرار در حقوق کیفری را مورد بررسی قرار داده ایم
مبحث اول : ماهیت ، اقسام و طرق تحصیل اقرار
ماهیّت : منظور از بررسی و تحقیق در مورد ماهیت حقوقی اقرار نیل به این مقصود است که بدانیم اقرار در ردیف کدامیک از اعمال حقوقی قرار دارد . سئوالی که مطرح می شود این است که اقرار دارای چه ماهیتی است آیا اقرار عقد است ؟ ایقاع است ؟ یا اینکه اساساً دارای ماهیت حقوقی دیگری است ؟
در این خصوص، بایستی به اختصار اشاره نمود که اقرار از آنجاکه صرفاً دلالت بر اخبار ازحق      می­نماید عقد و ایقاع نیست ، زیرا همانطوریکه می دانیم لازمه تحقق همه عقود ایقاعات وجود قصـد انشـاء ـ « یعنـی قصدی کـه یک موجود اعتباری را بوجود می آورد » ـ[1] می باشد . و حال آنکه همانگونه که در تعریف اقرار دیدیم ، قانون مدنی ایران به پیروی از نظر اکثر فقها و حقوقدانان ، آشکارا از اقرار ، به اخبار تعبیر کرده است . مع الوصف گروهی از فقها اقرار را انشاء و عده­ای آنرا در پاره ای موارد اخبار و در برخی موارد انشاء می دانند .
استدلال طرفداران نظریه انشاء اینست که موضوع اقرار تنها هنگامی بر عهده اقرار کننده ثابت می شود که او بوجود آن حق بر ذمه خویش اقرار کند . و از این سخن چنین نتیجه می گیرند که اقرار موجد حق است نه کاشف از آن .
اما طرفداران نظریه مشترک در این خصوص قائل به تفصیل شده و معتقدند که اقرار گاهی متضمن اخبار و زمانی دارای جنبه انشائی است و در توجیه این نظر می گویند ، وقتی اقرار کننده می گوید این مال از آن فلان است اقرار او دارای جنبه انشائی است ، زیرا بر اثر اقرار مزبور ، ملکی که تا آن زمان به اقرار کننده تعلق داشته به مقرله منتقل می شود و احکام هبه بر این اقرار بار میگردد .
در پاسخ به طرفـداران جنبه انشـائی اقـرار گفته شده است : این نظریـه از سـوی قائلیـن به آن قابـل دفـاع نیست. با ایـن توضیـح کـه مثلاً اگـر از طرفداران این نظریـه بپرسند که در یک دعوی، بخواستـه مالکیت شش دانگ یک باب خانـه و اجـاره بهـای دو ساله آن با این توضیح که خواهان گفته باشدخوانده ، خانه یاد شده را از دو سال پیش غصب کرده و اجاره بهای آن را نیز پرداخته است هرگاه خوانده درستی ادعای خواهـان را تصـدیـق کند آیا شما خواهان را سـزاوار اجـاره بهـای دو سالـه خانـه مزبور میدانید یا نـه ؟ بی گمان در پاسخ فرو خواهند ماند . زیرا اگر بگوینـد : نه ، با مدلول اقرار مخالفت کرده اند و اگر بگویند آری­، با اعتقاد خود دایر به جنبه انشائی داشتـن اقرار، دشمنی ورزیده اند.[2] اما درپاسخ به طرفــداران نظریه دوم نیزگفته شـده است: «نسبت