بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………………. 5
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 7
ضرورت تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 7
فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 7
تعریف مفاهیم ……………………………………………………………………………………………….. 8
کلید وازگان …………………………………………………………………………………………………. 8
فصل دوم پیشینه ی تجربی و نظری
پیشینه ی تجربی و نظری …………………………………………………………………………………….. 10
نظریه ی طرحواره های جنسیتی……………………………………………………………………………. 12
نظریه ی یادگیری اجتما…………………………………………………………………………………….. 13
رویکردهای فمینی…………………………………………………………………………………………….. 15
نظریه های فمینیستی لیبرا……………………………………………………………………………………. 15
نظریه های فمینیستی اگزیستانسیالیسم…………………………………………………………………… 17
نظریه های فمینیستی راد…………………………………………………………………………………….. 17
فمینیسم سوسیالیستی………………………………………………………………………………………. 17
نظریه های روان شناختی ………………………………………………………………………………….. 18
پژوهش های انجام شده …………………………………………………………………………………. 19
پزوهش های انجام شده در ایران ………………………………………………………………………. 19
نقد و بررسی پژوهش های انجام شده در ایران ……………………………………………………. 24
پژوهش های انجام شده درخارج از ایران ……………………………………………………………. 25
نقد و بررسی پژوهش های انجام شده در خارج از ایران …………………………………………. 26
فصل سوم :روش شناسی پژوهشی
روش اجرای تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 29
عناصر اصلی در روش پدیدار شناسی …………………………………………………………………. 30
دلایل استفاده از روش کیفی در این پژوهش ……………………………………………………….. 31
مصاحبه با مشارکت کنندگان ……………………………………………………………………………. 31
مصاحبه ی ساخته شده ……………………………………………………………………………………. 32
مصاحبه ی نیمه ساخته …………………………………………………………………………………….. 32
مصاحبه ی ازقبل ساخته نشده …………………………………………………………………………… 32
پرسش های تحقیق ………………………………………………………………………………………… 33
افراد مشارکت کننده ………………………………………………………………………………………. 39
میدان مطالعه ……………………………………………………………………………………………… 42
نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………… 42
روش گردآوری داده ها …………………………………………………………………………….. 46
روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………… 46
قابلیت اعتماد ……………………………………………………………………………………………. 47
فصل چهارم :یافته هها
اسباب بازی های جنسیتی شده ………………………………………………………………………. 50
نگرش های کلیشه ای جنسیتی در زمینه ی آزادی فرزندان ………………………………….. 53
نگرش کلیشه ای جنسیتی در والدین در مالکیت ناموسی فرزندان ………………………….. 61
نقش های کلیشه ای جنسیتی شده ی فرزندان در تقسیم کار خانواده ………………………… 67
نگرش جنسیتی والدین در رابطه با شکل گیری شخصیت کودک …………………………… 72
جنسیت بریر فرزندان خانواده ……………………………………………………………………………. 86
نگرش کلیشه ای جنسیتی والدین نسبت به سن ازدواج و انتخاب همسر ………………………. 91
فصل پنجم : نتیجه گیری
نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………….. 98
محدودیت ها …………………………………………………………………………………………………. 101
پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………… . 101
فصل اول
کلیات
مقدمه
وقتی کودکی متولد می شود ، یکی از نخستین سوالات این است که آیا دختر است یا پسر ؟ به نوزادان دختر لباس صورتی رنگ می پوشانند و اتاق اورا بارنگ های ملایم و روشن تزیین می کنند و به نوزادان پسر البسه ی آبی رنگ می پوشانند و اتاق های آنان معمولا رنگ های بسیار تند و روشن دارد . از
اولین روز حیات ، نوزاد انسان در دنیایی که بار جنسیتی زیادی دارد زتدگی را آغاز می کند . (گولومبوک ، فی وش ، 1377 :31)
جنسیت در طول زمان های مختلف به شیوه های متفاوت ادراک ، تفسیر و ارزش گذاری می شود و گذر جوامع از وضعیت سنتی به مدرن به بازتعریف هویت انسانی و اجتماعی زنان و مردان منتهی شده است .
در جوامع سنتی خانواده گسترده نقش بسیار مهمی در تربیت و جامعه پذیری جنسیتی فرزندان و کودکان بر عهده داشته است . امروزه با ورود به دنیای مدرن و تبدیل خانواده از گسترده به
هسته ای خانواده نقش خود را به عنوان جایگاه اصلی جامعه پذیری جنسیتی فرزندان حفظ کرده است .
آنچه اهمیت دارد که در بیشتر فرهنگ ها خانواده تحت تاثیرفرهنگ پدرسالاری نتوانسته عاری از تبعیض جنسیتی باشد که این به نوبه ی خود در تقویت جامعه ی پدر سالار و نابرابر نقش داشته است .به عنوان مثال جلوگیری از تحصیل دختران باعث می شود از شناخت حقوق انسانی خود و حضور در اجتماع باز بمانند.
یکی از اهداف فمینیست ها اثبات این مسئله بوده است که تفاوت های بین دوجنس (زن و مرد ذاتی نیست ، فمینیست های لیبرال تفاوت بین دو جنس را نتیجه ی نحوه ی جامعه پذیری و شرطی سازی نقش های جنسیتی می دانند و معتقدند که با پسرها و دخترها تقریبا از لحظه ی تولد با شیوه های متفاوتی رفتار می شود که احتمالا زنان را از پرورش تمامی استعدادهایشان به عنوان انسان باز می دارد . (ابوت و والاس ، 1380 ، 228)
زمانی که شخصی به عنوان زن یا مرد مقوله بندی می شود ، از جنسیت برای سازماندهی و تفسیر اطلاعات اضافی درباره ی آن شخص و شکل دادن به انتظارات رفتاری او ، استفاده می شود ، این مسئله هنگام تولد و یا حتی زودتر از آن آغاز می شود . پزشکان و والدین اغلب سعی می کنند مقوله ی یک جنس را به کودک نسبت دهند و اندام ها ی جنسی را متناسب آن بسازند. (سفیری ، ایمانیان ، 1388:88)
به گفته ی فمینیست ها در خانواده دو ساختار درهم تنیده برای انقیا د زنان دست اندرکار است :
1) جایگاه زن در مقام همسر و مادر ؛
2) روندهای تربیتی خانواده که منش های زنانه و مردانه را در فرزندان نهادینه می کند و آنان همین منش ها را به فرزندان خود منتقل می کنند و به این تربیت سلطه ی مرد و فرودستی زن را تداوم می بخشند . (ابوت و والاس ،1390 : 114)
بنابر دیدگاه فردگرایی ، جامعه پذیری والدینی ، منبع اولیه اکثر تفاوت های جنسیتی در ویژگی ها و خلق و خوی شخصیتی می باشد . برای جلب حمایت از این دیدگاه ، پژوهشگران مطالعاتی را به منظور بررسی زمینه هایی که والدین به طور متفاوتی با فرزندان دختر و پسر خود رفتار می کنند طراحی کردند . در صورت اثبات رفتار متفاوت والدین با فرزندان دختر و پسر خردسالشان ، مشکل تر از آن است که بنظر رسد . (سفیری ، ایمانیان ، 1388 : 89)
به نظر می رسد که والدین ( به ویژه پدر ها ) به طرز متفاوتی با کودکان دختر وپسر خود تعامل دارند ؛ اما این تفاوت ها در رفتار والدین ، منحصر به محدوده های خاصی مثل انتخاب اسباب بازی و شیوه ی تنبیه می باشد . کودکان فعالانه درگیر فرایند جامعه پذیری می شوند و کاربرد کلیشه های جنسیتی را در مورد خود و دیگران یاد می گیرند . (سفیری و ایمانیان ، 1388 : 118)
فرض بر آن است که کلیشه های جنسیتی منعکس کننده باورهای تعیین شده ی فرهنگی درباره جنسیت است . ممکن است تصور شود که به موازات تغییر نظرگاه های اجتماعی درباره ی زن و مرد ، کلیشه ها نیز تغییر خواهد کرد نتایج شگفت انگیز است ، تحقیقات گویای آن است که کلیشه های جنسیتی ، با توجه به انقلاب های فرهنگی که از آغاز دهه ی 1960 و آغاز دومین نهضت زنان رخ داده است به آن سرعتی که ما فکر می کرده ایم تغییر پیدا نکرده است . ( گولومبوک ، فی وش ، 1377 :43)
با توجه به تغییرات فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی موجود ، هر نسلی در مقایسه با نسل پیشین ، به تساوی حقوق جنس ها بیشتر متعهد می شود و درصدد ایجاد محیط و فرصت برابر برای بروز تمامی استعدادهای انسانی زنان و مردان در حوزه های متفاوت اجتماعی بر می آید.
این تحقیق به شناخت تعصبات جنسیتی در خانواده و میزان تحول نگرش های والدین با توجه به میزان تحصیلات ، رده سنی ، مذهب …..می پردازد .
بیان مسئله
با وجود دگرگونی در ساختار خانواده ونقش های خانوادگی ، بدون تردید خانواده همچنان یکی از ارکان و نهادهای اصلی جامعه به شمار می رود . درونی کردن ارزش ها و هنجارهای جنسیتی از خانواده سرچشمه می گیرد . والدین ممکن است با رفتارهای تبعیض آمیز جنسیتی ، نابرابری در خانواده را تداوم بخشند که اگر در سطح اجتماعی و فرهنگ جامعه قابل پذیرش باشد و صورتی