وبلاگ

پایان نامه درباره عبرت/:عامل تذکّر و عبرت
عامل تذکّر
نشانه ها باعث یادآوری کسانی می‏شود که دغدغه آن نشانی‏ها را دارند، در گام اوّل عبرت، انسان‏ها از وقایع زمانی عبرت می‏گیرند و بر روی وقایع فکر می‏کنند و آنان را از ذهن خود عبور می‏دهند زیرا احساس می‏کنند که آن عبور دادن برای آنان ضرورت دارد ” إِنَّ فِی ذلِکَ لَعِبْرَهً لِمَنْ یَخْشى”[1] یعنی مثلا اگر در اثر افعال گروه و اقوامی، آنان نابود شدند یا آسیبی دیدند، شخصی که به آن بلائی که به آنان رسیده آگاه شد، عبرتی را که از آن واقعه می‏گیرد به این انگیزه و هدف است که از ضرری که به آن‏ها رسیده است در رابطه با خود و دیگران جلوگیری نماید، بنابراین این افراد اگر سخنی از دیگران بشنوند که حاکی از تذکّر و اخطاری باشد که آنان را از خطر بر حذر می‏دارد‏، توجه می‏کنند و بلکه این پیام‏ها توجه انسان‏های غافل را هم جلب می‏کنند، بدین ترتیب واکنش افراد بشر در برابر اخطارهایی که می‏شنوند معمولا دو گونه بوده است ” لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى‏”[2] گروهی اگر از واقعه‏ای در گذشته عبرت گرفته باشند، آن اخطار باعث تذکرآن‏ها می‏شود تا از آن بلایی که بر سر دیگران آمده و آن‏ها مطّلع شده اند، جلوگیری کنند” لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ” و یا اگر از واقعه‏ای عبرت نگرفته باشند، حداقل احساس خطری می‏کنند که باعث دور شدن آن‏ها از آن حادثه می‏شود “أَوْ یَخْشى‏” ولی آن‏چه که مسلّم است این است که ملکه خشیّت و ترس از

ضرر است که شخص را به عبرت گیری و مخزون نمودن حوادث در ذهن فرا می‏خواند تا شخص هیچ‏گاه از آن ضرر غافل نشده و هر گاه نشانه‏هایی از آن عذاب را مشاهده نمود ” سَیَذَّکَّرُ مَنْ یَخْشى” ‏[3] خود را از آن دور دارد. پس به‏خاطر همین ترس است که برخی چیزها فقط برای خاشعین و متّقین نشانه است، چون همیشه به خاطر ترس‏شان، از آن واقعه و نشانه‏های آن، غافل نیستند، در حالی که ممکن است برای افراد دیگری، آن نشانه‏ها باعث یاد آوری نشود و یا هرگز نقش نشانه را بازی نکند، چرا که آنان جزو گروه خاشعین که مخاطب بیان نشانه‏ها هستند، نبوده‏اند.

با بیانى که گذشت دلیل این که چرا ” تذکره” را در این آیه مقید به قید ” لِمَنْ یَخْشى‏” کرد معلوم شد، چون مراد از این قید، کسى است که نگرانى و ترس دارد، یعنى قلبش مستعد ظهور خشیّت باشد، به طورى که اگر کلمه حق را شنید نگران بشود، و چون تذکر و تذکره‏اى (قرآن) به او برسد در باطنش ترسی پدید آید و در نتیجه ایمان آورد، و با تقوى شود[4] “إِلاَّتَذْکِرَهً لِمَن ْیَخْشى‏”[5] پس نشانه‏ها برای آنانی است که متذکر می‏شوند وگرنه کسانی که متذکر نمی‏شوند، معلوم است که آن‏ها برای ایشان علامت نیست، یعنی علامت بودن را کسی می‏فهمد که حوادث را با دید عبرت نگاه کرده و به ملازمه آنان پی برده و سپس نشانه‏های آن ملازمه باعث بصیرت در آن‏ها می‏شود ، اما کسی که با این دید قبلا  به وقایع نگریسته نباشد، یعنی روی حوادث تعقل ننموده باشد و در نتیجه از آن حوادث عبور نکرده باشد و عبرت نگرفته باشد، خوب معلوم است که نشانه‏ها را اصلا درک نمی‏کند، زیرا از اصل موضوع غافل است، چه برسد که بخواهد از نشانه‏ها پی به نزدیک شدن آن موضوع ببرد. پس نشانه‏ها به عنوان یادآوری ملازمه، تنها برای کسانی فایده دارد که قبلا از امور جزئیّه‏ای که برای خودشان یا دیگران رخ داده است، تصویر کلّی تهیه کرده باشند تا هر وقت نشانه‏های آن تصویر کلی پدیدار شد، با فعّال شدن ملکه بصیرت، پی به عبوری می‏بریم که قبلا از موارد جزئی دیگر به صورت کلّی برده بودیم. که آن قاعده کلی حاصل انتزاع از موارد جزئی بود که مثلا در چند تجربه، افراد هلاک شدند و حاکی از اسباب ثابت عالم است، که نمی‏شود عدّه‏ای راهی را رفته باشند و هلاک شده باشند و در زمان‏های بعدی، عده‏ای آن راه را بروند و هلاک نشوند.