و: سازماندهی تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 3
فصل نخست : مفاهیم ، مبانی و درآمدی بر مختصات شهادت شهود ……………………………….. 4
مبحث نخست: مفاهیم ومبانی ……………………………………………………………………………………. 5
گفتار نخست : واژه شناسی ……………………………………………………………………………………….. 6
الف: واژگان اصلی ………………………………………………………………………………………………….. 6
1-شهادت …………………………………………………………………………………………………………….. 6
2-شاهد ……………………………………………………………………………………………………………….. 13
3-بینه ………………………………………………………………………………………………………………….. 14
ب: واژگان مهم و مرتبط ………………………………………………………………………………………….. 17
1-جرح………………………………………………………………………………………………………………… 17
2-تعدیل ………………………………………………………………………………………………………………. 21
3-رجوع از شهادت…………………………………………………………………………………………………. 21
گفتار دوم : مبانی ……………………………………………………………………………………………………. 25
الف: مبانی شرعی …………………………………………………………………………………………………… 25
1-آیات ……………………………………………………………………………………………………………….. 25
2-روایات …………………………………………………………………………………………………………….. 27
3-دیدگاههای فقهی ………………………………………………………………………………………………… 29
ب: مبانی قانونی …………………………………………………………………………………………………….. 29
1-در دوران قبل انقلاب …………………………………………………………………………………………… 29
2-دوران پس از انقلاب …………………………………………………………………………………………… 32
مبحث دوم : درآمدی بر مختصات شهادت شهود ……………………………………………………………. 51
الف: موضوع شهادت ………………………………………………………………………………………………. 52
ب: ارزش شهادت ………………………………………………………………………………………………….. 60
گفتار دوم : قدرت اثباتی شهادت ……………………………………………………………………………….. 61
گفتار سوم: اقسام شهادت شهود …………………………………………………………………………………. 69
فصل دوم : شرایط اعتبار شهادت ، جرح و تعدیل و درآمدی بر مسئولیت های شهود …………. 105
مبحث نخست : شرایط اعتبار شهادت ………………………………………………………………………….. 106
گفتار نخست : شرایط شاهد ……………………………………………………………………………………… 106
الف: شرایط ایجابی …………………………………………………………………………………………………. 106
1-بلوغ…………………………………………………………………………………………………………………. 107
2-عقل………………………………………………………………………………………………………………….. 108
3-
ایمان………………………………………………………………………………………………………………… 109
4-طهارت……………………………………………………………………………………………………………… 112
5-عدالت………………………………………………………………………………………………………………. 112
ب: شرایط سلبی …………………………………………………………………………………………………….. 113
1-عدم وجود نفع شخصی……………………………………………………………………………………………………….115
2-عدم وجود عداوت شخصی…………………………………………………………………………………………………115.
3-عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی…………………………………………………………………………………..115.
گفتار دوم : شرایط شهادت ……………………………………………………………………………………….. 117
الف: مطابقت شهادت با دعوی …………………………………………………………………………………… 117
ب: موافقت معنوی ………………………………………………………………………………………………….. 118
ج: دانستن قطع و یقین ……………………………………………………………………………………………. 120
مبحث دوم : جرح و تعدیل شهود……………………………………………………………………………….. 122
گفتار نخست : جرح شهود………………………………………………………………………………………… 123
الف: آئین جرح………………………………………………………………………………………………………. 123
ب: زمان جرح………………………………………………………………………………………………………… 123
گفتار دوم: تعدیل شهود…………………………………………………………………………………………….. 123
مبحث سوم : مسئولیت کیفری و مدنی شهود………………………………………………………………….. 126
گفتار نخست : مسئولیت کیفری شهود …………………………………………………………………………. 127
الف: ارکان متشکله جرم گواهی کذب…………………………………………………………………………… 127
1-رکن قانونی ……………………………………………………………………………………………………….. 129
2-رکن مادی …………………………………………………………………………………………………………. 129
3-رکن روانی…………………………………………………………………………………………………………. 130
ب: مجازات مربوطه…………………………………………………………………………………………………. 130
گفتار دوم : مسئولیت مدنی شهود………………………………………………………………………………… 130
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………. 134
پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 135
منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 136
چکیده:
از آن‍ج‍ای‍ی ک‍ه ان‍س‍ان‍ه‍ا م‍م‍ک‍ن اس‍ت، در ج‍ری‍ان زن‍دگ‍ی اجتماعی خ‍ود بر س‍ر حقوق و م‍ن‍اف‍ع‍ی ک‍ه دارن‍د، گ‍اه‍ی اوق‍ات به ع‍ل‍ل م‍خ‍ت‍ل‍ف در اس‍ت‍ف‍اده از حقوق مورد نظر با ی‍ک‍دی‍گ‍ر دچ‍ار اخ‍ت‍لاف و م‍ش‍ک‍ل ش‍ون‍د، ب‍ن‍اب‍رای‍ن لازم اس‍ت ک‍ه در ص‍دد اح‍ق‍اق ح‍ق و اث‍ب‍ات دعوی مورد ادع‍ای خ‍ود ب‍رآی‍ن‍د. ی‍ک‍ی از م‍ه‍م‍ت‍ری‍ن ع‍وام‍ل اح‍ق‍اق ح‍ق و اج‍رای عدالت از دی‍رب‍از ص‍لاح‍ی‍ت و ع‍ل‍م ق‍اض‍ی به م‍ع‍ن‍ای ع‍ام ک‍ل‍م‍ه ب‍وده اس‍ت، ل‍ی‍ک‍ن ص‍رف نظر از این ع‍ام‍ل مهم، ع‍وام‍ل مهم و م‍وث‍ر دی‍گ‍ری وجود دارن‍د ک‍ه از آن‍ه‍ا به ع‍ن‍وان دل‍ی‍ل ی‍ا ادل‍ه‌ای اث‍ب‍ات دعوی ن‍ام ب‍رده م‍ی‌ش‍ود ک‍ه به م‍وج‍ب م‍اده ۱۲۵۸ قانون مدنی ای‍ران ب‍دی‍ن ق‍رار اس‍ت: ۱- اق‍رار ۲- اس‍ن‍اد ک‍ت‍ب‍ی ۳- شهادت ۴- ام‍ارات ۵- ق‍س‍م
شهادت ب‍ع‍ن‍وان ی‍ک‍ی از ق‍دی‍م‍ی‌ت‍ری‍ن و در ع‍ی‍ن ح‍ال از م‍ه‍م‍ت‍ری‍ن وس‍ای‍ل و ادل‍ه اث‍ب‍ات دعوی م‍ی‌ب‍اش‍د ک‍ه از نظر ف‍ق‍ه‍ا، ع‍ب‍ارت از ه‍م‍ان اع‍لام و اخ‍ب‍ار اس‍ت ک‍ه در آن قطع و یقین ش‍رط ش‍ده اس‍ت و شهادت گ‍اه‍ی به م‍ع‍ن‍ای ت‍ح‍م‍ل شهادت، ی‍ع‍ن‍ی گ‍واه ش‍دن و گ‍اه‍ی به م‍ع‍ن‍ای ادای شهادت، ی‍ع‍ن‍ی گواهی دادن اس‍ت.
شهادت برای ای‍ن‍ک‍ه دارای ارزش اثباتی در دع‍اوی ب‍اش‍د ب‍ای‍س‍ت‍ی دارای شرایط لازم ب‍اش‍د ک‍ه این شرایط ع‍ب‍ارت‍ن‍د از ص‍ف‍ات شاهد از ق‍ب‍ی‍ل بلوغ، عقل، عدالت، ایمان، طهارت م‍ول‍د و م‍ب‍ری ب‍ودن از ت‍ه‍م‍ت و ه‍م‍چ‍ن‍ی‍ن شهادت ب‍ای‍د از روی قطع و یقین ب‍اش‍د، مطابقت با دعوی داش‍ت‍ه ب‍اش‍د و شهادت شهود ب‍ای‍د م‍ف‍ادا م‍ت‍ح‍د و در م‍ع‍ن‍ا با ه‍م م‍واف‍ق ب‍اش‍ن‍د ه‍ر چ‍ن‍د ک‍ه در ل‍ف‍ظ م‍خ‍ال‍ف ه‍م ب‍اش‍ن‍د بر خ‍لاف حقوق اس‍لام (فقه ام‍ام‍ی‍ه) در حقوق مدنی ای‍ران در م‍اده ۴۲۴ قانون آی‍ی‍ن دادرس‍ی مدنی ت‍ش‍خ‍ی‍ص درج‍ه ارزش اثباتی شهادت و ت‍اث‍ی‍ر آن در اث‍ب‍ات دع‍اوی به نظر ش‍خ‍ص ق‍اض‍ی واگ‍ذار ش‍ده اس‍ت، در ح‍ال‍ی ک‍ه در حقوق اس‍لام (فقه ام‍ام‍ی‍ه) ق‍اض‍ی ب‍ای‍س‍ت‍ی ب‍راس‍اس شهادت شهود م‍ب‍ادرت به اص‍دار رای ن‍م‍ای‍د.
ارزش اثباتی شهادت شهود در حقوق اس‍لام (فقه ام‍ام‍ی‍ه) بر خ‍لاف حقوق ای‍ران با ت‍ع‍داد شهود م‍ع‍ی‍ن در ت‍م‍ام‍ی دع‍اوی ح‍ق‍وق‍ی دارای ارزش ن‍ام‍ح‍دودی اس‍ت. در فقه ام‍ام‍ی‍ه‌چ‍ن‍ان‍چ‍ه شهود از شهادت خ‍ود پ‍ی‍ش از ص‍دور ح‍ک‍م و ی‍ا ب‍ع‍د از ص‍دور ح‍ک‍م رجوع ن‍م‍ای‍ن‍د، بر ه‍ر ک‍دام از م‍وارد م‍ذک‍ور، آث‍اری خ‍اص م‍ت‍رت‍ب اس‍ت و مسئولیت شهود در ه‍ر مورد م‍ت‍ف‍اوت اس‍ت، در ح‍ال‍ی ک‍ه در حقوق مدنی ای‍ران به این ک‍ی‍ف‍ی‍ت و به طور ت‍ف‍ص‍ی‍ل‍ی اش‍اره‌ای ن‍ش‍ده اس‍ت. ه‍دف ن‍ه‍ای‍ی و اصلی این پایان نامه این اس‍ت ک‍ه ارزش اثباتی شهادت شهود را در اث‍ب‍ات دع‍اوی از نظر حقوق اس‍لام و حقوق ای‍ران مورد ب‍ح‍ث و ب‍ررس‍ی ق‍رار ده‍د.
کلید واژه ها: شهادت- شهود- شاهد- فقه- قانون
مقدمه :