3-1. مقدمه. 36
3-2. مدل پیشنهادی CMVRP. 37
3-2-1. فرضهای مدل. 37
3-2-2. خصوصیت مدل ارائه شده 38
3-2-3. تعریف علائم و پارامترها 39
3-2-4. مدل ریاضی CMVRP. 41
3-3. روش حل مدل پیشنهادی.. 43
3-4. الگوریتم ژنتیک (GA) 43
3-4-1. تعریف… 43
3-4-2. گذری بر ژنتیک طبیعی.. 45
3-4-3. واژگان الگوریتم ژنتیک… 51
3-4-4. ساختار کلی الگوریتم ژنتیک… 52
3-4-5. مفاهیم کلیدی الگوریتم ژنتیک… 54
3-4-6. کدینگ… 55
3-4-7. ایجاد جمعیت اولیه. 57
3-4-8. اعمال ژنتیک… 58
3-4-9. تابع برازش… 63
3-4-10. روش اجرای الگوریتم ژنتیک… 64
3-4-11. استراتژی برخورد با محدودیتها 66
3-4-12. انواع عملگرهای تقاطعی.. 69
3-4-13. انواع عملگرهای جهشی.. 73
3-5. ساختار پیشنهادی الگوریتم ژنتیک… 76
3-5-1. نحوه نمایش جواب ها 76
3-5-2. نحوه شدنی کردن جواب ها 78
3-5-3. تعریف میزان برازندگی.. 80
3-5-4. مکانیزم نمونه گیری.. 81
3-5-5. عملگر تقاطعی.. 81
3-5-6. عملگر جهشی.. 82
3-6. جمعبندی.. 84
فصل چهارم تحلیل و نتایج محاسباتی.. 85
4-1. مقدمه. 86
4-2. تولید مسائل نمونه. 86
4-3. تنظیم پارامتر. 87
4-3-1. تنظیم پارامترهای الگوریتم ژننیک… 88
4-4. نتایج محاسباتی.. 93
4-5. صحهگذاری مدل ارائه شده 97
4-6. جمعبندی.. 100
فصل پنجم نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها……………………………………………………………………………………………101
5-1. نتیجهگیری.. 102
5-2. پیشنهادها 103
مراجع. 104
لیست جداول
جدول 3-1. مقایسه الگوریتم ژنتیک با فرآیند تکامل طبیعی 49
جدول 4-1. سطوح فاکتورهای مسئله 87
جدول 4-2. فاکتورهای الگوریتم ژنتیک به همراه سطوحشان 89
جدول 4-3. آرایه متعامد 90
جدول 4-4. نتایج محاسباتی برای مسائل کوچک 94
جدول 4-5. نتایج محاسباتی برای مسائل بزرگ 95
جدول 4-6. اطلاعات مساله نمونه تولید شده 97
جدول 4-7. بهترین حل ریاضی دستی 98
لیست شکلها
شکل 2-1. نمایی از مسأله TSP 9
شکل 2-2. نمایی ساده از MTSP 10
شکل 2-3. نمایی ساده از VRP 11
شکل 2-4. نسخه های مختلف VRP کلاسیک و ارتباط بین آنها 22
شکل 2-5. مشکل عدم همبندی (زیرتور)28
شکل 3-1. مدل تئوری داروین 47
شکل 3-2. فضای کدینگ و فضای جواب 56
شکل 3-3. قانونمندی و موجه بودن 57
شکل 3-4. فضای جواب: ناحیه موجه و ناحیه غیرموجه 68
شکل 3-5. نمایش ماتریسی مسیرهای ایجاد شده 77
شکل 3-6. نمایش گرافیکی مسیرهای ایجاد شده 77
شکل 3-7. ماتریس اولیه نمایش دهنده جواب 78
شکل 3-8. ماتریس اصلاحی محدودیت تیم ها 79
شکل 3-9. ماتریس نمایش دهنده جواب 79
شکل 3-10. ماتریس اصلاحی مسیرها 80
شکل 3-11. ماتریس نمایش دهنده والدین 81
شکل 3-12. نمایش عملگر تقاطع 82
شکل 3-13. نمایش ماتریس اولیه انتخابی برای عملیات جهش 83
شکل 3-14. نمایش ماتریس در قدم دوم83
شکل 3-15. نمایش مسیر انتخابی 83
شکل 3-16. نمایش عملگر جهش 84
شکل 4-1. نمودار
نرخ S/N توابع هدف در سطوح مختلف عامل ها 91
شکل 4-2. نمودار نرخ تاثیرات میانگین داده ها بر میانگین ها،در سطوح مختلف عامل ها 92
شکل 4-3. نمودار حرکت الگوریتم ژنتیک پیشنهادی93
شکل 4-4. نمایش مقادیر تابع هدف هر دو روش 96
شکل 4-5. نمایش زمان محاسباتی حاصل از هر دو روش 96
شکل 4-6. نمایش نحوه محاسبه تابع هدف 99
شکل 4-7. نمایش کروموزم بهینه مساله نمونه 99
چکیده
مساله ترکیبی نیروی انسانی- مسیریابی وسایل حمل و نقل[1] (CMVRP) به برنامهریزی همزمان تیمهایی از نیروی انسانی برای خدمتدهی به مشتریان و مسیریابی وسایل نقلیه جابجا کننده این تیمها میپردازد. تصمیمگیری در مورد تخصیص و نحوه انتقال این تیمها به مشتریان در حوزههای مختلفی مانند مدیریت بحران، تیمهای بیمارستانی و تیمهای خدمات تعمیرات کاربرد دارد.
مساله ترکیبی نیروی انسانی- مسیریابی وسایل نقلیه CMVRP به عنوان تعمیمی از مساله کلاسیک VRP[2] جزء مسائل پیچیده و مربوط به رده مسائل NP-HARD است. جهت حل دقیق مدل ارائه شده، از برنامه CPLEX11 استفاده شده است. همچنین برای حل مسائل تولید شده در اندازههای بزرگ، روش فرا ابتکاری الگوریتم ژنتیک [3](GA) ارائه شده است. الگوریتم ژنتیک پیشنهادی کارایی مناسبی در حل مسائل تولید شده، در مقدار تابع هدف نشان میدهد و همچنین پایین بودن زمان حل مسائل توسط این الگوریتم بسیار جالب توجه است.
مقدمه
یکی از حوزههایی که سهم قابل توجهی در مصرف انرژی و به تبع آن پیامدهای زیست محیطی ناشی از مصرف سوخت را داراست، بخش حمل و نقل است که در سال ۱۳۸۵ سهمی در حدود ۲۶ درصد از مصرف انرژی و 3/49 درصد از مصرف فرآوردههای نفتی کشور را به خودش اختصاص داده است. قطعا مصرف بهینه انرژی در این بخش که وابسته به زیر ساختها و همچنین ناوگان حمل و نقل کشور است، تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از تضییع سرمایههای ملی خواهد داشت.
نظر به جایگاه ویژه ایران در حوزه انرژی در خاورمیانه و جهان و همچنین اهمیت استراتژیکی منابع هیدروکربنی، مدیریت صحیح این منابع در فرایند تولید تا مصرف در کشور از اهمیت ویژهای برخوردار است. رشد روز افزون ناوگان جادهایی موجب گردیده است که بخش قابل توجهی از انرژی کشور در بخش حمل و نقل مصرف گردد و به تبع آن انتشار گازهای گلخانهایی و آلاینده نیز معضل مهمی را ایجاد نماید. اساساً مصرف انرژی کشور درکلیه بخشهای مصرف کننده و از جمله بخش حمل و نقل از الگوی مناسبی برخوردار نبوده و اصلاح الگوی مصرف انرژی درکلیه بخشها ضرورتی انکار ناپذیر است.
به منظور اصلاح این الگو در بخش حمل و نقل، لازم است تا عوامل تأثیر گذار بر مصرف، مانند ساختار ناوگان حمل و نقل شخصی و عمومی و میزان ارتقای فناوری مصرف سوخت آنها، میزان اقبال مردم در استفاده از وسایل نقلیه عمومی و ترکیب سبد سوخت نه فقط به طور کیفی بلکه با ارائه آمار و اطلاعات کمّی مورد بررسی قرار گیرد و کلیه راهکارها از جمله اصلاح زیرساختهای حمل و نقل، ارتقای صنعت خودرو، کاهش سفرهای غیر ضروری با حداکثر بهره گیری از ارتباطات الکترونیکی و بهبود امکانات شهری و اصلاح ساختارها و قوانین در این زمینه، پس از شناسایی و ارزیابی دقیق به مرحله اجرا درآید [1] .
برنامهریزی حمل و نقل به بررسی تقاضا برای ترافیک و میزان رشد ترفیک میپردازد تا با استفاده از آن در مورد راهبرد امکانات حمل و نقل موجود یا امکانات جدید مانند شبکه راهها، ریل، فرودگاهها و غیره تصمیمگیری شود. هدف نهایی از برنامه ریزی حمل و نقل دستیابی به سطح سرویس بالاتر، بهبود ایمنی، صرفهجویی در مصرف انرژی، رشد اقتصادی و افزایش دسترسی میباشد.
حمل و نقل به معنای جامع آن شامل مدیریت، زیربنا و روبنا ناوگان از نیازهای اساسی جوامع امروزی است بطوری که در هر کشور برای اعتلای توان اقتصادی، فرهنگی، امنیتی وسیاسی داشتن شبکه حمل و نقلی گسترده و قابل اطمینان از نیازهای اولیه محسوب میگردد. حتی برخی بر این باور هستند که حمل و نقل از ابزارهای ابتدایی توسعه میباشد. در گذشته به دلیل اینکه حمل و نقل یک نیاز ثانویه برای تحقق نیازهای اولیهای همچون تجارت، مسافرت، اشتغال و غیره به حساب میآمد، به نحو شایستهای بدان پرداخته نمیشد. لیکن رشد و توسعه اقتصاد جهانی، تلاش کشورها برای استفاده بهینه از توانمندیها و فرصتهای در اختیار، و فشرده شدن رقابت در عرصههای جهانی موجب گشت تا حمل و نقل بواسطه نقش مستقیمی که درکاهش هزینههای تمام شده