1-1-1-طرح مسأله 15
1-1-2-سؤالات پژوهش…. 16
1-1-2-1- سؤال اصلی 16
1-1-2-2-سؤالات فرعی.. 16
1-1-3- فرضیههای پژوهش 17
1-1-4- اهداف پژوهش…. 17
1-1-5- حدود پژوهش…. 17
1-1-6-روششناسی پژوهش…. 17
1-1-7-محدودیتهای پژوهش…. 18
1-1-8-پیشینهی پژوهش…. 18
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق… 21
2-1- بخش اول: بررسی مفاهیم نظری 22
2-1-1-معناشناسی حدیث… 22
2-1-2-اهمیت حدیث و ضرورت حدیث پژوهی.. 23
2-1-3- انواع علوم حدیث… 24
2-1-3-5-1-4-مختلف الحدیث (علاج الحدیث) 14
2-1-4- اهمیت مختلف الحدیث 25
2-1-4- هدف مهم در نگارش مختلف الحدیث 26
2-1-4- تدوین مختلف الحدیث 27
2-1-4- تعارض…. 29
2-1-4- بخش دوم: زندگینامهی علامه مجلسی (ره) 30
2-1-4-1-تولد. 31
2-1-4-2- خاندان.. 31
2-1-4-3- استادان.. 32
2-1-4-4-شاگردان.. 32
2-1-4-5-مجلسی و گرایش به علوم نقلی.. 33
2-1-4-6- آثار مجلسی.. 34
2-1-4-7-وفات… 36
2-1-5- کتاب مرآه العقول.. 37
2-1-5-1- انگیزهی تألیف… 37
2-1-5-2- روش تألیف… 37
2-1-5-3- موضوعات ابواب فقهی مرآه العقول.. 38
فصل سوم: بخش اول: 30
3-1-تعارض و راههای حلّ آن.. 40
3-1-1-اختلاف و تعارض اخبار 41
3-1-2-عوامل پیدایش تعارض…. 42
3-1-2-1- عوامل بیرونی.. 42
3-1-2-2- عوامل درونی.. 42
3-1-3- عوامل تعارض و اختلاف در بیان امام علی(ع) 43
3-1-4-عوامل تعارض اخبار از دیدگاه محققان.. 45
3-1-5- عوامل تحقق تعارض: 47
3-1-5-1- یقینی نبودن ادلّهی تعارض…. 47
3-1-5-2- وحدت موضوع. 48
3-1-5-3- حجیّت داشتن دو دلیل.. 48
3-1-6-شیوههای حلّ تعارض: 49
3-1-6-1- روش جمع 49
3-1-6-1-1-جمع عرفی (دلالی، مقبول) 49
3-1-6-1-2-جمع تبرّعی(عقلی) 50
3-1-6-2- روش ترجیح.. 50
3-1-6-2-1-مرجّحات منصوصه و غیر منصوصه. 51
3-1-6-2-2-مرجّحات صدوری، جهتی، مضمونی.. 51
3-1-6-2-3- ترجیح به اعتبار سند و متن روایات… 51
3-1-6-3-روش تخییر و توقّف… 52
فصل سوم: بخش دوّم: 53
3-2-علامه مجلسی و روشهای حلّ تعارض در روایات مرآه العقول.. 54
3-2-1- اعتقاد مجلسی به عدم تعارض واقعی در روایات… 54
3-2-2- روشهای مجلسی در کشف روایات متعارض…. 56
3-2-2-1- حمل بر تقیه. 56
3-2-2-1-1-«تقیه» از دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت… 58
3-2-2-1-2- تقیّه در زمان معصومان (علیهم السلام) 58
3-2-2-1-3-انواع تقیه. 59
3-2-2-1-4-نمونههای تقیه در کتاب مرآه العقول: 64
3-2-2-1-4-1-کیفیت زیارت قبر مؤمنین.. 64
3-2-2-1-4-2-همسفره شدن با مجوس…. 66
3-2-2-1-4-3-دیهی قتل خطایی.. 67
3-2-2-1-4-4-آنچه موجب حد تازیانه میشود. 68
3-2-2-1-4-5-میزان مال مسروقه در اجرای حد سرقت… 70
3-2-2-1-4-6-آنچه سبب وقوع و عدم وقوع طلاق میشود. 72
3-2-2-1-4-7-موارد ایجاب نگه داشتن عدهی کامل.. 73
3-2-2-1-4-8-حکم زنی که بدون آمیزش، شوهرش را از دست میدهد. 74
3-2-2-1-4-9-طواف نساء در عمرهی مفرده 76
3-2-2-1-4-10- حج پیامبر (ص) 78
3-2-2-1-4-11-چگونگی مسح پاها 79
3-2-2-1-4-12-اعضاء وضو. 80
3-2-2-1-4-13-بیع عَذره 80
3-2-2-1-4-14-ذبیح الله در حج ابراهیم (ع) 81
3-2-2-1-4-14-1-جریان قربانی در قرآن کریم.. 81
3-2-2-1-4-14-2-پیشینهی بحث در سنّت اسلامی.. 82
3-2-2-1-4-14-3-أدلّهی قائلان به ذبیح بودن اسماعیل.. 84
3-2-2-1-4-14-4-ذبیح از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) 86
3-2-2-2- حمل بر سبب صدور روایات… 89
3-2-2-2-1- اعتقاد به لزوم توجه به سبب صدور حدیث 89
3-2-2-2-2-فواید شناخت سبب صدور حدیث 90
3-2-2-2-3-نمونه: داستان ذبح کدو 93
3-2-2-3-حمل فعل امر بر استحباب و فضیلت 94
3-2-2-3-1-غسل روز جمعه. 94
3-2-2-3-2- حکم زنی که قبل از عروسی مسلمان میشود. 96
3-2-2-3-3-چگونگی خواندن نماز بر مستضعف (در عقیده) 96
3-2-2-3-4-دعا و تعقیب بعد از نماز 97
3-2-2-4-حمل بر تعدّد تفاضل و مراتب مکلّفین.. 98
3-2-2-4-1-ثواب زیارت حج نیابتی.. 98
3-2-2-4-2-پاداش حاملان جنازه 99
3-2-2-4-3- فضیلت حج گزاردن.. 100
3-2-2-4-4-پاداش عیادت از بیمار 100
3-2-2-5- حمل بر حکومت… 102
3-2-2-5-1-حکم کسی که به غیر قبله نماز خوانده است… 102
3-2-2-6-حمل بر تخییر. 103
3-2-2-6-1-چگونگی بالا بردن دست در تکبیر. 106
3-2-2-7-حمل بر اختلاف مراتب راویان (از نظر جهل و…) 107
3-2-2-7-1-انقطاع وحی پیامبر(ص) 109
3-2-2-7-2-تعداد شتران حج پیامبر (ص) 110
3-2-3- نتیجه گیری… 111
منابع.. 112
چکیدهی انگلیسی
چکیده
پژوهش حاضر، به بررسی روشهای کشف اختلاف و تعارضدر روایات، در بخش فقهی کتاب مرآه العقول فی شرحِ أخبار آلِ الرَسول(جلدهای 13 تا 24) علامه محمد باقر مجلسی میپردازد. از آنجاییکه همواره در میان احادیث امامان (علیهم السلام)،اخبار مختلف و متعارض یافت میشود،مسألهی ضرورت حلّ اختلاف در روایات و کشف و شناسایی علل و عوامل ایجاد تعارض، از دیرباز از مباحث مهم و دغدغه آور محدّثان، فقیهان و متکلمان بوده است که در نهایت سبب پدید آمدن علم «مختلف الحدیث» گردید.عالمان و دانشمندان حدیث، برای حلّ اختلاف و تعارض در اخبار، قوانین و روشهایی وضع کردند تا شبهات موجود پیرامون حدیث را پاسخگو باشند. علامه مجلسی در طول عمرش، تمام همتش را به نشر روایات اهل بیت (علیهم السلام) اختصاص داده است. ایشان علاوه بر تبحر بالایشان در فقه، قدرت تصحیح روایات و احادیث را به خوبى دارا بود همانگونه که این قدرت و ژرف نگرى خود را در مرآه العقول به نمایش گذارده است. وی، با قرار دادن اخبار مشابه در کنار یکدیگر و جمع آوری احادیث مختلف، امکان ملاحظهی تعارض روایات را بیش از پیش فراهم کرد. این پژوهش براساس روش توصیفی – تحلیلی است که در آن، هفت نوع از روشهای کشف اختلاف در کتاب مرآه العقول (جلدهای 13 تا 24)، مورد بررسی قرار گرفته است. این موارد عبارتند از:حمل روایات متعارض بر تقیه؛ حمل براختلاف سبب صدور روایت؛حمل فعل وجوب (امر)، بر
محرومیت های سالب حقوق شغلی
حقوق شغلی یکی دیگر از حقوق اجتماعی انسان ها تلقی می شود، به عبارت دیگر، حقوق شغلی افراد محترم و غیرقابل تعرض است (اصول ۲۲ و ۲۸ قانون اساسی) شغل مفهوم عامی است که شامل پرداختن به هر نوع فعالیت حرفه و کسب در قالب استخدام دولتی یا استخدام در موسسات عمومی یا خصوصی و فعالیت در قالب نظام های حرفه ای یا صنفی می شود. سلب مزایا و امتیازات اشتغال یا محدودیت در برخورداری از آنها یکی از ضمانت اجراهای اجتماعی به حساب می آیند که دارای نقش پیشگیرانه هستند. محرومیت های اجتماعی موضوع حقوق شغلی عبارتند از :
محرومیت های حقوق استخدامی که به عنوان ضمانت اجرای کیفری اصلی در آمده است. محرومیت از حق ورود به خدمات دولتی که همان مجازات اتصال از خدمات است.
محرومیت از فعالیت حرفه ای مثلاً تبصرۀ ۲ ماده ۳ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی دارویی و و مواد خوردنی مصوب ۳۴
تعطیل محل کسب موضوع مادۀ ۱۳ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب ۱۳۶۷
ابطال پروانه(به عنوان مثال، ماده واحده قانون مجازات نانوایان یا قصابان متخلف مصوب ۱۳۵۴یا ماده ۲۷ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴).
محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان کیفر فرعی
مقنن محرومیت از حقوق اجتماعی در معنای عام را نیز بیشتر در قالب ضمانت اجراهای کیفری تتمیمی و تبعی آورده است.
ضمانت اجرای تمیمی: با توجه به اصل تناسب جرم و مجازات، اساساً واکنش اجتماعی به موارد نقض مقررات جزایی می بایست در کیفر اصلی منعکس شود. اما به دلیل اختلافات شدید اوضاع و
است، که به جز جناس لفظی نمی توان رابطه ای برای آن ذکر کرد.
کلید واژگان: روش شناسی،فخر الدین طریحی،مجمع البحرین،روایات
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فهرست مطالب………………………………………………………………………………………………………………..أ – ه
مقدمه. 2-1
کلیات تحقیق… 6-3
1-بیان مسأله. 3
2-اهمیت و ضرورت تحقیق… 4
3-سوال های تحقیق… 4
4-فرضیه ها 5
5-اهداف تحقیق… 5
6-پیشینه تحقیق… 5
فصل اول – مفهوم شناسی و معرفی اجمالی فخرالدین طریحی…………………………………14-8
مفهوم شناسی و معرفی اجمالی فخرالدین طریحی.. 8
1-1-معرفی اجمالی فخرالدین طریحی.. 8
1-1- 1-ولادت طریحی.. 8
1-1-2-زهد وتقوا 8
1-1-3-مشایخ وشاگردان وی.. 9
1-1-4-آثار مولف… 9
1-1-5-وفات طریحی.. 10
1-2-کتاب مجمع البحرین.. 10
1-3-مفهوم روش… 12
1-4- کتاب غریب القرآن.. 12
1-5-محسنات لفظی.. 12
1-5-1-جناس… 12
1-5-2-اشتقاق.. 13
1-6-روایات تفسیری.. 13
1-7-روایات غیر تفسیری.. 14
فصل دوم:احادیث غیرتفسیری.. 76-16
2-1-احادیث براساس اشتقاق لفظ.. 51-16
2-1-1-ادا 16
2-1-2-ثوی.. 18
2-1-3-خبا 19
2-1-4-خزا 20
2-1-5-خسا 21
2-1-6-خوا 22
2-1-7-دحا 24
2-1-8-رعا 25
2-1-9-رقا 25
2-1-10-غشا 26
2-1-11-تبب… 27
2-1-12-حسب… 28
2-1-13-رحب… 29
2-1-14-ثجج.. 30
2-1-15-وهج.. 31
2-1-16-أود. 32
2-1-17-برد. 33
2-1-18-حصد. 34
2-1-19-حید. 35
2-1-20-ردد. 36
2-1-21-شید. 37
2-1-22-صفد. 38
2-1-23-ندد. 39
2-1-24-نبذ. 40
2-1-25- اجر. 40
2-1-26-بذر 41
2-1-27-حظر. 43
2-1-28-ضمر. 43
2-1-29- غور 44
2-1-30-فزز 45
2-1-31-خفف… 45
2-1-32-عجف… 46
2-1-33-سلق.. 47
2-1-34-ضیق.. 48
2-1-35-خصم. 49
2-1-36- سنم. 50
2-1-37-قصم. 51
2-1-38-رهن.. 51
2-2-احادیث براساس جناس لفظ.. 76-52
2-2-1-حلا.. 53
2-2-2-ادا 54
2-2-3-درا 54
2-2-4-دأب.. 55
2-2-5-رب.. 56
2-2-6-هیج.. 57
2-2-7-جلب… 58
2-2-8-جیب… 59
2-2-9-برد. 60
2-2-10-جدد. 60
2-2-11-رصد. 61
2-2-12-صعد. 62
2-2-13-صلد. 64
2-2-14-صید. 65
2-2-15-بتر. 66
2-2-16-تبر. 67
2-2-17-خرر 68
2-2-18-سعر. 69
2-2-19-عثر. 70
2-2-20-رفف… 70
2-2-21-دهق.. 71
2-2-22-زهق.. 72
2-2-23-صعق.. 73
2-2-24-قلل.. 74
2-2-25-جمم. 75
2-2-26-ردم. 76
2-2-27-سهم. 77
فصل سوم: احادیث تفسیری.. 121-78
3-1-اتا 79
3-2-اتا 81
3-3-اذی.. 82
3-4-خشی.. 84
3-5-نبا 85
3-6-وفی.. 87
3-7-هدا 88
3-8-دبب… 89
3-9-ذنب… 91
3-10-سحب… 93
3-11-سیب… 94
3-12-غضب… 95
3-13-سحت… 97
3-14-توب.. 98
3-15-رسخ.. 100
3-16-دبر. 101
3-17-شجر. 102
3-18 -ترب.. 104
3-19-نکث… 104
3-20-قصد. 105
3-21-وقذ. 106
3-22-شور 107
3-23-عبر. 108
3-24-محص…. 109
3-25-اسف… 110
3-26-حلف… 111
3-27-زخرف.. 112
3-28- زلف… 113
3-29-دلک… 114
3-30-سقم. 115
3-31- کظم. 117
3-32-عصا 118
3-33-عما 119
3-34-عنا 120
3-35-غلا.. 121
نتایج و پیشنهادات… 125-124
منابع ومآخذ.. 132-126
مقدمه
الحمدلله ربّ العالمین و الصلاة والسلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین نبینا محمد و آله الطاهرین.
کتاب مجمع البحرین طریحی کتابی با رویکرد تفسیری وغیرتفسیری ا ست، که با توجه به تخصص وتبحر طریحی در علوم مختلف نگاشته شده است. مولفه ها ی این کتاب از جمله واژگان غریب القرآن وحدیث و عنصر حدیث گزاری در ذیل واژگان قرآنی از گزینش وگزارش حدیثی گرفته تاتحلیل آنهاتابع رویکرد تفسیری وغیر تفسیری است.
طریحی بهسان بسیاری از مفسران دیگراز روایات اسلامی برای تبیین مصداق های مقصود بر خی آیات بهره گرفته است.واژه قرآنی راذکر می کند؛ سپس آیاتی که واژه مورد نظر درآن به کار رفته رابیان میدارد، ودرآخر به بیاناحادیث روی میآورد.این پژوهش می کوشد،تا زوایایی از کوشش طریحی در روش شناسی استفاده از احادیث را بکاود،که از نوعی تمایز وخصوصیت بر خوردار است.برای تحقیق در خصوص بعد روش شناسی اول باید بعد لغوی این کتاب رامد نظر قرار داد،وسپس رویکرد ونقش احادیث در ذیل واژگان قرآنی مورد توجه قرار گیرد. منظور از روش شناسی طریحی در بکار گیری روایات در واقع بیان کار کردها و رویکرد حدیثی وی است.
این پژوهش که درسه فصل آمده است. درفصل اول، به مفهوم شناسی پروژه پرداخته شده است؛ فصل دوم به بیان احادیث غیرتفسیری میپردازد،که این احادیث خود در دوقسمت احادیث بر
1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 3
1-2 بیان مسئله………………………………………………………………………………………………. 3
1-3 اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………. 5
1-4 اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………… 5
1-5 سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………… 5
1-6 پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………….. 5
1-7 روش تحقیق………………………………………………………………………………………….. 6
1-8 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………….. 6
1-9 تعریف واژه ها………………………………………………………………………………………… 7
فصل دوم: ادبیات و مستندات، چاچوب ها و مبانی، سابقه و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………….. 9
2-2 مکان یابی…………………………………………………………………………………………….. 10
2-3 ویژگی های موثر بر مکان یابی……………………………………………………………….. 11
2-4 انواع مدل های مکان یابی به روش کیفی و کمی………………………………………. 11
2-4-1 مدل کیفی……………………………………………………………………………………….. 11
2-4-1-1 نمره دهی……………………………………………………………………………………….. 11
2-4-1-2 روش فازی……………………………………………………………………………………. 12
2-4-2 مدل کمی…………………………………………………………………………………………… 12
2-4-2-1 مدل های مکان یابی روی سطح………………………………………………………. 13
2-4-2-2 مدل های مکان یابی روی شبکه……………………………………………………… 13
2-5 انواع مراکز خدمات درمانی…………………………………………………………………….. 13
2-5-1 اراضی خدمات درمانی………………………………………………………………………. 13
2-5-2 سرانه کاربری درمانی………………………………………………………………………… 14
2-6 بیمارستان…………………………………………………………………………………………… 15
2-6-1 مکان یابی بیمارستان……………………………………………………………………. 15
2-6-2 ویژگی های موثر در انتخاب مکان بیمارستان………………………………………. 15
2-7 معیارهای مکان یابی بیمارستان……………………………………………………………… 17
2-7-1 نزدیکی به مراکز مسکونی………………………………………………………………….. 17
2-7-2 فاصله از مراکز صنعتی……………………………………………………………………. 18
2-7-3 فضاهای سبز…………………………………………………………………………………. 18
2-8 روش های تعیین اولویت گزینه ها……………………………………………………… 18
2-8-1 روش ترکیب خطی وزنی (WLC)………………………………………………. 18
2-8-2 فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)………………………………………………… 19
2-8-2-1 چارچوب مفهومی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی…………………………… 19
2-8-2-2 ساختن سلسله مراتبی……………………………………………………………….. 19
2-9 روش AHP……………………………………………………………………………………….
فصل سوم: روش تحقیق
3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………….. 23
3-2 موقعیت جغرافیایی اردبیل…………………………………………………………….. 23
3-3 ویژگی های جغرافیایی…………………………………………………………………… 24
3-4 تاریخچه شهر اردبیل………………………………………………………………………. 25
3-5 ساختار جمعیتی و اجتماعی اردبیل………………………………………………….. 26
3-5-1 جمعیت شهری اردبیل…………………………………………………………………… 26
3-5-2 تعداد خانوار در شهر اردبیل……………………………………………………………… 26
3-5-3 بعد خانوار در شهر اردبیل………………………………………………………………. 27
3-6 کاربری زمین شهری………………………………………………………………….. 27
3-6-1 وضعیت نظام کاربری اراضی اردبیل……………………………………………….. 29
3-6-1-1 دسترسی به خدمات درمانی………………………………………………… 30
3-6-1-2 کاربری تجاری……………………………………………………………………….. 31
3-6-1-3 کاربری آموزشی………………………………………………………………………… 31
3-6-1-4 کاربری ورزشی…………………………………………………………………………. 32
3-7 وضعیت کالبدی زیر ساخت ها و خدمات موجود………………………………. 32
3-7-1 برخورداری از شبکه آب و فاضلاب……………………………………………….. 32
3-7-2 برخورداری از شبکه تلفن و مخابرات……………………………………………… 33
3-7-3 برخورداری از شبکه برق……………………………………………………………. 33
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و بیان نتایج حاصله از تحقیق
4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………….. 35
4-2 تعریف معیارها و تهیه لایه های مورد نظر…………………………………………. 35
4-3 طبقه بندی مجدد داده ها…………………………………………………………….. 36
4-3-1 نزدیکی به مراکز مسکونی…………………………………………………………… 37
4-3-2 دسترسی به شبکه های ارتباطی اصلی………………………………………….. 38
4-3-3 نزدیکی به فضای سبز شهری……………………………………………………….. 41
4-3-4 فاصله از کارگاه های صنعتی………………………………………………………. 43
4-3-5 فاصله از مراکز بیمارستانی موجود………………………………………………. 44
4-3-6 فاصله از رودخانه………………………………………………………………………… 46
4-3-7 نقشه کاربری اراضی شهری……………………………………………………… 48
4-4 روش AHP………………………………………………………………………
4-5 همپوشانی (Overlay) کردن لایه های اطلاعاتی با استفاده از GIS………..
فصل پنجم: بحث و تفسیر و نتیجه گیر و جمع بندی
5-1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 58
5-2 پاسخ به سوالات تحقیق………………………………………………………………. 59
5-3 پیشنهادات……………………………………………………………………………………. 60
منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………. 63
چکیده:
موضوع دسترسی به خدمات شهری از جمله مسائل مهمی است كه ابعاد گوناگون امور شهری را تحت تأثیر قرار می دهد. خدمات بهداشتی- درمانی نمونه ای از این دسته است كه الزام در دسترسی مناسب به آن ها برای تمامی افراد ضروری می باشد. تصمیم گیری برای مكانیابی مراكز خدمات بهداشتی – درمانی از جمله بیمارستان نه تنها از نظر نحوه ارائه خدمات و تحمیل هزینه ها به استفاده كنندگان حائز اهمیت است بلكه خود در توسعه شهر و تعیین الگوی توزیع مكانی تقاضا برای سكونت تأثیر قابل ملاحظه ای دارد. در این مطالعه، هدف عمده سنجش میزان كمبود بیمارستان ها در سطح شهر اردبیل، چگونگی توزیع جغرافیایی و مكانیابی بهینه این مراكز با توجه به استانداردها و ضوابط علمی بوده است. سپس با بهره گیری از امكانات سامانه اطلاعات جغرافیایی و تجزیه و تحلیل دادهها و در نهایت با بهره گیری از شاخص همپوشانی برای مكانیابی بهینه فضاهای شهری به منظور احداث بیمارستان در این شهر اقدام شد. در این پژوهش داده های مكانی از روی نقشه های رقومی تهیه و داده های توصیفی نیز با استفاده از آمار و پژوهش های کتابخانه ای جمع آوری گردید. سپس برای هر یك از عوامل تأثیرگذار در مكانیابی بیمارستان، لایه های مرتبطه (مراکز مسکونی، فضای سبز، شبکه ارتباطی، کاربری اراضی، فاصله از مراکز صنعتی، فاصله از مراکز بیمارستانی موجود، فاصله از رودخانه) تهیه شد و در هر لایه حریم كاربری ها مشخص گردید؛ سپس با توجه به میزان تأثیر هر یك از معیارها و مقایسات زوجی به روش AHP و به کمک نرم افزار Expert choice وزن لایه ها محاسبه شد، نهایتاً با بهره گیری از نتایج حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی، زمین های شهر اردبیل برای انتخاب مكان مناسب احداث بیمارستان در 4 دسته از عالی تا ضعیف تقسیم بندی گردید. نتایج حاصله نشان می دهند كه توزیع فعلی بیمارستان در منطقه مورد مطالعه متناسب با توزیع جمعیت نیست وبیشتر بیمارستان ها در قسمتهای مركزی شهر متمركز هستند. ضمناً مكان های تعیین شده برای بیمارستان، از نظرزمان دسترسی برای شهروندان مناسب می باشد.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
شهرنشینی روندی مثبت است و شهرها موتور توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند. لیکن در شهرهای کنونی کیفیت زندگی شهری از نظر آسایش، ایمنی و زیبایی با افت شدید رو به رو گردیده است. متاسفانه برنامه ریزی شهری معاصر نه تنها نتوانسته است بر این مشکلات فائق آید بلکه گاهی خود به تشدید آن ها کمک کرده است(کریمی،1385).
در دهه اخیر به ویژه با توجه به هزینه های بالای خدمات پزشکی ناشی از توسعه و تکامل تکنولوژی پزشکی و نیز مشکلاتی که از نظر تامین مالی این هزینه ها برای اغلب دولت ها فراهم بوده است، سیاست گذاران و دولتمردان پذیرفته اند که بهداشت و درمان یک مسئله اجتماعی صرف نبوده و باید جنبه های اقتصادی نیز مورد توجه و بررسی قرار گیرد. لازم به ذکر است که در کشور ایران بیش از 5 درصد تولید ناخالص داخلی و 5 تا 10 درصد هزینه های دولت به این بخش اختصاص یافته است(فرح آبادی و همکاران،1389).
اما بررسی ها نشان می دهد که بیش از نیمی از منابع ملی بهداشتی در کشورهای مختلف به هدر می روند و در کشورهای توسعه نیافته، منابع محدود به صورت ناکارآمد مصرف می شوند و اعتبارات عمومی صرف خدماتی می شود که تناسب و اثر بخشی لازم را ندارند لذا ارزیابی عملکرد واحد های ارائه دهنده خدمات سلامتی، امروزه به موضوع بسیار مهمی تبدیل شده و استفاده از نتایج ارزیابی ها، به عنوان یک ابراز مدیریتی غیر قابل چشم پوشی، برای تمام مدیران در سطوح مختلف سیستم سلامت عمومیت یافته است(فرح آبادی و همکاران،1389).
بنابراین این پایان نامه برآن است که به مسئله جا نمایی مکان های بهینه جهت استقرار مراکز درمانی در شهر اردبیل پرداخته تا در صورت مهیا بودن شرایط مالی برای مسئولان در مکان های مناسب مراکز بیمارستانی احداث گردد تا شهروندان دسترسی راحت تری به مراکز درمانی بویژه بیمارستانی داشته باشند.
2-1- بیان مسئله
از آن جایی که ایجاد مراکز خدماتی جدید مستلزم صرف هزینه های زیادی می باشد، بنابراین تعیین بهترین مکان این مراکز به نحوی که تعداد بیشتری از شهروندان از خدمات آن بهره مند شوند، بسیار مهم است. عدم انتخاب محل بهینه برای ایجاد یک بیمارستان مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد که از سال های گذشته در شهرهای بزرگ کسب شده است و حاکی از آن است که مکان یک بیمارستان نزدیک فضای سبز و پارک ها و دور از مناطق تجاری و شلوغ انتخاب گردد، راههای دسترسی به آن مناسب باشد یا به عبارت دیگر در نزدیکی را ه های اصلی شهر قرار داشته باشد، به مراکز با تراکم جمعیتی بالا نزدیک باشد تا تعداد بیشتری از شهروندان از خدمات آن بهره مند شوند و در نهایت در فاصله مناسبی از مراکز بیمارستانی موجود باشد تا توزیع خدمات درمانی در دورن شهر مناسب باشد (فرح آبادی و همکاران، 1390).
دسترسی به خدمات درمانی را می توان از دو بعد فقدان کاربری و عدم قرارگیری مناسب آن مورد بررسی قرار داد، فقدان یک فعالیت نیاز به احداث یک کاربری در یک منطقه است اما عدم
1- 5 – 2- فرضیههای جزئی…………………………………………………………………………………………….. 8
1 -6 – تعاریف نظری و عملیاتی……………………………………………………………………… 9
1 – 6 – 1- تعاریف نظری………………………………………………………………………………………………….. 9
1–6– 2- تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………… 9
فصل دوم: ادبیات پژوهش
2 – 1 – مبانی نظری ………………………………………………………………………………………………………. 12
2– 1- 1 – رویکردهای مطالعه…………………………………………………………………………………………. 12
2-1-1-1-رویکرد سطحی مطالعه …………………………………………………………………………………….. 12
2-1-1-2-رویکرد عمیق مطالعه ……………………………………………………………………………………….. 13
2-1-1-3-رویکرد راهبردی مطالعه …………………………………………………………………………………… 13
2 -1-1-4- انگیزه و راهبرد در رویکردهای یادگیری…………………………………………………………… 13
2– 1 – 2- هیجانهای تحصیلی………………………………………………………………………………………. 14
2-1-2-1-تعریف هیجان………………………………………………………………………………………………….. 14
2-1-2-2- تعریف هیجان تحصیلی…………………………………………………………………………………… 15
2-1-2-3-نظریه کنترل – ارزش هیجانهای پیشرفت تحصیلی……………………………………………… 19
2-1-2-4-مدل شناختی – انگیزشی هیجانهای پیشرفت تحصیلی………………………………………. 19
2-1-2-4-1- هیجان- انگیزش- پیشرفت تحصیلی……………………………………………………………… 19
2-1-2-4-2- هیجان- رویکردهای یادگیری- پیشرفت تحصیلی…………………………………………… 20
2-1-2-4-3-هیجان – راهبردهای شناختی – پیشرفت تحصیلی…………………………………………….. 20
2-1-2- 4-4- هیجان- خود تنظیمی- پیشرفت تحصیلی ………………………………………………………. 20
2 – 2 – پیشینه پژوهش …………………………………………………………………………………………………….. 21
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3 – 1 – روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 26
3 – 2 – جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………… 26
3 – 3 – روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………….. 27
3 – 4 – نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………….. 27
3 – 5 – ابزار اندازه گیری…………………………………………………………………………………………………. 28
3 – 5 – 1– پرسشنامه رویکردهای مطالعه…………………………………………………………………………… 28
3 – 5 – 2 – پرسشنامه هیجانهای تحصیلی………………………………………………………………………… 29
فصل چهارم : تحلیل آماری
4-1- مقدمه
…………………………………………………………………………………………………………………… 32
4-2- آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………. 32
4-2-1- جنسیت………………………………………………………………………………………………………………. 32
4-2-2- مقطع تحصیلی……………………………………………………………………………………………………. 34
4-2-3- رشته تحصیلی…………………………………………………………………………………………………….. 35
4-3- آزمون نرمال بودن دادهها …………………………………………………………………………………………. 36
4-4- بررسی فرضیهها……………………………………………………………………………………………………… 37
4-4-1- فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………. 37
4-4-2- فرضیه جزئی اول………………………………………………………………………………………………… 39
4-4-3- فرضیه جزئی دوم………………………………………………………………………………………………… 40
4-4-4- فرضیه جزئی سوم………………………………………………………………………………………………. 41
4-4-5- فرضیه جزئی چهارم……………………………………………………………………………………………. 42
4-4-6- فرضیه جزئی پنجم……………………………………………………………………………………………… 42
4-5- استاندارد سازی ابزار اندازهگیری مفاهیم پژوهش………………………………………………………. 43
4-5-1- مدل اندازهگیری متغیر غرور …………………………………………………………………………….. 43
4-5-2- مدل اندازهگیری متغیر خشم …………………………………………………………………………….. 48
4-5-3- مدل اندازهگیری متغیراضطراب ………………………………………………………………………….. 52
4-5-4- مدل اندازهگیری متغیرشرم …………………………………………………………………………………. 57
4-5-5- مدل اندازهگیری متغیر امید …………………………………………………………………………………. 61
4-5-6- مدل اندازهگیری متغیر ناامیدی ……………………………………………………………………………. 65
4-5-7- مدل اندازهگیری متغیر خستگی ……………………………………………………………………………. 96
4-5-8- مدل اندازهگیری متغیر لذت …………………………………………………………………………………… 73
4-5-9- مدل اندازهگیری متغیر رویکرد مطالعه سطحی ………………………………………………………….. 77
4-5-10- مدل اندازهگیری متغیر رویکرد مطالعه عمیق …………………………………………………………. 81
4-5-11- مدل اندازهگیری متغیر رویکرد مطالعه راهبردی ……………………………………………………. 85
4-6- مدل ساختاری پژوهش( بررسی مدل اصلی پژوهش) ………………………………………………….. 89
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1-خلاصه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….. 94
5-2- بررسی فرضیهها …………………………………………………………………………………………………….. 95
5-2-1- فرضیه اصلی ……………………………………………………………………………………………………. 95
5-2-2- فرضیه شماره 1 …………………………………………………………………………………………………. 95
5-2-3- فرضیه شماره 2 …………………………………………………………………………………………………. 96
5-2-4- فرضیه شماره 3 …………………………………………………………………………………………………. 96
5-2-5- فرضیه شماره 4 …………………………………………………………………………………………………. 96
5-2-6- فرضیه شماره 5 …………………………………………………………………………………………………. 97
5-3- پیشنهادهای پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 98
5-3-1- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………. 98
5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………. 98
5-4-محدودیتهای پژوهش……………………………………………………………………………………………… 98
5-4-1- محدودیتهای در اختیار پژوهشگر………………………………………………………………………… 98
5-4-2-محدودیتهای خارج از اختیار پژوهشگر…………………………………………………………………. 99
منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………………….. 100
فهرست منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………….. 100
فهرست منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………. 102
چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………….. II
عنوان انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………. I
فهرست جداول
شماره جدول صفحه
2-1 – جدول فرضهای اساسی تئوری کنترل- ارزش پیشرفت تحصیلی……………………………………… 16
3-1- جدول حجم جامعه آماری……………………………………………………………………………………………… 26
3-2- جدول حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………….. 28
4-1- جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب جنسیت آنها ……………………………………. 33
4-2- جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب مقطع تحصیلی آنها ………………………….. 34
4-3- جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب رشته تحصیلی آنها …………………………….. 35
4-4- جدول نتایج آزمون کلموگروف ـ اسمیرنف جهت بررسی پیروی داده ها از توزیع نرمال ………. 36
4-5-جدو ل آمار توصیفی رابطهی بین رویکردهای مطالعه و هیجان های تحصیلی ………………………. 37
4-6-جدول ضریب همبستگی پیرسون رابطهی بین رویکردهای مطالعه و هیجان های تحصیلی ……… 37
4-7-جدول ضریب همبستگی اسپیرمن رابطهی رویکرد مطالعه عمقی و هیجان های تحصیلی ………… 39
4-8- جدول ضریب همبستگی اسپیرمن رابطهی رویکرد مطالعه سطحی و هیجان های تحصیلی …. 40
4-9- جدول ضریب همبستگی اسپیرمن رابطهی رویکرد مطالعه راهبردی
و هیجان های تحصیلی…………………………………………………………………………………………………………. 41
4-10-جدول آزمون خی دو رابطهی بین رویکردهای مطالعه با جنسیت ، پایه و
رشته تحصیلی دانش آموزان ………………………………………………………………………………………………… 42
4-11-جدول آزمون خی دو رابطهی بین هیجانهای تحصیلی مربوط به یادگیری و جنسیت،
پایه و رشته تحصیلی………………………………………………………………………………………………………… 42
4-12-جدولنتایج آزمون KMO-Bartlett ……………………………………………………………………. 44
4-13-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر غرور ………………………………………………. 44
4-14- جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ………………………………….. 46
4-15-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر غرور …………………………………………… . 47
4-16-جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ………………………………………………………………… 48
4-17- جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر خشم ……………………………………….. 49
4-18-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ………………………………… … 50
4 -19- جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر خشم …………………………………. ……… 51
4-20- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ………………………………………………………… …….. 53
4-21-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر اضطراب ………………………………………. … 53
4-22-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی…………………………………….. 55
4-23- جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر اضطراب ……………………………………… 57
4-24- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett……………………………………………………………………………….. ……. 57
4-25-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر شرم……………………………………………….. .. 58
4-26-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ………………………………. …. 59
4-27-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر شرم ……………………………………………… 61
4-28-جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ……………………………………………………………………………………… 61
4-29- جدولکل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر امید ………………………………………………….. 62
4-30- جدولماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ……………………………………. 63
4-31-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیرامید ……………………………………………. .. 65
4-32- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ……………………………………………………………………………… .. …. 65
4-33-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر نا امیدی………………………………………. ….. 66
4 -34- جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی …………………………………. 66
4-35-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر نا امیدی ……………………………………….. 69
4-36- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ………………………………………………………………………………… 69
4-37-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر خستگی ……………………………………….. … 70
4-38- جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی…………………………………… 71
4-39-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر خستگی ……………………………………… 73
4-40-جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ……………………………………………………………………………………. 73
4-41- جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر لذت……………………………………………… 74
4-42- جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ………………………………………. 75
4-43-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر لذت ……………………………………………. 77
4-44- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett …………………………………………………………………………………… 77
4-45-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر رویکرد مطالعه سطحی…………………….. . 78
4-46-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی …………………………………… 79
4-47-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه سطحی …………………….. 81
4-48- جدولنتایج آزمون KMO-Bartlett …………………………………………………………………………. 81
4-49- جدولکل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر رویکرد مطالعه عمیق…………………………… 82
4-50-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی …………………………………… 83
4-51-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه عمیق ……………………….. 85
4-52- جدول نتایج آزمون KMO-Bartlett ………………………………………………………………………. 85
4-53-جدول کل واریانس تبیین شده عامل مکنون متغیر رویکرد مطالعه راهبردی …………………… 86
4-54-جدول ماتریس همبستگی باز تولید شده بر مبنای بارهای عاملی ………………………………… 87
4-55-جدول شاخصهای برازش مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه راهبردی ………………….. 89
4-56-جدول بررسی فرضیات پژوهش با استفاده از مدل معادلات ساختاری ……………………………..90
4-57-جدول شاخصهای برازش مدل معادلات ساختاری……………………………………………………. 91
فهرست نمودارها
شماره نمودارصفحه
4-1- توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب جنسیت آنها ………………………………………………….. . 33
4-2- درصد فراوانی آزمودنیها بر حسب مقطع تحصیلی آنها…………………………………………….. 34
4-3-درصد فراوانی آزمودنیها بر حسب رشته تحصیلی آنها………………………………………………. 35
4-4- معادله خط رابطهی بین رویکردهای مطالعه و هیجان های تحصیلی ………………………. …. 38
4-5- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون غرور …………………………………………………… 45
4-7- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون خشم …………………………………………………. 49
4-8- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون اضطراب ……………………………………………. 54
4-9- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون شرم ………………………………………………….. 58
4-10- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون امید ………………………………………………… 62
4-11- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون نا امیدی……………………………………………. 66
4-12- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون خستگی ………………………………………….. 70
4-13- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون لذت ………………………………………………. 74
4-14- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون رویکرد مطالعه سطحی ………………………. 78
4-15- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون رویکرد مطالعه عمیق …………………………. 82
4-16- نمودار اسکری برای تعیین تعداد عوامل مکنون رویکرد مطالعه راهبردی …………………….. 86
فهرست شکلها
عنوان صفحه
4-1-مدل اندازه گیری متغیر غرور در حالت تخمین استاندارد…………………………………………… 46
4-2-مدل اندازه گیری متغیر خشم در حالت تخمین استاندارد …………………………………………… 51
4-3-مدل اندازه گیری متغیر اضطراب در حالت تخمین استاندارد ………………………………………. 56
4-4-مدل اندازه گیری متغیر شرم در حالت تخمین استاندارد …………………………………………….. 60
4-5–مدل اندازه گیری متغیر امید در حالت تخمین استاندارد ……………………………………………… 64
4-6-مدل اندازه گیری متغیر نا امیدی در حالت تخمین استاندارد ……………………………………….. 68
4-7-مدل اندازه گیری متغیر خستگی در حالت تخمین استاندارد ……………………………………….. 72
4-8-مدل اندازه گیری متغیر لذت در حالت تخمین استاندارد ……………………………………………. 76
4-9–مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه سطحی در حالت تخمین استاندارد …………………… 80
4-10-مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه عمیق در حالت تخمین استاندارد …………………… 84
4-11-مدل اندازه گیری متغیر رویکرد مطالعه راهبردی در حالت تخمین استاندارد ……………….. 92
4-12-مدل معادلات ساختاری در حالت تخمین استاندارد ………………………………………………. .. 92
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین رویکردهای مطالعه با هیجانهای تحصیلی مربوط به یادگیری در دانشآموزان میباشد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش کلیه دانشآموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 93-1392بوده، رویکردهای مطالعه به وسیله “پرسشنامه رویکردهای مطالعه” (ASI)و هیجان های تحصیلی مربوط به یادگیری به وسیله “پرسشنامه هیجانهای تحصیلی”(AEQ)مورد سنجش قرار گرفتند.این دو پرسشنامه بر روی 379 نفر از دانشآموزان که به روش نمونه گیری طبقهای تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. دادهها با استفاده از نرمافزارهای SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. با تعیین ضریب همبستگی اسپیرمن و با اطمینان 95% ، یافتههای این پژوهش نشان داد که رویکرد مطالعه عمیق با هیجانهای تحصیلی غرور، امید، و لذت در یادگیری رابطه معنیدار مثبت، با خشم، ناامیدی و خستگی رابطه معنیدار منفی و با اضطراب و شرم فاقد رابطه معنیداری میباشند. رویکرد مطالعه سطحی با هیجانهای تحصیلی ناامیدی، اضطراب، شرم، خشم ، ناامیدی و خستگی رابطه معنیدار مثبت و با امید و لذت رابطه معنیدار منفی و نیز با غرور فاقد رابطه معنیداری میباشد. رویکرد مطالعه راهبردی با هیجانهای تحصیلی غرور، امید و لذت دارای رایطه مثبت معنیدار؛ با اضطراب، خشم، شرم، ناامیدی و خستگی رابطه معنیدار منفی میباشد. این پژوهش نشان داد که جنسیت، پایه و رشته تحصیلی دانشآموزان با رویکردهای مطالعه و نیز با هیجانهای تحصیلی مربوط به یادگیری رابطه معنیداری ندارند. از یافتههای به دست آمده نتیجهگرفته میشود که به کار گیری رویکرد های مطالعه عمیق و راهبردی در دانشآموزان موجب هیجان های مثبت غرور، امید و لذت از یادگیری و به کارگیری رویکرد مطالعه سطحی موجب هیجانهای منفی خشم، اضطراب، شرم، نامیدی و خستگی در دانشآموزان میشوند.
کلیدواژهها: رویکردهای مطالعه، هیجانهای تحصیلی،هیجانهای تحصیلی مربوط به یادگیری
فصل یکم
کلیات پژوهش
1-1- کلیات پژوهش
1 -2 – مقدمه:
بحث در مورد رویکردهای مطالعه[1]، ریشه در پژوهشهای مارتن[2] و سالجو[3] (1976) دارد. آنها نحوه برخورد دانشجویان با مطالب مورد مطالعه را بررسی نموده و اصطلاح رویکردهای مطالعه را ابداع کردند. مطالعه آنها که آغازگر بسیاری از پژوهش های بعدی بود، با روشهای پرسشنامهای رایج در باره مطالعه و یادگیری تفاوت داشتو به صورت پرسش و پاسخهای عمیق با تعداد نسبتاً محدود از دانشجویان انجام میشد که خود این روش را پدیدارنگاری[4] نامیدند. مارتن و سالجو یک تمایز بنیادی در نحوه برخورد دو دسته از دانشجویان با تکالیف آموزشی را تشریح کردند. گروهی از دانشجویان از روشی استفاده کردندکه مبتنی بر درک و فهم مطالب بود. این دانشجویان برای متن ساختار معنایی قایل بودند و دنبال مقاصد زیربنایی، الزامات متن و معنای نهفته در مطالب بودند. گفته شد این دانشجویان دارای رویکرد عمیق[5] هستند. در مقابل گروهی دیگر از دانشجویان روشی برمیگزینند که مبتنی بازپدیدآوری[6] است. این دانشجویان متن مورد مطالعه را به عنوان واحدهای جدا از هم در نظر میگیرند که برای پاسخ دادن به سؤالات احتمالی باید به خاطر سپرده شوند. این نحوه روبرو شدن با تکالیف رویکرد سطحی[7] نامیده شد(مارتن و سالجو،به نقل ازسیف و فتح آبادی،1385) همزمان در استرالیا و انگلستان هم پژوهشگرانی دیگر در مطالعات خود در اینباره به رویکردهای مشابهی رسیدند. این محققان به علاوه رویکرد دیگری به نام راهبردی[8] را معرفی کردند که مشخصه آن به کار بردن حداکثر تلاش به روشی سازمان یافته برای کسب بالاترین نمرات بود. نگاهی به پیشینه موضوع رویکردهای مطالعه نشان میدهد که رویکردهای سطحی و عمیق بیش از رویکرد استراتژیک مورد بررسی قرار گرفته اند.
انتویستل و تیت[9]ویژگیهای رویکردهای سطحی و عمیق را بر اساس نتایج پژوهشهای خود به صورت زیر خلاصه کردهاند. ویژگیهای رویکرد سطحی مطالعه عبارت است از: تمایل به بازپدیدآوری صرف محتوا، پذیرش ایدهها و اطلاعات به صورت منفعلانه؛ تمرکز صرف به الزامات سنجش؛ عدم تمرکز و مداقه درباره هدفها یا راهبردهای یادگیری؛ حفظ کردن حقایق و روشها به صورت روزمره(روتین)؛ شکست در تشخیص اصول یا الگوهای راهنمایی کننده .همچنین ویژگیهای رویکرد عمیق مطالعه عبارت است از: تمایل به درک و فهم معنای متون؛ تعامل قوی و منتقدانه با متن؛ مرتبط ساختن ایدههای مطرح شده در متن به دانش و تجارب قبلی؛ استفاده از اصول سازمان دهنده برای یکپارچه ساختن ایدهها؛ مرتبط ساختن شواهد با نتیجه گیریها و قضاوتها؛ بررسی کردن منطق بحثها.(انتویستل و تیت،1993)
تنگ[10] در بیان تمایز میان دو رویکرد میگوید، یادگیرندگانی که رویکرد سطحی دارند برای انجام تکالیف انگیزههای بیرونی دارند. یعنی برای رسیدن به هدفهای بیرونی تلاش میکنند. و تکلیف را به خاطر تکلیف انجام نمیدهند. در این رویکرد افراد میخواهند از شکست پرهیز کنند اما با بکار بستن حداقل تلاش و فعالیت. در این رویکرد راهبردهایی به خدمت گرفته میشود که اهداف آنها یادگیری طوطی وار و حفظ مطالبی است که از دید خواننده مهم تشخیص داده شده است. این دانشجویان واقعیت ها را به صورت تکههای جدا از هم به خاطر میسپارند و از برقرار کردن روابط میان آنها ناتوانند. این دانشجویان از یادگیری طوطی وار و حفظ کردن برای بازپدیدآوری مطالب و نه برای درک و فهم آنها استفاده میکنند(تنگ،2004).
دانشجویان دارای رویکرد مطالعه عمق، برای انجام تکالیف، انگیزه درونی دارند که از علاقه آنها نسبت به مطالب ناشی میشود. راهبردهای مورد علاقه آنها ویژه تکلیف[11] است و هدف آنها جستجو و فهم معانی مطالبی است که باید آموخته شود. این یادگیرندگان نه تنها بین مطالبی که میخوانند ارتباط برقرار میکنند، بلکه بین مطالب جدید و مطالبی که قبلاَ یادگرفتهاند، و نیز بین این مطالب و تجربههای شخصی در زندگی روزمرهشان هم ارتباط برقرار میکنند.
در الگوی شناختی انگیزشی پکران چنین فرض شده است که اثر هیجانهای تحصیلی بر پیشرفت با واسطهگری متغیرهای انگیزشی و شناختی صورت میگیرد. پکران و همکارانش چنین نوشتهاند: «چنین فرض شده است که اثرات هیجانها بر یادگیری و پیشرفت با واسطهگری تعدادی از مکانیسمهای شناختی و انگیزشی انجام میشود.» (پکران و همکاران، 2002، ص 97).
بر اساس نظریههای ارزیابی هیجانها زمانی فراخوانده میشوند که شخص یک رویداد یا موقعیت را برای بهزیستی یا موضوعات اساسی خود، مهم تلقی کند. بهعلاوه کیفیت و شدت هیجان فراخوانده شده صرفاً به خود موقعیت بستگی ندارد؛ بلکه به ارزشیابی ذهنی موقعیت در قالب مجموعه ابعاد ارزیابی مربوط میشود.بهطور کلی نظریههای ارزیابی چنین فرض میکنند که ارتباطی علّی بین ارزیابیهای خاص و هیجانهای خاص وجود دارد.
نقشهای مختلف هیجانهای تحصیلی در پیشبینی پیشرفت را میتوان با استفاده از تبیین علیت متقابل و دوسویه در نظریهی کنترل- ارزش هیجانهای تحصیلی (پکران، 2006، پکران و همکاران، 2002) بهتر درک نمود.
لذت فعالیتهای پیشرفت زمانی برانگیخته میشود که این فعالیتها هم قابل کنترل و هم با ارزش تجربه شده باشند.برای مثال یک دانشآموز زمانی انتظار لذت از مطالعه دارد که او احساس کند شایستگی و توانایی تسلط بر محتوای یادگیری را دارد و مطالب یادگیری را جالب تلقی کند.
هیجانهای بازده مورد انتظار امید و اضطراب، بهترتیب مرتبط با موفقیت و شکست بالقوه هستند و زمانی رخ میدهند که مقداری عدم قطعیت در بارهی بازده وجود داشته باشد. برای مثال یک دانشآموز اگر فکر کند ممکن است در آزمون شکست بخورد و نتیجهی آزمون برای وی مهم باشد، احساس اضطراب خواهد نمود؛ ولی اگر او مطمئن باشد که موفق خواهد شد یا نتیجهی آزمون اهمیتی برایش نداشته باشد، اضطرابی را تجربه نخواهد کرد.
ناامیدی زمانی تجربه میشود که فرد احساس کند هیچ کنترلی بر شرایط ندارد و در مورد شکست مطمئن باشد. در نهایت هیجانهای پسنگر همچون غرور و شرم بهترتیب پس از موفقیت و شکست و ادراک این نکته رخ میدهند که عوامل درونی اِعمال کنترل یا فقدان کنترل موجب این نتایج شده باشند (پکران، 2006)
1-3- بیان مسئله:
مهمترین دغدغهها و اهداف فراگیران و نظامهای آموزشی؛ پیشرفت تحصیلی، یادگیری بیشتر و آسانتر است. و بر این اساس، یافتن و بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی و یادگیری دارای اهمیت زیادی میباشد. هم رویکردهای مطالعه و هم هیجانهای تحصیلی از عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان و دانشآموزان هستند. تأثیر این دو عامل بر پیشرفت تحصیلی در پژوهشهای متعددی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته.در حال حاضر هرساله افت تحصیلی دانشآموزان، زیانهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی برکشور و خانوادهها تحمیل میکند. اگر چه عوامل فراوانی برافت تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان مؤثر است، اما میتوان بخشی از این افت را به عدم به کار گیری رویکرد مناسب مطالعه و عدم کنترل هیجانهای تحصیلی مفید و مؤثر نسبت داد.
یادگیری،تنها به معنای افزودن مقدار دانش و یادآوری بعدی نیست.بلکه یادگیری علاوه بر انتقال اطلاعات شامل درک و فهم و اصولی است که بتوان آنها راهم در موقعیتهای آشنا و هم در موقعیتهای ناآشنا ودر دنیای واقعی به کار بست. یادگیری باید به منزله یک تغییر کیفی در نحوه نگاه کردن، تجربه کردن،و فهم و کاربرد امور در دنیای واقعی در نظر گرفته شود. یادگیری صرفاً تغییر کمی در میزان دانشی که فرد به دست میآورد نیست(سیف و فتحآبادی، 1388). به کارگیری رویکرد صحیح مطالعه به دانشآموزان کمک خواهد کرد که آنها قابلیت تعمیمپذیری بیشتری بین مطالب آموخته شده در کلاس درس و زندگی واقعی خود دریابند.
انگیزش یکی از عوامل بروز رفتار است و در تمام رفتارها ازجمله یادگیری و هیجان اثر دارد. رویکردهای یادگیری و مطالعه برای یک شخص ثابت نیستند، رویکردهای یادگیری میتوانند به وسیله