وبلاگ

در سرتا سر تاریخ ایران، ارتش از اهمیت سیاسی و نظامی و اجتماعی بزرگی برخوردار بوده است. هر کشوری برای حفظ مرزهای خود در مقابل تهاجمات خارجی و همچنین برای محافظت از امنیت داخلی خصوصاً در برابرکانون های سیاسی، اجتماعی، ضد حکومت نیاز به قوای نظامی و انتظامی(ارتش) دارد، چون عملکرد گروه های حاکم بر جامعه با خواست های مردم هماهنگ و گاه متعارض است، وجود این دو نیرو که معمولاً در پیوند و همدست یکدیگرند در جامعه ضروری است. این دو نیرو در اکثر جوامع سنتی و از جمله در ایران چنان ساختار مشترکی هستند که گاه تفکیک آنها مشکل است[1]. از لحاظ اهمیت موضوع باید این نکته را به یادداشت که در دوره حکومت رضا شاه ساختار قشون متحد الشکل و به طور کلی ارتش نوین ایران بنا نهاده شد و ارتش به عنوان رکن اصلی قدرت در حکومت پهلوی تبدیل شد و دولت و مجلس هیچ نقشی در نیروهای نظامی کشور نداشتند و کنترل کامل ارتش در دست رضا شاه بود و ارتش پیوستگی زیادی با سلطنت داشت و مع الوصف ارتش پشتیبان حکومت پهلوی بود.

با اشغال ایران در شهریور 1320 و سقوط دولت مطلقه رضا شاه، ارتش نوینی را که او تشکیل داده بود از هم فروپاشید. با روی کار آمدن محمد رضا شاه او به عنوان فرمانده کل قوا منصوب شد و با کمک ایالات متحده آمریکا  ارتش را بازسازی و در اختیار خود گرفت. ارتش بازسازی شده در سال 1325 در مقابله با جدا سازی آذربایجان نقش مؤثری ایفاء کرد و مدتی بعد رزم آرا ریاست ستاد ارتش را بر عهده گرفت و به تقویت آن پرداخت. ارتش در این دوره تحت تأثیر گروه های گوناگون سیاسی قرار داشت و به تأثیر پذیری از فضای سیاسی کشور گروه های چون سازمان نظامی افسران حزب توده، کانون افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست پدید آمد و به گسترش نقش خود در ارتش تأکید داشتند. پس از ملی شدن صنعت نفت، دکتر مصدق به نخست وزیری رسید. اما دولت تسلطی بر عملکرد نظامیان نداشت و نظامیان به تشویق دربار به مخالفت با سیاست های دکتر مصدق می پرداختند و از این رو دکتر مصدق با در اختیار گرفتن منصب وزارت جنگ سعی می کرد سلطه ی دربار را بر ارتش کم رنگ کند و سیطره ی دولت را بر ارتش بیشتر سازد. پس از 30 تیر 1331 شاه مجبور بود با سیاست های دکتر مصدق همراهی کند و شاه مجبور شد که ریاست وزارت جنگ را به دکتر مصدق واگذار کند زیرا در آن مقطع شاه توانایی مقابله با افکار عمومی را نداشت. تلاش دکتر مصدق برای وادار کردن شاه به سلطنت و نه حکومت بود با این وجود روابط دکتر مصدق با مجلس از یک سو و با شاه از سوی دیگر به پایان راه و بن بست نزدیک می شد.

 به نظر می رسد در این دوره 12 ساله از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332، ارتش و سلطنت توانستند به موازات با یکدیگر قدرت از دست رفته را احیاء کنند و به پیوستگی قبل از شهریور 1320 برسانند. در این میان ارتش در اختلافاتی که بین دربار با دکتر مصدق وجود داشت به طرفداری و حمایت از دربار و شاه نقش بازی می کرد. دکتر مصدق برای از میان برداشتن موانع و هموار کردن مسیر دولت و برنامه های خود به پشتیبانی افکار عمومی و روندهای مسالمت آمیز متکی بود. اما مخالفین منتظر فرصت مناسب برای کودتا و توسل به نیروهای نظامی برای سرنگونی او بودند. رد پای کودتا بر ضد دکتر مصدق را می توان از اوایل زمامداری او در تیر 1330 دنبال کرد. به نظر می رسد محافل سیاسی داخلی کشور حتی پیش از

 

انگلیسی ها و آمریکائیها در فکر کودتا و برکناری دکتر مصدق بوده اند. وقوع کودتای 28 مرداد و نقش افسران نظامی در سرنگونی دولت دکتر مصدق بیانگر آن است که دکتر مصدق در نیل به این هدف خود برای تسلط بر ارتش ناکام مانده است. زیرا دکتر مصدق معتقد بود که ارتش باید زیر نظر و کنترل غیر نظامیان و توسط آنها اداره شود و ارتش با سرنگونی دولت دکتر مصدق و جایگزین کردن یک فرد نظامی به قدرت نمایی پرداخت. در این پژوهش سعی شده است که دوران چند ماهه دولت دکتر مصدق را که از جمله دوران مهم و حساسی از تاریخ معاصر ایران می باشد بررسی و گرایش های سیاسی افسران ارتش را در دوره دوساله دولت دکتر مصدق و تأثیرات متقابل ارتش و سیاست را مورد ارزیابی قرار دهد.

 پایان نامه حاضر در شش فصل نوشته شده که شامل یک فصل کلیات و در پنج فصل اصلی تهیه و تنظیم شده است.

 فصل اول: این فصل مربوط به فصل کلیات می باشد.

 فصل دوم: این فصل با نگاهی کوتاه به وضع نیروهای نظامی ایران در اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی اول دارد که از سه مبحث تشکیل شده است. مبحث اول نگاهی مختصر به واحدهای نظامی قبل از کودتای 1299 دارد که این واحدهای نظـامی شامل: ژاندارمری، بریگاد قزاق، بریگـاد مرکـزی و نیـروهای نظـامی بیگانگـان می باشد. در مبحث دوم نگاهی مختصر به چگونگی تشکیل و ایجاد قشون متحد الشکل که زمینه های پیدایش و تأسیس ارتش نوین را ایجاد می کند و در برگیرنده دو گرایش در ارتش، سازمان ستاد و لشکرها، تحصیلات و آموزش نظامیان، نظام وظیفه، تسلیحات و تجهیزات، منابع مالی، امنیه و نظمیه می باشد. در مبحث سوم به توضیح درباره تقویت و توسعه ارتش نوین پرداخته ایم که شامل: سازمان ستاد لشکرها، نفرات و بودجه، آموزش و تسلیحات، نیروی هوایی و دریایی، امنیه و نظمیه را در بر می گیرد.

فصل سوم: این فصل تحت عنوان نظامیان، فترت و احیای دولت مطلقه ایــران از 1320تا1330 را در بـر می گیرد که از دو مبحث تشکیل می شود. مبحث اول در مورد تهاجم روس و انگلیس به ایران و فروپاشی ارتش و نهایتاً اشغال پایتخت و کناره گیری رضا شاه از حکومت را مورد ارزیابی قرار می دهد. در مبحث دوم به ادامه بازسازی ارتش پرداخته ایم که شامل: سازمان لشکرها، ستاد و آموزش، ژاندارمری، نیروی دریایی و هوایی، مستشاران آمریکا در ایران، بحران آذربایجان، رزم‌آرا در صحنه سیاست را بررسی می کنیم.

فصل چهارم: این فصل دربردارنده سازمانهای نظامی در دوره نخست وزیری دکتر مصدق می باشد که به نخست وزیری دکتر مصدق و سازمان نظامی افسران حزب توده، کانون افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست را مورد تحلیل  قرار می دهد. البته در این فصل سعی شده است که بیشتر نقش  و عملکرد سازمان افسری حزب توده مورد بررسی قرار داده شود.

فصل پنجم: این فصل با عنوان گذاری دکتر مصدق و ارتش قصد دارد عملکرد دکتر مصدق و نحوه تصفیه ارتش و چگونگی سیطره و تسلط دکتر مصدق بر ارتش را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و به چگونگی وقایع 30 تیر ماه و 9 اسفند ماه 1331 و ماجرای توطئه، ربودن و قتل افشار طوس رئیس شهربانی را بررسی کند.

فصل ششم: که فصل پایانی پایان نامه می باشد. تحت عنوان ارتش و فروپاشی دولت دکتر مصدق نام گرفته است و به همین امر زمینه ها و دلایل فروپاشی این ساختار عظیم را دسته بندی و تحلیل خواهیم کرد که عبارت است از: ارتش و کودتا، ارتش و کودتای 25 مرداد 1332، ارتش و کودتای 28 مرداد 1332، نقش و عملکرد افسران حزب توده در کودتای 28 مرداد، نقش و عملکرد افسران طرفدار سلطنت در کودتای 28 مرداد و نقش و عملکرد افسران ناسیونالیست در کــودتای 28 مرداد، و با انجــام جمع بندی و نتیجه گیری پایان نامه به اتمام می رسد.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

در سراسر تاریخ ایران، ارتش از اهمیت سیاسی و اجتماعی بزرگی برخوردار بوده است. ارتش نوین ایران پس از کودتای سوم اسفند 1299 تشکیل شد و در دی 1300 به طور رسمی آغاز به کار کرد. واحدهای نظامی در قشون متحد الشکل ادغام شدند و تحت نظر وزارت جنگ و فرماندهی واحدی قرار گرفتند. کلیه ی واحدهای نظامی و انتظامی تا پایان سلطنت رضا شاه از حوزه ی نظارت قوه مقننه، قوه مجریه و کابینه خارج و زیر نظر مستقیم رضاشاه بودند. بدنبال اشغال ایران از طرف متفقین در سوم شهریور 1320 به فروپاشی ارتش انجامید. اما ضرورت حفظ ارتش برای دفاع از تمامیت ارضی کشور و تسلط بیگانگان به بخشی از خاک ایران باعث شد که حکومت مرکزی و سیاسی کشور به بازسازی ارتش بپردازد و محمدرضا شاه بعنوان فرمانده کل قوا، با کمک ایالات متحده ارتش را بازسازی و در اختیار خود قرار دهد. ارتش بازسازی شده در سال 1325 در مقابله با جدا سازی آذربایجان نقش مؤثری ایفا کرد و مدتی بعد رزم آرا ریاست ستاد ارتش را بر عهده گرفت و به تقویت بیشتر آن پرداخت.

 ارتش در این دوره تحت تأثیر گروه های گوناگون سیاسی قرار گرفت و به تأثیر پذیری از فضای سیاسی کشور گروه هایی چون سازمان نظامی حزب توده، سازمان افسران بازنشسته و سازمان افسران ناسیونالیست پدید آمد و به گسترش نقش خود درارتش تأکید داشتند. پس از ملی شدن صنعت نفت دکتر مصدق به نخست وزیری رسید اما دولت تسلطی بر عملکرد نظامیان نداشت. نظامیان به تشویق دربار به مخالفت با سیاستهای دکتر مصدق می پرداختند از این رو مصدق تصمیم گرفت با در اختیار گرفتن منصب وزارت جنگ سلطه ی دربار را بر ارتش کم رنگ کند و سیطره ی دولت را بر ارتش بیشتر کند. پس از 30 تیر مصدق آن چنان قدرت و دربار از آن چنان ضعفی برخوردار بود. تلاشهای دکتر مصدق برای وادار کردن شاه به سلطنت و نه حکومت بود با این وجود، روابط مصدق با مجلس از یک سو و با شاه از سوی دیگر به پایان راه و بن بست نزدیک می شد.

مصدق برای از میان برداشتن موانع و هموار کردن مسیر دولت و برنامه های خود به پشتیبانی افکار عمومی و روند مسالمت آمیز متکی بود. اما مخالفین منتظر فرصت مناسبی برای کودتا و توسل به نیروهای نظامی برای سرنگونی او بودند. ردپای کودتا بر ضد مصدق را می توان از اوایل زمامداری او درتیر 1330 دنبال کرد. به نظر می رسد محافل سیاسی داخلی مخالف مصدق حتی پیش از انگلیسی ها و آمریکائیها در فکر کودتا و برکناری دکتر مصدق بودند. وقوع کودتای 28 مرداد و نقش افسران نظامی در سرنگونی دولت دکتر مصدق بیان گر آن است که دکترمصدق در نیل به این هدف خود برای تسلط بر ارتش ناکام مانده است و ارتش با سرنگونی دولت دکتر مصدق و جایگزین کردن یک فرد نظامی به قدرت نمایی پرداخت.

2-1- سوالات تحقیق

1-5 فرضیات تحقیق. 21

1-6 متغیرهای تحقیق. 22

1-7 تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیر ها 23

7-1-1- شاخص کل. 23

7- 1- 2- شاخص بازده نقدی – قیمت.. 23

7-1-3- فرضیه بازارکارا یانامانایی.. 23

1-8 مدل تحقیق. 24

1-8-1 تعاریف عملیاتی.. 29

1-9 قلمرو تحقیق. 30

فصل دوم. 31

2-1 مقدمه. 32

2-2 پیدایش و شکل گیری بورس اوراق بهادار. 33

2-3 پیدایش بورس در ایران. 34

فعالیت بورس در ایران  را می‌توان به چهار دوره تقسیم  نمود: 35

2-4 کار کرد بورس اوراق بهادار. 37

2-2-3 مزایای بورس اوراق بهادار. 38

الف- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه اقتصاد کلان. 38

ب- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه واحدهای اقتصادی(شرکت‌های سرمایه‌پذیر) 39

ج- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه سرمایه‌گذاران. 39

2-5  چارچوب نظری.. 40

2-2-5  تجزیه و تحلیل شرکت.. 41

2-2- 6 نظریه تکنیکال. 42

2-2-7 نظریه مدرن پرتفولیو. 44

استراتژی معکوس… 45

استراتژی مومنتوم. 45

2-6  فرضیه بازار کارا  در کشور های در حال توسعه. 46

2-7  پیشینه تجربی.. 51

2-2- 3 نو آوری و تازگی تحقیق. 65

فصل سوم روش اجرای تحقیق. 66

3-1 مقدمه. 67

 

3-2 روش تحقیق. 67

3-3 جامعه آماری و نمونه گیری.. 68

3-4  روش و ابزار جمع آوری داده ها 69

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها 70

فصل چهارم تجزیه و تحلیل آماری.. 71

4-1 مقدمه. 72

4-2  آمار توصیفی.. 72

4-3  آمار استنباطی.. 73

آزمون دیکی- فولر تعمیم یافته. 82

فرضیه اول. 82

فرضیه دوم. 84

فصل پنجم ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪگیری.. 87

5-1 بحث و نتیجه‌گیری.. 88

5-2 ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ… 89

5-3 موانع تحقیق. 91

فهرست منابع فارسی.. 128

فهرست منابع انگلیسی.. 131

چکیده انگلیسی.. II

عنوان به انگلیسی.. I

چکیده
بورس اوراق بهادار بخاطر نقشی که در تخصیص منابع مالی دارد به‌عنوان یکی از عامل‌های رشد اقتصادی بحساب می‌آید اما این زمانی است که این بازار از کارایی لازم برخوردار باشد. کارایی بورس اوراق بهادار در سه شکل مطرح می‌شود، کارایی در شکل قوی، نیمه‌قوی و در شکل ضعیف. کارایی در شکل قوی و نیمه قوی خاص کشورهای صنعتی و پیشرفته است در این کشورها بعلت ساختار اقتصادی محکم و توسعه یافته و نیز سیستم اطلاع رسانی قوی بازار بورس هم از کارایی و انسجام لازم برخوردار است. ولی در کشورهای جهان سوم بعلت فقدان یا نقص در سیستم اطلاع رسانی و نیر ضعف ساختارهای اقتصادی بورس اوراق بهادار یا فاقد کارایی است و یا ممکن است گاهی کارایی در شکل ضعیف داشته باشد. این تحقیق در صدد آن است فرضیه بازار کارا را در بورس اوراق بهادار تهران را آزمون نماید. برای این منظور جامعه آماری مورد نظر یعنی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را در قالب دو شاخص کل و شاخص بازده – قیمت مورد بر رسی قرار می‌دهد.  داده‌های موردنظر طی 11 سال ( 1390- 1380 ) که بالغ بر 5172 می باشد برای  تحلیل های آن ها از  دو نرم افزارeviews  برای آزمون فرضیه‌ها و نرم‌افزار spss برای تعیین شاخص‌های آماری استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد بورس اوراق بهادار تهران حرکت نامانایی نداشته و فاقد کارایی حتی در شکل ضعیف است و این بر آن دلالت دارد که  بورس اوراق بهادار تهران فاقد پردازش اطلاعات لازم بوده و ویژگی‌های بازار رقابت کامل را ندارد.

کلید واژه ها: نامانایی، فرضیه بازار کارا، کارایی، شاخص کل و شاخص بازده قیمت                                                                                                

فصل اول

1-1 مقدمه
مطالعات و بررسی‌های بعمل آمده نشان می‌دهد بورس اوراق بهادار در کشورهای جهان سوم به شکل قوی و نیمه قوی کارا نبوده و از گام تصادفی پیروی نمی‌کنند علت آن را بایستی در ساختار ناسالم واحدهای تولیدی و صنعتی و نقص در سیستم اطلاع رسانی دانست. برای آن که بازار سهام کارا باشد علاوه بر آنکه سیستم اطلاعاتی و اطلاع رسانی بایستی جامع و قوی باشد لازم است زیر بخش‌ها و شرکت‌ها و صنایع پذیرفته در بورس هم از کارایی و توانمندی مناسب بر خور دار باشند. کارایی بازار بورس رابطه تنگاتنگ با سیستم اطلاع رسانی دارد انعکاس بموقع و سریع اطلاعات در قیمت گذاری سهام تاثیر داشته و در نتیجه قیمت‌ها به ارزش واقعی و ذاتی  خود نزدیک می‌گردد(منصوری 1388)

وجود نامانایی یا کارایی در بورس اوراق بهادار موجب می‌شود تا هم مردم بیشتر به طرف این بازار روی آورده و اقدام به سرمایه گذاری نمایند و هم این بازار در تخصیص درست منابع خوب عمل کند. از طرف دیگر کارا بودن بازار بورس به کارایی بیشتر اقتصاد ملی دامن می‌زند . از آنجا که بورس اوراق بهادار یکی از متغیرهای کلان اقتصادی است و آبشخور مالی بیشتر فعالیتهای تولیدی و صنعتی به حساب می‌آید کارایی آن به پویایی اقتصاد ملی و رشد و توسعه آن کمک می کند. از جانب دیگر چون بورس اوراق بهادار را قلب اقتصاد کشور لقب داده‌اند خوب عمل کردن این بخش نشانه سلامت و کارکرد درست سیستم اقتصادی است(باوندپور، 1389).

زمانی که بازار بورس کارا می باشد هم قیمت گذاری سهام بدرستی انجام می گیرد و هم تخصیص سرمایه که مهمترین عامل تولیدی است بخوبی صورت می پذیرد (فرید و همکاران، 1387).

کارابودن بورس اوراق بهادار برای سرمایه گذاران و صاحب نظران امور مالی اهمیت خاصی دارد زیرا هم دلالت بر قیمت گذاری عادلانه و واقعی سهام دارد و هم از ویژگیهای بازار رقابتی بر خوردار است. از طرف

دیگر هر چه کارایی بورس اوراق بهادار افزایش پیدا کند اطمینان سرمایه گذاران به این بازار بیشتر و تمایل به سرمایه گذاری در آن بالا می رود (ادری،1380 ).

یکی از موضوعاتی که همواره در مورد بورس اوراق بهادار مطرح می گردد فرضیه کارایی بورس اوراق بهادار است که به عنوان زیر بنایی برای بسیاری از مدلهای مالی مطرح می‌شود. این فرضیه همچنین اساس استراتژی سرمایه گذاری برای بسیاری از سرمایه گذاران و شرکتها است. به عبارت دیگر پذیرش یا عدم پذیرش این فرضیه تأثیر به سزایی در فرآیند تصمیم گیری سرمایه گذاری در این بازار دارد(پالان[1]، 2004 ).

فرضیه بازار کارا را فاما ارائه داد. این فرضیه چگونگی واکنش قیمتهای سهام در بازارهای رقابتی نسبت به اطلاعات جدید توصیف می کند. از نظر فاما کارایی بازار سرمایه در صورتی تحقق می یابد که در تنظیم قیمتها در طی زمان بازار از اطلاعات موجود به نحو مطلوب استفاده کند(فاما[2]، 1965 ).

جانسون[3](1978)نیز در تعریف فرضیه بازار کارا اشاره می کند بورس اوراق بهادار را کارا می نامیم که نتوانیم با استفاده از مجموعه اطلاعات خود سود غیر عادی بدست آوریم.

قبل از پیدایش فرضیه بازار کارا اعتقاد گروهی از دست اندرکاران بازار بورس این بود که مطالعه تاریخی قیمتها یک روند را به ما نشان می دهد و حاوی اطلاعات مفیدی برای پیش بینی قیمتها در آینده است. معتقدین به این طرز فکر به دلیل اینکه روی نمودار قیمتها تمرکز کردند به چارتیستها معروف بودند.

امّا از دهه 1930 مطالعه دیگری در نقطه مقابل این دیدگاه آغاز شد و تأکید اصلی آنها روی تصادفی بودن رفتار قیمتها بود و اینکه قیمتها از روند خاصی پیروی نمی کنند. این جریان بتدریج اعتبار پیدا نمود و وارد مباحث اقتصادی و سرمایه گذاری شد و آن به نظریه رفتار تصادفی قیمتها یا گام تصادفی معروف گردید.[4]و تا قبل از پیدایش فرضیه بازار کارا معتبرترین نظریه در باره بورس اوراق بهادار بود.و حتی نظریه گام تصادفی مبنایی شد برای فرضیه بازار کارا.

آزمونهای تجربی نیز اثبات کردند که تغییرات متوالی قیمتها در دوره های کوتاه مدت روزانه، هفتگی و حتی ماهانه مستقل از یکدیگر می باشند. نظریه گشت تصادفی به تغییر تصادفی قیمتها و عدم ارتباط آنها با قیمتهای تاریخی اشاره می کند(فاما و بلوم[5]، 1966).

اگر سری زمانی قیمتها بطور تصادفی نوسان کند باید تغییرات قیمتهای سهام کاملا مستقل از اطلاعات تاریخی و قیمتهای گذشته باشد. رفتار گام تصادفی بازده سهام نشانه شکل ضیعیف کارایی بازار اوراق بهادار است.

شکل ضعیف معرف گشت تصادفی است و بر اساس آن نمی توان با استفاده از داده های تاریخی روند قیمتهای آینده را پیش بینی نمود(فاما[6]، 1970 ).

در یک بازار کارا قیمتها همه اطلاعات مرتیط به خود را منعکس می کند و از این نظر قیمتهای آینده غیر قابل پیش بینی هستند(سنایی، 1372 ).

ادامه این مسئله موجب پیدایش فرضیه بازار کارا گردید.[7]در خصوص فرضیه بازار کارا بایستی اشاره کنیم، فرضیه بازار کارا بر می گردد بسال 1565 زمانی که یک ریاضی دان ایتالیایی بنام کار دانو[8]  کتابی تحت عنوان شانس برابردر بازی ها نوست و در آن اشاره می کند ،اصول اساسی حاکم بر بازی قمار شرایط برابر است . از این تاریخ ببعد افراد زیادی به بررسی پیرامون  این موضوع پرداختند و در اینجا به برخی از آن ها اشاره می گردد .

در سال 1889جورج گیبسون[9] کتابی تحت عنوان بازارهای کارا در لندن و نیویورک نوشت و در آن اشاره نمود سهام در بازار های آزاد بیشتر شناخته می شوند .

در سال 1962پاول کوتنر[10] نتیجه گرفت ،بازار سهام گام تصادفی ندارد.

در سال 1964الکساندر[11] نوشت صنایع بطرف گام تصادفی حرکت نمی کنند .

در سال 1964 فاما،استینگر،الکساندر[12] و مور فرضیه گام تصادفی را در بازار های سهام بیان کردند.و استینگر بر اساس آزمونی نشان داد قیمت ها ی سهام از گام تصادفی تبعیت نمی کنند .

در سال 1965 فاما فرضیه بازار کارا را برای اولین بار تعریف نمود .

در سال 1966 فاما و بلوم[13] به محاسبه درجه استقلال قیمت ها در بازار سهام پرداختند.

در سال 1967 هاری رابرت[14] فرضیه بازارکارا را بین دو وضعیت ضعیف و قوی تشخیص داد.

در سال 1969 فاما ،فیشر و جانسون[15] دو باره فرضیه بازار کارا را با آزمون ها یی تایید کردند.

1970 فاما در مقاله ای تحت عنوان کارایی بازار های سرمایه نوشت این بازار ها اطلاعات موجود را بطور کامل منعکس می کنند.

1988 فاما و فرنج[16] خود همبستگی بالایی برای بازده بازارسهام بیش از یک سال یافتند .

در سال 1988 مک کینلی[17] فرضیه گام تصادفی را برای بازده هفتگی بازار سهام با آزمون نسبت واریانس رد کردند.

1989 ارن و شین[18] دریافتند که وابستگی متقابل بالایی بین بازار های سهام ملی وجود دارد ،و نتایج حاصله نشان می دهد سازگاری بین بازار های بورس بین المللی از نظر اطلاعاتی وجود دارد .

1990 لافوت و ماسکین[19] نشان دادند فرضیه بازار کارا ممکن است در شرایط رقابت غیر کامل شکست بخورد .

1998 داو و گوتن[20] رابطه بین کارایی بازار سهام با کارایی اقتصادی بیان کردند.

در2006 بلاکی[21] رفتار تصادفی قیمت ها را بر آورد نمود ودر همین سال توت و کریتنر[22]نشان دادند افزایش آشکاری در کارایی بازار بورس نیویورک وجود دارد .بدین ترتیب فرضیه بازار کارا در ادبیات مالی و اقتصادی جا باز می کند و روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

فرضیه بازار کارا اشاره می کند حرکت قیمتها در بورس اوراق بهادار از گام تصادفی پیروی می کند. فاما بازار سهام را از نظر کارایی به سه دسته تقسیم می کند. 1) ضعیف، 2) نیمه قوی 3) قوی و با توجه به این سه شکل بازار اطلاعات مربوط به قیمتها را دسته بندی می نماید.

1)اطلاعات قیمتهای تاریخی 2) همه اطلاعات منتشر شده 3) همه اطلاعات موجود شامل محرمانه و خصوصی و با توجه به این اطلاعات برای کارایی بورس اوراق بهادار درجاتی در نظر می گیرد و می گوید. اگر بازار سرمایه در شکل ضعیف کارا باشد این نشان دهنده سطح پایین اطلاعات است و در این حالت قیمت سهام جزءای از اطلاعات را به همراه دارد. و سهام منعکس کننده اطلاعات تاریخی است و اگر بازار در شکل نیمه قوی کارا باشد منعکس کننده تمام اطلاعات در دسترس است و اطلاعات تنها مربوط به گذشته نیست بلکه اطلاعات مربوط به عملکرد شرکتها و دیگر عواملی که بر قیمتهای سهام تأثیر می گذارند هم می باشد. در نهایت اگر بازار در شکل قوی کارا باشد کلیه اطلاعات موجود اعم از منتشرشده و منتشر نشده و محرمانه که بر قیمتهای سهام تأثیر می گذارند در خود به همراه دارد(فاما[23]، 1370 ).

1-2  بیان مسئله
بورس اوراق بهادار
یکی از نهادهای مالی که نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشور هادارد بورس اواراق بهادار می‌باشد. نقش بورس اوارق بهادار تنها در جمع آوری نقدینگی و تخصیص درست آنها خلاصه نمی‌شود بلکه اهمیت این بازار  بیشتر رونق بخشیدن به فعالیتهای تولیدی، صنعتی و کمک به رشد اقتصادی است.

بورس اوراق بهادار بازاری است رسمی، متشکل و سازمان یافته که در آن خرید و فروش سهام و دیگر اوراق بهادار تحت شرایط و ضوابط خاصی صورت می گیرد .

این بازار دارای ویژکی های زیر است . 1 – سازمان یافتگی و متشکل بودن 2- حاکم بودن قوانین و ضوابط خاص بر این بازاراز جمله حمایت قانون از صاحبان سرمایه ها و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه .3-خرید و فروش اوراق بهادار 4- دارا بودن شرایط بازار رقابت کامل  یعنی تعداد خریداران و فروشندگان سهام بسیار زیاد است ، ورود و خروج افراد به این بازار بسیار زیاد است و همه اطلاعات لازم در باره آن دارند(سایت بورس اوراق بهادار تهران).

بازار بورس اوراق بهادار از سویی مرکز جمع آوری پس‌اندازها و نقدینگی بخش خصوصی بمنظور تامین مالی سرمایه گذاریهای بلند مدتو فعالیت های اقتصادی است واز سوی دیگر یک مرجعی  رسمی و قابل اعتماد که دارندگان پس انداز ها می توانند به آن مراجعه و اقدام به سر مایه گذاری نمایند.بنابر این فلسفه وجودی بازار بورس اوراق بهادار جمع آوری نقدینگی و پس انداز های مردم و بکار گیری آن ها در امر تولید بمنظور بالا بردن رشد اقتصادی است(باوندپور،1389).

اهمیت و نقش بازار بورس در اقتصاد تا جایی است که اقتصاد دانان آن را قلب اقتصاد کشور لقب داده اند زمانی که این قلب اقتصادی در انتقال منابع به بخشهای تولیدی و صنعتی خوب عمل

هدف کلی…………………………………………………………………………………………………………. 8

هدف فرعی……………………………………………………………………………………………………… 8

سوال پژوهش:………………………………………………………………………………………………….. 8

فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………….. 8

اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………….. .. 8

تعاریف نظری………………………………………………………………………………………………….. 9

تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………… 9

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… .. 13

مفهوم استرس…………………………………………………………………………………………………. 13

نكات ضروری در مورد مفهوم فشار عصبی…………………………………………………………. 16

مدل های استرس…………………………………………………………………………………………….. 16

)1 مدل مبتنی بر محرك…………………………………………………………………………………… . 17

)2 مدل مبتنی بر تاثیر متقابل…………………………………………………………………………….. 17

)3 الگوی جنبه پردازی…………………………………………………………………………………….. 19

روشهای پیشگیری از ایجاد استرس…………………………………………………………………….. 20

الف- واکنشهای استرس کلی هستند.…………………………………………………………………….. 20

ب- واکنشهای استرسی اقتصادی هستند.…………………………………………………………….. .. 21

ج- طرح ده یا خود به خودی بودن واکنشهای استرس……………………………………………… 22

د- واکنشهای استرس برانگیزاننده هیجان اند…………………………………………………………. 23

سه الگوی هیجانی بسیار با اهمیت………………………………………………………………………. 23

-1 خشم………………………………………………………………………………………………….. 23

-2 ترس…………………………………………………………………………………………………. 23

-3 اضطراب…………………………………………………………………………………………… 23

ز

هـ- واکنشهای استرسی تعیین کننده های داخلی و خارجی دارند…………………………………. 24

استرس به عنوان پاسخ درونی……………………………………………………………………………. 24

مقابله با استرس………………………………………………………………………………………………. 26

-1 شبكه روابط اجتماعی……………………………………………………………………………. 26

-2 مهارتهای حل مشكل……………………………………………………………………………… 26

-3 اعتقادات خانوادگی و فردی……………………………………………………………………. 26

-4 منابع مالی………………………………………………………………………………………….. 27

-5 سالمتی ، انرژی

 

، ویژگی های اخالقی و شخصیتی.………………………………….. .. 27

انواع روشهای مقابله………………………………………………………………………………………… 27

-1راهبردهای ابزاری……………………………………………………………………………….. 27

-2راهبردهای درون روانی………………………………………………………………………… 27

-3مهار فعالیت…………………………………………………………………………………………. 27

-4جستجوی اطالعات…………………………………………………………………………………. 27

شیوه های مقابله………………………………………………………………………………………………. 27

مكانیزم های دفاعی…………………………………………………………………………………… 27

رفتارهای غیر انطباقی………………………………………………………………………………. 27

پی پروایی………………………………………………………………………………………………. 27

اجتماعی شدن………………………………………………………………………………………….. 27

برخورد منفعالنه……………………………………………………………………………………….. 28

اقدامات در جهت کنترل استرس…………………………………………………………………………. 28

تغییر در تفكر………………………………………………………………………………………….. 28

رژیم غذایی…………………………………………………………………………………………….. 29

ورزش و تمرینات منظم روزانه………………………………………………………………….. 29

تنفس ، یوگا…………………………………………………………………………………………….. 30

خواب…………………………………………………………………………………………………….. 30

اوقات فراقت و تفریح………………………………………………………………………………… 31

عقاید……………………………………………………………………………………………………… 31

سیستم حمایتی………………………………………………………………………………………….. 32

شوخی……………………………………………………………………………………………………. 33

انحراف ذهن……………………………………………………………………………………………. 33

ح

بیانات شخصی خود آفرین………………………………………………………………………….. 33

روشهای کنار آمدن با استرس…………………………………………………………………………….. 34

روش مستقیم…………………………………………………………………………………………………… 34

کنار آمدن دفاعی……………………………………………………………………………………………… 34

منابع الزم برای مبارزه با استرس……………………………………………………………………….. 34

ادبیات نظری………………………………………………………………………………………………….. 35

راههای مقابله با استرس از دیدگاه پزشكی…………………………………………………………… .. 36

دیدگاه روانشناسی…………………………………………………………………………………………….. 38

شخصیت نوع اول…………………………………………………………………………………………… 39

دومین نوع شخصیت………………………………………………………………………………………… 39

سومین نوع شخصیت……………………………………………………………………………………….. 39

پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 40

فصل سوم: روش پژوهش

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 46

جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………… 46

نمونه پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 46

ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 46

چگونگی جمع اوری اطالعات…………………………………………………………………………….. 47

تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………. 47

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

جدول شماره : 1 فراوانی و درصد فراوانی دانشجویان……………………………………………. 49

جدول شماره : 2 تعداد شرکت کننده و نمرات تجربه استرس…………………………………….. 49

جدول شماره : 3 تعداد شرکت کننده و نمرات تجربه استرس…………………………………….. 49

جدول شماره : 4 تجزیه و تحلیل واریانس یكطرفه………………………………………………….. 50

جدول شماره : 5 شاخص های آماری محاسبه شده برای دانشجویان پسر و دختر…………… 50

جدول شماره : 6 آزمون T و تفاوت میانگین…………………………………………………………. 51

جدول شماره : 7 تحلیل واریانس یكطرفه و مقایسه ی دانشجویان پسر و دختر……………… 52

جدول شماره : 8 بررسی مقیاس کنار آمدن رویارویانه دانشجویان پسر و دختر…………… . 54

جدول شماره : 9 بررسی مقیاس دوری جویی دانشجویان پسر و دختر………………………… 54

جدول شماره : 10 بررسی مقیاس خویشتن داری دانشجویان پسر و دختر……………………. 55

جدول شماره : 11 بررسی مقیاس جستجوی حمایت اجتماعی دانشجویان پسر و دختر……. 55


ط

جدول شماره : 12 بررسی مقیاس مسئولیت پذیری دانشجویان پسر و دختر…………………. 55

جدول شماره : 13 بررسی مقیاس گریز – اجتناب دانشجویان پسر و دختر…………………… 56

جدول شماره : 14 بررسی مقیاس حل مدیرانه مسئله دانشجویان پسر و دختر……………… . 56

جدول شماره : 15 بررسی مقیاس ارزیابی مجدد مثبت دانشجویان پسر و دختر……………. 57

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………. 58

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………. 59

محدودیت ها…………………………………………………………………………………………………… 60

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………….. 61

ضمائم

پرسشنامه روش های کنار آمدن الزاروس…………………………………………………………….. 63


چكیده


پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان تحمل استرس بین دانشجویان پسر و دختر رشته روانشناسی صورت گرفته است. طرح پژوهش از نوع پی رویدادی بود واز طریق نمونهگیری در دسترس، 60نفـر دختر و پسر 30( پسر و 30 دختر ( انتخاب شدند .ابراز پژوهش شامل پرسشـنامه پرسشـنامه کنـار امدن الزاروس بود. فرضیه تحقیق با استفاده از روش T مستقل مورد بررسی قـرار گرفـت و بعـد از انجام این پژوهش و با توجه به تجزیه و تحلیل ابزار پژوهشی، به این نتیجه دست یافتیم که تنها در برخی مقیاس ها آن هم نه در حد اطمینان کامل تفاوت به چشـم مـی خـورد. بنـابراین دو فرضـیه پژوهش مورد قبول واقع نشد و به این نتیجه دست یافتیم که بین میزان تحمل استرس دانشجویان پسر و دختر تفاوت معنی داری وجود ندارد و همچنین بین میزان تحمل استرس دانشجویان پسر و دختر رشته روانشناسی تفاوت معنی داری وجود ندارد.

کلید واژه: استرس،خویشتن داری، مسئولیت پذیری، حل مدیرانه.


فصل اول


کلیات پژوهش


مقدمه :


افراد جامعه کنونی بیش از پیش نسبت به استرس و پیامدهای آن هوشیار شـده انـد . بزرگسـاالن ، نوجوانان و حتی کودکان از آلودگی محیط زیست امكان وقوع یک جنگ هسته ای به پایان رسیدن منابع طبیعی وجوه اافزوده های غذایی و مواد سـرطان زا و …. سـخن مـی گوینـد و تمـامی اسـالل بخشی از زندگی روزمره را تشكیل می دهند . زندگی عصر ما چنان است که در اغلـ خـانواده هـا پدر و مادر هر دو باید کار کنند تا بتوانند هزینه ای روز افزون را تامین نمایند . طالق افزایش یافته ، ازدواج مجدد هم امری نا ممكن نیست افزون رسانه های گروهی ، افراد به مشاهده ی صحنه های جنگ خشونت ، تخری ، بی رحمی و مرگ و کشتار عادت داده اند )استوا ، )1998

استرس یكی از مفاهیم مهم در مطالعه روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آیـد و بـه کفیـات گوناگون در زندگی اطالق می شود و به عنوان علل بسیاری از درد ها ، ناراحتی ها و بیمـاری هـا و بیماری ها تلقی می شود . مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشـكان مسـئله را از دید واکنش های فیزولوژیک روانپزشكان بنا را بر فشارهای عصبی و بـه کـار بـردن مكانسـیم هـای سایكوفیزیولوژیک و باالخره روانشناسان آن را تغییر رفتار و حـاالت هیجـانی و بحرانـی مـی داننـد )اتكینسون ، ترجمه براهنی ، ) 1368

مطالعه استرس به عنوان احساس حاصل از ارزیابی موقعیتی به عنوان فشار یا اضافه باری بـه منـابع روانشناختی ، مطالعه چگونگی تعادل بین جسم و روان است . محققان بر این نكته توافق دارند کـه ما را در وریطه ی یک همه گیری استرس هستیم که باعث بیماری و حتـی مـرگ مـی شـود . امـا درباره ی چگونگی تعریف استرس توافق کمتری دارند . تعریف استرس دشوار است . نظریه پردازان مختلف این اصطالح را به شیوه های مختلفی بكار برده اند . یكی از شیوه های رایج تعریف اسـترس در نظر گرفتن آن به عنوان محرك است . توماس هوامز )1979( استرس را واقعه محرکی کـه الزم است فرد با آن سازگار شود تعریف کرد . بنابراین استرس به عنوان یک محرك ، هر موقعیتی اسـت



که در خواست های غیر معقول و فوق العاده را داشته و نیازمند تغییر در الگوی زندگی جـاری فـرد باشد )هولمزو راهه )1976

موارد استرس به عنوان یک محرك شامل امتحان بالیای طبیعی و جدایی زناشویی است ایـن واقـع استرس زا هستند . چون فرد را ملزوم به انجام رفتارهای سازگارانه برای کنـار امـدن بـا درخواسـت های محیطی تحمل شده می کند .
استرس به شكل دیگر می تواند به صورت پاسخ فیزیولـوژیكی در نظـر گرفتـه شـود )سـیله )1976 طبق نظر هانس سیله فیزیولوژیست ، الگوی نا متمایز فعالیت فیزیولوژیكیذاتاً نـاگوار اسـت . زیـرا تند شدن ضربان ، قل ، تند شدن تنفس و افزایش تنش عضالنی و کارکرد تعادل حیاتی را مختـل می کند . طبق نظریه سیله ، هرگاه شخصی برای مدت طوالنی انگیختگی ، فیزیولـوژیكی را تجربـه کند )مثل بیمار ت دار ( بدن دچار استرس می شود . پژوهشگران دیگر می گویند واکنش استرس نه تنها تغییرات فیزولوژیكی بلكه اختالل واکنش هـای رفتـاری – حرکتـی )مثـل لـرزش دسـت ، اختالل های گفتاری( آشفتگی هیجانی و بدکاری شناختی را شامل می شود )الزاروس )1966

چون مردم به محرك های یكسان ، به صورت متفاوت واکنش نشان می دهند پس بایـد اسـترس را چیزی بیش از یک محرك در نظر گرفت . الزاروس و فوکلمن مخالف در نظـر گـرفتن اسـترس بـه عنوان پاسخ فیزیولوژیكی نیز هستند . بسیاری از وقـایع زنـدگی نظیـر ورزش و عاشـق شـدن ، بـه تشدید فعالیت دستگاه عصبی خودمختار می انجامد ولی شخص ورزش و عشـق را بـه عنـوان یـک عامل استرس زا تجربه نمی کند .

دانشجویان در جامعه ای زندگی می کنند که مشخصات بارز آن را می توان افزایش جمعیت ، شـهر نشینی گسترش موسسات و پیچیدگی تكنولوژی در ارتباطات دانست و ایـن مـوارد بـیش از پـیش انسانها و مخصوصاً دانشجویان را به هم نزدیک کرده و باعث شده تا آنها در جهت رقابت با سـایرین به تكاپو و تالش بیشتر وادار شوند . از این طریق افزایش توقعات و انتظارات روز افزون جامعه نیز در جهت رفع این توقعات و حل موارد فوق مسمر الثمر نخواهد بود . یكی از مهمترین موضوع که با آن

4
بیتر در این تحقیق سرو کار داریم استرس ها و عواملی که باعث این فشار های عصبی اسـت کـه همه دانشجویان با آن درگیر هستند که باید آنها را بشناسیم . امروزه استرس بـه عنـوان مهمتـرین فاکتور در جوامع می باشد که باعث به وجود آمدن امراض جسمی و اختالهای روانـی در رفتارهـای دانشجویان است . استرس در زندگی دانشجویان به شیوه های متفاوتی بروز می کند ، پرخاشـگری ناگهان در پاسخ به یک سوال ساده لوحانه ، سر درد شدید در پایـان یـک روزگـاری سـخت ، بـروز عصبانیت برای همین میزان تحمل دانشجویان به استرس نسبت به فاکتورهای شخصـیت و محـیط متفاوت است و آنها در دوران تحصیل استرس را تجربه می کنند . گروهـی از روانشناسـان رفتـاری استرس را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده اند در حالی که در عصر حاضر که در آن هستیم عصـر استرس و فشارهای روانی و عصبی است دوره ای که در آن دانشجویان بیش از هر زمان دیگـری در معرض عوامل وجود استرس قرار گرفته و مسالل و مشكالت بی شماری از هر طـرف آنهـا را احاطـه کرده است .

بیان مسئله :


استرس به سه مفهوم در نظر گرفته شده است )الهه میرزایی ، ) 1378 در یک رویكرد ، تمرکـز بـر محیط معطوف است و استرس به عنوان محرك توصیف شده است که شامل واقعـه یـا رشـته ای از شرایط ویژه به عنوان مثال ، زمانی که فرد می گوید شغل من بسـیار پـر اسـترس اسـت از همـین دیدگاه به مفهوم استرس نگاه کرده است . وقایع و شرایطی تهدید کننده یـا زیـان بخـش انـد و در نتیجه احساس تنش ایجاد می کند ، استرس زا خوانده می شود .

رویكرد دوم استری را به عنوان پاسخ در نظر گرفته و تمرکز آن بر واکنش مردم به عوامل استرس زا ست . از این دیدگاه مردم به نقشی که احساس می کنند استرس می گویند ، مانند زمانی کـه فـرد می گوید : به هنگام سخنرانی احساس استرس می کنم . پاسخ فرد شامل دو جـز مـرتبط بـا هـم است . جز شناختی که شامل رفتار ، الگوی فكری و احساسات است . مانند زمانی که احساس مـی


5

کنید عصبی هستید و جز فیزیولوژیكی که برانگیختگی های جسمی را در بر می گیرد مانند زمانی که قلبتان تند تند می زند دهانتان خشک می شود و عرق می کند )الهه میرزایی ، )1378

رویكرد سوم ، استرس را فرایندی می دانند که در عین آنكه در برگیرنده استرس زا هـا و فرسـایش هاست اما بعد مهم دیگری را نیز به آن می افزاید و آن رابطه ی میان فرد و محیط است ) به نقل از همان کتاب( این فرآیند شامل تعامل ها و تطابق های دایم مسان فرد و محیط است که هر یک بـر دیگری اثر می گذارد و از دیگری اثر می پذیرد و بر اساس این نظریه ، استرس تنها یک محرك یـا پاسخ نیست بلكه فرایندی است که فرد می تواند از طریق راهكارهای رفتاری ، شناختی و احساسی به گونه ای فعال از تاثیرات آن بكاهد .

ارزیابی وقایع به عنوان پر استرس به دو گونه گروه از عوامل بستگی دارد ، عواملی که مربوط به فرد است و عواملی که به موقعیت بستگی دارد . عوامل فردی شامل ویژگی هـای شخصـیتی ، هـوش و انگیزش فرد می شود برای مثال ، افراد برخوردار از عزت نفس باال بر این باورند که توانایی های الزم را برای برآوردن نیازهای یک موعیت را دارند . در صورت مواجهه با موقعیتی پـر اسـترس ، ممكـن است به عوض تهدید انگیز قلمداد کردن آن را به گونه ای مبارزه طلبی ببینند . در مورد انگیزه می توان گفت که هر چه هدف بیشتر در معرض خطر قرار گیرد و مهم تر باشد ، فـرد میـزان اسـترس بیشتر را ارزیابی خواهد کرد )الهه میرزایی ، )1378

الیس معتقد است باورهای غیر منطقی بسیاری از مردم موج افزایش استرس آنها می شود عواملی که موقعیتی را پر استرس می کند در وهله ی اول وقـایعی هسـتند کـه ملزومـات شـدیدی را مـی طلبند )پرسون و نیوفلد ، )1987
به عنوان مثال ، بیماری که در انتظار عمل جراحی دردناکی را می کشد ، این موقعیـت را پـیش از انجام گرفتن سنجش فشار خود استرس زا می بینند . گـذارهای زنـدگی نیـز اسـترس زا هسـتند ) موس و شفر ، )1986


6

چکیده …………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول:کلیات

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………. 3

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق……………………………………………………………………………… 5

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 5

1-4-1- اهداف اصلی………………………………………………………………………………………….. 5

1-4-2- اهداف فرعی………………………………………………………………………………………….. 6

1-5- سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………….. 6

1-5-1- سوال اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………… 6

1-5-2- سوالات فرعی تحقیق……………………………………………………………………………….. 6

1-6- فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………… 6

1-7-1- تعاریف مفهومی …………………………………………………………………………………….. 6

1-7-2- تعاریف عملیاتی …………………………………………………………………………………….. 7

1-8- قلمروتحقیق………………………………………………………………………………………………. 7

1-8- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………… 8

1-8-1- قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………. 8

1-8-2- قلمرو مکانی …………………………………………………………………………………………. 8

1-8-3- قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… 10

2-2- مبانی نظری ………………………………………………………………………………………………. 10

2-2- 1- کلیات هوش فرهنگی ……………………………………………………………………………… 10

2-2-2- فرهنگ ………………………………………………………………………………………………… 10

2-2-2- هوش……………………………………………………………………………………………………. 12

2-3- نظریه ی هوش چند گانه ……………………………………………………………………………… 14

2-4- هوش فرهنگی……………………………………………………………………………………………. 16 

2-5- اجزای سه گانه ی هوش فرهنگی …………………………………………………………………… 20

2-6- اجزای هوش فرهنگی ………………………………………………………………………………….. 21

2-7- شوک فرهنگی……………………………………………………………………………………………. 23

2-8- ارزیابی هوش فرهنگی ………………………………………………………………………………… 25

 

2-9- جنبه های هوش فرهنگی………………………………………………………………………………. 25

2-10- ابعاد هوش فرهنگی……………………………………………………………………………………. 26

2-11- انواع هوش فرهنگی…………………………………………………………………………………… 32

2-12- آموزش هوش فرهنگی……………………………………………………………………………… 33

2-13- تقویت هوش فرهنگی ……………………………………………………………………………….. 34

2-14- دستاوردهای هوش فرهنگی برای رهبران ……………………………………………………….. 35

2-15- رفتار شهروندی………………………………………………………………………………………… 36

2-15-1- تعاریف رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………. 40

2-16- ابعاد رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………………. 40

2-17- انواع رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………………. 45

2-18- رفتار شهروندی مدیریت (MCB)………………………………………………………………… 46

2-18-1- رفتار شهروندی کارکنان…………………………………………………………………………… 46

2-18-2- رفتارهای ضد شهروندی………………………………………………………………………….. 46

2-19- عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی …………………………………………………………. 47

2-20- پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی ……………………………………………………………….. 49

2-21- ارتباط هوش فرهنگی و رفتار شهروندی ………………………………………………………… 50

2-22 تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور………………………………………………….. 51

2-22-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور ……………………………………………………………. 51

فصل سوم: متدولوژی تحقیق

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 55

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… 55

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………… 55

3-4- روش نمونه گیری و تعیین اندازه نمونه……………………………………………………………… 56

3-5- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………… 56

3-6- ابزار اندازه گیری تحقیق ………………………………………………………………………………. 57

3-7- مقیاس و طیف ابزار اندازه گیری تحقیق……………………………………………………………. 58

3-8- شیوه گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………….. 58

3-9- اعتبار وپایایی ابزار اندازه گیری تحقیق……………………………………………………………… 59

3-10- متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………….. 60

3-11- روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها………………………………………………………………. 63

3-12- آزمونهای برازندگی مدل کلی……………………………………………………………………….. 64

3-13- آزمونهای برازندگی مدل کلی……………………………………………………………………….. 65

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها و یافته­های تحقیق

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 68

4-2 آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………………. 68

4-2-1 جنسیت………………………………………………………………………………………………….. 69

4-2-2 سن ………………………………………………………………………………………………………. 70

4-2-3 وضعیت تأهل ………………………………………………………………………………………….. 71

4-2-4 میزان حقوق دریافتی …………………………………………………………………………………. 71

4-3- میانگین نمرات متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………. 72 

4-5 ماتریس کواریانس بین متغیرهای پنهان پژوهش…………………………………………………….. 73

4-6 تحلیل عاملی تأییدی (مدل اندازه‌گیری)………………………………………………………………. 73

4-7 تخمین مدل…………………………………………………………………………………………………. 79

4-8 شاخصهای برازش مدل…………………………………………………………………………………… 81

4-11 نتایج حاصل از آزمون فرضیات ……………………………………………………………………… 82

4-11-1 نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش ……………………………………………………. 83

4-11-2 نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم پژوهش ……………………………………………………. 83

4-11-3 نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم پژوهش …………………………………………………… 83

4-11- 4 نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم پژوهش ……………………………………………….. 84

4-12 ضرایب تعیین متغیرهای درونزای پژوهش…………………………………………………………. 85

4-13 خلاصه نتایج آزمون فرضیه‌ها ………………………………………………………………………… 85

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 89

5-2- نتایج بررسی فرضیات پژوهش……………………………………………………………………….. 89

5-3- پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………… 90

5-4-1- پیشنهادات ناشی از نتایج فرضیه‌های پژوهش (پیشنهادات کاربردی و مدیریتی) ……… 90

5-4-2- پیشنهادات برای پژوهشهای آتی………………………………………………………………….. 92

5-4- محدودیتهای پژوهش…………………………………………………………………………………… 92

فهرست منابع فارسی……………………………………………………………………………………………. 93 

فهرست منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………… 94

پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………. 95

چکیده انگلیسی 115

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر مولفه های هوش فرهنگی بر رفتار شهروندی مدیران بانک ملت در سال 1391می‌باشد. روش پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی، توصیفی، پیمایشی و همبستگی است. دوره زمانی تحقیق حدودا یک دوره یک ساله بوده که از ابتدای شهریور سال 91 و پایان مرداد 92 بطول انجامید. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مدیران شعب بانک ملت تشکیل می‌دهد. روش نمونه‌گیری، نمونه‌گیری تصادفی ساده است. اندازه‌ی نمونه آماری با استفاده از فرمول مورگان محاسبه شد که با توجه به 560 جامعه آماری تعداد 226 پرسش‌نامه آماده تجزیه و تحلیل بود. برای تعیین پایایی پرسش‌نامه از آلفای کرونباخ یک بار برای 30 پرسش‌نامه و یک بار برای 384 پرسش‌نامه استفاده شده که پایایی برای 30 پرسش‌نامه 76/0 و برای 226 پرسش‌نامه 79/0 بدست آمد و برای تعیین روایی پرسش‌نامه از روش س‌اچ‌لاوشه اعتبار محتوایی روایی ابزار پژوهش تایید گردیید. همچنین با آمار توصیفی برای توصیف ویژگی‌های متغیرها و از آمار استنباطی برای آزمون فرضیه‌ها و بطور مشخص از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری برای تعیین ضریب مسیر و تحلیل مسیر استفاده شد. نرم‌افزارهای مورد استفاده در این پژوهش نیز اس‌پی‌اس‌اس و لیزرل می‌باشد. و در نهایت نسبت به معنی دار بودن مدل و هر یک ازمتغیرهای مستقل تصمیم‌گیری شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل‌های انجام شده تمامی فرضیه‌های به تائید رسیدند.

کلمات کلیدی: هوش فرهنگی، مولفه های هوش فرهنگی، رفتار شهروندی

1-1- مقدمه

با توجه به محیط متلاطم و پر رقابت امروز بسیاری از سازمان های قرن 21 چند فرهنگی شده اند. محیط کار امروز نیاز به افرادی دارد که با فرهنگ های مختلف آشنا باشند و بتوانند با سایر فرهنگ ها ارتباط برقرار کنند برای این منظور نیاز به هوش فرهنگی احساس می گردد. هوش فرهنگی دامنه ی جدیدی از هوش است که ارتباط زیادی با محیط های کاری متنوع دارد. هوش فرهنگی به افراد اجازه می­دهد که تشخیص دهند دیگران چگونه فکر می کنند و چگونه به الگوهای رفتاری پاسخ می دهند و در نتیجه موانع ارتباطی را کاهش و به افراد قدرت مدیریت تنوع فرهنگی می دهد. افراد دارای هوش فرهنگی بالا قادرند اثر قابل توجهی بر توسعه محصول داشته باشند این افراد جزء دارایی های ارزشمند سازمان هستند و بخصوص در زمان بحران خود را بیشتر نشان می دهند. در دنیای کنونی اکثر مدیران خواهان کارکنانی هستند که بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت می کنند آنها به دنبال کارکنانی هستند که به فراسوی انتظارات می روند، به میل و خواست خود به رفتارهای دست می زنند که جزو وظایف رسمی شغلی شان نیست. بطور کلی آن دسته از رفتارهای شغلی کارکنان که تأثیر زیادی بر اثر بخشی عملیات سازمان دارد، توجه محققان و مدیران زیادی را به خود جلب کرده است. رفتار شهروندی سازمانی شامل رفتارهای اختیاری کارکنان است که جزو وظایف رسمی آنان نیست و مستقیماً توسط سیستم رسمی پاداش در نظر گرفته نمی شود و میزان اثر بخشی کل سازمان را افزایش می دهد.

1-2- بیان مسئله

از آنجائی که بسیاری از سازمان های قرن بیست و یکم، چند فرهنگی هستند، میتوان انواع کارکنان با فرهنگهای متفاوت را مشاهده نمود. این در حالی است که ممکن است در یک کشور، محصولی طراحی، در 10 کشور تولید و در بیش از 100 کشور به فروش برسد . این واقعیت سبب پویایی فراوانی روابط در محیط های چند فرهنگی شده است، به نحوی که تفاوت در زبان، قومیت، ارزش ها، هنجارها و در یک بیان فرهنگ های متفاوت میتواند به عنوان منابع تعارض بالقوه ظهور کند و در صورت نبود درک صحیح، توسعه روابط کاری مناسب را با مشکل مواجه سازد(تریاندیس[1]، 2006). این دشواری های ادراکی سبب ارائه مفهومی نوین در مباحث شناختی شده است که به نام هوش فرهنگی شناخته می شود. در شرایط کاری کنونی که تنوع و جهانی سازی به صورت فزاینده ای رشد کرده است، این هوش قابلیت مهمی برای مدیران، کارکنان و سازمان ها محسوب می شود نظر به رشد روز افزون تعاملات و مبادلات بین المللی و ناهمگونی نیروی کار، بسیاری از صاحب نظران مدیریت توجه خود را به شناسایی و تقویت قابلیت هایی که به حضور اثر بخش در محیط های بسیار پیچیده و پویا بینجامد، معطوف ساخته اند. در میان این قابلیت ها، هوش فرهنگی مهم ترین توانمندیی است که می توان برای مواجهه مناسب با موقعیت های چند فرهنگی به کار گرفت. هوش فرهنگی کمک می کند با درک سریع و صحیح مؤلفه های فرهنگی مختلف، رفتاری متناسب با هر یک از آنها بروز دهیم(عباسعلی زاده،1387). امروزه سازمان ها بدنبال مدیرانی هستند که بتوانند از توانایی تطبیق مستمر با افرادی از فرهنگهای مختلف و توانایی اداره ارتباطات بین فرهنگی برخوردار باشند . محیط کار امروز، نیاز به افرادی دارد که به فرهنگهای مختلف آشنا باشند و بتوانند با افراد سایر فرهنگ ها، ارتباط مناسب برقرار کنند . برای این منظور، افراد نیاز به هوش فرهنگی دارند. توانایی فرد برای تطبیق با ارزش ها، سنت ها و آداب و رسوم متفاوت از آ ن چه به آنها عادت کرده است و کارکردن در یک محیط متفاوت فرهنگی، معرف هوش فرهنگی است (هادیزاده مقدم و حسینی، 1386، ص138 ).

سازمانها، بدون تمایل داوطلبانه افراد به همکاری، قادر به توسعه اثربخشی خرد جمعی خود نیستند، تفاوت همکاری داوطلبانه و اجباری از اهمیت فراوان برخورداراست. در حالت اجباری شخص وظایف خود را در راستای مقررات و قوانین و استانداردهای قابل قبول یک سازمان و صرفاً در حد رعایت الزامات انجام می دهد. ولی در همکاری داوطلبانه این مقوله ورای وظیفه مطرح است و افراد کوششها، انرژی و بصیرت خود را برای شکوفایی توانایی های خود به نفع سازمان ابراز می کنند. در این حالت افراد معمولاً از منافع شخصی خود می گذرند و مسئولیت پذیری در راستای منافع دیگران را در اولویت قرار می­دهند(اسچاپ[2]، 2008). مطالعه رفتار افراد در محیط های کاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته رفتار سازمانی در سالهای نخست دهه 1960 این امر جدیت بیشتری یافت. بسیاری از مطالعات صورت گرفته سعی در تقسیم بندی رفتارها و علل بروز آنها داشته اند. مباحثی نظیر، ادراک، انگیزش، نگرشهای شغلی و غیره از جمله مواردی هستند که به بررسی ریشه بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازند. اما بحثی که در دو دهه اخیر مطرح شده است و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روانشناسان و جامعه شناسان را نیز به خود جلب کرده است، رفتار شهروندی سازمانی نام دارد . رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثربخش سازمان مؤثر است و به طور مستقیم یا غیر مستقیم بوسیله سیستم پاداش رسمی سازمان سازماندهی نمیشود.با توجه به اینکه افزایش اثربخشی همواره یکی ازمسائل ودغدغه های مدیران است، شناخت رفتار شهروندی سازمانی و زمینه های استقرار آن می تواند گام موثر و مفیدی در این مسیر به شمار آید(همان منبع، 281).

از این رو تحقیق حاضر برآن است تا از یک سو مفهوم نسبتا جدید از زمینه های رفتار شهروندی را به عنوان عامل ایجاد کننده رفتار شهروندی سازمانی مورد بررسی قرار دهد و از سوی دیگر ارتباط هوش فرهنگی و رفتار شهروندی سازمانی را بسنجد لذا نظر به اهمیت مدیریت بر شعب بانک ملت ایران و تاثیر این امر بر رفتار شهروندی مدیران شعب انجام این پژوهش با توجه به اینکه برای اولین بار در ایران و به خصوص در ایران انجام می گیرد پیش از پیش ضروری به نظر می رسد. در حقیقت با انجام این تحقیق تا حدودی می توان تاثیر هوش فرهنگی بر رفتار شهروندی مدیران شعب بانک ملت ایران را ارزیابی نموده و در جهت تقویت این امر گام های مثبتی را برداشت.

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق

جهان امروز به گونه ای بی سابقه، شاهد حرکتی شتابان به سوی نوعی همگرایی و تصویرگر نقش آفرینی انسانها برای مشارکت در مدیریت مشترک جهانی است. در این میان حضور مدیرانی با ویژگی هوش فرهنگی تاثیرگذار بر فرآیند جهانی شدن بسیار ضرورت دارد. علاوه بر هوش متداول عقلانی و هوش عاطفی که همواره مورد تاکید صاحبنظران علم مدیریت و رهبری بوده است، رهبران هزاره سوم برای هدایت پیچیدگی های نوین محیطهای جهانی نیازمند هوش دیگری نیز هستند که از آن به هوش فرهنگی تعبیر می شود. از آنجایی که جهانی شدن فرآیندی شتابان و به

پایان نامه درمورد هوش هیجانی/تاریخچه مدیریت منابع انسانی
امروزه صاحب‌نظران علم مدیریت باوجودداشتن اختلاف نظر در زمینه‌های مختلف در این زمینه که مهم‌ترین سرمایه هر سازمان، منابع انسانی آن است هم عقیده‌اند. تجربه نشان داده است که توسعه منابع انسانی هرسازمان درواقع توسعه ظرفیت‌های کمی و کیفی آن سازمان به شمار می‌رود. درحال حاضر روش‌های متداولی در سازمان‌ها برای بهبود عملکردکارکنان وجود دارد که عموما هنگام پرداخت پاداش سالانه و اضافه حقوق به عنوان یک ضابطه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما متاسفانه نادرند موسساتی که ازآن به عنوان یک مکانیزم موثر در مدیریت نیروی انسانی و ازجمله برنامه‌ریزی نیروی انسانی،بالا بردن ظرفیت‌های انسانی سازمان،ایجادارتباط متقابل بین اداره‌کنندگان و اداره‌ شوندگان استفاده کنند. فرا تراز آنان جام ارزیابی عملکرد واحده است که درصورت یکه همزمان با ارزیابی عملکرد کارکنان انجام شود،می‌تواند نقش ارزنده‌ای در دستیابی به هدفهای شرکت ایفا نماید(دموند،2010،15).

عملکرد یکی از مهم ترین و اثر گذارترین پیشرفت ها در حوزه مدیریت منابع انسانی طی سالیان   اخیر می باشد. این اصطلاح ابتدا توسط بیر1 و راح2 در سال 1376 ابداع شد.اما تا اواسط دهه 1980، با عنایت بهاین مطلب که برای مدیریت و عملکرد و پاداش یک رویکرد مداوم تر و منسجم تر مورد نیاز می باشد، به صورت  یک رویکرد مجزا شناخته شده بود. عملکرد یک فرآیند استراتژیک و منسجم می باشد که موفقیت پایدار سازمان ها را به وسیله بهبود عملکرد کارکنانشان از طریق توسعه توانایی تیم ها و افراد شرکت کننده تضمین می نماید (میر سپاسی، 1386، 20).

 

2-2-2- تاریخچه پیدایش مدیریت منابع انسانی

اداره نیروی انسانی از قدیمی ترین مباحث بشری است زیرا از آن روزی که انسان حیات یافت و در زمین به تشکیل خانواده و اجتماعات اولیه همت گمارد، اندیشه اداره افراد خانواده یا جوامع اولیه در ذهن او مطرح شده است. واحدهای کوچک انسان اولیه مانند خانواده، قبیله و … گرچه دارای سادگی ویژه ای بودند و پیچیدیگی جوامع امروزی را نداشتند، اما به یک نفر اداره کننده که دیگران از قدرت فکری، جسمی، بیانی، سنی و رفتاری او متأثر باشند و ارشادات او را پذیرا باشند، نیازمند بوده اند.

به فرموده علامه طباطبایی «اولین کسانی که به طور گسترده آدمیان را به اجتماع آگاه ساختند و بطور مستقل  به حفظ اجتماع و ادارۀ انسانها توجه داشتند پیغمبران بودند»(سید جوادین،1387، 54). البته در جوامع قدیم نیز رشحاتی از توجه اداره نیروی انسانی وجود داشته است. «در رم باستان مدیر امور کارکنان موظف بودند که افراد مستعد را برای گلا ریا توری جذب نمایند، آنها را به درستی انتخاب نموده و تحت آموزش قرار دهند و وظایف آنها را مشخص نمایند. حتی نوع سیستم ارزیابی عملکرد و پاداش را پیش بینی کرده بودند که ضعیف ترین آدم یا آدمهایی فاقد تمایل را برانگیزانند» (سید جواد ین، 1387، 63).

ایرانیان باستان نیز جهت اداره انسانی به نکات عمده ای جهت رعایت روابط انسانی، رعایت عدالت در کار، آشنا سازی کارکنان به وظایف و استفاده بهینه از زمان، اشاره داشته اند چنان که گزنفون می

 

نویسد:«تأکید به استفاده از طرح جا و مکان، مطالعه زمان و حرکت توسط کوروش پادشاه هخامنشی، اصولی بوده اند که او را در اداره کشور بزرگ ایران و ارتش نیرومندش یاری می داد» (کمال پرهیز کار،1385، 40).

در هر حال، هر چند فعالیتهای امور کارکنان ریشه در دوران باستان دارد و بشر همیشه با نوعی انتخاب، گزینش، ارزشیابی، جبران خدمت و … روبرو بوده است اما در حقیقت از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم نخستین نشانه های مدیریت منابع انسانی به صورت تخصصی، در مدیریت مطرح گردید. (نمودار سیر تحول تدریجی مدیریت منابع انسانی را نشان می دهد.)

 

1- Beer

2- Ruh

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: