وبلاگ

1-3-1- هدف کلی پژوهش …………………………………………………………………………………………….. 5

1-3-2- اهداف جزئی پژوهش ……………………………………………………………………………………….. 5.

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 7

2-1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 7

2-1-2- مروری بر روند تحوّل علم در ایران……………………………………………………………………. 8

2- 1-3- استفاده از روش‏های کمّی در حوزه کتابداری و اطلاع‏رسانی………………………… 9

2-1-3-1- کتاب‏سنجی …………………………………………………………………………………………… 10

2-1-3-2- کتابخانه‏سنجی ………………………………………………………………………………………. 10

2-1-3-3- اطلاع‏سنجی……………………………………………………………………………………………. 10

2-1-3-4- وب‏سنجی ………………………………………………………………………………………………. 11

2-1-3-5- علم‏سنجی ……………………………………………………………………………………………… 12

2-1-3-5-1- تولید علم …………………………………………………………………………………….. 12

2-1-3-5-2- زبان تولیدات علمی …………………………………………………………………… 12

2-1-3-5-3- نوع تولیدات علمی …………………………………………………………………… 12

2-1-3-5-4- استناد………………………………………………………………………………………….. 12

2-1-3-5-5- تحلیل استنادی…………………………………………………………………………….. 13

2-1-3-5-6- ضریب تأثیر…………………………………………………………………………………… 14

2-1-3-5-7- پراستنادترین نویسندگان……………………………………………………………… 14

2-1-3-5-8- پرکارترین نویسندگان…………………………………………………………………… 14

2-1-3-5-9- مشارکت علمی……………………………………………………………………………… 15

2-2- پیشینه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 15

2-2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-2- مطالعات انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………………. 16

2-2-2-1- تحقیقات انجام شده در سطح کشور……………………………………………………. 16

2-2-2-2- تحقیقات انجام شده در سطح دانشگاه‌ها و مؤسسات دولتی……………… 18

2-2-2-3- تحقیقات انجام شده در سطح دانشگاه آزاد اسلامی…………………………… 23

2-2-3- مطالعات انجام شده در خارج کشور………………………………………………………………… 24

2-2-4- جمع‏بندی………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-3- سؤالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………. 29

2-4- تعاریف مفهومی و عملیاتی…………………………………………………………………………………………. 30

2-4-1- تعاریف مفهومی…………………………………………………………………………………………………. 30

2-4-2- تعاریف عملیاتی ……………………………………………………………………………………………….. 30

 

فصل سوم: روش‏شناسی پژوهش

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

3-2- روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………… 33

3-3- جامعه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 33

3-4- روش و ابزار گردآوری داده‏ها ……………………………………………………………………………………. 34

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده‏ها ……………………………………………………………………………………… 34

 

فصل چهارم: یافته‌ها

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 38

4-2- روند تولید اطلاعات علمی نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های 1985

تا 2009 بر اساس پایگاه وب‏آوساینس……………………………………………………………………………… 38

4-3- زبان تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ………………………………………………………………… 40

 

4-4- نوع تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی …………………………………………………………………. 41

4-5- پوشش موضوعی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی…………………………………………….. 42

4-6- سهم تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ……………………………………………………………… 44

4-7- میزان اثربخشی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی …………………………………………….. 45

4-8- مجلات منتشرکننده تولیدات دانشگاه آزاد اسلامی و ضریب تأثیر آنها ………………… 46

4-8-1- مجلات منتشرکننده تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

در پایگاه وب‏آوساینس………………………………………………………………………………………………………. 46

4-8-2- ضریب تأثیر مجلات منتشرکننده تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ……… 47

4-9- پرکارترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی ……………………………………………………………. 49

4-10- پراستنادترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی ……………………………………………………. 52

4-11- میزان مشارکت نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی………………………………………………….. 54

 

فصل پنجم: بحث، نتیجه‏گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 56

5-2- سؤالات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 56

5-2-1- سؤال اوّل پژوهش: روند تولید اطلاعات علمی نویسندگان دانشگاه

آزاد اسلامی در سال‏های 1985 تا 2009 بر اساس پایگاه وب‏‏آوساینس

چگونه است؟……………………………………………………………………………………………………………………. 56

5-2-2- سؤال دوّم پژوهش: نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی بیشتر

به کدام زبان تولیدات خود را در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های 1985

تا 2009 منتشر کرده‏اند؟………………………………………………………………………………………………… 57

5-2-3- سؤال سوّم پژوهش تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

در در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های 1985 تا 2009 از نظر نوع

تولیدات چگونه است؟……………………………………………………………………………………………………… 58

5-2-4- سؤال چهارم پژوهش: پوشش موضوعی تولیدات علمی دانشگاه

آزاد اسلامی در پایگاه وب‎آوساینس در سال‌های 1985 تا 2009 چگونه است؟……… 59

5-2-5- سؤال پنجم پژوهش: تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در

مقایسه با کل تولیدات ایران در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های1985

تا 2009چه سهمی دارد؟………………………………………………………………………………………………… 60

5-2-6- سؤال ششم پژوهش میزان اثربخشی مقالات نوشته شده

توسط نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی در پایگاه وب‎آوساینس

در سال‎های 1985 تا 2009 چگونه است؟……………………………………………………………………. 60

5-2-7- سؤال هفتم پژوهش نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی، در

سال‎های 1985 تا 2009 تولیدات خود را بیشتر در کدام مجلات به چاپ

رسانده‏اند و ضریب تأثیر این مجلات چگونه است؟………………………………………………………. 61

5-2-8- سؤال هشتم پژوهش پرکارترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی

در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های 1985 تا 2009 چه کسانی هستند؟………………….. 62

5-2-9- سؤال نهم پژوهش پراستنادترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی

در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های سال‎های 1985 تا 2009 چه کسانی هستند؟…… 62

5-2-10- سؤال دهم پژوهش میزان مشارکت نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی

در پایگاه وب‎آوساینس در سال‎های 1985 1985 تا 2009 چگونه می باشد؟…………… 63

5-3- نتیجه‏گیری…………………………………………………………………………………………………………………… 63

5-4- محدودیت‏های پژوهش………………………………………………………………………………………………… 64

5-5- پیشنهادات برآمده از پژوهش……………………………………………………………………………………… 65

5-6- پیشنهاداتی برای پژوهش‏های آینده …………………………………………………………………………. 65

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………. 66

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 73

 

پیوست

پیوست 1………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

پیوست 2………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

 

فهرست جدول ها

جدول 4-1. تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی به تفکیک زبان …………………………………………. 40

جدول 4-2. نوع تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ……………………………………………………………. 41

جدول 4-3. سهم تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی از تولیدات ایران ……………………………… 44

جدول 4-4. میزان اثربخشی تولیدات دانشگاه آزاد اسلامی …………………………………………………… 45

جدول4-5. مجلات با بیش ترین شمار تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

در پایگاه وب‏آوساینس ………………………………………………………………………………………………………………… 46

جدول 4-6. ضریب تاثیر مجلات منتشرکننده تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی …………… 48

جدول 4-7. دسته ‏بندی نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس فراوانی تولیدات ………….. 50

جدول 4-8. پرکارترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی ……………………………………………………….. 51

جدول 4-9 دسته ‏بندی نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس فراوانی استناد ……………… 52

جدول 4-10. پراستنادترین نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی در پایگاه وب‏آوساینس …………. 53

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- روند رشد نمایی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در طول

سال‏های 1989 تا 2009 ………………………………………………………………………………………………………….. 39

نمودار 4-2 – پوشش موضوعی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی …………………………………… 43

نمودار 4-3- سهم تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی از تولیدات ایران ……………………………. 44

نمودار 4-4- میزان اثربخشی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ………………………………………. 45

نمودار 4-5- وضعیّت مشارکت نویسندگان دانشگاه آزاد اسلامی ………………………………………….. 54

چکیده

دانشگاه‏ها به عنوان یکی از مراکز عمده تولید اطلاعات علمی، نقش اساسی در رشد و توسعه هر کشور ایفا می کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی در پایگاه وب‏آوساینس از سال 1985 تا پایان سال 2009 میلادی صورت گرفته است. این پژوهش با بهره گرفتن از روش علم­سنجی انجام گرفت. یافته‏های پژوهش حاکی از آن است که تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی در 25 سال مورد بررسی، به طور متوسط از روند رشد صعودی برخوردار بوده است. بیش‌تر تولیدات علمی به زبان انگلیسی و در قالب مقاله پژوهشی منتشر شده و حوزه‏ موضوعی فنی و مهندسی بیش‏ترین تولیدات علمی را در خود جای داده‏ است. نتایج هم‌چنین نشان داد سهم دانشگاه آزاد اسلامی از تولیدات ایران به تدریج افزایش یافته و سال 2009 به بیش‏ترین مقدار رسیده است. میانگین استناد به هر مدرک در دانشگاه آزاد اسلامی 39/2 مورد می‌باشد. مجله Applied Mathematics and Computation منتشرکننده بیش‏ترین تعداد از تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی است. هم‏چنین مجلات حوزه موضوعی ایمنی‏شناسی بالاترین میانگین ضریب تأثیر را در میان مجلات منشرکننده تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی دارا می‏باشد. در میان نویسندگان مسئول از دانشگاه آزاد اسلامی، روستائیان به عنوان پرکارترین و فلاح‏باقرشیدایی به عنوان پراستنادترین تعیین شدند. بررسی میزان مشارکت نویسندگان نیز نشان داد که بیش‏ترین مشارکت مربوط به مدارک 3 نویسنده‏ای می‏باشد.

مقدمه

‌توان و ظرفیت علمی هر کشور، یکی از معیارهای ارزیابی توسعه پایدار آن کشور محسوب می‏شود. ارتقای این توان مستلزم بهبود وضعیّت تولید اطلاعات علمی است. اهمیّت تولید اطلاعات علمی و نقش آن در توسعه پایدار موجب شده است که فعالیّتهای علمی- پژوهشی که به تولید اطلاعات علمی منجر می‎شوند، در چند دهه اخیر بیشتر مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرند.

در حال حاضر برای ارزیابی تولیدات علمی از روش‏های متعددی استفاده می‏شود. یکی از این روش‏ها استفاده از شاخص‏های علم‏سنجی است. علم‏سنجی به بررسی ویژگی‏های اطلاعات علمی پرداخته و تولیدات علمی کشورها، سازمان‏ها و پژوهشگران را مورد مطالعه، ارزیابی و مقایسه قرار می‏دهد (امین پور، کبیری و ناجی، 1387).

از آنجا که بیش‌تر فعالیّت‏های پژوهشی، اغلب در قالب انتشارات علمی و در انواع مختلف از جمله مقالات علمی منتشر می‏شود، سنجش آن‏ها می‏تواند مبنایی مناسب برای شناخت وضعیّت تولید اطلاعات علمی محسوب گردد (داورپناه، 1381). البته سنجش تعداد مقالات علمی به عنوان شاخصی کمّی، به تنهایی برای این شناخت کافی نیست، بلکه استنادهای مرتبط با آن یا اثربخشی تولیدات نیز دارای اهمیّت است (ستوده، 1383؛ کازرانی، 1387).

از جمله سازمان‏هایی که پایه و اساس توسعه هر کشور محسوب شده و با پیشرفت خود، پیشرفت و توسعه پایدار کشور را تضمین می‏کنند مؤسسات علمی و پژوهشی هستند. از این رو ارزیابی تولیدات علمی آنها از اهمیّت خاصی برخوردار می‏باشد (ابراهیمی، 1386). در این میان دانشگاه‏ها به عنوان مهم‏ترین مراکز فعالیّت‏های پژوهشی و تولید علم، در توسعه علمی نقشی تعیین‏کننده دارند.

دانشگاه آزاد اسلامی یک مؤسسه آموزشی و پژوهشی غیردولتی و غیرانتفاعی است که از سال 1361 تأسیس شده است. این دانشگاه به عنوان یک دانشگاه رو به توسعه که به طور فراگیر در سراسر کشور فعّال است در طی بیش از 28 سال فعالیّت خود، بیش از 3 میلیون و 700 هزار فارغ التحصیل، یک میلیون و 600 هزار دانشجو، 30 هزار عضو هیأت علمی و 35 هزار پرسنل، بیش از 400 واحد دانشگاهی و مرکز آموزشی در فضایی متجاوز از 20 میلیون متر مربع فضای عمرانی، آموزشی، و رفاهی در سراسر کشور داشته است (جاسبی، 1389). انتظار می‌رود دانشگاهی با این وسعت و سرعت رشد و توسعه، به لحاظ تولید علم نیز چنین وضعیّتی داشته باشد.

دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر، نقش برجسته‌ای در فعالیّت‌های علمی و پژوهشی داشته است و تلاش کرده است تا همگام با سایر دانشگاه‌های کشور سهم خود را از