گفتار دوم) حقوق جنگ…. 24
الف)تعریف حقوق جنگ…. 24
ب)منابع حقوق جنگ…. 25
مبحث دوم:کلیات نبرد هوایی.. 29
گفتار اول: مفهوم شناسی نبردهای هوایی.. 29
الف)تعریف نبرهای هوایی.. 29
ب)تاریخچه نبردهای هوایی.. 31
گفتار دوم: عرصه نبردهای هوایی.. 32
الف)منقطه جنگ و جبهه جنگ در جنگ های هوایی.. 32
ب)مناطق داخل و خارج از جبهه جنگ در جنگ های هوایی.. 33
مبحث دوم: رزمندگان در نبردهای هوایی.. 37
گفتار اول:شناخت نیروهای نظامی در نبردهای هوایی و سلاح های مورد استفاده توسط این نیروها 37
الف)شناخت نیرو های نظامی.. 37
ب)کاربرد سلاح ها توسط رزمندگان در نبردهای هوایی.. 43
گفتار دوم: هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای هوایی: 47
الف)معرفی هواپیماهای بدون سرنشین.. 47
ب)تاریخچه هواپیماهای بدون سرنشین.. 49
پ)قواعد استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای هوایی.. 50
نتیجه گیری.. 55
فصل سوم: حقوق حاکم بر نبردهای هوایی
پیشگفتار 57
مبحث اول:قواعد قراردادی و قواعد عرفی در جنگ های هوایی.. 58
گفتار اول:قواعد عرفی.. 58
الف)اصل تفکیک…. 58
ب: منع حملات کور کورانه : 60
پ) اصل تناسب: 61
ج) اقدامات احتیاطی در حمله : 61
چ)اصل اقدامات احتیاطی در برابر آثار حمله : 62
ح) اصل حمایت از اموال فرهنگی.. 64
خ) تأسیسات دارای انرژی خطرناک : 64
د)فریب… 66
ر) تسلیحات… 67
گفتار دوم:بررسی قواعد قرار دادی حاکم بر جنگ های هوایی.. 67
الف)قبل از جنگ جهانی اول.. 67
ب)پس از جنگ جهانی اول.. 69
پ)کنوانسیون های ژنو و پروتکل های الحاقی.. 70
ج)تجزیه و تحلیل قواعد اصولی لازم الرعایه در جنگ های هوایی.. 74
مبحث دوم : بی طرفی و جنایت جنگی در جنگ های هوایی.. 87
گفتار اول:بیطرفی در جنگ هوایی.. 87
الف)مفهوم بی طرفی در جنگ های هوایی.. 87
ب)تاریخچه بی طرفی.. 88
پ)احترام به حریم هوایی کشور بی طرف… 90
ج) قواعد حاکم به گذر هواپیماهای بی طرف از سرحدات متخاصم.. 92
د) سایر حقوق و تکالیف کشورهای بی طرف: 95
گفتاردوم:جنایت جنگی در جنگ های هوایی.. 99
الف)مفهوم جنایت جنگی.. 99
ب)جنایت جنگی در جنگ های هوایی.. 100
نتیجه گیری.. 103
فصل چهارم: بررسی ابعاد حقوقی جنگ های هوایی با تاکید بر جنگ های دو دهه اخیر
پیشگفتار 106
مبحث اول:جنگ هوایی علیه عراق و یوگسلاوی.. 107
گفتار اول: جنگ های هوایی امریکاعلیه عراق.. 107
الف)هدف از حمله به عراق در دو جنگ خلیج فارس…. 107
ب)بررسی ابعاد حقوقی حمله های هوایی به عراق.. 107
گفتار دوم:حملات هوایی علیه یوگسلاوی.. 113
الف)اهداف ناتو ازحمله به یوگسلاوی.. 113
ب)بررسی ابعاد حقوقی حملات در جنگ یوگسلاوی.. 113
مبحث دوم :حمله آمریکا علیه افغانستان، حملات هوایی عراق علیه ایران.. 116
گفتار اول: جنگ آمریکا علیه افغانستان.. 116
الف)هدف دولت آمریکا برای حمله به افغانستان.. 116
ب)بررسی ابعاد حقوقی حملات به افقانستان.. 117
گفتار دوم:حملات هوایی رژیم بعثی عراق علیه ایران.. 122
الف)اهداف عراق از حمله به ایران.. 122
ب)بررسی ابعاد حقوقی حملات هوایی عراق علیه ایران.. 122
گفتار سوم:حمله رژیم صهیونیستی به غزه 125
الف)هدف رژیم صهیونیستی از حمله اخیر به غزه: 125
ب)بررسی ابعاد حقوقی آخرین حمله هوایی به غزه 126
نتیجه گیری.. 129
نتیجه گیری کلی… 130
فهرست منابع و مآخذ.. 135
ضمائم.. 144
چکیده
جنگ یکی ازجلوه های بارز توسل به زور است. مخاصمات مسلحانه به هر گونه درگیری مسلحانه گفته می شود که ممکن است بین دو یا بیش از دو طرفی که در تضاد کامل با یک دیگر قرار گرفته اند به وقوع بپیوندد همانطور که در دادگاه بین المللی دادگستری برای یوگوسلاوی سابق نیز بیان شد درگیری مسلحانه بین المللی زمانی ایجاد می شود که کشور ها به اهرم زور روی آورند.آتش جنگ تمام قلمرو زمینی و دریایی و هوایی کشورها را درگیر می کند ،که تحت عنوان جنگ های هوایی،جنگ زمینی و دریایی شناخته می شوند اکنون در این نوشته پیش رو به تحلیل و بررسی جنگ های هوایی خواهیم پرداخت. جنگ هوایی مجموع عملیاتی است که از سوی کشوری به وسیله انواع ابزار های نیروی هوایی ازجمله هواپیماها،هلیکوپترها و امروزه هواپیماهای بدون سرنشین علیه کشور خصم هدایت و راهبری می شود..این نمونه از جنگ که تقریبا کمتر به آن پرداخته شده است به دلیل ابزارهای خاص مورد استفاده که می تواند در طی چند ثانیه ویرانی زیادی در جنگ به بار آورد قوانین خاص خود را می طلبد،که به بررسی آنها پرداخته خواهد شد و بیان می شود که چه تلاش هایی درخلال کنوانسیون های لاهه از جمله کنوانسیون 1923 در زمینه جنگ هوایی و در ادامه آن در کنوانسیون های ژنو و پروتکل اول الحاقی آن برای قاعده مند کردن استفاده از این جنگ افزارها شده است.و قواعد آن تجزیه و تحلیل می شود.
مقدمه
در فرهنگ اصطلاحات حقوق بین الملل توسل به زور را به دو صورت مضیق و موسع تعریف کرده است.توسل به زور در مفهوم نخست،عبارت است از هر گونه عمل قهرآمیز که نتوان آن را اقدام نظامی قلمداد کرد.اما در مفهوم دوم کلیه تدابیر و عملیات نظامی از جمله جنگ را نیز شامل می شود[1].
یکی از مهمترین مسایل حقوق بین الملل در ادوار مختلف تحریم جنگ و منع توسل به زور است چرا که جنگ و توسل به زور در جامعه بین المللی یکی از عوامل اساسی است که مخرب روابط، بین اعضای جامعه بین المللی بوده است و مانع زندگی مسالمت آمیز دولتها با یکدیگر می شود و نیاز به صلح و آرامش را که یکی از نیازهای ذاتی آدمی است با مخاطره رو به رو
می سازد از این رو شناخت جنگ و جلوگیری از ایجاد آن از دغدغه های حامیان حقوق بشر و صلح جهانی بوده است و این نیاز احساس می شد که باید به جنگ مفهومی حقوقی بخشیده شود تا شاید در زیر سایه حق و عدالت بتوان از شدت خشونت دولتهای درگیر در جنگ کاست. تلاش برای کاهش ایجاد جنگ و به حداقل رساندن آثار مخرب آن از زمان پیش از جامعه ملل رواج داشته که البته در دوران باستان طبیعتاً رنگ و بوی بسیار ضعیفی داشته است.
در قرون وسطا مسیحیت از عوامل وحدت در اروپا بود و این امر از شدت تنش ها می کاست و رواج دین اسلام از سوی دیگر که توسل به زور را تنها در راه خدمت به دین اسلام تحت عنوان جهاد مجاز تلقی و شرایطی برای آن تعریف می کرد از جمله اینکه باید امام یا نایب خاص او در جنگ حضور داشته باشد، نشانگر آن است که توسل به زور و جنگ و خون ریزی تا حدودی منع و محدود می شد.
دوران حیات جامعه ملل، مرحله تحول بسیار اساسی در مفهوم توسل به زور و تحریم جنگ تلقی می شود ومیثاق جامعه ملل، یک سند صلح بین المللی تلقی می شد که مفهوم اصلی آن لغو توسل به جنگ است که البته با توجه به اقتضاعات زمان محکومیت مطلق جنگ امکان پذیر نشد و محکومیت آن در برخی حالات من جمله زمانی که کشورهای طرف اختلاف بعد از حل اختلاف به روش حقوقی دستور مرجع قضایی را رعایت نکنند، زمان گزارش شورا به اتفاق آرا پذیرفته شود و البته مواردی دیگر.
آنچه که این نیاز را تا حدودی سامان می دهد، معاهده بریان کلوگ بود که در سال 1928میلادی توسط بریان فرانسوی و کلوک آمریکایی منعقد شد که ناظر بر ممنوعیت تمام عیار جنگ بود که بعد ها تا سال 1939 کشورهای زیادی به این معاهده ملحق شدند و در آن سال تعداد کشورها به 63 کشور می رسید[2]
در نهایت منشور سازمان ملل متحد است که در مقدمه خود آورده است «هدف اولیه و ضع و تدوین منشور را تصمیم ملل متحد به محفوظ نگه داشتن نسلهای آینده از بلای جنگ و …. قلمداد کرده است»و اقدامات گسترده ای برای تحقق این هدف اعمال کرده است.
در تعریف مخاصمات مسلحانه بین المللی آمده است که: مخاصمات مسلحانه زمانی پدیدار می گردد که یک طرف علیه طرف دیگر متوسل به زور می شود. این امر در همه موارد اشغال نظامی صادق خواهد بود حتی اگر این اشغال با مقاومت مسلحانه روبه رو نشود.[3]
جنگ همچنین به عنوان ابزار سیاست ملی مجموعه عملیات و اقدامات قهرآمیز مسلحانه ای است که در چهارچوب مناسبات کشورها (دو یا چند کشور) روی می دهد و موجب اجرای قواعد خاص در کل مناسبات آنها با یکدیگر و همچنین با کشورهای ثالث می شود در این جهت حداقل یکی از طرفین مخاصمه درصدد تحمیل نقطه نظر سیاسی خویش بر دیگری است.[4]
حقوق حاکم بر جنگ شامل مجموعه اصول و قواعدی است که حاکم بر روابط میان کشورهای متخاصم با یکدیگر و یا میان کشورهای متخاصم با کشورهای بی طرف باشد.
جنگ های رخ داده تا کنون یا به صورت جنگ هوایی و یا جنگ دریایی و یا جنگ زمینی و یا آمیخته ای از جنگ های مذکور بوده اند.آنچه در این نوشته به آن پرداخته می شود،تجزیه و تحلیل جنگ های هوایی خواهد بود.
پیشینه روی آوری انسان به جنگ های هوایی مربوط به قرن 18میلادی می شود.آن زمان از هواگردهای اولیه و سادهای ، بالن های هوای گرم جهت به دست آوردن پیروزی در جنگ استفاده می گردند.در این تحقیق برآن هستیم که به تجزیه و تحلیل دقیق این نمونه از جنگ بپردازیم،ابزارهای مورد استفاده را بررسی کنیم و در نهایت به این مسأله متمرکز شویم که چه اصولی استفاده از این ابزار های خاص و قدرتمند را قاعده مند می کند.و نقاط قوت و ضعف این اصول را بررسی کنیم.
با توجه به آنچه که ذکر شد نقطه تمایز اصول حاکم بر نبردهای هوایی با سایر نبردها در این است که در نبردهای هوایی، اولأ: صحنه نبرد با نبردهای زمینی و دریایی متفاوت است زیرا که علاوه بر فراز سرزمین،بر فراز دریای سرزمینی و هم بر فراز دریای آزاد،که صحنه نبرد قلمداد می شوند،فضاهای بسیاری از صحنه نبرد مستثنی می باشد که عبور بر فراز آنها تخطی قلمداد می شود.ثانیأ: اصول لازم الرعایه به تبع(هواپیما)به علت سرعت در عبور و تهاجم به صورت لحظه ای ممکن است تا حریم ثالث را مورد تهاجم قرار دهد.و بنابر این اهداف می تواندثالث را حتی اگرچه در حریم متخاصم هدف قرار دهد.
یکی از مباحثی که باید در این پایان نامه مورد بررسی قرار گیرد هواپیماهای بدون سرنشین و استفاده از آنها در جنگ ها است زمانی که آدمی برای اولین بار برای حمله به دشمنان خویش، در پهنه آسمان حضور پیدا کرد، از بالن ها برای رسیدن به مقصود خود استفاده نمود. بعدها هواپیماها و هلی کوپترها نیز وارد این عرصه شدند. آخرین دستاورد در زمینه حملات هوابرد، بعد انسانی موضوع را از گستره آسمان کنار گذارد. مردم قادر هستند تا وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (Unmanned Aerial Vehicles)