*سازماندهی تحقیق…………………………………………………………………………………………..17
*پیشگفتار ……………………………………………………………………………………………………….18
*فصل اول:(کلیات)…………………………………………………………………………………………37-21 1-1)حقوق اساسی ……………………………………………………………………………………………22
2-1)ویژگیهای لازم برای حقوق اساسی ……………………………………………………………..25
3-1)اقسام قوانین اساسی …………………………………………………………………………………26
4-1)تفکیک قوا-اختلاط قوا-همکاری قوا……………………………………………………………….28
5-1)کنترل قوا در سیستمهای مختلف حکومتی……………………………………………………..35
*فصل دوم: سازوکارهای کنترل و نظارت بر قانون اساسی………………………………………93-39
*بخش اول:کنترل و نظارت …………………………………………………………………………………………….53-39
1-2)کنترل و نظارت حقوقی……………………………………………………………………………………39
2-2)سیر تاریخی کنترل و نظارت بر قوانین اساسی………………………………………………………39
3-2)انواع و اقسام کنترل و نظارت…………………………………………………………………….54-44
بند1)نظارت تاسیسی…………………………………………………………………………………………44
بند2)نظارت استطلاعی………………………………………………………………………………………44
بند 3)نظارت استصوابی……………………………………………………………………………………45
بند4)نظارت پیشینی………………………………………………………………………………………………46
بند5)نظارت پسینی……………………………………………………………………………………………….47
بند6)نظارت سیاسی…………………………………………………………………………………………..49
بند 7)نظارت قضایی……………………………………………………………………………………………50
بخش دوم:خبرگان رهبری(از بعد نظارتی)…………………………………………………………. 70-54
بند1)مجلس خبرگان از بعد نظارتی:……………………………………………………………………..54
بند 2)وظایف مجلس خبرگان رهبری:………………………………………………………………….54
بند3)انتخاب رهبری………………………………………………………………………………………….56
بند4)عزل رهبری:…………………………………………………………………………………………….60
بند5)نظارت بر رهبری:……………………………………………………………………………………..61
بند6)وضع قوانین مجلس خبرگان و تفسیر آنها:…………………………………………………..67
بخش سوم:کمیسیون اصل 90………………………………………………………………………………84-71
بند1)تقسیم قوا………………………………………………………………………………………………….71
بند2)نظارت بر اعمال قوای سه گانه……………………………………………………………………..71
بند3)نکاتی در رابطه با اصل 90 قانون اساسی……………………………………………………..73
بند4)منابع قانونی اصل 90 قانون اساسی……………………………………………………………..74
بند5)تشکیلات-صلاحیت و اختیارات کمیسون اصل 90………………………………………..77
بند 6)سازمان بندی کمیسیون اصل 90…………………………………………………………………81
بند7)تصمیمات کمیسیون اصل 90……………………………………………………………………….83
بخش چهاروم:دیوان عدالت اداری………………………………………………………………………….85
بخش پنجم: سازمان بازرسی کل کشور………………………………………………………………………..89
*فصل سوم:مطالعه تطبیقی سازو کارهای کنترل بر موارد نقض قانون اساسی در ج.ا.ایران و جمهوری ترکیه…………………………………………………………………………………………….146-94
بخش اول: ساختار و ترکیب نهاد کنترلی و نظارتی در ایران………………………………..96
بخش دوم: نظام حقوقی جمهوری ترکیه…………………………………………………………….102
بخش سوم:ساختار و تشکیلات شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی ج. ترکیه…112
بخش چهاروم:حدود و ثغور نظارت شورای نگهبان……………………………………………119
بخش پنجم:وظایف و اختیارات شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی……………….122
بخش ششم:حدود وظایف و اختیارات دادگاه قانون اساسی ج.ترکیه…………………..131
بخش هفتم:آخرین اصلاحات قانون اساسی ج.ترکیه در باب دادگاه قانون اساسی…………137
*نتیجه گیری از بحث و بیان سازوکارها و راه کارهای عملی چگونگی نظارت و کنترل بر موارد نقض قانون اساسی…………………………………………………………………….163-147
* منابع و مآخذ فارسی – ترکی استانبولی ………………………………………………………166-164
چکیده ای موجز و
مختصر از تحقیق :
دادرسی اساسی یکی از بنیادی ترین اصول حقوق اساسی است چه آنکه تضمین کننده وجود و کارکرد قانون اساسی در جوامع مختلف بشری است.بررسی ساز و کارهای نهاد کنترل کننده و نظارت کننده بر حسن اجرای قانون اساسی و جلوگیری از موارد نقض قانون اساسی از جمله ماهوی ترین مفاهیم ذهن نگارنده بوده و هست. نگارنده در ارائه بحث خود به بیان مفاهیمی کلی نظیر حقوق اساسی و ویژگیها و کارکردهای آن در قالب قانون اساسی – کنترل و نظارت- انواع کنترل و نظارت -بررسی نهاد قدرت و انواع اشکال آن در عرصه حکومت بعنوان مقدمه بحث ماهیتی در چارچوب حقوق اساسی پرداخته است و پس از آن به ذکر نظارت و کنترل های غیر قضایی و ساز و کارهای کنترلی بر روند اجرای قانون اساسی و سیر تاریخی – ترکیب-ساختار-عملکرد و کارکرد هریک از این ساز و کارها پرداخته است و پس از آن به بیان نقاط ضعف و قوت شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی بعنوان دو نهاد کنترلی و نظارتی پرداخته ام و در این راستا عملکرد هریک از این دو نهاد را بعنوان متولی دادرسی اساسی سلبی و ایجابی مورد مداقه قرار داده ام و پس از آن نگارنده به بیان پیشنهادات خود جهت نیل هر چه بهتر به کنترل و نظارت و جلوگیری از موارد نقض قانون اساسی پرداخته است و در این گذر ما را به این مهم رهنمون ساخته که نام و عنوان دادرسی اساسی هر آنچه که میخواهد باشد مهم آنست که در نیل به دفاع از حقوق اولیه و اساسی آحاد جامعه و تضمین برخورداری افراد جامعه از این حقوق صرف نظر و بدور از هرکونه نگاه و گرایشی موفق باشد.
مقدمه:
“اضربوا بعض الرای ببعض ان یتولد منه الصواب”
«بگذارید تا تضارب اندیشه ها پدید آید تا از میان آن اندیشه ای نوین جلوه نماید.»
از دیر باز آنچه که همواره آرزوی دیرین من بوده و هست همانا پرداختن به این مهم میباشد که در باب حقوق اساسی و نهاد صیانت از آن در سیستم های مختلف حقوقی مطالعه ای هرچند مختصر و موجز داشته باشم که به یمن و برکت تحقیق و تفحص در خصوص پایان نامه تحصیلی ام این فرصت برای من فراهم گردید.
همانگونه که میدانیم هر انسانی چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی خود دارای حقوق اولیه و ابتدایی است که این حقوق باید مصون از هرگونه تجاوز و تعدی باشد و صرف نظر از اینکه فرد دارای چه نژاد-مذهب و ملیت و ایدئولژی و …است باید از این حقوق برخوردار باشد لذا از همین نقطه و مکان است که ما به ضرورت وجودی دو مهم پی میبریم که یکی وجود و تبیین این حقوق و دیگری هم نهاد صیانت از وجود و اجرای وجودی این حقوق میباشد چه آنکه در طول گذر زمان در مجرای تاریخ ما همواره شاهد و ناظر آن بوده ایم که حقوق اولیه انسانی بنا به دلایل-تفاسیر و برداشتهای مختلف نه تنها مورد جرح و تعدیل قرار گرفته حتی در خیلی از موارد انسان از این حقوق محروم نیز گشته است لذا درهمین راستا بوده که اندیشمندانی چون کلسن و…اهمیت وجود نهاد کنترل کننده و ناظر اجرای قانون اساسی را به اندازه خود قانون اساسی در نظر می گرفته اند و در همین چارچوب به فکر ایجاد نهاد نظارتی و کنترلی اجرای قانون اساسی افتاده اند.
امروزه شاید در کمتر کشوری بتوان ادعا کرد که چنین نهادی وجود ندارد حتی برای ژست دموکراتیک هم که شده اکثر کشورها وجود چنین نهاد نظارتی و کنترلی را در قانون اساسی خود پیش بینی مینمایند و بحث ما در این مقال اینست که ماهیت وجودی این نهاد کنترلی را در دو مدل مختلف (مدل اروپایی و مدل فرانسوی ) بررسی نماییم و به این سوال جواب دهیم که چرا برغم چنین تدابیری هر روز بیش از پیش قوانین اساسی نقض شده و اجرای آن زیر پا گذارده میشود و عمده معضل تحقق این مشکل آیا در شکل و قالب نهاد نظارتی است؟ یا در گستره وظایف و تکالیف آن ؟ و یا در ترکیب اعضاء و نوع نگرش آنها به حقوق اساسی ؟ و یا نقش ایدئولژیها در شکل گیری آنها و یا…
بنده در تحقیق خود دو مدل متفاوت از یکدیگر در باب کنترل و نظارت بر حسن اجرای قانون اساسی یعنی مدل شورایی(فرانسوی) و مدل اروپایی(متمرکز)را مورد بررسی قرارداده ام.
در راستای طرح تحقیق خود من ابتدا به بیان کلیاتی تحت لوای مفهوم دولت و اقسام آن و اشکال مختلف حکومت و اعمال حاکمیت – تفکیک و اختلاط و همکاری قوا را به بحث گذرانده ام – بیان