وبلاگ

صدها مطالعه نشان می دهد که طرز رفتار والدین با کودک – با نظم شدید یا همدلی، با بی علاقگی یا با گرمی و مانند آن – دارای نتایج عمیق و پایدار بر زندگی هیجانی کودک است.
تنها به تازگی اطلاعات قاطعی نشان می دهد که والدین با هوش از نظر هیجانی، خود یک منفعت بزرگ برای کودک هستند.
شیوه ای که والدین از نظر هیجانی با یکدیگر رفتار می کنند – علاوه بر رفتار مستقیم آنها با کودک – درسهای مؤثری به بچه های آنها می دهد، چرا که بچه ها یادگیرنده های زیرکی هستند که با تبادلات هیجانی ظریف در خانواده هماهنگ می شوند.
آنالیز عملکردهای متقابل بین زوجها در مورد چگونگی رفتار زوجین با بچه ها که بوسیله گاتمن[۱۳] انجام شد نشان داد که زوجهایی که در روابط زناشویی از نظر هیجانی به درستی ( به شکل شایسته ) عمل می کنند، در کمک به کودکان برای فائق آمدن بر فراز و نشیب های هیجانی بسیار مؤثر هستند.
تمام روابط کوچک بین والدین و بچه ها دارای معنای هیجانی است. تکرار این پیامها در طی سالها اساس دور نما و ظرفیتهای ( استعداد های ) هیجانی کودک را شکل می دهند. این تغییرات متقابل، انتظارات هیجانی کودک را در مورد روابط، قالب ریزی کرده و بر عملکرد هیجانی در حوزه های زندگی اثرات خوب یا بد خواهند داشت.(۴)
بیشترین خطر برای بچه هایی است که والدین آنها نا بالغ، افسرده ، دچار سوء مصرف مواد ، دارای خشم مزمن و دارای زندگی پر هرج و مرج و بی نظمی هستند. از چنین والدینی بسیار بعید به نظرمی رسد که مراقبت کافی در مورد نیازهای هیجانی کودکان خود داشته باشند یا در مورد آن نیاز ها، با کودکان خود، خوب صحبت کنند.
مطالعات نشان داده است که فراموش کردن ساده ( مراقبت نکردن )، عوارض بسیار بدتری دارد تا سوء استفاده آشکار مطالعه در مورد بچه هایی که با آنها سوء رفتار شده است نشان داد که نوجوانان فراموش شده ( مراقبت نشده ) از همه بدتر روزگار می گذرانند. آنها تمایل دارند بسیار مضطرب ، بی اعتنا و بی احساس بوده و در عوض پرخاشگر و منزوی هستند. (۴)
سه یا چهار سال نخست زندگی ، دوره ای است که مغز بچه به اندازه دو سوم اندازه نهایی اش رشد می کند و روند تکاملی آن پیچیده تر از هر زمان دیگر است . در طی این دوره انواع یادگیری ها و در پیشاپیش آنها یادگیری عاطفی – خیلی ساده تر از دوره های بعدی زندگی انجام می گیرد . در طی این زمان فشارهای روحی شدید می توانند به مراکز یادگیری مغز آسیب برسانند ( و هوش را تضعیف کنند ) . اگر چه این آسیب ها تا حدود زیادی توسط تجارب بعدی زندگی ترمیم می شود اما اثر این یادگیری اولیه بسیار عمیق است . (۵)
صلاحیت هیجانی ممکن است در تعیین میزانی که هر کودکی در برابر چنین سختیهایی سر فرود می آورد یا با هسته ای مملو از انعطاف پذیری و امید با وجود نا برابری ها به آنها پاسخ می دهد نقش تعیین کننده داشته باشد.
مطالعات طولانی مدت، در مورد بچه هایی که در فقر و در خانواده های بد رفتار یا بوسیله والدینی که دچار بیماری شدید روانی بوده اند بزرگ شده اند، نشان می دهد آنهاییکه از سخت ترین شرایط نجات پیدا می کنند مایلند تا مهارتهای هیجانی کلیدی را تقسیم کنند. اینها شامل مهارت اجتماعی است که افراد را به سمت آنها می کشد، که شامل اعتماد به نفس، پایداری، خوش بینی، انعطاف پذیری در مواجه با ناملایمات و طبیعت آسان گیر می باشند. (۴)
اندازه گیری هوش هیجانی :
ظهور مفهوم هوش عاطفی با تلاش های همه جانبه برای اندازه گیری آن همراه بود.
اندازه گیری علمی و تجربی هوش عاطفی هم زمان با ارائه ی اولین نظریه در مورد هوش عاطفی آغاز شد و از آزمون های شخصیتی موجود که به ارزیابی اسنادهای مثبت می پرداختند به عنوان ابزارهای اندازه گیری مرتبط با هوش عاطفی استفاده شد. (۲)
امروزه آزمون های هوش عاطفی را به دو دسته تقسیم می نمایند.

1. آزمون های عملکردی ( Performance tests )

۲- پرسش نامه های خود سنجی (Self – Report Questionaires)
آزمون های عملکردی، دارای مجموعه ای از پاسخ ها هستند که می توانند به صورت عینی و بر حسب ملاک های مشخصی نمره گذاری گردند، در حالی که در پرسشنامه های خود سنجی از افراد خواسته می شود تا سطح هوش عاطفی خودشان را گزارش دهند.
به عنوان مثال، برای ارزیابی سطح ادراک هیجانی، شما می توانید از افراد بخواهید تا هیجان هایی که دیگران تجربه می کنند را از روی چهره شان حدس بزنند ( عملکردی )، یا می توانید از آنان بخواهید به درستی هیجان ها را از چهره ی خود بخوانند ( خود سنجی ).
آزمون های عملکردی هوش عاطفی
۱- مقیاس چند عاملی هوش عاطفی
( MEIS ) (Multi factorial Emotional Intelligence Scale)
2- آزمون هوش عاطفی مایر، سالووی، کاروسو
(MSCEIT) (Mayer , Salovey , Caruso Emotional Intelligence Test)
آزمون های خودسنجی

1. پرسشنامه ی هوش عاطفی بار – ان (EQi ) (Emotional Quotient Inventory)
2. پرسشنامه خود سنجی اسکات ( SSRI ) (Schutte self – report inventory)

پرسشنامه هوش هیجانی بار – ان ( EQ i ) ( Emotional Quotient Inventory )
آزمون هوش هیجانی بار – ان در سال ۱۹۸۰ با طرح این سؤال که « چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفق ترند» آغاز گردید. استراتژی وی ( جهت ساخت آزمون ) شامل چهار مرحله اصلی است :

1. طبقه بندی متغیرهای مختلف و تشخیص این که این متغیرها، تحت چه واژه های کلیدی قرار می گیرند (جهت تعیین عملکرد مؤثر و موفق و همچنین سلامت هیجانی مثبت)
2. تعریف عملیاتی این عوامل
3. ساختن طرحی از پرسشنامه ، جهت آزمون این عوامل
4. تفسیر نتایج و به کارگیری آنها برای دسترسی به پایایی، ساختار عاملی وروایی آزمون

مشخصات آزمون هوش هیجانی بار – ان
این آزمون دارای ۱۱۷ سؤال و ۱۵ مقیاس می باشد که توسط بار – ان بر روی ۳۸۳۱ نفر از ۶ کشور ( آرژانتین، آلمان، هند، نیجریه و آفریقای جنوبی ) که ۸/۴۸ درصدآنان مرد و ۲/۵۱ درصد آنان زن بودند، اجرا شده و به طور سیستماتیک درآمریکای شمالی هنجار یابی گردید.
نتایج حاصل از هنجاریابی نشان داد که آزمون از حد مناسبی از اعتبار وروایی برخوردار است. این گونه ادعا شده است که EQi یکی از جامع ترین آزمودنی های خود سنجی هوش عاطفی است. (۳)
پاسخ های آزمون نیز بر روی یک مقیاس ۵ درجه ای در طیف لیکرت ( کاملاٌ موافقم، موافقم، تا حدودی، مخالفم و کاملاٌ مخالفم ) تنظیم شده است. مقیاس های آزمون عبارتند از :
خودآگاهی هیجانی Emotional Self – Awarness ( ES ) : توانایی آگاه بودن و فهم احساس خود
خود ابرازی Assertiveness ( AS ) : توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارت های سازنده و بر حق خود.
عزت نفس Self – Regard ( SR ) : توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود
خود شکوفایی Self – Actualization ( SA ) :  توانایی درک ظرفیت های بالقوه و انجام چیزی که می توان انجام داد، تلاش برای انجام دادن و لذت بردن
استقلال Independence (IN) : توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات هیجانی
همدلی Empathy ( EM ) : توانایی آگاه بودن و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آن.
مسئولیت پذیری اجتماعی Social Responsibility ( RE ) : توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، مؤثر و سازنده در گروه
روابط بین فردی lnterpersonal Relationship ( IR ) : توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش متقابل که به وسیله نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت کردن و محبت گرفتن توصیه می شود.
واقع گرایی Reality Testing ( RT ) : توانایی سنجش هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که به طور واقعی وجود دارد.
انعطاف پذیری Flexibility (FL) : توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیت ها.
حل مسأله Problem solving ( PS ) : توانایی تشخیص و تعریف مشکلات. به همان خوبی خلق کردن و تحقق بخشیدن راه حل های مؤثر و بالقوه
تحمل فشار روانی Stress Tolerance ( ST ) : توانایی مقاومت کردن در برابر رویدادها، موقعیت های فشار آور و هیجانات قوی، بدون جا زدن و یا رویارویی فعال و مثبت با فشار