وبلاگ

مقدمه

هر موجود زنده ای حق بر حیات دارد  ولی اگر به ما اجازه کشتن و مصرف حیوانات داده شده به هیچ وجه این اذن در معنای نامحدود قرار ندارد و لذا یکی از محرمات بزرگ الهی این است که کسی فقط برای تفریح به شکار برود و این به دلیل این است که حیوان نمی تواند نطق کند و ببخشد بنابراین در روایات مضامینی وجود دارد که ” گناهی که به انسان ها می شود اگر آن انسان ببخشد ، بخشیده می شود ولی حیوان که زبان ندارد که بگذرد  او فقط جان دارد که شما باید از او حمایت می کردید ولی نکردید” .

در حدیثی است از کتاب (عیون اخبار الرضا علیه السلام) ، حضرت رضا علیه السلام که از پدرش و او از پدرش تا مولا امیرالمؤمنین علیهم السلام که : ” همراه پیامبر داشتیم راه می رفتیم ، دیدیم کسی می خواهد اسبش را بخواباند و اسب سرکشی می کند . او نیز ظرف خالی جای علوفه را برای گول زدن اسب جلوی او می آورد و از دهانش دور می کند تا اسب بخوابد  پیامبر (ص) فرمودند ، حیوان را گول می زنید ! هیچ موجودی ولو حیوان را نباید فریب داد ” ؛ به طریق اولی کشتن و آزار حیوانات بدون دلیل ثابت می گردد .

مبحث اول :  سوابق حقوقی وتاریخی

در روش تحقیق معمولا  قاعده بر این است که قبل از ورود به ماهیت هر مبحثی تاریخچه آن قید گردد ، این امر فارق از اینکه مخاطب را با سوابق بحث آشنا می کند ، ذهن مخاطب را به فرایند بحث و چیستی آن متمرکز می کند و حوزه ی آگاهی عمومی مخاطب را در برخورد با موضوع بحث گسترش می دهد .

در همین راستا قبل از ورود به بحث لازم می نماید پیشینه ی تاریخی بحث به اجمال توضیح داده شود و ذهن مخاطب جهت ورود به بحث آماده گردد .

گفتار اول : پیشینه رفتار با حیوانات 

رابطه انسان و حیوان رابطه ای طولانی و دو طرفه بوده است ، از دوره شکار و جمع آوری آذوقه رابطه تغذیه ای بین انسان و حیوان برقرار می شود و دیری نمی گذرد که اهلی کردن حیوانات به منظور تغذیه و بهره برداری شروع می شود و این روند اهلی کردن سنتی تا همین یکصد سال گذشته ادامه داشت و فقط با ورود صنعت به جهان حیوانات است که این توازن به شدت دگرگون می شود و حیوانات  اهلی و حتی وحشی  فصلی تاریخی را در زندگی خود آغاز می کنند .

هورمون ، تلقیح مصنوعی ، زندگی در اصطبل های در بسته و بی نور ، وزن زیاد ، ناراحتی های قلبی ، قطع عضو و مرگ های دسته جمعی ،  سرنوشت  زندگی این حیوانات در جهان جدید است ، فقط این حیوانات پرورشی نیستند که زندگی شان دگرگون شده است حتی حیونات وحشی هم از این قافله بی بهره نمانده اند ، از تخریب زیستگاه هایشان گرفته تا شکار های گسترده ، از نمایش در سیرک تا باغ وحش ها و یا تجارت پرسود پوست . زندگی گاوها در دامداری های صنعتی یکی از این خرده جنایت ها رقم می زند ، گاوها در دامداری های صنعتی به دو گونه تقسیم بندی می شوند گاوهای شیری و گاوهای گوشتی .

گاوهای شیرده در حالت طبیعی بین ۲۰ تا ۲۵ سال عمر می کنند ، اما در دامداری های صنعتی بیشتر از ۵ سال دوام نمی آورند این گاوها بیشتر زندگی خود را در اصطبل های پر ازدحام یا سلول های انفرادی می گذرانند ، در حالت طبیعی یک گاو بین نیم تا ۲ کیلو در روز می تواند شیر تولید کند ، اما در دامداری های صنعتی با بهره گرفتن از تغییرات ژنتیکی ، غذاهای هورمونی و خوراندن غلات به جای علوفه این مقدار را به ۲۵ تا۵۰ کیلو می رسانند .

از بیماری های شایع این حیوانات وزن بالا ، ناراحتی قلبی ، تورم و عفونت سینه ها و جنون گاوی است . گاوهای گوشتی هم وضع بهتری ندارند ، بیشتر این گاوها از هوای آزاد و نورخورشید محروم هستند ، در اصطبل های کوچک زندگی می کنند ، قطع شاخ ها ، داغ خوردن و اخته شدن بدون بی حسی از دردناک ترین قسمت های زندگی یک گاو پرورشی است . گوسفند ها دیگر قربانیان صنعتی سازی زندگی حیوانات هستند ، آنها پرورش داده    می شوند تا در مدت کوتاهی خورده شوند ، انتقال فله ای و تل انبار حیوانات در هنگام انتقال به کشتارگاه ها از فجایعی است که به کرات دیده می شود .

زندگی مرغ ها وخروس ها ، اردک ها و غازها هم از جنبه ای جالب است آنها در محیط های سر بسته به دنیا می آیند و با تیغه های الکتریکی کشته می شوند و نیمه زنده ، پوست آنها کنده می شود و در طی دوران زندگی شان از انواع بیماری ها و داروهای هورمونی رنج می برند ، حتی ماهی ها هم در امان نبوده اند ، ماهی در پرورشگاه های با تراکم زیاد زندگی می کنند که در آن انواع انگل ها رشد می کنند ، این انگل ها گوشت ماهی ها را می خورند و باعث افتادن فلس ها و ایجاد زخم های بزرگ می شوند ، ماهی دراین شرایط ، بسیار مضطرب و تهاجمی می شوند آنها اغلب با هم می جنگند و این جنگ ها بیشتر باعث کشته شدن ماهی های کوچکتر می شود . آنها در کشتارگاه ها بر اثر خفگی و یا پاره شدن آبشش ها با رنج و تشنج فراوان می میرند .[۱]

فراز دیگر زندگی حیوانات در آزمایشگاه ها رقم می خورد ، در قرن اخیر برخی از دانشمندان برای اثبات تئوری خود یا آزمایش داروها به طور گسترده ای  بر روی حیوانات آزمایشات  مختلفی را انجام داده اند . بسیاری از کشورها خود را ملزم به اعلام آمار آزمایشات نمی دانند و به همین دلیل آمار سالیانه دقیقی از تعداد حیوانات  آزمایش شده در جهان وجود ندارد ، اما با توجه به همین ارقام اعلام شده می توان تخمین زد که در هر ثانیه تعداد ۳۳ حیوان درآزمایشگاه ها کشته می شوند . مرگ های پر از درد و رنج  سهم این حیوانات است ، برای مثال در آزمایشاتی که برای تشخیص مواد سمی به کار می برند ، میزان مواد سمی خورانده شده یا تزریق شده را مرتب افزایش می دهند تا جایی که ۵۰ درصد حیوانات بمیرند ، این حیوانات قبل از مرگ ۴۰ ساعت شدید ترین دردها را تحمل می کنند . بعد از پایان آزمایشات ، حیوانات ارزان مانند موش ها کشته می شوند اما حیوانات گران تر ممکن است در چند آزمایش دیگر شرکت کنند ، آزمایش روی میمون ها معمولا چندین سال طول می کشد !

[۱]. آزی‍ت‍ا ژی‍ان‍ی‌ ، ح‍ی‍وان‍ات‌ ب‍اغ ‌وح‍ش ، نشر اش‍ت‍اد ، ت‍ه‍ران‌ ، ۱۳۷۹ .چ اول . ص۸۷ .

حمایت از حقوق حیوانات در ادیان و مکاتب

در فرهنگ‌های باستانی ، حیوانات از لحاظ تقدس و ارزش در طبقات مختلفی قرار می‌گرفتند و هر کدام نماد اسطوره‌ای بودند . به عنوان مثال “پرندگان” همواره در شمار جانداران ارجمند بودند و مردمان قدیم پرندگان را آفریدگانی فراسویی و از گونه ای دیگر می‌پنداشتند . در این فرهنگ‌ها ، مرغان شکاری تیزپرواز از ارزش آیینی و نمادین بیشتری برخوردار بودند .. [۱]

امروزه در قونیه معتقدند لحظه ای که آهویی به دنیا می‌آید ، نوری مقدس زمین را روشن می‌کند و در برخی فرهنگ‌ها ، آهو را نماد فرزانگی دانسته اند . در ایران باستان نیکی به حیوانات سودمند از وظایف اصلی بوده است . در تاریخ نقل شده بهرام گور از پادشاهان ساسانی کوشش‌های فراوانی در جهت توسعه پرورش اسب و اسب دوانی می‌کرد و انوشیروان به دامپروری علاقه فراوانی داشت . نیکی و ترحم به حیوانات در آیین مزدیسنا که در زمان ساسانیان رواج داشت ، اهمیت زیادی داشته و در این مورد در رساله پهلوی (ارداویراف نامه) که در زمان ساسانیان نوشته شده نکات جالبی دیده می‌شود .

در مجموع در ایران و سایر تمدنهای گذشته همواره حیوانات به عنوان جزئی جدا ناشده از زنوگی مردمان مورد لحاظ بوده اند و در بسیاری از موارد به علت حضور فوق العاده ای که پیدا می کرده اند ، تبدیل به نماد ها و تابوهای فرهنگی می شده اند ، از جمله در ایران اسب تا حدی در زندگی اجتماعی بالا می آید که بر اسامی انسانها [۲] تاثیر گذاشته و آخر اسامی بزرگان را به خود اختصاص می دهد .

در زرتشت نامه نیز از قول زرتشت توجه و مهربانی به حیوانات توصیه شده است . در متون اوستایی از جمشید به عنوان نجات دهنده حیوانات بسیار یاد شده است. به قول طبری ، او وسایل اهلی کردن حیوانات را ابداع کرد و در صنعت ابریشم و دیگر رشتنی‌ها تبحر داشت و بفرمود تا لباس ببافند و رنگ کنند . زین و پالان را ابداع کرد تا به کمک آن چهار پایان را رام کنند و به اطاعت درآورند . در اوستا ، جمشید دارنده گله‌های فراوان است و حیوانات را از شر گرسنگی و بی علوفگی می‌رهاند .

آریاییان ایران و هند به وجود خدایان و فرشتگان متعددی برای هر چیز قایل بودند . ازجمله خدایانی بودند که بر حیوانات تاثیر اساسی داشتند ، مانند (اوشس) که نگهدارنده گاوان بود و همه اینها یادآور (میترا) و (مهر) هستند که در سنت آریایی و مخصوصا ایرانیان نگهبان گله اسبان و نشخوارکنندگان و بخشنده قدرت باروری به حیوانات ماده و زنان بود . (ویشنو) خدای محافظ و مظهر نیروی آفتاب ، صاحب گاوان شیرده و چراگاه‌های حاصلخیز بود و در خدمت مردم قرار داشت . (ریشودوا) که روح همه خدایان بود ، کمال محبت و عنایت را به همه موجودات از جمله گاو و گوساله داشت . در اوپانیشاد هندوان رعایت حقوق حیوانات و آزار نرساندن به آنها با بیانی شاعرانه توصیف شده است .

در سایر مکاتب مانند آسیای شرقی خرس ها دارای جایگاه ویژه ای هستند ، این مورد در کشور های عربی و بادیه نشین ها در خصوص شتر تکرار می گردد و تاثیر این حیوان در زندگی این مردمان تا جایی پیش می رود که در برخی موارد در دل صحرا و کویر ، بدون حضور این حیوان زندگی قابل انجام نخواهد بود . در غرب و آمریکا نیز عقاب دارای منزلت خاصی قرار گرفته و اکثرا در لگو ها و نماد های این کشور حضور دارد .

گفتار سوم : حقوق حیوانات از دیدگاه اسلام

در دین مبین اسلام ، خدای متعال حق مالکیت برخی از حیوانات (حیوانات اهلی) را به انسان ها واگذار نموده است بطوریکه در سوره یس آیه ۷۱ آمده است : ” آیا کافران ندیدند که از آنچه با قدرت خود به عمل آورده ایم چهار پایانی برای آنان آفریدیم که آنان مالک آن هستند ؟ ” .

لازم به ذکر است که در واگذاری این مالکیت به انسانها خدای متعال برای حیوانات حقوقی را قائل شده است که به برخی از آنها در ذیل اشاره خواهد شد :

در قرآن کریم آیات متعددی در مورد حیوانات دیده می‌شود و بارها به این موضوع اشاره شده که حیوانات نشانه قدرت الهی و مایه عبرت بشر هستند و در آنها منافع بی‌شماری برای انسان‌ها قرار داده شده است . ” آیا آنها ندیدند که از آنچه با قدرت خود به عمل آورده ایم چهار پایانی برای آنها آفریدیم که آنان مالک آن هستند ؟  آنها را رام ایشان ساختیم ، هم مرکب آنان از آن است و هم از آن تغذیه می‌کنند و برای آنان منافع دیگری در آن حیوانات است و نوشیدنی‌های گوارایی ، آیا با این حال شکرگزاری نمی‌کنند ؟[۳] “.

خداوند در آیات متعدد از انسان می‌خواهد که در آیات الهی و ازجمله خلقت خود و حیوانات تدبر کنند . برای مثال در سوره غاشیه آمده است : ” آیا به شتر نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده است ” [۴] . خداوند متعال در امثال این آیات مردم را به شناختن حیوانات و تفکر در کیفیت خلقت آنها و کارهایی که می‌کنند ترغیب نموده و در آیات دیگر ، انسان‌ها را به عبرت گرفتن از بعضی از آنها مانند چهارپایان ، پرندگان ، مورچه‌ها و زنبورهای عسل دعوت کرده است .

آیات ۵ تا ۸ سوره نحل نیز به منافع حیوانات اشاراتی جالب و شگفت انگیز دارد به طوری که پس از بیان برخی منافع مادی چهارپایان ازجمله تهیه پوشش و خوراک ، روی جنبه استفاده روانی از آنها نیز تکیه کرده و می‌گوید : ” در این حیوانات برای شما زینت و شکوهی است به هنگامی‌که آنها را به استراحتگاهشان بازمی‌گردانید و هنگامی‌که صبحگاهان به صحرا می‌فرستید ” [۵]. در تفسیر این آیه آمده است که منظره جالب حرکت دسته جمعی گوسفندان و چهارپایان به سوی بیابان و چراگاه ، سپس بازگشتشان به سوی آغل و استراحتگاه که قرآن از آن تعبیر به ( جمال ) کرده تنها یک مساله ظاهری و تشریفاتی نیست ، بلکه گویای این حقیقت است که چنین جامعه ای خود کفا است ، این در واقع (جمال) استغناء و خودکفایی جامعه است ، جمال تولید و تامین فرآورده‌های مورد نیاز یک ملت و همان استقلال اقتصادی و ترک هرگونه وابستگی است . [۶]

[۱]- حسین فریدونی ،  بررسی حقوق حیوانات در اسلام و قوانین روز ، پایان نامه دکترای دانشگاه تهران، دانشکده دامپزشکی ، سال ۴۴-۴۵ ، ش ۷۹۷، ص ۶۴ .

[۲] - لهراسب ، گشتاسب و . . .

[۳] - سوره ی مبارکه ی یس ، آیات ۷۱-۷۳ .

[۴]- سوره ی مبارکه ی غاشیه ، آیه ۱۷.

[۵]- سوره ی مبارکه ی نحل ، آیات ۵-۸ .

[۶] . ر.ک به تفسیر نمونه ذیل آیات  ۵ تا ۸ سوره نحل .

تاثیر پیشرفت علم در اصول ابتدایی حقوق حیوانات

دام توسط بشر و برای اهداف مختلفی اعم از تولید غذا ، پوشاک ، مصاحبت و هم نشینی ، نیروی کار ، تفریح ، آموزش و تحقیقات مورد استفاده قرار می گیرد . برای استفاده بهتر و کارآمدتر از دام متخصصین این رشته در دنیا به دنبال تغییرات خاصّی در دامهای مزرعه بوده اند ، به طوریکه می توان اذعان نمود که مکانیزم های توسعه ای غالب در صنعت دامپروری دنیا طی دهه های اخیر بر اساس پیشرفتهای ژنتیکی ، تغذیه ای و تکنیکهای پرورشی بوده است که همگی به دنبال افزایش سطح تولید با حداقل هزینه در این مورد بوده اند .

به دنبال افزایش سطح تولید و گرایش مصرف کنندگان به سمت محصولات کیفی تر در کنار بحث کمیت تولید ، چند سالی است که بحث در خصوص کیفیت محصولات دامی و نیز ” Animal welfare [1] ” توجه جهان غرب و محققین کشورهای توسعه یافته را به سمت خویش معطوف ساخته است .

در کشورهای در حال توسعه که هنوز افزایش سطح تولید مهمترین اولوّیت آنهابه حساب می رود تنها گزینه در خصوص کیفیت تولید ، بحث ضمانت بهداشتی محصولات می باشد . ولی در کشورهای توسعه یافته مفهوم کیفیت تولید چیزی فراتر از بهداشت محصولات دامی تولیدی است . به دنبال استفاده گسترده از برخی تکنولوژی های تولیدی نظیر افزودنیهای خوراکی ، داروها ، محرکهای رشد ، عناصر غذایی جدید و فرآورده های جنبی ، مصرف کنندگان محصولات دامی کشورهای توسعه یافته دقت بیشتری در خصوص سلامت و بهداشت محصولات دامی ، سهل الهضم بودن آنها ، غنی بودن آنها از نظر پروتئین و کم انرژی بودن آنها ، سرشار از وبتامینها ، عناصر معدنی ، اسیدهای چرب آزاد و غیره مبذول می نمایند. به همین دلیل مفهوم کیفیت محصولات ، مفهومی وسیعتر شده ، به طوریکه در دهه ۹۰ میلادی این اصطلاح مجددا تحت عنوان کیفیت کل و به شرح ذیل تعریف گردید[۲] :

1. کیفیت بهداشتی محصولات (یا عاری بودن محصول از فلزات سنگین ، آفت کشها ، مایکوتوکسینها ، افزودنیهای خوراکی ، داروها ، عوامل بیماریزا ، آلودگیهای میکروبی و غیره) ؛
2. کیفیت ترکیبی آنها که به ترکیب تقریبی آنها نظیر آب ، پروتیین ، چربی و خاکستر مربوط می شود ؛
3. کیفیت تغذیه ای محصولات که به ترکیب پروتئینی و لیپیدی ، عناصر میکرو و ماکرو و نیز عدم وجود ترکیبات آلرژی زا مربوط می شود ؛

۴٫کیفیت حسّی آنها که به خصوصیاتی نظیر رنگ ، بو ، طعم ، نرمی و شادابی و غیره مربوط می شود ؛

۵ . کیفیت تکنولوژی مورد استفاده در فرآوری ، ذخیره و توزیع محصولات .

برای ارائه تعریفی روشن و جامع از ” Animal welfare ” تلاشهای وافری صورت گرفته است که جامع ترین آنها در قانون رفاه حیوانات ایالت ایلینویز مصوب ۸ فوریه ۲۰۰۲ است ، شامل در نظر گرفتن ۵ امتیاز یا آزادی ذیل برای دام می باشد :

1. مصونیت دام از هر گونه گرسنگی و تشنگی ؛
2. مصونیت دام از هر گونه رنج فیزیکی و محیطی ؛
3. مصونیت دام از هر گونه درد ، جراحت و بیماری ؛
4. مصونیت دام از هر گونه ترس و استرس ؛

۵ . آزادی دام برای بیان رفتارهای طبیعی .[۳]

درک احساسات دام و فراهم نمودن شرایط برای بیان این احساسات نیز خود جزیی از “Animal welfare  ” محسوب می شود و تحقیقات حاصل در این زمینه نشان داده است که چنانچه شرایط برای بروز رفتارهای طبیعی دامها مهیا باشد آنها احساس مطلوبتری خواهند داشت . از نظر علمی نیز اثبات شده است که حیوانات مهره دار از لحاظ احساس درد و رنج یا شادی اساسا همانند انسانها هستند . به عبارت دیگر اینگونه حیوانات دارای چنان ساختمان احساسی و روحی می باشند که همانند انسان مستعد درد کشیدن و رنج بردن یا شادمان شدن هستند و لذا بر حسب نوع اعمال و رفتار دیگران با آنها و نیز بر اساس شرایط و عوامل محیطی پرورش آنها ، از لحاظ جسمی و روحی درد و رنج می کشند یا احساس مسرت و شادی می کنند .

[۱] - رفاه حیوانات .

[۲]-  Anna Liinamo, Elisa and Anne-Marie Neeteson-van Nieuwenhoven -Sustainable animal breeding farm animal breeding and reproduction in Europe 2002

http: //www. bsas.org.uk/ about_thesas /issue_papers / Animal welfare

[۳] - Michael C. Appleby, Joy A. Mench, I. Anna Olsson and Barry O. Hughes- Animal welfare-Oxford university-londan- Jun 1, 2011.

جنبه های حمایتی حقوق حیوانات

چنانچه متذکر شدیم در نظام خلقت تمام موجودات دارای نشانه و آیتی از جانب خداوند هستند و به همین مناسبت شرایط طبیعی زندگی و حق حیات را دارا هستند . در یک تحلیل عقلانی نیز جدای از مبانی نظام آفرینش ، این مطلب به اثبات رسیده است که هر موجودی اعم از گیاه و حیوان و . . . در کل هستی دارای نقشی و وظیفه ای هستند که عدم حضور هر یک سبب ایجاد خلل در مسیر و چرخه ی حیات خواهد شد لذا مناسب است تا در این فصل به بررسی این موضوع پرداخته و حق حیات حیوانات را مورد تبیین قرار دهیم .

مبحث اول : نهی از آزار و اذیت حیوانات

آزار و اذیت هر موجود زنده از دیدگاه عقل و عرف ناپسند و غیر قابل قبول است ، بدین معنا که عقل انسان از انجام کار بیهوده نهی کرده است و آزار و اذیت حیوان بدون منطق ذیل همین عنوان قرار می گیرد و نیز عرف غالب فرهنگ ها و تمدنهای بشری بر این عنوان تعلق گرفته که از این ایذا نتیجه ی مطلوبی برای بشر حاصل نمی گردد . همانطور که گذشت در ادیان و آیین های مختلف نیزاین موضوع مورد نکوهش و منع واقع شده است ، این مبحث ممنوعیت ایذا حیوانات را در دو گفتار مورد مطالعه قرار می دهد .

گفتار اول : مفهوم ممنوعیت آسیب رساندن به حیوانات

همان گونه که در نظام حقوق اسلامى براى نگهدارى و بهره بردارى از حیوانات ، قوانین حمایتى وضع شده است ، خداوند متعال براى رعایت هرچه بیشتر حال حیوانات و دفاع از گونه هاى مختلف آنها انسانها را از آزار و اذیت و کشتن حیوانات نهى فرموده است . از این روى در متون روایى و فقهى شیعه به قوانین متعددى در این باره تصریح شده است .

در این قسمت به مجموعه مسایلى مى پردازیم که به گونه هاى مختلف حق حیات حیوان را سلب مى کند ولکن توجه به این نکته ضروری است که آزار و اذیت حیوانات همانطور که عقلا مذموم است از منظر دین و فقه امامیه نیز ناروا و ناپسند به شمار می رود و مطابق قاعده ی ” کل ما حکم به عقل ، حکم به شرع ” این موضوع مورد تبیین قرار می گیرد و از روایات متعددى که در موارد مختلف ذکر شده ، به دست مى آید هر نوع کارى که موجب آزار و اذیت حیوان گشته و اسباب رنج و تعذیب او را فراهم آورد ، روا نبوده وجایز نمى باشد .

مراجع عظام با استناد به روایاتی که در این باب وارد شده است به بحث پرداخته و از کارهایى همانند شلاق زدن حیوانات ، داغ نهادن ، فلج کردن ، مثله کردن و… نهى کرده اند .

از مجموع متون فقهى و روایى به دست مى آید که تعرض به حیوانات و کشتن آنها و یا آسیب رساندن و ظلم بدانها کار پسندیده اى نیست و همان طور که اسلام حق حیات خدادادى را براى انسانها محترم شمارده و تعدى به آن را جایز نمى داند ، به فراخور حال حیوانات نیز ، همین حق رابراى آنها محترم شمرده است . لذا در روایات متعددى از کشتن بى هدف حیوانات نهى شده و آن را موجب عذاب الهى معرفى کرده است .

از جمله شواهد بر رعایت حق حیات حیوانات در فقه اسلامى ، این است که فقها در ضمن مساله جلوگیرى از غرق شدن کشتى اشاره نموده اند و آن ، این است که اگر براى خلاصى کشتى طوفان زده ، مجبور باشند که آن را سبک و وسایل درون آن را کم کنند و امر دایر شود به این که برخى از اشیاء را به آب اندازند و یا حیوانات موجود در کشتى را ؛ در این جا واجب است براى نجات جان موجودات داراى روح ، وسایل دیگر را به آب اندازند و مادامى که نجات کشتى با انداختن این وسایل حاصل شود ، به آب انداختن حیوانات جایز نیست و این یکی از احکام وجوبی است که عدم رعایت آن مجازات شرعی دنیوی و اخروی دارد .

کشتن حیوان در هنگامه جنگ نیز در متون فقهی مورد تاکید قرار گرفته است چه آنکه هم اکنون نیز در قوانین جنگ در حقوق بین الملل نیز حیوانات در عرصه جنگ از آزار و اذیت مصونند[۱] . هنگام جنگ رعایت حال حیوانات و پرهیز از کشتن آنها تا بدان جا در معارف اسلامى و فقه شیعه مورد تاکید قرار گرفته است که درجنگ با کفار ، زمانى که هنوز جنگ آغاز نشده ، ازکشتن بى دلیل حیوانات نهى شده است .

در اهمیت مطلب ، توجه به این نکته جالب است که در زمان گذشته اسب ها همانند جنگ افزار ماشینى امروز نقش محورى رابر عهده داشتند و تعداد بیشتر آنها موجب تقویت سپاه مى گردید . على رغم این نکته مى بینیم ، جز در موارد اضطرار و در میدان جنگ و کارزار کشتن حیوانات منع شده است . حتى در صورتى که اسب هایى را از سپاه دشمن به غنیمت گرفته باشند و درحال عقب نشینى ترس آن را دارند که دوباره اسب ها در دست دشمن بیفتند ، باز دراین حال کشتن آنها تجویز نشده است . شیخ طوسى و علامه حلى نیز به این نکته تصریح کرده اند .[۲]

همانطور که پیش از این نیز متذکر شدیم در برخی از کشورها در خصوص حیوانات و حقوق آنها قوانین روشنی وجود دارد ولی در عمل آنچه مورد اجرا قرار می گیرد منجر به آسیب رساندن به حیوانات می گردد . به طور نمونه و با توجه به این که در این مجال در باب حقوق ایالات متحده ی آمریکا بحث می نماییم به بیان موردی که در خبرگزاری های این کشور منعکس شده و مورد انتقاد شدید انجمن های حمایتی حیوانات قرار گرفته اشاره می شود :

” فیلم‌های مخفی تهیه شده توسط گروه‌های حمایت از حقوق حیوانات در ایالت نیویورک مناقشاتی را بر لزوم وضع قوانین جهت نظارت بر رفتار با گاوهای شیری برانگیخته است .

یکی از این فیلم‌ها که از یک دامداری بزرگ نیویورک تهیه شده ، گاوهایی را به تصویر می‌کشد که هرگز بیرون نمی‌روند ، انتهای دمشان طی اعمال جراحی دردناکی بدون استفاده از داروی بیهوشی بریده شده و توسط یکی از کارگران آزار می‌شوند به این ترتیب که وی با یک آچار بر سرگاوی که حاضر به حرکت کردن نیست می‌کوبد . گاوهای بیمار در شرایطی اسفناک به سر می‌برند و غالبا در معرض آزارهای غیر انسانی هستند” [۳] .

یکی از بازرسان Mercy For Animals به مدت ۲ ماه در دامداری گاو شیری نیویورک[۴]، که از بزرگ‌ترین دامداریهای این کشور است به عنوان مکانیک مشغول به کار شد .

این شرکت به لپرینو فود [۵] که در دنور مستقر است خدمات ارائه می‌دهد و این همان شرکت سازنده پنیر mozzarella و سایر محصولات پنیری است که در فروشگاه‌ها و رستورانهای زنجیره‌ای بزرگ و معتبر استفاده می‌شوند .

[۱] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: حقوق جنگ ، محمدرضا ضیایی بیگدلی ، نشر دانشگاه علامه.

[۲] . شرایع الاسلام ، کتاب الجهاد . ص ۲۸۵٫

[۳] . گزارش انجمن حمایت از حقوق حیوانات در ایالت نیویورک www.dnr.newyork.gov- 12/5/2009.

[۴] - Willet Dairy

[۵] - Leprino Foods