موضوع ماده 74 خللی وارد آید». براساس این ماده و پرونده‌های موجود علاوه بر دریافت بهره یا وجوه دیگری، خسارات نیز به طور جداگانه قابل دریافت است. برای مثال در پرونده‌ای علاوه بر دریافت بهره یا وجوه دیگری، خسارات نیز به طور جداگانه قابل دریافت است. برای مثال در یک پرونده یک فروشنده آلمانی و یک خریدار سوئیسی جهت خرید و فروش محصولات پلاستیکی قراردادی منعقد نموده اند. به دلیل عدم تحویل کالا از سوی فروشنده خریدار قرارداد را باطل اعلام نمود و از پرداخت ثمن امتناع کرد. فروشنده جهت دریافت ثمن اقامه دعوی نمود و خریدار نیز خواستار پرداخت خسارت شد؛ دادگاه به نفع خریدار رأی داد و مقرر نمود که وی مستحق دریافت خسارت میباشد، جهت محاسبه خسارات نیز طبق ماده 76 کنوانسیون تفاوت بین قیمت تعیین شده کالا در قرارداد و قیمت رایج در زمان بطلان به وی پرداخت گردید. به علاوه طبق ماده 78 کنوانسیون بهره این خسارات نیز باید درست از زمانی که خسارات به او وارد شده است و براساس قانون ملی وی به او تأدیه گردد (www.unlet.info).
ب) دریافت بهره پس از فسخ قرارداد:
براساس بند دوم ماده 81 کنوانسیون در هر قرارداد بیع، طرفی که تعهدات خود را انجام داده (مثل این
که کالای موضوع قرارداد را تسلیم و یا ثمن را پرداخت کرده باشد) در صورتی که قرارداد به دلیلی فسخ شود، حق خواهد داشت برای استرداد آنچه پرداخت نموده است اقدام نماید و به موجب بند دوم ماده 84 نیز «… خریدار در صورتی باید حساب منافع حاصله از تمام یا بخشی از کالا را به فروشنده پس دهد که:
الف) مکلف به اعاده تمام یا بخشی از کالا باشد.
ب) اعاده تمام یا قسمتی از کالا، یا اعاده تمام یا بخشی از کالا عمدتاً یا همان وضعیتی که آنها را دریافت کرده برای وی مقدور نباشد ولی علیرغم این عدم امکان، قرارداد را فسخ کرده، یا از فروشنده مطالبه‌ی کالای جانشین را نموده باشد». پس مشتری موظف است در صورتی که تمام یا بخشی از کالا را قبل از فسخ قرارداد تحویل گرفته، پس از فسخ قرارداد و علاوه بر رد اصل کالای دریافتی منافعی را که در این مدت از مبیع برده است را به فروشنده بدهد. به عبارت دیگر، منافع مزبور از آن فروشنده خواهد بود و باید به او مسترد گردد. بند دوم ماده 84 نسبت به بند اول آن کمتر مورد استناد دادگاه‌ها قرار گرفته است و در بررسی‌های انجام شده در رویه‌های قضایی این نکته استخراج شده است که باراثبات انتفاع مشتری از دریافت کالا به عهده فروشنده میباشد برای مثال در پرونده‌ای یک فروشنده اتریشی و یک خریدار آلمانی جهت خرید و فروش یک دست مبلمان قیمتی قراردادی منعقد کردند، به دلیل شکایت مشتری از نقص کالا فروشنده موافقت به تعمیر نمود. اما پس از تعمیر نیز نقص کالا برطرف نشده و خریدار قرارداد را باطل اعلام نمود. دادگاه خریدار را مستحق بطلان دانست و مقرر نمود از آنجایی که فروشنده نتوانست
در بسیاری از واحدهای تولیدی، به ویژه آن‌هایی که به دلیل گستردگی تولید خدمات و محصولات با وسعت کار بیش‌تری روبه‌رو هستند، مدیران تولید برای هدایت و رهبری مناسب عملکرد تولید نیازمند در اختیار داشتن اطلاعات جامع از عملکرد بخش‌های مختلف هستند. جمعآوری این اطلاعات از زمان ورود مواد اولیه به خطوط تولید آغاز میشود و تا تولید محصولات نهایی و خروج آنها از کارخانه ادامه می‌یابد. تسلط مدیران تولید بر اطلاعات مراحل مختلف تولید موجب میشود تا علاوه بر هدایت و مدیریت بهینه‌ی عملکرد تولید، با اختصاص مناسب منابع، بهره‌وری تولید افزایش و کیفیت محصولات بالا رود. لذا ما برای بررسی بهتر در مطالعه پیش رو صرفاً با عنایت به مقوله‌ی اندازه شرکت، تمرکزمان را بر روی شرکتهای کوچک و متوسط (شرکت های زیر مجموعه صنایع غذایی و آشامیدنی استان فارس) قرار داده‌ایم و عوامل نابی موثر بر بهبود عملکرد شرکت ها با عنایت به نظریات مدیران این شرکت‌ها مورد بررسی قرارداده ایم. تحقیق پیش رو تحقیقی کمی بشمار می‌آید که با بازنگری گسترده ادبیات مرتبط و همچنین با اجرای مصاحبات ساخت یافته پرسشنامه لازم تدوین و از آن برای جمع آوری داده ها استفاده نموده است. پس از انجام تحلیل های آماری نتیجه تحقیق مزبور اینگونه بیان می شود:
تاثیر عوامل و ابعاد تولید ناب و پیاده سازی آن در عملکرد شرکت ها چگونه است؟
فهرست مطالب
فصل اول:
کلیات تحقیق..
1-1 مقدمه. 2
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق (بیان مساله) 3
1-3 اهداف تحقیق. 4
1-4 ضرورت انجام تحقیق: 5
1-5جامعه آماری و نمونه آماری. 6
1-6 فصل بندی تحقیق. 7
فصل دوم:مبانی نظری و ادبیات موضوع..
2-1 مقدمه. 8
2-2 ارزیابی عملکرد 8
2-3 تعریف ارزیابی عملکرد 11
2-4 اهمیت ارزیابی. 11
2-5 اهداف ارزیابی عملکرد 12
2-6 ابعاد ارزیابی عملکرد 13
2 – 7 رویکردهای موجود در سنجش عملکرد 14
2-8 معایب اندازه‌گیری عملکرد به روش سنتی. 15
2- 9 روشهای اجرایی ارزیابی عملکرد سازمانها 16
2-9-1 الگوی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 16
2-9-2 مدل ریاضی برنامه‌ریزی آرمانی (مدل GP) 17
2-9-3 مدل تعالی سازمانی EFQM.. 17
2-9-4 کارت امتیازی متوازن 18
2-9-5 مدل تحلیل پوششی دادهها 19
2-10 تولید ناب.. 20
2-11 پاردایمهای تولید. 21
2-11-1 تولید دستی (1870-1905) 22
2-11-2 تولید انبوه (1905-1950) 22
2-11- 3 تولید ناب. 23
2-11-4 سیستم تولید چابک.. 24
2-11-5 تفاوت‌های اساسی پارادیم‌های تولید. 24
2-12 وقایع تاریخی تکامل تولید ناب.. 26
2-12-1 مرحله‌ی پیدایش و ایجاد جرقه‌های تولید ناب. 26
2- 12-2 مرحله‌ی توجه غرب به بررسی شیوه تولید ژاپنی. 28
2-13 طرح و تشریح مباحث کلی حول حوزه مفهومی و عملیاتی مقوله نابی. 30
2-13-1 اعتبارسنجی مفهوم نابی. 31
2-13-2 تجزیه و تحلیل اعتبار همگرایی تولید ناب. 37
2-13-3 تجزیه و تحلیل اعتبار تمایز تولید ناب. 41
2-14 ذکر نکاتی در رابطه با توسعه مفاهیم و تعاریف نابی. 46
2-14-1 تولید ناب بعنوان یک پیکره‌بندی. 49
2-15 بررسی وتحلیل پیشینه مربوط به مدل‌های سنجش نابی. 50
فصل سوم : روش تحقیق…
3-1)مقدمه. 52
3-2) نوع تحقیق. 52
3-3)مساله تحقیق. 52
3-4)جامعه آماری. 53
3-5)تعداد نمونه و روش اخذآن. 53
3-6)متغیرهای تحقیق. 55
3-7) زمان و مکان تحقیق. 57
3-8)واحد تحقیقی. 57
3-9) روش تحقیق. 57
3-10) روشهای گردآوری اطلاعات.. 58
3-11)روایی پرسش نامه. 58
3-12)پایایی پرسش نامه. 59
3-13)ضرورت انجام تحقیق: 61
3-14) تحلیل پوششی دادهها 61
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
4-1)مقدمه. 66
4-2)توصیف وضعیت پاسخ دهند گان. 66
4-3) روش و ابزار جمعآوری اطلاعات.. 68
4-4) روش استخراج و تحلیل داده ها 68
5-4 )شرح مفاهیم و متغیرهای موجود در این پژوهش… 68
1-5-4) متغیر وابسته. 69
2-5-4) متغیرهای مستقل. 69
6-4) تجزیه و تحلیل دادهها 69
7-4)تحلیل پوششی داده ها 70
1-7-4)رتبه بندی شرکتهای مواد غذایی: 71
8-4) بررسی رابطه تولید ناب و ارزیابی عملکرد 88
1-8-4) بررسی رابطه تولید ناب و ارزیابی عملکرد. 89
2-8-4) بررسی رابطه ابزارها و تکنیکها و ارزیابی عملکرد. 91
3-8-4) بررسی رابطه تکنولوژی و ارزیابی عملکرد. 93
4-8-4) بررسی رابطه زیرساختها و ارزیابی عملکرد. 95
9-4) مقایسه ارزیابی عملکرد در شرکتهای کارا و ناکارا 97
10-4) مقایسه تولید ناب در شرکتهای کارا و ناکارا 98
1-10-4) مقایسه ابزارها و تکنیکها در شرکتهای کارا و ناکارا 98
2-10-4) مقایسه تکنولوژی در شرکتهای کارا و ناکارا 99
3-10-4) مقایسه زیرساختها در شرکتهای کارا و ناکارا 100
فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات…
5-1مقدمه : 103
.5-2- خلاصه تحقیق. 104
5-3- نتایج پژوهش… 105
5-4) مقایسه سه شرکت کارا و ناکارا از نظر امتیاز کسب شده در فاکتورهای ورودی و خروجی 110
5-4)ارزیابی واحدهای ناکارا با واحدهای مرجع. 112
5-5) پیشنهادها برای تحقیقات آینده : 113
منابع ومآخذ.. 114
1-1مقدمه
ستفاده از نظام های ارزیابی به صورت رسمی به قرن نوزدهم باز می گردد.می توان گفت ارزیابی عملکرد همراه با سیر توسعه اندیشه های مدیریت در قالب مکاتب مدیری ،توسعه پیدا کرده است.تغییر و توسعه شاخصهای ارزیابی در قالب ارایه اصول عام و جهان شمول برای ارزیابی سازمانها تا مدیریت کیفیت فراگیر سیر توسعه نظام های ارزیابی را نشان می دهد.(طبرسا 1378) در کشور ما به طور رسمی برای اولین بار در سال 1349 مقرر گردیدسازمانهای دولتی از نظر مدیریت و نحوه اداره مورد ارزیابی قرار گیرد.اما سوابق، نشان داده که بعد از گذشت سی سال هنوز نظام مشخصی برای ارزیابی در سطح ملی تدوین و طراحی نشده است.(مدرکیان، 1377) در بررسی علل ارزیابی عملکرد با دو دید گاه روبرو می شویم.یکی نگرش سنتی به آن که مهمترین هدف ارزیابی ،قضاوت و یادآوری عملکرد است.دیگری نگرش نوین که به رشد و توسعه و بهبود عملکرد توجه دارد(طبرسا 1378،)و پویایی وجه ممیزه و اصلی آن است.(علیرضایی ،1378)
بررسی رویکرد های مختلف نسبت به ارزیابی عملکرد بیانگر آن است که نظام ارزیابی باید با رشد و توسعه سازمانها متناسب بوده پاسخگوی ابعاد متنوع و متعدد آن ها باشد.نکته دیگری که امروزه در ادبیات مدیریت عملکرد به آن توجه شده این است که بین ارزیابی نتایج (خروجی) و ارزیابی فرایندها و داده ها (ورودی)ارتباط بسیار مهم و قابل توجهی وجود دارد.امروزه تفکر غالب این است که اصلاح ورودی و فرایند های عملیات به طور منطقی منجر به ارایه کالاهای مناسب خواهد شد.کنترل انتهایی عملیات نمی تواند بیانگر وضع عملکرد جامع سازمان باشد.خروجی زاییده فعالیت واحد های مختلف سازمان در ترکیب منابع است و ارزیابی خروجی سازمان نمی تواند به برنامه های اصلاحی در فرایند و عملیات پشتیبانی آن کمک کند. (zairi,1994). بنابراین لازم است تا در ارزیابی‌هایی که از سیستم های مختلف به عمل می‌آید، توجه مناسبی نیز به ورودی‌های سیستم وجود داشته باشد و مفهووم کارایی نسبی واحدها مورد مقایسه قرار گیرند.
ناب بودن واژه ای است که در ابتدا طی مطالعات محک زنی در سالهای 1980در موسسه تکنولوژی ماساچوست ((MITبرای توصیف سیستم تولیدی تویوتا توسط ووماک بکار گرفته شد.تفاوت یک سیستم با تفکر ناب و غیر آن در این مطالعات کاملا مشخص می باشد.در این مطالعات ثابت شد که کالای در جریان ساخت در شرکت های امریکایی هزار برابربیشتر از شرکت های امریکایی است.این تفاوت ها در کاربرد اصول خاص سیستم تولید می باشد. در سیستم تفکری ناب که در تجارت و تولید بکار گرفته شده است ،بیشتر بر روی کیفیت بالا،ارزش افزوده بیشتر ،کمتریت ضایعات،کمترین سرمایه کار،زمان تولید پایین وبهبود مستمر از طریق نوآوری و کایزن تاکید می شود.
هدف اصلی تولید ناب معرفی سیستم فشاری ((PULL SYSTEMبا زمان ساخت کوتاه می باشد.مدت زمانی که صرف ساخت محصول می شود ،از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:زمان دارای ارزش افزوده و زمان بدون ارزش افزوده.زمان دارای ارزش افزوده بطور مثال همان زمان در حال کار بودن ماشین آلات می باشد.اما زمان بدون ارزش افزوده،مدت زمان صرف شده جهت به راه اندازی ماشیت آلات،زمان بیکاری،مدت زمان از کار افتادگی دستگاهها یا نرسیدن مواد اولیه ،زمان صرف شده برای بازرسی و … است.هدف ایده ال رسیدن به 100٪زمان ارزش افزوده می باشد که البته در عمل غیر ممکن است. این تفکر که دلیلی برای از دست دادن امکانات بصورت ضایعات وجود ندارد،پس باید ضایعات موجود را حذف کرد تا ارزش افزوده بیشتر کسب نمود در سالهای 1950 به ذهن اونو رسید. به اعتقاد اونو اساسی ترین مشکلی که بایستی از یک سیستم تولیدی حذف شود،مودا یا ضایعات می باشد.اونو ،موداهای خود را چنین تعریف می کند:
“عیبها (در محصولات)،تولید بیش از حد کالای غیر ضروری،موجودیها کالایی که منتظر فرایند یا مصرف در فاصله ای دورتر هستند،فرایند غیر لازم،جابجایی غیر ضروری(انسانی)،حمل و نقل غیر ضروری(کالاها)، انتظار نیروی انسانی برای ملزومات تا کارهای خود را انجام دهند یا برای تحقق فعالیتی در بالای جریان وطراحی کالاهاو خدمات که متناسب با نیازهای مصرف کنندگان نیست.”
تولید ناب سیستمی است که بر این فرض بنا نهاده شده است که مزیت یک محصول ماندگار نیست و بنابراین به جای اجتناب از رقابت ،بایستی با رقبا بصورت رودررو مواجه شد.برای کسب موفقیت در این امر شرکت بایستی برای کاهش هزینه ها و تولید کالای با کیفیت بسیار بالا تخصص پیدا کند. نکته کلیدی در رسیدن به تولید ناب اینست که شرکت ها باید این موضوع را بیاموزند که به فرایند مدیریت،بعنوان یک سیستم حل مشکل جامع درون سازمانی در داخل زنجیره تولید کل بنگرند و نه یک مجموعه ای از تکنیک های مستقل بکار گرفته شده در واحد های مستقل.
“سیستم جامع حل مشکل در تولید ناب ،تولید کنندگان ناب را وادار کرده است که عرضه کنندگان خود را به بکارگیری فنون ناب در فرایند هایشان ترغیب کنند تا بدین وسیله به یک جریان سریع،منسجم و مکرر از کالاها و اطلاعات درون زنجیره تولید برسند.”
تولید ناب را می توان یک مدل تولیدی منسجم دانست، زیرا که آن از ابزارها،متدهاو استراتژیهای مختلفی در ایجاد و توسعه محصول ،مدیریت و مدیریت عرضه در یک کل تشکیل شده است.تولید ناب به این علت ناب است که از هر چیز ،در مقایسه با تولید انبوه کمتر استفاده می شود.(حدود نیمی از نیروی انسانی،نیمی از فضای کارخانه،نیمی از سرمایه گذاری مورد نیاز برای ابزارها،نیمی از ساعات مهندسی در خلق محصول و تولید آن در نیمی از زمان مورد نیاز).(عادل اذر،سعید صفیری ،1383)
تفکر ناب را می توان در 5 اصل خلاصه نمود که این 5 اصل عبارتند از :تعیین دقیق ارزش هر محصول معین،شناسایی جریان ارزش هر محصول،ایجاد حرکت بدون وقفه در این ارزش،امکان دادن به مشتری تا بتواند این ارزش را از تولید کننده بیرون بکشد و تعقیب کمال. ناب اندیشیدن در یک سازمان بایستی به یک فرهنگ تبدیل شود و بایستی بسترهای مناسب را جهت نهادینه شدن تفکر ناب در کلیه سطوح را مهیا نمایند(شهرام تاج،1386). لذا آنچه که ما در این تحقیق به دنبال آن خواهیم بود ارزیابی عملکرد تولید با رویکرد تولید ناب با استفاده از تکنیک DEA است.
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق (بیان مساله)
در بسیاری از واحدهای تولیدی، به ویژه آن‌هایی که به دلیل گستردگی تولید خدمات و محصولات با وسعت کار بیش‌تری روبه‌رو هستند، مدیران تولید برای هدایت و رهبری مناسب عملکرد تولید نیازمند در اختیار داشتن اطلاعات جامع از عملکرد بخش‌های مختلف هستند. جمعآوری این اطلاعات از زمان ورود مواد اولیه به خطوط تولید آغاز میشود و تا تولید محصولات نهایی و خروج آنها از کارخانه ادامه می‌یابد. تسلط مدیران تولید بر اطلاعات مراحل مختلف تولید موجب میشود تا علاوه بر هدایت و مدیریت بهینه‌ی عملکرد تولید، با اختصاص مناسب منابع، بهره‌وری تولید افزایش و کیفیت محصولات بالا رود.
در این مطالعه قصد داریم ارزیابی عملکرد تولید را با رویکردی مبتنی بر مفاهمیم نابی را مورد مطالعه قرار داده و بر این اساس مسیر بهبود را برای ارتقای کارایی سیستم های تولیدی پیشنهاد نماییم. در مطالعه عملکرد تولید واژه هایی از قبیل کاهش هزینه،کارایی عملکرد ،تحویل بموقع،برتری در کیفیت،انگیزه کار کنان و راضی نگه داشتن مشتریان بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.همچنین مطلالعه بر روی خروجی ها نیز نشاندهنده تلاش برای بهبود در هزینه و زمان بعنوان عوامل اصلی در خروجی می باشد. .در بیشتر یافته های مبنی بر خروجی و ورودی ،معمولا بر اساس یک خروجی(معمولا حجم تولید)و ایتم های محدود برای ورودی (معمولا سرمایه و کار)ارزیابی صورت می گیرد.البته در عمل می توان بر عامل های غیر کمی که برتری در تولید را سبب می شود مانند کیفیت و انعطاف پذیری نیز توجه کرد.
نکته حایز اهمیت در این مطالعات توجه بیشتر شرکت ها بر روی خروجی ها به عنوان عوامل اصلی در عملکرد خود می باشد.توجه بیش از حد بر روی خروجی ها ما را از آیتم های مربوط به ورودی دور می سازد از این رو ما در این مطالعه برانیم تا کارایی تولید را در استفاده از توانمندسازهای نابی سازمانی محاسبه نماییم. برای این کار خروجی های سیستم را عملکرد شرکت و ورودی های آن را پارامترهای تولید ناب در نظر گرفتیم و بر این اساس به محاسبه کارایی واحدهای تولیدی پرداختیم.
1-3 اهداف تحقیق
وجود رابطی دانست که از عبور دادن مکرر وقایع و تفکّر بر روی آنها به فعلیّت رسیده، و وقتی ما واقعهای را قبلاً از پیش ذهنمان عبور داده باشیم، در وقایع شبیه به آن در آینده که در اثر عبور دادن آنها در ذهن، شباهت آن وقایع درک میشود و با توجه به نشانههایی که در اثر عبرتهای قبل در ذهن است، می‌توان به تحلیلی صحیح از وقایع در آینده دست یافت و حتی آنان را پیشبینی نمود.
1-2-2- اسباب ثابت عالم و اختیار انسان‌ها
در مکانیزم عبرت، مجموعه پیش‌فرض‌هایی در بین است که همه بشر به آنها اعتقاد دارند، اگر چه با قرینه آنکه بالوجدان توسط همه انسان‌ها درک میشود، در کلام به آنها اشاره نمیشود ، بنابراین وقتی میگوییم از عاقبت کسی عبرت بگیریم، مجموعهای از پیش فرضها در این کلام وجود دارد که عبارتند از :
1- اسباب ثابتی بر عالم حاکم میباشد.
2- انسان‌ها در انتخاب این اسباب اختیار دارند.
3- انسان‌ها با یکدیگر شباهت دارند.
افراد و وقایع تاریخی، همگی شبیه به یکدیگرند، همانطور که امیرالمؤمنین Aدر نامه خود به حارث
همدانی به این نکته اشاره دارند:
“واعْتَبِرْ بِمَا مَضَی مِنَ الدُّنْیَا لِمَا بَقِی مِنْهَا، فَاِنَّ بَعْضَهَا یَشْبَهُ بَعْضا وَ آخِرُهَا لاحِقٌ بِاَوّلِهَا وَ کُلُّها حَائِلٌ مُفَارِقٌ”[1] «از (حوادث) گذشته دنیا برای باقیمانده آن عبرت گیر، چراکه بعضی ازآن (حوادث) شبیه بعضی دیگراست و پایانش به ابتدای آن میپیوندد و (درهرحال) تمام آن گذرا و ناپایدار است»
این کلام حاکی از حاکمیّت امور و اسبابی ثابت بر عالم است، و این شباهت بین افراد و اتّفاقات عالم است که آیات و روایات را بر آن داشته تا با اشاره به زندگی اقوام پیشین، ما را به بهره گیری از تجارب گذشتگان دعوت کنند” و فی آبائکُم الماضین تَبصِرَهٌ و مُعتَبَرٌ” [2]که اگر آنان مسیری را طی کردند که به ناکامی و هلاکتشان منجر شد ، دیگران از روش و تجربه آنان استفاده کنند و اشتباه آنان را تکرار نکنند. وقتی انسان پیری را میبینیم، چنین تجربهای نیز برای ما قهراً به وجود خواهد آمد . تولد و کودکی و جوانی و پیری و مرگ ، انسان‌ها همگی این مسیر را طی میکنند زیرا که این مراحل، از اسباب ثابت حاکم بر عالم مادهاند، حضرت علیA می‌فرمایند:
«عبادالّله إنَّ الدَّهْرِ یَجرِی بالباقینَ کَجَریِهِ بِالماضینَ» [3] «ای بندگان خدا، روزگار بر باقیماندگان چنان گذرد که بر
گذشتگان گذشته است»
2-1-6-1) مدل عمومی دانش در سازمان:
شکل شماره زیر ، مدل عمومی دانش در سازمان ها را نشان می دهد . همان گونه که در مدل مذکور مشاهده می شود ، مدل عمومی دانش از چهار فعالیت اصلی تشکیل شده است : تولید دانش ، حفظ و نگهداری دانش ، تبدیل دانش و به کارگیری دانش .
مدل بویست[1]
مدل بویست از جمله مدل های دیگری است که روابط میان داده ، اطلاعات و دانش را به خوبی ترسیم کرده است . این مدل توسط ماکس بویست ارائه شده است. مدل از سه قسمت شامل داده ،اطلاعات و دانش و در قالب یک فرایند متاثر از فیلترهای ادراکی و مدل های ذهنی تشکیل شده است .
(charles , 2001,p.9)
فصل اول 2
کلیات تحقیق 2
1-1- مقدمه 3
1-2- وضعیت صنعت طیور در ایران و استان تهران 4
1-3- موضوع مورد تحقیق 4
1-4- مسئله اساسی تحقیق 4
1-5- فرضیه های تحقیق 5
1-6- اهداف تحقیق 5
فصل دوم 7
مروری برپژوهش‌های انجام شده 7
2-1- مقدمه 8
2-1-1- تولید گوشت مرغ در جهان 8
2-1-2-مصرف سرانه گوشت طیور در جهان 8
2-1-3- وضعیت طیور گوشتی ایران 9
2-1-4- وضعیت مصرف گوشت مرغ در كشور 9
2-1-5- وضعیت طیور در استان تهران 11
2-2- عوامل مدیریتی موثر بر عملکرد مزارع پرورش طیور 11
2-2-1- اثر آموزش بر عملکرد تولیدی مزارع 11
2-2-2- عوامل تغذیهای موثر بر عملکرد مزارع پرورش جوجه گوشتی 17
2-2-3- تاثیر سویه آمیخته جوجه گوشتی بر عملکرد 18
2-2-4- مدیریت تاسیسات و تجهیزات مرغداری گوشتی 19
2-2-5- نقش مدیریت بر میزان بهره‌وری در مرغداریهای گوشتی 20
2-2-6- نقش مدیریت بر تلفات مرغداریهای گوشتی 22
2-2-7- سایر عوامل مدیریتی موثر بر عملکرد واحدهای پرورش 26
2-3- تصمیم گیری چند متغییره 28
فصل سوم 30
مواد وروش ها 30
3-1- مقدمه 31
3-2- قلمرو تحقیق 31
3-3- روش نمونه برداری 32
3-4- نرم افزار مورد استفاده: 33
3-5- استفاده از سیستم مدیریتی برای تعیین سهم عوامل تغذیهای و مدیریت تغذیه 34
فصل چهارم 37
تجزیه وتحلیل و بیان نتایج حاصل از تحقیق 37
4-1- تحلیل توصیفی 38
4-1-1- وضعیت مزارع پرورش جوجههای گوشتی درجنوب استان تهران 38
4-1-2- سطح تحصیلات 39
4-1-2- رشته تحصیلی 40
4-1-3- ارتفاع از سطح دریا 41
4-1-4- رعایت الگوی دمایی بر اساس سن و یكنواختی دما 42
4-1-5- سیستم گرمایشی 42
4-1-6- میزان رطوبت 43
4-1-7- مدیریت تغذیه در مزارع مورد بررسی 43
4-1-9- انواع افزودنی ها در جیره 44
4-1-10- مدیریت نور سالن ومزارع 45
4-1-11-مدیریت آب و آبخوری 48
4-1-12- دان و مدیریت دانخوری 52
4-1-13- جوجه ومدیریت آن 57
4-1-14- بررسی کلی عملکرد مزارع پرورش 58
4-1-15- مواد مغذی مورد استفاده در جیره های مزارع در سه گروه خوب، متوسط و ضعیف 59
4-2- تصمیم گیری مدیریتی: 60
4-3- نتایج کلی 62
4-4- پیشنهادات 63
فهرست منابع: 64
ضمائم 71
ضمیمه الف: پرسشنامه جهت بررسی وضعیت واحد های مرغداریهای مورد بررسی 72
چکیده
این پژوهش به منظور تعیین عوامل مدیریتی موثر بر عملکرد (شاخص تولید) در مرغداریهای گوشتی جنوب تهران انجام شد. روش جمعآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه بود که در برگیرنده اطلاعات مدیریتی مورد نیاز مثل سطح تحصیلات مدیران، شرایط منطقه‌ای، سیستم‌های گرمایشی، تهویه و رطوبت، مدیریت تغذیه، مدیریت آبخوری و دانخوری و مدیریت نوردهی بود. . انتخاب واحدهای مورد مطالعه به روش نمونه‌گیری تصادفی با استفاده از اطلاعات اداره امور دام شهرستان‌ها انجام شد و در کل تعداد 32 پرسشنامه از مرغداری های گوشتی جنوب تهران تکمیل و داده‌های جمع آوری شده با نرم افزارهای EXCEL و SPSS مورد بررسی قرار گرفت. واحدهای مرغداری بر اساس شاخص تولید به سه گروه ضعیف (کمتر از 200)، متوسط (بین 200-230) و خوب (بیشتر از 230) تقسیم شدند. نتایج نشان داد که میزان انرژی و پروتئین خام جیره در هر یک از دوره‌های پرورشی (استارتر، رشد و پایانی) در گروه خوب کمترین مقدار و بیشترین مقدار را نسبت به دو گروه متوسط و ضعیف داشت. گروه با شاخص تولید خوب با بدست آوردن امتیاز 9/99 دارای بالاترین امتیاز مدیریتی در سیستم SAW داشت. گروه متوسط (6/72) و ضعیف (6/55) نیز به ترتیب دارای ردههای بعدی هستند. مهمترین عوامل مدیریتی تاثیرگذار بر شاخص تولید میزان تحصیلات مدیر، طول مدت روشنایی در 48 ساعت اول پرورش و شدت نور (به ترتیب 8/51، 58/14 و 06/13 درصد) بود. سیستم گرمایشی و نظافت لامپ‌ها نیز کمترین تاثیر را در بین عوامل مدیریتی نشان دادند (به ترتیب 82/0 و 63/0 درصد). بنابراین سهم عوامل مرتبط با تحصیلات و آموزش مدیران در زمینه مدیریت طیور از عوامل مدیریتی تعیین کننده در بهبود عملکرد در واحدهای پرورش گوشتی تعیین شد.
واژه های كلیدی: عوامل مدیریتی مرغداری گوشتی، استان تهران، شاخص تولید، تصمیم‌گیری چندشاخصه
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
گوشت مرغ در سالهای اخیر به طور وسیعی جهت تغذیه انسان و تأمین پروتئین مورد نیاز به كار رفته است، پرورش مرغ گوشتی به دلیل رشد سریع، سهولت تغذیه، استفاده از فضای بسته تراكم و ضریب تبدیل پایین نسبت به سایر محصولات پروتئینی و همچنین دارا بودن مواد مورد نیاز بدن انسان از مزایای خاص برخوردار است، ولی به دلیل عدم رعایت نشدن اصول صحیح مدیریتی و استانداردهای فنی در تولید و پرورش مرغ، خسارات قابل توجهی در مرحله اول به تولید كنندگان و سپس به جامعه و اقتصاد ملی وارد شده است (شیرانی و همکاران، 1386).
امروزه مهمترین مسائل در صنعت مرغداری، مدیریت و تغذیه میباشد. مدیریت و تغذیه بهینه ضمن كاهش هزینهها و اقتصادی نمودن تولید، باعث عرضه محصول با كیفیت بالاتری به بازار مصرف شده، و از آلودگیهای زیاد محیط زیست كه در اثر استفاده بی رویه از مواد مغذی در جیرههای غذایی و دفع آنها، عارض میشود، جلوگیری میکند (پوپ و ایمرت،2001). از مهمترین نهادههای مورد استفاده در پرورش جوجههای گوشتی، خوراك است، زیرا قسمت اعظم هزینههای تولید را به خود اختصاص میدهد. تحقیقات در ایران نشان میدهد كه توجه به ضریب تبدیل غذایی میتواند بیشترین تأثیر را بر میزان درآمد مرغداری داشته باشد. در حالیكه اغلب واحدهای مرغداری از جیره متوازن شده استفاده نمیكنند كه این مسأله میتواند علاوه بر افزایش هزینههای تولید موجب كاهش رشد و افزایش ضریب تبدیل غذایی گردد (ورمقانی،1387).
در حال حاضر در سراسر جهان و در كشور ما بخش عمده ای از عملیات تولیدی پرورش طیور در قالب واحدهای بزرگ و كوچك صنعتی انجام می شود. از ویژگیهای این واحدها تولید انبوه با استفاده از حداقل نهاده ها و در دوره های زمانی به مراتب كوتاه تر از روش سنتی است. مرغداریهای صنعتی كه به طور همزمان چند هزار تا چند صدهزار قطعه طیور را نگهداری می كنند از یك سو با مسائل و مشكلات خاص فنی، بهداشتی و اقتصادی مواجه اند و از سوی دیگر به دلیل استفاده از نیروی انسانی در امر تولید، موضوعات متعددی را در حوزه بهره‌گیری از نیروی كار در پیش رو دارند. ضرورت بررسی مسائل و مشكلات حاكم بر این صنعت، با نگاهی بر وضعیت و حجم تولیدات آن در ایران و استان، مشخص می‌گردد.
1-2- وضعیت صنعت طیور در ایران و استان تهران
امروزه مرغ و تخم مرغ به عنوان دومین محصول استراتژیك كشور بعد از گندم، جایگاه ویژه ای را در سبد كالاهای اساسی به خود اختصاص داده اند. با وجود بیش از 45 سال سابقه در صنعت مرغد اری كشور، هم اكنون با تولید سالانه یك میلیون و 400 هزار تن گوشت مرغ و توان بالقوه تولید یك میلیون و 800 هزار تن گوشت مرغ، كشور ایران بر اساس آخرین آمار سازمان خواربار و كشاورزی جهانی (فائو) از نظر تولید گوشت مرغ، مقام چهاردهم جهان و در بین كشورهای منطقه خاور میانه، مقام اول تولید را به خود اختصاص داده است. بر طبق این آمار، سرمایه در گردش این صنعت در ایران برابر شش هزار میلیارد تومان و سرمایه ثابت آن برابر 22 هزار میلیارد تومان است كه به عنوان دومین صنعت پس از صنعت نفت از نظر داشتن حجم سرمایه به شمار می رود. این صنعت موجب اشتغال 600 هزار نفر در كشور شده است و به تبع آن معیشت حدود سه میلیون نفر را تأمین می كند. هم اكنون هر ماه بین 60 تا 70 میلیون قطعه جوجه ریزی در كشور انجام می شود. این كار در حدود 17 هزار واحد مرغداری شامل واحدهای اجداد، مادر، نیمچه گوشتی و تخم گذار صورت می پذیرد (اناری، 1385).
استان تهران دارای بیش از 150 واحد جوجه های گوشتی با ظرفیت 100970000 قطعه میباشد. مقدارگوشت تولیدی در سال 1390 برابر با 1700000 هزار تن است که سهم تولید گوشت مرغ استان تهران برابر با 90000 هزار تن و به عبارتی 6 درصد از سهم کل کشور است. در شرایط موجود چنانچه ضریب تبدیل یعنی نسبت وزن خوراك مصرفی به وزن مرغ زنده در یك دوره تولید را به عنوان یك شاخص فنی رایج در صنعت مرغداری در نظر بگیریم، بر اساس اطلاعات موجود، متوسط این ضریب در استان به میزان 8/1 تا 2/2 است، در حالیكه استاندارد جهانی در حد متعارف 7/1 تا 9/1 است (معاونت امور دام، وزارت جهاد سازندگی، 1386). به عبارت دیگر برای تولید هر كیلوگرم مرغ، 200 تا 600 گرم غذای اضافی مصرف می شود.
1-3- موضوع مورد تحقیق
بررسی عوامل مدیریتی موثر برعملکرد مزارع پرورش جوجه گوشتی جنوب استان تهران
1-4- مسئله اساسی تحقیق
با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده با ابزار پرسشنامه می‌توان مدل والگوی مناسبی جهت عوامل مدیریتی در بهبود مدیریت و تولیدات از جمله گوشت مرغ در جنوب استان تهران ارائه نمود.
در استان تهران تعداد 140 واحد پرورش جوجه گوشتی با ظرفیت تولید9210220 قطعه درهردوره پرورش 45 روزه وجود دارد وبه طور میانگین در طول سال 4 دوره جوجه ریزی صورت می گیرد و حدود 78287 تن گوشت مرغ در سال تولید می شود. این مقدار 4/8 درصد از گوشت مرغ تولیدی کشور را شامل میشود. از آنجایی که یکی از راهکارهای اساسی افزایش تولیدات دامی، افزایش بهره وری درواحدهای تولیدی می باشد و با استفاده بهینه از نهاده‌ها وهمچنین مدیریت صحیح گله می توان بهره وری را ارتقاء داد. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها کارایی واحدهای پرورشی تعیین نمودیم سپس مقدار مطلوب استفاده از نهاده ها مشخص شد و همچنین تاثیر عوامل مدیریتی مختلف، ظرفیت فارم و سالن بر روی کارایی آنها مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت الگوی مناسب برای پرورش جوجه گوشتی در جنوب استان تهران ارایه شد. در استان تهران ضریب تبدیل غذایی جوجه های گوشتی تجاری 2/2 است و طی 4 دوره تولید در طول سال 46051000 قطعه جوجه گوشتی در آن پرورش داده میشود. در صورتی که 2/0 واحد ضریب تبدیل غذایی کاهش داده شود، به ازای یک قطعه جوجه در طول هر دوره پرورش 500 گرم و سالیانه در استان حدود 23000 تن صرفه جویی در مصرف دان به ارزش 69000000000 ریال خواهیم داشت. از آنجایی که از نظر منابع غذایی طیور در رقابت با انسان می‌باشند می‌توان علاوه بر افزایش سود آوری در صنعت مرغداری، از صرفه جویی و فرصت حاصل شده در بخش تغذیه انسان استفاده نمود و موجبات بهبود کمیت و کیفیت غذای انسان و به دنبال آن سلامت بیشتر جامعه را فراهم کرد. بنابراین بررسی و تحلیل نحوه عملكرد، سطح مدیریت و عوامل موثر بر اختلاف عملکرد تولیدی در بین واحدهای پرورش جوجه گوشتی به منظور بهینه سازی و ارتقاع سطح عملكرد آنها ضروری است.
1-5- فرضیه های تحقیق
الف- از عوامل مدیریتی در جهت افزایش عملکرد واحدهای پرورش جوجه گوشتی جنوب استان تهران به خوبی استفاده می شود.
