وبلاگ

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات

مقدمه ……………………………………………………………………………………..

1-1-1-‌ مسئله ……………………………………………………………………………

1-1-2-  فرضیات …………………………………………………………………………..

1-1-3- اهداف ………………………………………………………………………………

تعاریف و مفاهیم …………………………………………………………………………..

1-2-1- جاده جنگلی ………………………………………………………………………

1-2-2- یک قطعه جاده …………………………………………………………………..

1-2-3- فرسایش پذیری خاک ………………………………………………………….

1-2-4- هدر رفت خاک …………………………………………………………………..

1-2-5- نقش بافت، ساختمان و مواد آلی در هدر رفت خاک………………………..

1-2-6- نقش سازند زمین شناسی در هدر رفت خاک ……………………………..

1-2-7- نقش درجه شیب در هدر رفت خاک …………………………………………

1-2-8- نقش جهت شیب در هدر رفت خاک …………………………………………

1-2-9- رواناب ……………………………………………………………………………

1-2-10- الگوی جریان رواناب روی ساختمان جاده جنگلی ………………………..

1-2-11- مدل برآورد رسوب SEDMODL………………………………………………

1-2-12- مدل برآورد رسوب WARSEM …………………………………………….

1-2-13- سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ……………………………………….

فصل دوم: پیشینه تحقیق

 2-1- سابقه تحقیق در داخل کشور …………………………………………………

2-2- سابقه تحقیق در خارج از کشور ……………………………………………….

2-2-3- جمع بندی نظرات ارائه شده ………………………………………………..

فصل سوم: مواد وروش‌ها

3-1- مواد ………………………………………………………………………………

3-1-1- مشخصات کلی منطقه مورد مطالعه ………………………………………

3-1-2- شیب و ارتفاع از سطح دریا ………………………………………………

3-1-3- خصوصیات اقلیمی …………………………………………………………

3-1-4- خصوصیات زمین شناسی ………………………………………………..

3-1-5- مشخصات خاکشناسی ………………………………………………….

3-1-6- راه‌های دسترسی ………………………………………………………….

3-2- روش پژوهش ………………………………………………………………….

3-2-1- جمع آوری اطلاعات و برداشت مقدماتی ……………………………….

3-2-2- برآورد رسوب جاده با SEDMODL ……………………………………….

3-2-3- برآورد رسوب جاده با WARSEM …………………………………………

3-2-4- اندازه‌گیری میدانی رسوب ………………………………………………..

3-2-5- محاسبات آماری ……………………………………………………………

فصل چهارم: نتایج

4-1-موقعیت جاده وسگمنت‌ها ……………………………………………………

4-2- مقایسه و ارزیابی دو مدل WARSEM و SEDMODL ……………………….

4-2-1- محاسبه فرسایش …………………………………………………………

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- بحث…………………………………………………………………………….

5-2- نتیجه‌گیری …………………………………………………………………….

5-3- پیشنهادات ……………………………………………………………………..

چکیده:

برای دسترسی و مدیریت هر چه بهتر جنگل‌ها وجود جاده‌های جنگلی ضروری بوده ولی از طرفی جاده‌های جنگلی باعث تغییر الگوی طبیعی توزیع رواناب می شود. افزایش سرعت رواناب روی سطح جاده و تولید و  انتقال رسوب به آبراهه‌های پایین دست باعث آلودگی منابع و زیستگاه‌های آبی و خاکی می‌شود.امروزه مدل­های مختلفی برای پیش ­بینی میزان رسوب­دهی وجود دارد که می­توانند به کارشناسان جهت پیش ­بینی میزان تولید رسوب در جاده­های جنگلی کمک کنند. این تحقیق با هدف ارزیابی و مقایسه ی میزان رسوب برآورد شده روی سطح جاده جنگلی توسط دو مدل WARSEMو SEDMODL در سری یک  جنگل آموزشی و پژوهشی دارابکلا به اجرا درآمد. کل جاده­های منطقه به واحدهای همگن تقسیم گردید و سپس برای هر واحد، طول جاده، عرض جاده، میزان فرسایش زمین­شناسی، عامل‌های مربوط به سطح جاده، ترافیک، شیب، بارندگی و تحویل رسوب از طریق جداول مربوطه استخراج گردید و برخی از این عامل‌ها از طریق اندازه ­گیری و مشاهدات میدانی بدست آمد و در مدل قرار داده شد. برای برداشت میزان رسوب واقعی سطح جاده، در انتهای هر واحد با قرار دادن ظرف مناسب پس از هر بارندگی اقدام به برداشت نمونه شد. نتایج نشان داد که میزان رسوب­دهی در  جاده­های منطقه با توجه به خروجی مدل­هایWARSEMو SEDMODEL به ترتیب 14/13 و 29/18 تن در سالمی­باشد. به طور کلی، بین مقدار رسوب برآورد شده توسط WARSEM و SEDMODL تفاوت معنی­داری وجود نداشت اما این مقادیر برآوردی در سطح احتمال 5 درصد بیشتر از مقدار اندازه ­گیری شده بودند. شیب طولی جاده بر مقدار رسوب برآورد شده توسط مدل­های تجربی در سطح احتمال 5 درصد تأثیر معنی­دار داشت. به کارگیری این مدل­ها و ارزیابی قابلیت آنها در برآورد رسوب جاده جنگلی می تواند درتعمیر و نگهداری جاده های جنگلی به نحوی كه میزان رسوب تولیدی به حداقل برسد، به مدیران و طراحان این جاده‌ها كمك كند.

فصل اول: کلیات

مقدمه:

در سطح جهانی پس از دهه‌های 60 و 70 میلادی علاوه بر ارزیابی‌ها و مطالعات فنی و اقتصادی   برای پروژه‌های عمرانی از جمله راه‌سازی، ارزیابی زیست محیطی آغاز گردید. اما در کشور ما جز در سال‌های اخیر توجه چندانی به شناخت و ارزیابی‌ پیامد‌های اجتماعی – اقتصادی و زیست محیطی نشده است. با توجه به اینکه انجام ارزیابی زیست محیطی پروژه‌های راه‌سازی باعث شناخت و پیش‌بینی هرچه دقیق‌تر پیامد‌ها و اثرات اجرای این پروژها بر جوانب مختلف اجتماعی- اقتصادی وبه خصوص محیط‌های طبیعی، گیاهی، جانوری، آب، خاک و هوا گزینه‌‌های مناسب‌تر برای کاهش این اثرات نامطلوب را ارائه می کند و برنامه‌های مدیریت و پایش زیست‌محیطی را مد نظر قرار می‌دهد (بی نام،1386).

جنگل‌های پهن برگ مناطق معتدله دارای اهمیت فراوانی از جهت بهبود كیفیت آب و تولید چوب هستند. برای دسترسی و مدیریت هر چه بهتر این جنگل‌ها وجود جاده‌های جنگلی ضروری بوده ولی از طرفی جاده‌های جنگلی با عملكرد اكولوژیكی و هیدرولوژیكی این جنگل‌ها در تضاد می‌باشد. جاده‌های جنگلی باعث به هم خوردن مسیر و سرعت آب‌های سطحی و زیر سطحی شده و سبب تغییر الگوی توزیع آب می شوند. افزایش سرعت رواناب در سطح جاده‌ها و كاهش پوشش گیاهی باعث تولید رسوب و انتقال آن به آبراهه‌های پایین دست شده و در نتیجه باعث آلودگی منابع و زیستگاه‌های آبی می‌شود (راهبری سی سخت و عبدی، 1389). هدر رفت خاک پدیده‌ای است که در صورت بروز در هر منطقه‌، حاصلخیزی خاک، دوام و پایداری ابنیه فنی و سازه‌های مختلف، پایداری دیواره‌های خاکی، کیفیت منابع آب سطحی، توازن بوم شناختی و منظره طبیعت را به مخاطره می‌اندازد (پارساخو 1391).

طراحی سطح جاده های جنگلی از اهمیت ویژهای برخوردار است به طوری که درجاده های تثبیت نشده سطح جاده پتانسیل تولید رسوب بالایی دارد، عبور و مرور وسایل نقلیه باعث خرد شدن مواد سطحی جاده می‌شود و آن‌ها را به ذرات ریز قابل حمل تبدیل می کند. همچنین رد چرخ‌های وسایل نقلیه افزایش میزان فرسایش و حمل رسوبات را به دنبال دارد تمرکز آب در این مکان‌ها باعث افزایش انرژی رواناب و قدرت جریان رواناب شده و قدرت حمل ذرات درشت را افزایش می‌دهد، تناوب عملیات حفاظتی و نگهداری جاده نیز می‌تواند در افزایش و یا کاهش میزان تولید رسوب از سطح جاده‌ها موثر باشد عملیات مسطح سازی جاده می‌تواند مکان‌های تجمع هرز آب (شیارها و رد چرخ‌ها) را از بین ببرد و فرسایش را کاهش دهد. اما از طرف دیگر باعث خرد شدن مواد سخت سطح جاده شده و آن‌ها را به ذرات ریز قابل حمل تبدیل می‌کند(بهزادفر،1383).  سطح جاده می‌تواند به شکلی طراحی شود که شیب داخلی یا شیب خارجی داشته باشد و یا به شکل گرده ماهی باشد جاده‌هایی که دارای شیب داخلی هستند رواناب را به سمت جوی کناری هدایت می‌کنند در حالی شیب بیرونی رواناب را به سمت دیواره خاکریزی هدایت می‌کند و شکل گرده ماهی تلفیقی از دو عمل بالا را انجام می‌دهد تا رواناب کمتری در سطح جاده جریان داشته باشد (ارهان کاسکن، 2012).

 جاده‌های جنگلی تاثیر زیادی  روی آب و منابع آبی وتولید رسوب دارند به همین جهت می‌توان با شناسایی  بخش‌هایی از جاده که توان تولید رسوب بالایی را دارند این اثرات را به مقدار زیادی کاهش داد. تا کنون مدیران جنگل نتوانستند رسوب جاده جنگلی را اندازه‌گیری کنند ولی امروزه به کمک متغیرهایی نظیر خصوصیات مواد سطحی جاده، شدت ترافیک، شیب، روش ساخت جاده و بارندگی می‌توان تولید رسوب را مدل سازی  واز آن در جهت احیا و نگهداری جاده‌های جنگلی استفاده نمود (بهزادفر،1383).

1-1-1- مسأله

فرسایش آبی یک فرآیندی طبیعی است که طی آن ذرات خاک در اثر برخورد قطرات باران از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک رواناب به مکانی دیگر حمل می‌شوند(هدر رفت خاک).کاهش توان تولید مزارع، جنگل‌ها و مراتع فقط بخشی از مسئله تاسف بار فرسایش را بازگو می کند. ذرات خاک شسته شده و یا باد رفته از مناطق فرسایشی بعداً در جای دیگر مانند اراضی پست مجاور رودخانه‌ها و نهر‌ها و یا در مخازن ته نشین می‌شوند. مواد خاکی جابجا شده سبب آلودگی آب و هوا شده و هزینه سنگین اقتصادی و اجتماعی را در جامعه به دنبال خواهد داشت. خوشبختانه دهه‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی در فهم سازوکار فرسایش و ابداع روش‌هایی که می توانند به طور موثر و توجیه پذیر از جنبه اقتصادی هدر رفت خاک را در اکثر موارد مهار کنند،  صورت گرفته است.در گذشته طراحی شبکه جاده بستگی زیادی به مسائل اجتماعی و اقتصادی داشته است، در سال­های اخیر نحوه نگهداری ساختمان جاده‌های جنگلی، وضعیت رسوبدهی جاده‌ها، حجم ترافیک، آلودگی صوتی و تنوع زیستی گیاهان و جانوران حاشیه جاده مورد بحث و بررسی محققین قرار گرفته است(آکای و همکاران، 2007)[1] وجود جاده‌ها و اهمیت آن‌ها در جنگل ضروری و غیر قابل اجتناب است استقرار جاده در جنگل خسارت‌هایی را به اکوسیستم جنگل وارد می‌کند که غیر قابل محاسبه است رسوب تولیدی ناشی از احداث جاده موجب از دست رفتن خاک و مانع از استقرار گونه‌های گیاهی جنگلی می شود(خلیل پور و حسینی ، 2008)[2].

مدیریت اقتصادی جاده‌­های جنگلی نه تنها شامل مدیریت هزینه­‌های کل جاده بلکه شامل مدیریت هزینه‌های خسارت­ زیست محیطی ایجاد شده طی مراحل ساخت جاده و استفاده از آن نیز می­شود. همچنین کارایی وسایل سنگین جاده­‌‌سازی بایستی مورد مطالعه قرار گیرد تا از بهترین آن‌­ها برای ساخت جاده استفاده گردد(پارساخو و همکاران، 2009). در یک جاده با میزان فاکتور ترافیک بالا معمولاً کیفیت مواد روسازی به کار رفته خوب است و در نتیجه تولید رسوب کاهش می­یابد(آکای و همکاران، 2007). مدل­های مختلفی برای پیش ­بینی میزان رسوب ­دهی وجود دارد که می­توانند به کارشناسان جهت پیش­‌بینی میزان تولید رسوب در جاده­‌های جنگلی کمک کنند. هم چنین به منظور تجزیه و تحلیل طرح سیستم زهكشی عرضی و كاستن از حجم تحویل رسوب حاصل از جاده‌های جنگلی به رودخانه، نرم ­افزارها و مدل­‌های مختلفی طراحی شده است(آکای وسیسان،

1-3-ضرورت انجام پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-4-اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4-1- هدف کلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-4-2- اثر4هفته تمرین استقامتی- مقاومتی و مصرف مکمل آهن بر برخی از شاخص­های هماتولوژیک خون دختران فعال……………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-4-3- اهداف ویژه…………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-5-فرضیه­ های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-5-1-فرضیه 1…………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-5-2-فرضیه 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-6-محدودیت­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-6-1- قلمرو تحقیق…………………………. …………………………………………………………………………………………………….5

1-6-2-محدودیت­های غیر قابل کنترل……………….. …………………………………………………………………………………..6

1-7-پیش فرض­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-8-تعریف واژه­های عملیاتی………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-8-1-یک تکرار بیشینه((1RM………………………………………………………………………………………………………………6

1-8-2-ماکروسیتوز…………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-8-3-ضربان قلب بیشینه………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-8-4-همودیلوشن…………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-8-5-مکمل آهن………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-8-6- هموگلوبین…………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-8-7-فریتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2-مبانی نظری پژوهش……………………………. ……………………………………………………………………………………………….10

2-3-مکمل آهن……………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-3-1-توزیع آهن در بدن……………………….. ……………………………………………………………………………………………10

2-3-2-علل کاهش آهن بدن…………………………………………………………………………………………………………………..10

2-3-3-توصیه­های مصرف   آهن……………………………………………………………………………………………………………….11    2-3-4-تنظیم هموستاز آهن……………………………………………………………………………………………………………………11

2-4-فریتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-4-1-تغییرات فریتین هنگام افزایش نیاز به آهن………………………………………………………………………………..12

2-4-2-عوامل موثر بر فریتین………………………………………………………………………………………………………………….12

2-4-3-تغییرات فریتین به دنبال تمرینات ورزشی…………………………………………………………………………………12

2-5-هموگلوبین…………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-6-کمبود ( فقر ) آهن………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-7-کم خونی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-7-1-کم خونی کاذب……………………………………………………………………………………………………………………………14

2-7-2-کم خونی ناشی از کمبود آهن…………………………………………………………………………………………………….15

2-7-3-تاثیر مکمل آهن بر کم خونی…………………. …………………………………………………………………………………15

2-8-تغییرات انطباقی ناشی از تمرین در خون…………….. ……………………………………………………………………………..15

2-9-تغییرات انطباقی متابولیسم آهن در طی تمرین……………………………………………………………………………………17

2-10-پیشینه تحقیقی موضوع………………………………………………………………………………………………………………………18

2-10-1-تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………………………………………………………….18

2-10-2-تحقیقات انجام شده در خارج از ایران…………………………………………………………………………………….19

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….25

3-2-روش و طرح پژوهش………………………………. ……………………………………………………………………………………………25

3-3-مراحل تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………25

3-4-جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………..26

3-5-نمونه آماری و روش انتخاب آن…………………………………………………………………………………………………………….26

3-6-متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………..26

3-6-1-متغیر مستقل……………………………………………………………………………………………………………………………….26

3-6-2-متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………………………………………26

3-7-روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………27

3-8-ابزارها و روش­های اندازه ­گیری……………………………………………………………………………………………………………….27

3-9-روش­های اندازه ­گیری……………………………………………………………………………………………………………………………..27

3-10-برنامه تمرینی……………………………………………………………………………………………………………………………………….28

3-10-1-برنامه تمرینی هر دو گروه………………………………………………………………………………………………………..28

3-11-نحوه مصرف مکمل و دارونما……………………………………………………………………………………………………………….33

3-12-طرح تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………33

3-13-روش­های آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………………34

3-13-1-آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………34

3-13-2-آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………………………34

فصل چهارم : نتایج و یافته های پژوهش

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….36

4-2- نتایج و یافته های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….36

4-2-1- ارائه نتایج توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………..36

4-2-2- ارائه نتایج امار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………38

4-3- آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………………………38

4-3-1- فرضیه صفر ………………………………………………………………………………………………………………………………..38

4-3-2-  فرضیه صفر 2……………………………………………………………………………………………………………………………40

فصل  پنجم: بحث و بررسی و نتیجه گیری

5-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..43

5-2-خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….43

5-3-بحث و نتیجه گیری…………………………… …………………………………………………………………………………………………44

5-3-1-در فرضیه اول:………………………………………………………………………………………………………………………………44

5-3-2-در فرضیه دوم:…………………………………………………………………………………………………………………………….45

5-4-نتیجه گیری کلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………49

5-5-پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………………49

5-5-1-پیشنهادات آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………..49

5-5-2-پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………….49

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52

مقدمه

کمبود آهن و کم­خونی، میلیاردها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. بررسی­های اخیر نشان می­دهد که کمبود آهن بر بیش از 50 درصد جمعیت جهان تاثیر دارد(8). اگرچه مردم کشورهای در حال توسعه در بیشترین خطر کم­خونی و کمبود آهن هستند، داده­هایی از آمریکا و انگلیس نشان می­دهد که زنان پیش از یائسگی در بیشترین خطر ابتلا به کمبود آهن قرار دارند(34). برد و توبین[1](2000) نشان داده­اند که شیوع کم­خونی و فقر آهن، به احتمال زیاد در ورزشکاران، بخصوص ورزشکاران زن جوان، نسبت به افراد سالم کم­تحرک بالاتر است(63٫9). علت قرارگیری زنان در خطر بیشتر ابتلا به کمبود آهن، مصرف کمتر از حد مطلوب آهن بوده و گفته شده که به خاطر قاعدگی٫ زنان بیشتر در معرض کاهش هموگلوبین٫آهن و فریتین هستند که این امر موجب تعادل منفی آهن می­شود(77٫34). حتی زنان یائسه با فعالیت جسمانی منظم نیز ممکن است بیشتر در معرض فقر آهن باشند چون فعالیت٫ تاثیر منفی بر ذخایر آهن اعمال می­ کند(34). فقر آهن یکی از مهمترین اختلالات متابولیک و از شایعترین کمبودهای تغذیه­ای مشاهده شده در میان [2]ورزشکاران بخصوص زنان است(17٫4). عملکرد ورزشی به حمل و نقل اکسیژن و کارآیی میتوکندری و تعادل مطلوب آهن بستگی دارد(17). در ورزشکارانی که کمبود آهن دارند تشکیل هموگلوبین و توانایی بدن برای حمل و نقل اکسیژن از ریه­ها به بافت­ها دچار اختلال می­شود. گزارش شده است که این امر ممکن است تاثیری بر عملکرد داشته و یا نداشته باشد(75). همچنین این ورزشکاران ممکن است علائمی مانند تهوع، عفونت­های مکرر، تنگی نفس، خستگی و ضعف، ظاهر رنگ­پریده و کمبود انرژی داشته باشند(35). فرض بر آن است که فعالیت جسمانی شدید موجب فقر آهن در ورزشکاران نخبه می­شود(17). البته بروز این شرایط به نوع ورزش و مقدار تمرین بستگی دارد(77). شیوع کمبود آهن در ورزشکاران مرد تا 10٪ و در زنان ورزشکار تا 20٪ گزارش شده است(76). نشان داده شده است که 13٪( 3 مورد از 23 مورد) بازیکنان والیبال زن بالغ٫ دچار کم­خونی و فقر آهن بوده ­اند(33). دابنو و همکاران[3] (2004)، در بررسی شیوع فقر آهن و کم­خونی در بازیکنان سطح بالای بسکتبال 8 تیم ملی دریافتند که در 22 درصد از بازیکنان (به ترتیب، 15 و 35 درصد در مردان و زنان )، فقر آهن (فریتین کمتر از g/Lµ20) وجود داشت. در 25 درصد از ورزشکاران (18 درصد مردان، 38 درصد زنان) نیز کم­خونی مشاهده شد. کم­خونی ناشی از کمبود آهن در میان زنان بیشتر از مردان بود و در کل شیوع بالایی از فقر آهن، کم­خونی، در میان بازیکنان هر دو جنس یافت شد(18). در بررسی دوندگان استقامتی، 82 درصد ورزشکاران زن دارای فقر آهن شناخته شده­اند(35). دستیابی به اطلاعات در مورد تغییرات سیستم سلول­های خونی و سوخت و ساز آهن در ورزشکاران زن سخت بوده(77) و به دلیل تعاریف متعدد ارائه شده برای فقر آهن، و در نظر گرفتن سطوح مختلف برای فریتین در تعریف فقر آهن، ارزیابی شیوع این عارضه در ورزشکاران جوان، دشوار است(33). فالون[4](2004) تاکید کرد که زنان باید بیشتر مورد توجه قرار گرفته و از لحاظ متغیرهای خونی، در فواصل 6 ماهه بررسی شوند(38).

بر اساس تغییرات مشاهده شده در محتوای خون و مقدار آهن سرم، نیاز به مکمل آهن در طول دوره­های تمرینی شدید پیشنهاد شده است(33).

1-2-بیان مساله و سوال­های اصلی پژوهش

نشان داده شده است که ترکیبات خون در نتیجه فعالیت بدنی تغییر می­ کند و برخی از این تغییرات موجب کم­خونی می­شوند(49). به دلیل افزایش سنتز آهن، تغییر جذب روده، افزایش تعریق، تخریب سلول­های قرمز خون، افزایش دما، فعالیت طحال و آسیب­های مکانیکی حاصل از تمرینات ورزشی و از دست رفتن هموگلوبین و آهن در روده و کلیه، در ورزشکاران، آهن و بخصوص فریتین، کاهش می­یابند(3،77). نیاز به آهن برای ورزشکاران استقامتی، به عنوان مثال دوندگان استقامتی، تقریبا 70 درصد بیشتر است(4). تحقیقات نشان داده­اند که در مقایسه با افراد غیر­فعال، استقامتی­کاران هموگلوبین و فریتین کمتری دارند(77). در مقابل، غلظت گلبول قرمز و هموگلوبین در ورزشکاران قدرتی در مقایسه با ورزشکاران استقامتی و کسانی که تمرینات ترکیبی انجام می­دهند، بالاتر گزارش شده است(48). در بررسی متابولیسم آهن در 20 ورزشکار نخبه قایقران و 10 بازیکن فوتبال در ابتدا و انتهای فصل رقابتی با یک دوره استراحت کوتاه­مدت، در پایان فصل، 27 درصد از کل ورزشکاران، فقر آهن مطلق و 70 درصد آنان فقر آهن عملکردی داشته و در 10 درصد از ورزشکاران نیز کم­خونی خفیف مشاهده شده است(17).

در بررسی متغیرهای خونی در میان غیر ورزشکاران و ورزشکارانی که با توجه به سطح عملکرد به سه گروه استقامتی، مقاومتی، وترکیبی( استقامتی- مقاومتی) تقسیم شده بودند، ورزشکاران در مقایسه با افراد غیر فعال، بدون اینکه تفاوت معناداری در هموگلوبین داشته باشند، از گلبول قرمز بالاتری برخوردار بودند. ورزشکاران، نسبت به افراد غیر فعال، به طور معناداری سطح فریتین پایینتری نشان دادند. در این بررسی، تفاوتی در مقدار هموگلوبین افراد ورزشکار و غیر ورزشکار دیده نشد(77). کلارکسون[5](1991) عنوان کرده است که در عین حال که بررسی­های گذشته شیوع بیشتری از کمبود آهن را در میان ورزشکاران نشان داده­اند، بررسی­های اخیر حاکی از این نکته­اند که شیوع کمبود آهن در ورزشکاران، نسبت به افراد جامعه زیاد نیست(19). کمبود آهن می ­تواند نتیجه منفی بر سلامت، عملکرد جسمی و ذهنی داشته باشد. تحقیقات اخیر از بهبود عملکرد با مصرف مکمل آهن( مصرف mg 100 سولفات آهن به مدت 6-4 هفته) بیشتر حمایت می­ کند(4). جیمز و همکاران[6](2009) نشان دادند که مصرف روزانه mg100 سولفات آهن، کاهش آهن ایجاد شده توسط تمرین را جبران می­ کند(34). در رابطه با نقش و تاثیر مصرف مکمل آهن به همراه تمرینات و فعالیت­های بدنی بر ترکیب خون دختران، اطلاعات اندکی موجود است و اکثر تحقیقات بر روی افراد دارای کم­خونی و کمبود آهن انجام شده و با توجه به شیوع مصرف مکمل آهن در ورزشکاران سالم این تحقیق بر روی افراد سالم انجام گرفت. همچنین در رابطه با تاثیر تمرینات بر متغیرهای خونی نتایج متناقضی ارائه شده و بخش عمده تمرینات از نوع استقامتی و تا حدودی مقاومتی بوده و اطلاعات کمی در حیطه تمرینات ترکیبی وجود دارد. ماهیت تمرینات ترکیبی به گونه­ای است که در کوتاه­مدت مشمول پاسخ­های دوگانه وابسته به هر یک از انواع فعالیت­های استقامتی و مقاومتی می­شود و تداخل و تناقض این پاسخ­ها چه بسا از بعد متغیرهای خونی نیز قابل ملاحظه باشد و اثر بالینی خود را در اجرای ورزشکاران مجری اینگونه تمرینات نشان دهد. مشاهده اثرات این تمرینات در بعد متغیرهای خون­شناسی به مربیان و ورزشکاران کمک خواهد کرد تا در برنامه ­ریزی تمرینات برای ورزشکاران تحت نظارت خود به ملاحظات بیشتری از حیث آثار مطلوب یا نامطلوب خونی توجه داشته باشند(5). بنابراین با توجه به اهمیت انجام تمرینات استقامتی- مقاومتی هم­زمان برای ورزشکاران در زمان پیش از مسابقات، و نبود اطلاعات کافی در مورد اثرات این تمرینات به همراه مصرف مکمل آهن بر متغیرهای خون، این تحقیق بر آن است تا تاثیر 4 هفته تمرین استقامتی- مقاومتی همراه با مصرف مکمل آهن را بر سطوح هموگلوبین و فریتین دختران فعال بررسی نماید و به این سوال که آیا مصرف مکمل آهن برای ورزشکاران مفید و ضروری است و در جلوگیری از ایجاد کمبود آهن و کم­خونی موثر واقع می­شود یا خیر، پاسخ دهد.

1-3-ضرورت انجام پژوهش

زنان به خاطر الزامات تحمیل شده دوره قاعدگی، بیشتر در معرض خطر کم­خونی هستند(43). اکثر ورزشکاران زن نیز از کم­خونی یا کمبود آهن رنج می­برند و به همین دلیل معمولا مصرف مکمل آهن برای آنان توصیه می­شود. از آنجایی که تحقیقات بررسی­کننده تاثیر مصرف مکمل آهن به همراه تمرینات در ورزشکاران زن معدود است و بخصوص در زمینه تاثیر تمرینات ترکیبی به همراه مکمل آهن بر فاکتورهای هموگلوبین و فریتین، تحقیقی در داخل کشور یافت نشد، از این رو پژوهش حاضر بر آن شده است تا این موضوع را در زنان ورزشکار سالم مورد بررسی قرار دهد.

1-4-اهداف پژوهش

1-4-1-هدف کلی

1-4-2- اثر 4هفته تمرین استقامتی- مقاومتی و مصرف مکمل آهن بر برخی از شاخص­های هماتولوژیک خون دختران فعال

1-4-3-اهداف ویژه

تعیین اثر تمرین استقامتی- مقاومتی و مکمل آهن بر سطوح هموگلوبین خون دختران فعال.

تعیین اثر تمرین استقامتی- مقاومتی و مکمل آهن بر سطوح فریتین خون دختران فعال.

1-5-فرضیه­ های پژوهش

1-5-1-فرضیه 1: مصرف مکمل آهن همراه با تمرین استقامتی– مقاومتی بر سطوح هموگلوبین دختران فعال اثر معنا­دار دارد.

1-5-2-فرضیه 2: مصرف مکمل آهن همراه با تمرینات استقامتی- مقاومتی بر فریتین خون دختران فعال اثر معنا­دار دارد.

1-6-محدودیت­های تحقیق

1-6-1-محدودیت­های قابل کنترل یا قلمرو تحقیق

1-دامنه سنی آزمودنی­ها 18 تا 30 سال بود.

2-جنسیت: آزمودنی­ها از میان دختران فعال انتخاب شدند.

3-شدت تمرین : در تمرین استقامتی، شدت 75-70٪ ضربان قلب بیشینه، و در تمرینات قدرتی، شدت 70٪ تا 85٪ یک تکرار بیشینه استفاده شد.

4-استعمال دخانیات، دیابت، بارداری کنترل شده بود.

5-سطح هموگلوبین بیشتر از g/dl12 و سطح فریتین بیشتر از ng/ml10 در نظر گرفته شد.

6-کلیه تمرینات در ساعات یکسانی از روز انجام شد و دارونما و مکمل در ساعات یکسانی از شب مصرف شدند.

7-کلیه اندازه ­گیری­ها توسط یک نفر انجام شد.

1-6-2-محدودیت­های غیر قابل کنترل

1-تفاوت­های فردی و عوامل وراثتی آزمودنی­ها قابل کنترل نبود.

2-عواملی چون خواب، تغذیه، شغل، و قاعدگی قابل کنترل نبود.

1-7-پیش فرض­های پژوهش

1-وسایل و روش­های اندازه ­گیری متغیرها از روایی و پایایی کافی برخوردار بودند.

2-آزمودنی­ها با کمال میل در تمرین شرکت کرده، کار خواسته شده را به طور صحیح و با شدت و مدت مورد نظر انجام دادند.

3-آزمودنی­ها مکمل و دارونما را در وقت معین شده و یکسان مصرف کردند.

4-انجام اندازه ­گیری­ها توسط یک پژوهشگر و استفاده از وسایل یکسان خطای اندازه ­گیری را به حداقل رسانده بود.

1-8-تعریف واژه­های عملیاتی

1-8-1-یک تکرار بیشینه(1RM) :

بیشترین نیرویی که یک عضله یا گروهی از عضلات در یک سرعت خاص تولید می­ کنند(1). یک تکرار بیشینه بیشترین وزنه­ای است که قبل از بروز خستگی فقط یکبار جا به جا شود(72). آزمون یک تکرار بیشینه، روش استاندارد استفاده شده برای ارزیابی قدرت است. از آنجایی که این نوع ارزیابی زمانبر بوده و می ­تواند آزمودنی را در معرض خطر بیشتری قرار دهد، بنابراین ارزیابی 1RM با آزمون­های زیر بیشینه رواج یافته است(36). در این تحقیق برای به دست آوردن یک تکرار بیشینه از فرمول زیر استفاده شده است(26).

{(تعداد تکرار. 0.02)-1}/میزان وزنه:حداکثر وزنه جابجا شده

1-8-2-ماکروسیتوز[7]:

حالتی که سلول­های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند. کم­خونی ماکرو زمانی رخ می­دهد که سطوح هموگلوبین در خون کاهش یابد(37).

1-8-3-ضربان قلب بیشینه:

بیشترین ضربان قلب یک فرد که می ­تواند بدون دخالت عواملی مانند استرس ورزشی به دست آید و به سن وابسته است و معمولا از فرمول سن -220 محاسبه می­شود که در این تحقیق نیز از همین روش محاسبه شده است(6).

1-8-4-همودیلوشن[8]:یک سازگاری است که در ورزشکاران در شروع یک برنامه هوازی رخ می­دهد. 15٪ افزایش حجم پلاسما در سه هفته اول تمرین هوازی (شدت vo2max 70٪) رخ می­دهد که تعداد گلبول قرمز افزایش ندارد٫ بنابراین یک کاهش اولیه در هموگلوبین وجود دارد(16).

1-8-5-مکمل آهن:یکی از مکمل­های معدنی است که به صورت کوتاه مدت برای بهبود وضعیت آهن در افرادی که سطح آن پایین است استفاده می­شود. دوز پیشگیرانه برای رفع کمبود معمولا 7-50 میلی­گرم در روز استفاده می­شود. آهن به دو حالت بیولوژیکی وجود دارد: شکل فروس(Fe+2)و شکل فریک اکسید شده(Fe+3)که جذب فروس بهتر است. رایجترین انواع مکمل­های آهن بدون هم عبارتست از: فروس سولفات٫ فروس فومارات٫ گلوکونات آهن٫ فروس سولفات گلیسین٫ و پلی­ساکارید(71)٫ که در این پژوهش از نوع فروس سولفات به مقدار 50 میلی گرم و ساخت شرکت روز دارو استفاده شده است.

1-8-6- هموگلوبین:پروتئینی که از گلوبین و هم تشکیل شده و به سلول­های قرمز خون رنگ می­دهد و وظیفه اصلی آن حمل و نقل اکسیژن از ریه­ها به بافت­های بدن است. سطح طبیعی هموگلوبین در خانم­ها g/dl12 و در آقایان g/dl14می­باشد(70).

1-8-7-فریتین:پروتئین اصلی ذخیره­سازی آهن درون­سلولی که به شکل محلول است٫ دارای یک حفره مرکزی است که در آن 4500 اتم آهن اکسید شده و ذخیره شده است. همچنین یک مولتیمر است که از 24 زیر واحد سنگین و سبک در نسبت­های متفاوت در بافت­های مختلف است(58). رنج طبیعی آن در سرم µg/L15-300 می­باشد(70).

2-1-مقدمه

در فصل حاضر ابتدا در بخش مبانی نظری پژوهش در مورد تغییرات متابولیسم آهن در طی تمرین و مکمل آهن و شاخصهای خونی مورد نظر بحث شده و سپس با مراجعه به پیشینه پژوهشهای موجود، به برخی از پژوهشهای انجام شده در زمینه موضوع پژوهش حاضر در داخل و خارج کشور اشاره شده است.

2-2-مبانی نظری پژوهش

2-3-مکمل آهن

آهن یکی از مهمترین مواد معدنی است و در ساختمان هموگلوبین، میوگلوبین، سیتوکروم­ها و در ترکیب آنزیم­ها وجود دارد که مسئول انتقال الکترون و تولید انرژی در چرخه تنفسی میتوکندری و چرخه اسیدسیتریک، مسئول تولید ماده لازم برای سنتز DNA است و در رشد عضله و عملکرد نقش دارد(76٫70٫2٫77٫33٫43٫75٫71). آهن برای عملکرد طبیعی سیستم عصبی، ایمنی و رفتاری نیز ضرورت دارد(43٫4).

2-3-1-توزیع آهن در بدن

آهن بدن، معمولا در زنان 5/3،و در مردان،4 گرم است. در افراد بالغ، بیشترین آهن(60 تا 70٪) در هموگلوبین  در اریترویست در حال گردش وجود دارد که برای انتقال اکسیژن ضروری است. 10٪ آهن موجود در میوگلوبین، و 20تا 30٪ باقی مانده، به حالت فریتین در بدن در نقاط ذخیره­ای٫ مانند کبد موجود است. تنها حدود 1٪ آهن در اتصال با آنزیم­هاست و کمتر از 2/0٪ در پلاسما است که بیشتر متصل به ترانسفرین است(71٫70).

2-3-2-علل کاهش آهن بدن

در حین فعالیت، از طریق تعریق، آهن بدن به طور میانگین mg4/0در 1 لیتر عرق از دست می­رود. خونریزی معده، روده(13)٫هماتوریا و همولیز٫ رژیم غذایی گیاهخواری، و کاهش آهن در رژیم غذایی پرچربی و یا پر فیبر، قاعدگی(30)،و عفونت موجب کاهش آهن بدن می­شود(33٫31).

از دست دادن روزانه آهن در پوست mg/d0.24- 0.33 می باشد و از دست دادن آهن از طریق تعریق در مردان بیشتر از زنان است. قاعدگی یک همبستگی منفی با سطوح فریتین بدن دارد و وضعیت آهن با مدت و شدت قاعدگی در ورزشکاران استقامتی مرتبط است(11).

2-3-3-توصیه­های مصرف آهن

گزارشهایی مبنی بر اینکه مصرف مکمل آهن، گرفتگی عضلات پا را در دوچرخه سواران کاهش می­دهد و یا مانع آن می­شود، نمی ­تواند مبنایی برای مصرف مکمل آهن باشد. توصیه شده است که استفاده از قرص آهن فقط با دستور پزشک و برای کسانی که کمبود آهن دارند باشد(33). با توجه به امکان اثرات سوء بلند مدت بر سلامتی، توصیه شده است که از مصرف زیاد آهن باید خودداری کرد. اضافه بار آهن در اثر افزایش مصرف آهن ٫ممکن است گونه های واکنشی اکسیژن را غیر فعال کرده و موجب آسیب بافت ها و ارگانها شود(29). اگرچه مکمل آهن، به طور گسترده ای توسط ورزشکاران و در تلاش برای بهبود عملکرد استفاده شده است اما توصیه شده است که این مکمل تنها توسط کسانی مصرف شود که دچار کمبود آهن هستند (45). نیوهوز و همکاران[9](1989) پیشنهاد کرده اند که در زنان ورزشکار دارای کمبود آهن، مصرف مکمل آهن باید تا 16 هفته ادامه یابد تا اطمینان حاصل شود که سطح فریتین سرم بهµg/l60-70 می­رسد(51). رولند و همکاران[10](2011)، برای ورزشکارانی که حتی بدون کم خونی آشکار، فریتین کمتر از12-20ng/ml دارند٫ درمان با آهن را توصیه کرده اند(63).انجمن پزشکی و تغذیه مقدار mg/d8 برای مردان بالغ و mg/d18 برای زنان در سن قبل یائسگی توصیه کرده است(44).

2-3-4-تنظیم هموستاز آهن

هپسیدین یک هورمون پپتیدی فاز حاد است که هموستاز آهن را تنظیم می کند و در اوره و سرم ورزشکاران بعد از فعالیت ورزشی قابل اندازه گیری است(57).مادامی که هپسیدین یک تنظیم کننده منفی جذب آهن است و سطح سرمی این هورمون در شرایطی که اهن بیش از حد بالاست٫ جذب آهن را مهار می کند. در تلاش برای حفظ هموستاز پیش بینی می شود که سطح هپسیدین پلاسما به طور قابل توجهی در استفاده همیشگی از مکمل آهن در نوسان باشد(29).

2-4-فریتین

فریتین، پروتئین ذخیره درون سلولی مهمی است که در همه سلولها یافت می شود اما بیشترین غلظت را در کبد، طحال و مغز استخوان دارد. فریتین به آهن متصل شده و در یک پوسته پروتئینی قرار می گیرد. پوسته پروتئینیدربرگیرنده هسته آهن توسط 6 کانال، که از طریق آنها یونهای فروز وارد شده و در مرکز مولکول با فروکسیداز وارد تعامل می شوند، منفذ دار شده است. (70). در واقع فریتین یک پروتئین فاز حاد است و در نتیجه ممکن است در شرایط خاصی بدون تغییر در ذخیره آهن متفاوت باشد(76). از میان شاخصهای متعددی که برای ارزیابی وضعیت آهن استفاده می شود، فریتین، رایجترین شاخص برای ذخیره آهن بدن است(77٫76). اگرچه، پائین بودن سطح فریتین، نشان از تخلیه ذخایر آهن دارد اما با این حال، سطح نرمال و یا بالای آن، ذخایر کافی آهن بدن را تضمین نمی کند(76). غلظت فریتین سرم به طور معمول در دامنه 15-300µg/L و در برخی تحقیقات µg/L 10-300 ذکر شده اگرچه مقادیر کمتراز 12 نشان دهنده شروع مرحله اول کمبود آهن است(67٫14). فریتین در کودکان نسبت به افراد بالغ کمتر است و از کودکی به میانسالی افزایش، و میانگین غلظت در مردان نسبت به زنان بالاتر است. همبستگی خوبی بین مقادیر فریتین سرم، آهن بدن و فریتین مغز استخوان دیده شده و این امر نشان می دهد که روابط نزدیکی بین فریتین سرم و کل ذخایر آهن در افراد عادی وجود دارد. نشان داده شده است که غلظت فریتین سرم 1µg/lبرابر با تقریبا mg 8آهن ذخیره شده است(70).

2-4-1-تغییرات فریتین هنگام افزایش نیاز به آهن

افزایش نیاز به آهن، در ابتدا با افزایش آزاد شدن آهن از فریتین همراه است. جذب آهن با یا بدون هم٫ یک رابطه معکوس با غلظت فریتین سرم دارد که نشان دهنده ذخایر آهن است(71). افزایش جذب آهن از رژیم غذایی، ذخایر فریتین را کاهش می دهد(70).

2-4-2-عوامل موثر بر فریتین

عفونت، التهاب، اختلالات کبد، بدخیمی ها٫ نارسایی کلیه٫ بیماری های قلبی- عروقی٫ مصرف الکل(11)٫ تغذیه و شرایط دیگر می تواند باعث افزایش سطح فریتین سرم و روند فقر آهن بالقوه شود. ورزش نیز تا حد زیادی بر متابولیسم آهن ( فریتین) تاثیر گذار است(76).

2-4-3-تغییرات فریتین به دنبال تمرینات ورزشی

ص 308 )
بر همین اساس ما به دنبال پاسخ گویی به این سوال هستیم که آیا دورهای آموزشی کوتا مدت ضمن خدمت معلیمن مقطع متوسطه توانسته است برخی از توانایی های شغلی آنها را افزایش دهد ؟
اهمیت و ضرورت تحقیق :
تاکید بر داشتن کارکنان ماهر رمز موفقیت بسیاری از سازمانهاست بدین منظور بسیاری از سازمانها برنامه های آموزش ضمن خدمت را طراحی و اجرا کرده اند . اگر چه آموزش ضمن خدمت اغلب در ارتباط با کارکنان جدید بکار می رود اما برای به روز کردن و یا گسترش مهارتها ی کارکنان فعلی به هنگام ارائه روشها و رویه های کاری جدید نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
در جامعه ای که سازمان ها ی آن شدیدا به دانش و مهارت خود متکی باشد ، آشکار است که موسسات آموزش ضمن خدمت نقشی بسیار حیاتی و مهم در توسعه سرمایه های انسانی دارند ، در ایران نیز از سال 1327 آموزش ضمن خدمت کارکنان در قلمرو فعالیت های دولت قرار گرفت و با تشکیل واحدهای و مراکز آموزش ضمن خدمت کارکنان در سازمانها و وزارتخانه ها ، برگزاری دوره های ضمن خدمت کوتاه مدت و سپس بلند مدت توسعه یافت . یکی از این مراکز ، مراکز آموزش مدیریت دولتی سابق بود که سازمان امور اداری و استخدامی سابق در تیرماه 1348 به منظور آموزش مدیریت و فنون اداری آن را تاسیس کرد این مرکز سپس با موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه ادغام و موسسه آموزش و پرورش مدیریت دولتی تشکیل شد که به لحاظ تشکیلات اداری به سازمان مدیریت و برنامه  ریزی کشور وابسته بود که پس از انحلال سازمان ، وظیفه آموزش کارکنان سازمانها ی دولتی امروزه به دفتر آموزش و پژوهش استانداریها وگذار شده است به طور کلی امروزه دفتر آمورش و پژوهش استانداریها چهار نوع دوره آموزشی ضمن خدمت ، شامل دورهای توجیهی ، شغلی ، عمومی و بهبود مدیریت برگزار می کنند که دفتر آموزش و پژوهش استانداری فارس نیز به صورت گسترده مبادرت به برگزاری این دورها نموده است . به طور که در طی سالهای اخیر به طور متوسط سالیانه نزدیک به ده هزار نفر از کارکنان سازمانها مختلف دولتی استان فارس در این مرکز انواع مختلف آموزش های ضمن خدمت را طی کرده اند که با صرف هزینه ووقت بسیار همراه بوده است . ( دفتر

فصل اوّل: کلیات پژوهش

چکیده  پژوهش.………………………………………………………………………. 1

بیان مسأله……………………………………………………………………………… 6

اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………. 9

هدفهای پژوهش………………………………………………………………………. 10

فرضیه­ های پژوهش………………………………………………………………….. 10

تعاریف مفهومی متغیرهای پژوهش…………………………………………………. 11

تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش…………………………………………………. 11

تعریف متغیر کنترل…………………………………………………………………. 12

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق………………………………………………….. 13

مقدمه…………………………………………………………………………………. 14

نوجوانی………………………………………………………………………………. 14

خصوصیات دوره  نوجوانی…………………………………………………………. 14

رشد فردی واجتماعی دوران نوجوانی……………………………………………….. 19

هویت وهویت یابی دردوره نوجوانی………………………………………………… 16

تاب آوری…………………………………………………………………………….. 17

تعریف تاب آوری……………………………………………………………………. 17

ظهورتاب آوری……………………………………………………………………… 20

تاب­آوری و آسیب­پذیر……………………………………………………………….. 20

ارتباط بین تاب­آوری، مراحل رشد روانی، شناختی، اجتماعی و سلامت روان         22

الگوی تاب­آوری و آسیب­پذیری……………………………………………………… 23

ویژگیهای افراد تاب­آور………………………………………………………………. 24

وجوه تاب آوری……………………………………………………………………… 26

ویژگیهای دخیل درتاب آوری………………………………………………………… 27

سخت‌رویی کلیدی برای تاب­آوری…………………………………………………… 29

مؤلفه­ های تاب­آوری………………………………………………………………….. 29

پژوهشهای انجام شده در این زمینه………………………………………………….. 31

پرخاشگری…………………………………………………………………………… 23

تعریف پرخاشگری…………………………………………………………………… 24

پرخاشگری،خشم،خصومت………………………………………………………….. 37

تاریخچه پرخاشگری…………………………………………………………………. 38

نظریه های مربوط به پرخاشگری…………………………………………………… 49

شالوده زیستی پرخاشگری……………………………………………………………. 52

علل و عوامل پرخاشگری……………………………………………………………. 53

انواع رفتارهای پرخاشگرانه…………………………………………………………. 55

زیانهای پرخاشگری………………………………………………………………….. 58

پرخاشگری در نوجوانان…………………………………………………………….. 59

احساس تنهایی……………………………………………………………………….. 61

تعریف احساس تنهایی……………………………………………………………….. 63

شناخت احساس تنهایی……………………………………………………………….. 67

دربرابراحساس تنهایی چه میکنیم……………………………………………………. 67

انواع احساس تنهایی…………………………………………………………………. 67

رابطه احساس تنهایی با ترس واضطراب…………………………………………… 69

با احساس تنهایی چگونه برخورد می کنیم…………………………………………… 70

چند توصیه برای رفع احساس تنهایی……………………………………………….. 70

طبقه بندی ویس از احساس تنهایی…………………………………………………… 73

ارتباط احساس تنهایی با کودک آسیب دیده درون……………………………………. 73

تفاوت احساس تنهایی با کمرویی و افسردگی……………………………………….. 74

احساس تنهایی درروان شناسی………………………………………………………. 75

ریشه های احساس تنهایی……………………………………………………………. 76

رابطه بین ترس و احساس تنهایی……………………………………………………. 77

رابطه احساس تنهایی با شخصیت خود محور……………………………………….. 78

روش ازبین بردن احساس تنهایی……………………………………………………. 78

ایا درمان قطعی برای احساس تنهایی وجود دارد؟…………………………………… 79

اثرات احساس تنهایی در دوره نوجوانی…………………………………………….. 82

نظریه های مربوط به احساس تنهایی……………………………………………….. 83

فصل سوّم: فرایند پژوهش………………………………………………………….. 96

مقدمه…………………………………………………………………………………. 97

جامعه آماری…………………………………………………………………………. 97

نمونه آماری………………………………………………………………………….. 98

روش جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………… 97

روش و طرح پژوهش……………………………………………………………….. 98

ابزارهای اندازه ­گیری………………………………………………………………… 98

پایایی وروایی مقیاس تنهایی…………………………………………………………. 98

پایایی وروایی مقیاس پرخاشگری……………………………………………………. 99

خلاصه پکیج آموزش تاب اوری…………………………………………………… 100

روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………… 101

فصل چهارم: یافته های پژوهشی………………………………………………….. 102

یافته ها……………………………………………………………………………… 104

فرضیه اول…………………………………………………………………………. 104

فرضیه دوم…………………………………………………………………………. 109

فرضیه سوم…………………………………………………………………………. 110

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری…………………………………………………….. 111

مقدمه……………………………………………………………………………….. 112

بحث و نتیجه گیری فرضیه اول…………………………………………………… 113

بحث و نتیجه گیری فرضیه دوم……………………………………………………. 119

بحث و نتیجه گیری  فرضیه سوم………………………………………………….. 117

محدودیتها و پیشنهاد‌ها……………………………………………………………… 119

پیوستها……………………………………………………………………………… 120

منابع………………………………………………………………………………… 132

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………… 145

فهرست جداول و نمودارها

جدول 1-3: طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل………………………… 98

جدول 1-4: بررسی اثر تعاملی……………………………………………………. 105

جدول 2-4: آزمون باکس جهت بررسی همگنی ماتریس…………………………. 106

جدول3-4: آزمون لوین برای بررسی یکسانی واریانس…………………………… 106

جدول 4-4: میانگین اولیه………………………………………………………….. 107

جدول 5-4: میانگین تعدیل شده……………………………………………………. 107

جدول 6-4: آزمون اندازه اثر بر اساس لامبدای  ویلکز…………………………… 108

جدول 7-4: نتایج آزمون اثر آموزش تاب آوری برکاهش احساس تنهای              109

جدول 8-4: نتایج آزمون اثر آموزش تاب آوری برکاهش پرخاشگری…………… 110

فهرست پیوست­ها

پیوست شماره 1: پرسشنامه پرخاشگری باس و پری(1992)…………………….. 121

پیوست شماره 2: پرسشنامه احساس تنهایی……………………………………….. 123

پیوست شماره 3: خلاصه پکیج اموزش تاب اوری……………………………….. 125

چكیده

هدف: پژوهش حاضر به منظوربررسی اثربخشی  آموزش تاب اوری بر میزان پرخاشگری و احساس تنهایی دانش آموزان پسرسال سوم راهنمایی  انجام شد روش:  این پژوهش از نوع تحقیق آزمایشی با طرح دو گروهی پیش آزمون- پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل است. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه­های احساس تنهایی ،پرخاشگری وتاب اوری بهره گرفته شده است. نمونه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر رشت است که به روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده انتخاب شده و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایشی و كنترل گمارده شده اند. سپس برنامه آموزش تاب اوری به عنوان متغیر مستقل ،طی 10 جلسه 75 دقیقه ای و در طول دو ماه ونیم،بر گروه آزمایشی اعمال شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل كواریانس چند متغیره (مانكوا) و با بهره گرفتن از  نرم افزار کامپیوتری 18 SPSS بهره گرفته شده است.یافته ها: نتایج نشان می دهند كه F مشاهده شده از نظر آماری در سطح( 05/0 p< ) معنی دار است. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، اجرا برنامه آموزش تاب اوری می تواند در کاهش پرخاشگری و احساس تنهایی دانش آموزان پسر موثر باشد. بنابراین در نظر گرفتن این برنامه در مدارس،می تواند برای دانش آموزان مفید باشد.

واژگان کلیدی : تاب  آوری، پرخاشگری،احساس تنهایی ،دانش آموزان.

مقدمه

تاب­آوری[1] به عنوان یکی از سازه­های اصلی شخصیت برای فهم انگیزش، هیجان و رفتار      مفهوم­سازی شده است(بلاک،2002). ورنر و اسمیت[2](1992) تاب­آوری را ساز و کار ذاتی خود اصلاح­گری انسان می­دانند. افزون بر این به باور ورنر(1997) تاب­آوری، صرف نظر از خطرات تهدیدکننده، عاملی بالقوه در همه افراد برای تغییر و دگرگونی است. بلاک(2002) بر این باور است که تاب­آوری توانایی سازگاری با شرایط محیطی و مهارگری وقایع پیش ­بینی نشده است(لتزرینگ، بلاک و فوندر،2005). هسته مرکزی سازه تاب­آوری را این پیش فرض تشکیل می­دهد که فطرتی زیست­شناختی برای رشد و کمال در هر انسان وجود دارد( طبیعت خود- اصلاح­گری ارگانیسم انسانی) که به طور طبیعی و در شرایط معین محیطی می ­تواند آشکار شود(ورنر،1997). به باور ماستن(2001) هنگامی که فاجعه از سر بگذرد و نیازهای اولیه انسان تأمین گردد، آن­گاه تاب­آوری به ظهور می­رسد. در نتیجه فرآیند تاب­آوری، اثرات ناگوار، اصلاح یا تعدیل می­شوند و یا حتی ناپدید می­گردند(توگارد و فردریکسون، 2004؛ انزالیچت، ارنسون، گود و مک­کی،2006؛ فریبرگ، هجمدال، روزنوینگ، مارتینوسن، اسلاکسن و فلاتن،2006).

از سوی دیگر تاب­آوری سازگاری درونی و بیرونی فرد تحت شرایط چالش­انگیز است که فرد بدون آسیب­پذیری زیاد به مبارزه با شرایط چالش­انگیز می ­پردازد و یا با این شرایط سازگار می­شود(هانتر و چندلر، 1999). بنابراین، تاب­آوری مؤلفه­ای است که به افراد کمک می­ کند تا با جهانی که دائماً در حال تغییر است، سازگار شوند. فریبرگ، بارلاگ، مارتین­سون، روزنبرگ و هجمدال(2005) در پژوهشی نشان داد که تاب­آوری به فرد این توانایی را می­دهد تا فردی تأثیرگذار باشد و در مقابل شرایط سخت به صورت انعطاف­پذیری واکنش نشان دهد. بنابراین، با توجه به مطالب فوق منطقی است که در حیطه تاب­آوری به مسأله سلامت روانی[3] نوجوانان بپردازیم چون در نوجوانان این توانایی وجود دارد تا بتوانند در شرایط چالش­انگیز و در هنگام بروز مشکلات خود را با آن شرایط انطباق دهند و سلامت روانی بهتری را داشته باشند و پژوهشها نیز حاکی از آن است نوجوانانی که این خصیصه در آنها بیشتر وجود دارد، رفتارهای آسیب­رسان[4] کمتری را نشان داده­اند و همچنین در سلامت روان نمره بهتری را کسب کرده­اند(ورنر، 1995).

همچنین خلق مثبت یکی از عواملی است که منجر به افزایش تاب­آوری و رضایت از زندگی      می­شود. پژوهشها حاکی از آن است افرادی که خلق مثبت بالایی دارند، معمولاً تاب­آوری آنها نیز بالاتر است.

در سالهای اخیر رویکرد روانشناسی مثبت نگر[5]، با شعار توجه به استعداد ها و توانمندی های انسان، مورد توجه حوزه های مختلف روانشناسی قرار گرفته است. این رویکرد، هدف غایی خود را شناسایی سازه ها و شیوه هایی می داند که بهزیستی[6] و شادکامی انسان را فراهم می کند. از این رو عواملی که موجبات تطابق هرچه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی را سبب گردند، بنیادی ترین سازه های مورد پژوهش این رویکرد می باشند. در این میان تاب آوری[7] جایگاه ویژه ای، مخصوصا در حوزه های روانشناسی تحولی، روانشناسی خانواده و بهداشت و سلامت روانی به خود اختصاص داده است (کمبل-سیلس، کوهان و استین[8]، 2006).  تاب آوری، فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علیرغم شرایط چالش برانگیز و تهدید کننده تعریف شده است (گارمزی و ماستن[9] ، 1991) و نه تنها در برگیرنده شکست ناپذیری در حالت های اضطرابی می باشد، بلکه توانایی های بالاتری برای پوشش مجدد حوادث ناگوار می باشد(گارمزی،1991).

واژه تاب آوری را می توان به صورت بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود. در واقع تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پرخطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق می شود بلکه طی آن و با وجود آن قوی تر نیز می گردد. پس تاب آوری به معنای توان موفق بودن، زندگی کردن و خود را رشد دادن در شرایط دشوار (با وجود عوامل خطر) است. این شرایط خود به خود ایجاد نمی شود مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن یا صدمه پذیری کمتر، حداکثر تلاش را برای کشف و بهره گیری از عوامل محافظت کننده (فردی و محیطی) در درون و بیرون خود که همواره به صورت بالقوه وجود دارد، بکار گیرد (کاظمی،1383).

تاب آوری با در نظر داشتن توام شرایط استرس زا و توانایی ذاتی افراد برای پاسخ گویی، دوام آوردن و رشد نرمال در حضور شرایط استرس زا مطرح می شود. مفهوم تاب آوری یک راه حل امید بخش و خوشایند است، زیرا سرانجام سختی ها و شرایط بد دوران کودکی می تواند بالقوه ویرانگر و ناامید کننده باشد. شواهد روشنی در مورد وجود رابطه میان وقایع ناخوشایند و سختی زندگی در دوران کودکی با بروز اختلالات روانی در سال های بعدی زندگی وجود دارد که از این اختلالات می توان افسردگی، سوء مصرف مواد و خودکشی را نام برد (کاظمی،1383).

مدی و خوشابا[10] (1994) بر این عقیده اند که سرسختی روانی[11] یا همان تاب آوری، یکی از شاخصه‌های سلامت روانی است و برای افزایش سلامت روانی افراد می باید تاب آوری آنها را افزایش داد.

فصل اول

 
 بیان مسأله

تاب آوری از جمله این ویژگی های بسیار مهم است که می تواند در بالا بردن سطح بهداشت روانی افراد تاثیر بسزایی داشته باشد. تاب آوری ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه دار و توانایی در ترمیم خویشتن است این ظرفیت انسان می تواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علیرغم قرار گرفتن در معرض تنش های شدید شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقاء یابد. تاب آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است و می تواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد و براساس خود اصلاح گری فکری و عملی انسان در روند آزمون و خطای زندگی شکل می گیرد(قاسم نژاد، قربانی، 1387)

واژه تاب آوری را می توان به صورت توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود. در واقع تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پر خطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق می شود بلکه طی آن و با وجود آن قوی تر نیز می گردد. پس تاب آوری به معنای توان موفق بودن، زندگی کردن و خود را رشد دادن در شرایط دشوار با وجود عوامل خطر است. این فرایند خود به خود ایجاد نمی شوند مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن یا صدمه پذیری کمتر و حداکثر تلاش را برای کشف و بهره گیری از عوامل محافظت کننده فردی ومحیطی در درون و بیرون خود که همواره به صورت بالقوه وجود دارد بکار گیرد. تاب آوری در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلال نمی شوند از این رو شاید بتوان نتیجه گیری کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم برای آسیب پذیری هست اما شرط کافی  نیست. عوامل تاب آور باعث می شوند که فرد در شرایط دشوار و با وجود عوامل خطر از ظرفیت های موجود خود در دست یابی به موفقیت و رشد زندگی استفاده کند و از این چالش و آزمون ها به عنوان فرصتی برای توانمند کردن خود بهره جوید و از آنها سر بلند بیرون آید(محتشم، امینی راد، 1387)

اینکه چرا پدیده ای به نام تنهایی وجود دارد، اساسا یک پرسش هستی شناختی است و درست است که می توان عواملی که در این احساس نقش دارند و یا عوامل اجتماعی که موجب تقویت این احساس می شوند را وزن کرد، اندازه گرفت و یا مقایسه کرد عده ای سعی می کنند آن را از  میان  ببرند. عده ای دیگر سعی می کنند آنرا کاهش  دهند و کسانی نیز  هستند که سعی میکنند در تنهایی اشان معنایی را خلق کرده و یا بیافرینند. شاید بتوان گفت زندگی مانند سفری است که حتی اگر همراهی داشته باشیم بایستی به تنهایی این سفر یا این مسیر را طی کنیم و تنها راه رهایی از تنهایی می تواند فقط در نفی زندگی و هستی باشد(اسدیان، 1389)

سه نوع تنهایی وجود دارد: اول تنهایی مبتذل: تنهایی مبتذل  یک نوع عکس العمل روح بیمار است. کسی که دچار عقده های روانی و سقوط اخلاقی و یا سقوط عصبی است و یا اصلا کمبود دارد.

از دیگران می ترسد و از جمعیت فرار می کند. خود خواهی و تمایلات سر کوفته در او یک عقده ضد اجتماعی ایجاد می کند. این نوع بیماری‌ها را بیماری‌های (آنتی سوسیال) میگویند. یعنی بیماری‌های ضد جمعیت و آدمهای گوشه گیر و تنها و یا آدمهایی که مثلاً در بازار ورشکست می شوند و یا در زندگی و یا در عشق شکست می خورند. این تنهایی ها یک نوع بیماری است که ارزش بحث ندارد و توسط دکتر روانپزشک قابل معالجه است.

تنهایی دوم تنهایی است که ناشی از رشد روح انسان و بالاتر رفتن آن از سطح رابطه های عادی روزمره است یک انسان عادی صبح که از خواب بلند می شود به فکر زندگیش و خانه اش و شغلش و دوستش است و به  فکر این است که کسانی  را  ببیند و  ارتباط  داشته  باشد و از معاشرتشان لذت ببرد به هر حال این شخص دایما یا در فکر زندگی و پول و تفریح است و یا ارتباط با این و آن و لذت بردن از زندگی در همه ابعاد گوناگونش. اما گاهی تکامل روح انسان به جایی می رسد که از سطح این روزمرگی ها- و جاذبه هایی که انسان های معمولی را در بر می گیرد و مشغول می کند و لذت به آنها می دهد- اوج می گیرد. به میزانی که انسان از سطح معمولی اوج بگیرد به خلوت می رسد بزرگترین عامل در این تنهایی خود آگاهی است. انسان به  میزانی  خودش توجه می کند و یک آگاهی درونی و وجودی می یابد رابطه های بیرونیش کم میشود. به میزانی که رابطه ماورایی پیدا می کند رابطه های روزمره اش کم میشود. اینها عواملی اند که یک انسان متعالی را به تنهایی وتامل درخویش می کشانند (1386).

اما یک نوع سوم تنهایی هم وجود دارد و آن تنهایی مصنوعی است. در اینجا بدون اینکه بیماری روانی یا آن تنهایی فلسفی وجود داشته باشد به انسان یک نوع تنهایی مصنوعی را تحمیل می کنند مثلاً انسان را به گوشه ای می اندازند و در را به رویش می بندند و او را در این حالت رها می کنند. این  تنهایی سوم که تنهایی تحمیلی است دارای یک روانشناسی خاص خودش است انسانی که در رابطه با جامعه زندگی می کند تعصب دارد حیثیت دارد آبرو دارد با افراد دیگر رابطه دارد و یک موقعیت خاص و مسولیت در زندگی به عهده دارد. هنگامی که بخواهند این انسان را از همه این نیروها خالی کنند تا به سادگی بتواند رام شود به سادگی بتواند ابزار بشود و به سادگی بتوان بر او تحمیل کرد به طوری که هیچ چیزی برایش فرقی نکند یکی از عوامل مورد استفاده تنها کردن اوست. انسان در تنهایی همه رابطه هایش قطع می شود و به صورتی در می آید که حتی وقتی می خواهد زن یا بچه اش و یا پدر ومادر اش را تصور کند به ذهنش نمی آیند و قیافه شان از یادش می رود حال چه برسد به آدمها و رفقا و همفکرها ومحیط و جامعه اینها دیگر برایش موهومات خیالی می شوند وبعد کم کم از ذهنش دور می‌شوند. حتی اسامی والفاظ وحرف زدن از یادش می رود وهم چیزهای دیگر.(موسی نژاد، 1389 ) .

هر انسانی نیازمند عشق ورزی و تایید دیگران است. هر انسانی احتیاج دارد که به او مهر ورزیده شود، به او توجه شود، احترام گذاشته شود و همانطور که ون گوگ می گوید: وقتی که بیدار می شوی و می بینی که تنها نیستی و در کنارت کسی وجود دارد، آنروز جهان مهربانتر می شود . تمام ادبیات و هنر پر است از چنین نمونه هایی که چگونه  فقدان عشق موجب رنج و تنهایی انسان می شود. اما در بسیاری از موارد نیز آنچه را ما به غلط عشق تلقی می کنیم هیچ بجز ترس از تنهایی و روبرو شدن با این جنبه از حقیقت هستی نیست. کسانی وجود دارند که همیشه ر کنار انسان یا انسانهای دیگری زندگی می کنند اما بشدت احساس تنهایی می کند و افرادی نیز وجود دارند که در نهایت تنهایی

استاد راهنما:
دکتر سلیمان پاک سرشت
 
 
استاد مشاور:
دکتر اسداله نقدی
 
 
 
نگارش:
 
 
 

31 تیر 1393
 
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

فصل اول :کلیات  تحقیق

1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2- بیان مساله تحقیق.. 4

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4- اهداف و سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

فصل  دوم : معرفی پروژه

2-1-1  معرفی پروژه پیاده‌راه‌سازی میدان امام خمینی همدان و خیابان‌های ششگانه منشعب از آن………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-1-2 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-1-3 معرفی سازمان و نهاد مجری پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-1-4 ضرورت و اهداف اجرای طرح پیاده‌ راه‌سازی.. 14

2-1-5  محل استقرار پروژه و اهم کاربری‌های اطراف پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 18

2-1-6 فعالیت‌های اصلی و جانبی پروژه و مراحل اجرایی و ترتیب زمانی اجرای آنها………………………………………………………………………………………………………………………. 21

2-1-7 زمانبندی اجرای طرح و وضعیت پیشرفت پروژه. 23

2-1-8 جایگاه مردم و گروه‌های ذینفع در طراحی پروژه و میزان اطلاع رسانی.. 24

2-1-9 مکانیسم‌ها و برنامه‌های جبرانی پیش‌بینی‌شده در پروژه برای گروه‌های بازنده………………………………………………………………………………………………………………………. 26

2-1-10 گروه های ذینفع طرح پیاده‌راه‌سازی………………………………………………………………………………………………………………………. 27

بخش دوم: توصیف محدوده اجتماعی طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 29

2-2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2 – 2-2  مشخصات جغرافیایی و جمعیتی استان………………………………………………………………………………………………………………………. 29

2-2-3 مشخصات جغرافیایی محدوده طرح .. 30

2-2-4 فهرست ساختمان‌ها و محوطه‌های باارزش تاریخی، معماری، فرهنگی محدوده………………………………………………………………………………………………………………………. 30

2 – 2-5 توصیف ویژگی‌ها و تحرکات جمعیتی اجتماع تحت تاثیر پروژه 32

2– 2-6  توصیف وضعیت اقتصاد محله و ساختار شغلی و الگوهای کاربری زمین در محدوده‌ی تحت تاثیر پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. . 34

2-2-6-1 نظام کاربری اراضی 2خیابان بوعلی – شریعتی………………………………………………………………………………………………………………….. 36

2-2-6-2 نظام کاربری اراضی خیابان اکباتان.. 38

2-2-6-3  نظام کاربری خیابان باباطاهر. 41

2-2-6-4  نظام کاربری اراضی خیابان شهدا………………………………………………………………………………………………………………….. 43

2-2-6- 5 نظام کاربری اراضی خیابان  تختی………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

2-2-7  شناسایی و توصیف تنوع فرهنگی، زبانی و شبکه‌ی روابط غیررسمی‌و پنهان قدرت در محله………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

2-2-8 شناسایی نیازهای اجتماع مورد نظر و بویژه گروه‌های هدف طرح………………………………………………………………………………………………………………………. 50

2-2-9 نتایج حاصل از مرحله جلب مشارکت عمومی………………………………………………………………………………………………………………………. 53

فصل سوم :ادبیات  نظری

3-1  مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-2 پیشینه مطالعاتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 58

3-3  ادبیات نظری………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

3-3-1 فضای شهری در دوره‌های مختلف………………………………………………………………………………………………………………………. 63

3-33-2 تقسیم بندی فضاهای شهری………………………………………………………………………………………………………………………. 71

3-3-3  میدان، فضای شهری………………………………………………………………………………………………………………………. 74

3-3-4 خیابان، فضای شهری.. 81

3-3-5  پیاده راه، فضای شهری………………………………………………………………………………………………………………………. 84

3- 4 مرحله اسکوپینگ  (دامنه یابی) 93

3-4-1 تاثیرات احتمالی  پروژه 94

3-4-2  تاثیرات اجتماعی پروژه 94

3-4-3 تاثیرات احتمالی فرهنگی پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 103

3-4-4 تاثیرات احتمالی زیست محیطی پروژه 106

3-4-5 تاثیرات احتمالی ترافیکی پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 107

3-4-6 تاثیرات احتمالی اقتصادی پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 110

3-4-7 گزینش آثار احتمالی اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، حمل و نقلی و زیست محیطی………………………………………………………………………………………………………………………. 114

3- 4 -8 مدل تولید و انتشار تاثیرات احتمالی پروژه………………………………………………………………………………………………………………………. 115

فصل چهارم :روش تحقیق

4- 1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 118

4-2  تکنیک‌های گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………….. 119

4-3 ابزار گرد آوری داده………………………………………………………………………………………………………………………….. 125

4-4  اعتبار  ابزار سنجش………………………………………………………………………………………………………………………….. 126

5-1-2 دیدگاه ذینفعان طرح نسبت به ضرورت اجرای طرح و  میزان موفقیت آن در عمل .. 137

5-1-3 بررسی تاثیر احتمالی انتقال ترافیک به کوچه‌های محدوده………………………………………………………………………………………………………………………. 144

5-1-4  بررسی تاثیر احتمالی اختلال در شبکه تعاملات محلی………………………………………………………………………………………………………………………. 148

5-1-5   بررسی تاثیر احتمالی تغییر کارکرد مسکونی به انبار 153

5-1-6 بررسی تاثیر احتمالی افزایش موتورسواران در محدوده و کاهش امنیت………………………………………………………………………………………………………………………. 156

5-1-7 بررسی تاثیر احتمالی کاهش درامد اطبا 159

5-1-8 بررسی تاثیر احتمالی کاهش درآمد عمده فروشان………………………………………………………………………………………………………………………. 162

5-1-9 بررسی تاثیر احتمالی افزایش بی برنامه دستفروشان در منطقه . 165

5-1-10بررسی تاثیر احتمالی تغییر الگوی سفر………………………………………………………………………………………………………………………. 169

5-1-11 بررسی تاثیر احتمالی انتقال ترافیک به چهارراه‌های قبل از محدوده طرح………………………………………………………………………………………………………………………. 173

5-2 بخش دوم : ارائه راهکار و پیشنهادات.. 175

5-2-1 پیشنهادات و نظام تعدیل و جبران.. 175

5-2-2 پیشنهاد اول………………………………………………………………………………………………………………………. 176

5-2-3 پیشنهاد دوم 177

5-2-4راهکارهای کاهش تاثیرات پیش بینی شد………………………………………………………………………………………………………………………. 177

5-2-4-1 کاهش درآمد پزشکان………………………………………………………………………………………………………………….. 177

5-2-4-2 تاثیر احتمالی انتقال ترافیک به کوچه‌ها………………………………………………………………………………………………………………….. 178

5-2-4-3 افزایش حضور بی‌برنامه دستفروشان………………………………………………………………………………………………………………….. 179

5-2-4-4 انتقال ترافیک به چهارراه‌ها 180

5-2-4-5 توجه به بستر پیاده روی………………………………………………………………………………………………………………….. 181

5-2-4-6 احیا و مرمت سراها و کاروانسراهای موجود و تغییر کاربری آنها از انبار و  متروکه به مسافرخانه، هتل، فضاهای فرهنگی،موزه، سفرهخانه و… 181

5-3 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………….. 182

5-4 مشکلات پایان نامه………………………………………………………………………………………………………………………….. 186

فهرست جداول

جدول 1: اهداف و سیاست گذاری‌های طرح …………………………………………………………………………………………………………………………..  16

جدول شماره 2: عمده ترین کاربری‌های موجود درمحدوده 20

جدول شماره3، فهرست بناهای ثبت شده میراث فرهنگی (حوزه فراگیر) 31

جدول 4، فهرست بناهای واجد ارزش………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

جدول شماره 5: کاربری اراضی………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………….. 36

جدول شماره 6، نظام کاربری اراضی خیابان اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

جدول شماره 7،  نظام کاربری اراضی خیابان باباطاهر. 42

جدول شماره8، نظام کاربری اراضی خیابان شهدا 43

جدول شماره 9،کاربری اراضی خیابان تختی.. 45

جدول10،خلاصه دسته بندی مهمترین صاحبنظران فضاهای عمومی‌شهر. 71

جدول شماره 11، دیدگاه متخصصین به ماهیت فضاهای شهری.. 73

جدول شماره11، نظریه پردازان و مفاهیم موثر بر پیاده مداری.. 86

جدول شماره13، گزینش آثاراحتمالی طرح برمبنای داوری اساتید………………………………………………………………………………………………………………………….. 115

جدول شماره13، دسته بندی مشاغل در کل محدوده 122

جدول شماره14،  نمونه گیری بافت مسکونی………………………………………………………………………………………………………………………….. 124

جدول شماره 15، میزان پایایی تعاملات محلی.. 127

جدول 15، توزیع جمعیت نمونه براساس ضرورت اطلاع رسانی.. 132

جدول 16، توزیع نمونه ساکنین برحسب میزان اطلاع از پروژه………………………………………………………………………………………………………………………….. 133

جدول 17، توزیع نمونه عابران برحسب میزان اطلاع از پروژه 133

جدول18،توزیع نمونه بیماران برحسب میزان اطلاع از پروژه 134

جدول19، توزیع نمونه کسبه برحسب میزان اطلاع از پروژه………………………………………………………………………………………………………………………….. 134

جدول20، توزیع نمونه پزشکان برحسب میزان اطلاع از پروژه 135

جدول21، توزیع نمونه جمعیت برحسب منبع اطلاع. 135

جدول شماره(22 ) توزیع جمعیت نمونه بر حسب ضرورت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 138

جدول شماره(23 توزیع جمعیت نمونه ساکنین بر حسب ضرورت اجرای طرح …………………………………………………………………………………………………………………………..  139

جدول شماره24، توزیع جمعیت نمونه عابران بر حسب ضرورت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 139

جدول25، توزیع جمعیت نمونه بیماران بر حسب ضرورت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 140

جدول 26، توزیع جمعیت نمونه کسبه بر حسب ضرورت اجرای طرح  140

جدول (27)، توزیع جمعیت پزشکان بر حسب ضرورت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 141

جدول 28، توزیع جمعیت برحسب میزان موفقیت آمیزی اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 141

جدول 29، توزیع جمعیت نمونه براساس علت موفقیت آمیزی طرح………………………………………………………………………………………………………………………….. 142

جدول 30، توزیع جمعیت نمونه براساس علت عدم موفقیت طرح …………………………………………………………………………………………………………………………..  143

جدول 31، میزان رضایت ساکنین از سکونت در محدوده بافت مرکزی قبل از اجرای طرح.. 144

جدول 32، توزیع نمونه ساکنین بر حسب علت نارضایتی از سکونت در محدوده …………………………………………………………………………………………………………………………..  145

جدول33، توزیع نمونه ساکنین برحسب آثار احتمالی ناشی از پروژه 146

جدول 34، توزیع جمعیت نمونه ساکنین برحسب میزان ارتباطات همسایگی………………………………………………………………………………………………………………………….. 148

جدول 35، توزیع ساکنین بر حسب زمینه ارتباطات همسایگی  149

جدول 36، توزیع ساکنین برحسب اطلاع از مشخصات خصوصی همسایگان …………………………………………………………………………………………………………………………..  150

جدول 37، توزیع ساکنین برحسب تمایل به مهاجرت از منطقه …………………………………………………………………………………………………………………………..  151

جدول 38، توزیع ساکنین بر حسب تمایل به اجاره ملک به مستاجر………………………………………………………………………………………………………………………….. 151

جدول 39، توزیع ساکنین بر حسب تمایل به اجاره………………………………………………………………………………………………………………………….. 154

جدول 40، توزیع نمونه کسبه بر حسب میزان تمایل به اجاره انبار………………………………………………………………………………………………………………………….. 154

جدول 41، توزیع نمونه کسبه بر حسب میزان تمایل به استفاده از موتور………………………………………………………………………………………………………………………….. 157

جدول 42، توزیع نمونه عابران بر حسب چگونگی ورود به محدوده………………………………………………………………………………………………………………………….. 157

جدول 43، توزیع جمعیت نمونه پزشکان برحسب وضعیت درآمدی ………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………..  160

جدول 44، توزیع جمعیت نمونه پزشکان برحسب تعداد بیماران شهرستانی 160

جدول45، توزیع جمعیت نمونه بیماران برحسب نوع وسیله نقلیه مورد استفاده …………………………………………………………………………………………………………………………..  161

جدول 46، توزیع جمعیت نمونه پزشکان برحسب پیش بینی وضعیت درآمدی …………………………………………………………………………………………………………………………..  161

جدول 47، توزیع جمعیت نمونه کسبه برحسب وضعیت درآمدی………………………………………………………………………………………………………………………….. 162

جدول شماره 48،  توزیع جمعیت نمونه کسبه بر حسب چگونگی حمل کالا………………………………………………………………………………………………………………………….. 163

جدول 49، توزیع جمعیت نمونه کسبه بر حسب وضعیت درآمدی …………………………………………………………………………………………………………………………..  164

جدول شماره  50، توزیع جمعیت نمونه عابران برحسب چگونگی رفت و آمد  169

جدول 51، توزیع نمونه عابران برحسب میزان  استفاده وسیله نقلیه عمومی‌………………………………………………………………………………………………………………………….. 170

جدول 52، توزیع نمونه بیماران بر حسب چگونگی رفت و آمد به مرکز شهر 170

فهرست اشکال

تصویرشماره 1: موقعیت استقرار منطقه‌های 1،2،3و4 در شهر همدان………………………………………………………………………………………………………………………….. 19

تصویر شماره 2، مسجدجامع همدان، اکباتان.. 32

تصویر شماره3، بازار قدیم همدان، محقق .. 32

تصویر 4) موزه حمام قلعه و موزه استر و مردخای و امام زاده عبدالله………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

تصویرشماره5) جمعیت شناور محدوده طرح.. 33

تصویر شماره 6، بازار‌های اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

تصویر شماره 7 ؛ جمعیت شناور روزانه در محدوده میدان امام خمینی همدان………………………………………………………………………………………………………………………….. 34

تصاویر شماره 8، تنوع شغلی در محدوده خیابان‌های ششگانه………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

تصویرشماره8، بانک‌ها و مراکز اداری خیابان شریعتی.. 37

تصاویرشماره9، ابنیه متروکه ارزشمند خیابان  شریعتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 37

تصویرشماره 10، مجتمع‌های پزشکی خیابان بوعلی………………………………………………………………………………………………………………………….. 38

تصویر11،خیابان اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

 تصویرشماره12،ساختمانهای متروکه و لبه‌های مرده خیابان اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

تصویرشماره 13، پارکینگ‌های خیابان اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

تصویرشماره14، انبارها و عمده فروشی‌های خیابان اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

تصویرشماره15، ضلع غربی بازار قدیم همدان، خیابان باباطاهر………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

تصویرشماره 16، مراکز خرید خیابان باباطاهر………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

تصویر17،خیابان شهدا 43

تصویرشماره 18، خیابان  شهدا 43

تصویرشماره19، کاربری مسکونی و اداری خیابان تختی.. 45

تصویرشماره20، کارگران روزمزد خیابان تختی و دور میدان………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

تصویرشماره 21، سرزندگی میدان در نیمه‌های شب… 47

تصویرشماره: 22، زندگی شبانه میدان امام در ساعت 23:30شبهای پاییز. 48

تصویر شماره23، فضای سبز وسط میدان امام خمینی همدان………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

تصاویرشماره24،دستفروشان و پیرمردان جمع شده درفضای سبز وسط میدان امام خمینی………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

تصاویر25،فضای سبزوسط میدان امام خمینی، پاتوق پیرمردان و زنان.. 49

تصویرشماره 26، فضای سبز وسط میدان امام خمینی، پاتوق پسران جوان در نیمه‌های شب………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

تصویرشماره.27،صف طولانی تاکسی و اتوبوس …………………………………………………………………………………………………………………………..  51

تصویرشماره28، ترافیک سواره و پیاده در ساعات معمولی ترافیکی ؛ شهدا-اکباتان………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

تصویرشماره29،اتومبیل‌های شخصی پارک شده در کوچه‌ها،شریعتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

تصویرشماره30، پارکینگ‌های محدوده………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

تصویرشماره31، حمل بار درخیابان‌های ششگانه. 53

میدان نقش جهان – اصفهان.. 76

تصویرشماره 32، میدان مرکزی.. 77

جدول شماره 12، فرصت‌های شغلی  در حین اجرا و پس از اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی………………………………………………………………………………………………………………………….. 111

تصویر شماره33 ، ترافیک خودروی شخصی در محلات مسکونی …………………………………………………………………………………………………………………………..  147

تصویرشماره 34  ، همسایگان در بافت مسکونی.. 149

تصویرشماره 35، املاک مسکونی با قابلیت تبدیل به انبار …………………………………………………………………………………………………………………………..  155

بررسی سه تاثیر احتمالی در مدل نظری حاصل از مرحله دامنه یابی آثار 156

تصویرشماره  36، موتورسواران در پیاده راه سی تیر (تهران) 158

تصویر شماره 37 تحلیل تاثیراحتمالی افزایش موتور سواران در محدوده …………………………………………………………………………………………………………………………..  159

تصویرشماره  37، دستفروشان درساعات مختلف شبانه روز درمیدان امام خمینی …………………………………………………………………………………………………………………………..  168

تصویر شماره 39، تحلیل تاثیر احتمالی افزایش حضور بی برنامه دستفروشان.. 168

تصویر شماره 38،ارزیابی تاثیر احتمالی تغییر الگوی سفر………………………………………………………………………………………………………………………….. 172

تصویرشماره 39 ، تحلیل تاثیر احتمالی انتقال ترافیک به چهارراه‌ها و میادین …………………………………………………………………………………………………………………………..  174

تصویر شماره 40، سیتم راهبند ستونی (بولارد) 179

1-1 مقدمه
با وقوع انقلاب صنعتی، شهرها در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته و متناسب با آن زندگی شهرنشینی با استقبال بیشتری روبرو شده است.  به تناسب تحول نیازها و انتظارات اجتماعات انسانی مشخصات کالبدی، بافت و کارکرد آن‌ها دستخوش تغییر شده است. در نتیجه، برنامه‌ریزی مدرن شهری  موضوع کلیدی است که به منظور انطباق هرچه بیشتر بافت‌ها و الگوهای سکونت شهری با نیازهای کنونی و آینده ساکنان با هدف ارتقای عدالت اجتماعی در دهه‌های اخیر مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. انجام مطالعات ارزیابی پیامدهای اجتماعی[1] پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای، از جمله مهم ترین روش‌هایی است که در سال‌های اخیر با هدف اجتناب از برداشت صرفا کالبدی به پروژه‌های توسعه ای و توجه به انسان به عنوان مرکزیت برنامه ریزی‌های توسعه ای، اهمیت پیدا کرده است.

بی‌شک برنامه ریزی و هرگونه تغییر در اجزای شهری و اجرای پروژه‌های مختلف، در هر جای دنیا عواقبی را به دنبال دارد.گاهی اجرای این پروژه‌های شهری، با جابه جایی گسترده جمعیت همراه بوده و این انتقال فیزیکی جمعیت، جابه جایی فرهنگی و نیز مجموعه‌ی وسیعی از پیامدها را در الگو و سبک زندگی، ارتباطات انسانی و شبکه‌های همسایگی، سلامت و رفاه اجتماعی به دنبال داشته است. در چنین شرایطی، ارزیابی پیامدهای اجتماعی، با هدف پیش بینی و تشخیص این گونه تغییرات و جابجایی‌ها و به منظور افزایش بازده پروژه‌های شهری بسیار موثر و کارساز خواهد بود. عدم شناخت و ارزیابی پیامدهای اجتماعی در بعضی موارد، تنها تحمیل کننده هزینه‌های غیرضروری‌ای بوده که در اغلب موارد، با رفع ظاهری بعضی مشکلات، به تعمیق و یا ایجاد مجموعه وسیعی از مسائل اجتماعی و فرهنگی منتهی می‌شود. در واقع، مطالعات ارزیابی پیامدهای اجتماعی، برای مرتفع کردن نیاز نظام‌های تصمیم گیری و سیاست گذاری به شناخت پیامدهای ممکن و راهکارهای کاهش پیامدهای منفی و افزایش پیامدهای مثبت، طراحی و اجرا می‌شوند.

گزارش حاضر به معرفی و بیان نتایج حاصل از بررسی پیامدهای اجتماعی احتمالی ناشی از اجرای پیاده‌راه‌سازی در محدوده میدان امام خمینی همدان و خیابان‌های ششگانه آن می‌پردازد.

1-2- بیان مساله تحقیق
میدان امام خمینی‌(ره) و خیابان‌های ششگانه منشعب از آن در مرکزیت شهر همدان واقع شده و دارای پنج کارکرد اصلی مسکونی، حمل و نقلی، تجاری- اداری،خدماتی و فراغتی می‌باشد که همین امر شیوه زندگی خاصی را در این محدوده رقم زده و به واسطه ایفای نقش ساختارهای اقتصادی و اجتماعی دائما باز تولید می‌شود. اکثریت شاغلین در این محدوده، در بخش‌های تجاری، تولیدی، اداری – انتظامی، گردشگری – توریستی، بهداشتی و درمانی، مذهبی و حمل و نقلی فعالیت دارند. عمده ترین کاربری‌های موجود در محدوده، کاربری مسکونی با سهم نسبی حدود 32.45 درصدی و کاربری تجاری در حدود 39.35 درصد می‌باشند و حدود 20 درصد به فعالیت‌های گردشگری– توریستی که در امتداد تپه هگمتانه قرار دارد،اختصاص دارد.(مطالعات مشاورین طرح،شرکت مهندسین نقش پیراوش، 1385) این محدوده بسیاری از عناصر ارزشمند تاریخی و عملکردی شهر را در خود جای داده که در حقیقت معرف هویت تاریخی و ارزشمند شهر همدان بوده و شهر را به لحاظ معنایی سامان می‌دهد. از آنجا که این میدان و خیابان‌های منتهی به آن، مرکز تجاری و مسکونی شهر بوده و از سویی ارتباط با دیگر نواحی شهر را میسر می‌کند، علاوه بر ساکنین آن، روزانه مسیر تردد هزاران کارگر، کارمند، راننده و دیگر اقشار بومی و غیر بومی می‌باشد و همین امر، عاملی موثر در تشدید گره ترافیکی این بافت مرکزی محسوب می‌شود.

پروژه پیاده‌راه سازی میدان امام خمینی و خیابان‌های ششگانه آن، در سال 1385 با هدف ارتقای کیفی بافت تاریخی شهر همدان و حذف ترافیک مرکزی آن، به تصویب شورای عالی مسکن و شهرسازی استان رسید. از دیگر اهداف اصلی طرح، تقویت گردشگری و افزایش جذب توریست در این منطقه می‌باشد. محدوده مورد نظر پروژه، میدان امام خمینی و شش خیابان اصلی منشعب از آن را یعنی خیابان‌های بوعلی (جنوب) اکباتان (ضلع شمالی طرح)، تختی، شهدا، باباطاهر و خیابان شریعتی را تا اولین چهارراه یا اولین میدان بعد از میدان امام خمینی شامل می‌شود. با وجود گذشت زمانی طولانی از تصویب پروژه و قطعیت کامل مجریان طرح درباره اجرایی شدن آن، در حال حاضر هیچ گونه برنامه ریزی مشخصی درباره‌ی زمانبندی، هزینه های اجرایی و یا فازبندی طرح صورت نگرفته است. پس از تصویب پروژه، یکی از فعالیتهای انجام شده در راستای آن، اجرای آزمایشی طرح در دو خیابان از خیابان‌های ششگانه (بوعلی‌-‌اکباتان) بوده است. این اجرا که با بسته شدن شبانه روزی این دو خیابان همراه بود، بدون اطلاع رسانی قبلی و یا ارائه  توضیحاتی درباره علت آن، در سال 1390 آغاز شد. اجرای این طرح دراین محدوده که مرکزیت درمانی و تجاری استان همدان محسوب می‌شوند، افزایش اعتراضات و شکل گیری تجمعاتی را از سوی پزشکان و بازاریان منطقه در پی داشت‌ و به موجب آن پس از گذشت چند ماه،  ادامه طرح در یکی از این دو  خیابان (بوعلی) متوقف شده، ولی خیابان اکباتان که به بازار روستاییان شهرت دارد، تا پایان سال 91 همچنان بسته باقی ماند و در نتیجه آن به گفته‌ی بسیاری از کسبه، در این دو سال، بازار اکباتان دچار رکود اقتصادی شدید شد.

همانگونه که از توصیفات برمی‌آید، در صورت اجرای پروژه با در نظر گرفتن اهداف اصلی آن، فرایندی دست کم 10 ساله و همراه با پیامدهای وسیعی در زندگی ذینفعان مستقیم و غیر مستقیم طرح خواهد بود. از آنجا که طرح برخلاف موارد مشابه آن دردیگر نقاط کشور، محدوده وسیعی از مرکز شهر با مختصات خاص را در بردارد،  بدون شک تاثیرات احتمالی اجرای آن سطح وسیعی از منطقه را در بر خواهد داشت و تاثیر شگرفی بر شبکه و میزان تعاملات اجتماعی، فعالیت‌های اقتصادی، میزان و الگوی دسترسی به امکانات و سرویس‌های اجتماعی و الگوی حمل و نقل برجای خواهد گذاشت.گستردگی‌ طرح به اندازه ای است که  همه ساکنین، شاغلان و گروه‌های مردمی در ارتباط با این محدوده را به یک اندازه تحت تاثیر قرار نمیدهد.

پیامدهای مرتبط با مرحله ساخت، اگر چه مهم، ولی مقطعی بوده و انتظار می‌رود با اتمام پروژه مرتفع شوند. اما دسته دیگر و مهم تر پیامدها با اتمام پروژه و شروع زندگی و تردد در بافتی از شهر که از حیث کالبدی و عملکردی مشخصاتی کاملا متفاوت از بافت پیشین دارد، پدیدار می‌شوند.

همانگونه که بیان شد، در محدوده مورد نظر،در هم تنیدگی مجموعه‌ای از ساختارهای روابط اجتماعی و همسایگی، نظام روابط قدرت، الگوی دسترسی‌های اجتماعی و خدماتی، نظام اقتصادی، گذشته و هویت تاریخی و در نهایت ویژگی‌های کالبدی منطقه، منجر به ساخت اجتماعی با مشخصات کاملا متمایز از سایر مناطق شده  و بدون شک تغییر در ساختار فیزیکی و کالبدی که سهم عمده ای در شکل گیری این مجموعه اجتماعی داشته،  تغییرات مهمی‌را در سایر عناصر تشکیل دهنده و مقوم آن به دنبال خواهد داشت و مطمئنا نمی‌توان تنها با پیاده‌راه‌سازی و سنگفرش کردن این کالبد شهری، چنین نتیجه گرفت که تغییرات متعاقب آن در سایر عناصر و مولفه‌های تشکیل دهنده ی این شیوه زندگی نیز، مثبت و سودمند خواهد بود.

بررسی‌های انجام شده در زمینه شناخت بافت اجتماعی –  فرهنگی میدان امام و خیابان‌های ششگانه طرح، حاکی از آنست که در صورت عدم توجه به وجوه غیر مهندسی و فنی و زمینه اجتماعی فرهنگی پروژه و عدم اطلاع رسانی و نظرخواهی از مردم در مورد اجرای طرح، همانند بسیاری از پروژه‌های اجرا شده مشابه در سطح کشور، با مشکلات عدیده ای در مسیر اجرا و اتمام طرح روبرو خواهد شد.

بررسی حاضر در پی آنست تا با شناسایی، تحلیل، تبیین و شیوه ی مطلوب مدیریت این پیامدها، به تقویت آثار مثبت و کاهش آثار منفی اجرای پروژه بپردازد. بنابراین مساله اصلی تحقیق حاضر، عبارت است از اینکه چگونه اجرای طرح شهری چون پیاده‌راه‌سازی که در راستای بهبود کیفیت و استاندارد‌های محیطی و زندگی شهری صورت می‌گیرد، در صورت عدم توجه به موضوع پیامدهای اجتماعی اجرای طرح در مقاطع مختلف، می‌تواند آثار و نتایج نامطلوب و در مواردی جبران ناپذیر به دنبال داشته باشد که در بسیاری از موارد بروز همین آثار منفی، نادیده گرفته شدن نقاط مثبت طرح و به هدر رفتن هزینه های بسیار را منجر می‌شود.

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
نگرش کنونی حاکم بر مدیریت فرایندهای تغییر حتی در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز، نگرش مبتنی بر مهندسی است. اصطلاح مهندسی کردن یک تغییر، صرف نظر از نگرشی صرفا مکانیکی به تغییر، بیشتر به معنی تمرکز بر اصل تغییر و تلاش برای تمهید مکانیسم‌های مناسب تحقق حداکثری اهداف تغییر است. در حالی که مدیریت سیستمی‌یا به تعبیر بهتر، مدیریت اجتماعی تغییر که مستلزم اتخاذ رویکردی سیستمی‌به تغییر است، نه تنها بر اصل تغییر بلکه بر موضوعاتی چون ضرورت‌های اجتماعی آن، تناسب تغییر و محیط، آثار و نتایج ناخواسته‌ی تغییر و شیوه‌ی مدیریت جامع و همه جانبه‌ی تغییرات متکی است و معیارهای ارزشیابی فرایندهای تغییر در این رویکرد فراتر از محدوده‌ی اهداف پیش بینی شده تغییرات تعریف می‌شود. (پاکسرشت, 1389؛ص6) طرح‌های پیاده‌راه‌سازی از جمله اقداماتی در مدیریت نظام شهری به شمار می‌روند که غلبه‌ی دیدگاه مهندسی در آن هویدا است. تجربه‌ی اجرای این نوع اقدامات در کشور طی سالهای اخیر، به خوبی موید این نکته است که نگاه به شهر به مثابه فضا و کالبد حمل و نقلی و تلقی مدیریت شهری به مثابه مدیریت فضا و کالبد شهری در این طراحی‌ها غالب است و در نتیجه‌ی همین امر و غفلت از جوانب اجتماعی و فرهنگی فضاهای شهری و در مجموع فقدان نگرش سیستمی‌، منطقه واقع در طرح پیاده راه سازی، به منطقه‌ای فاقد هویت مشخص، با مسائل اجتماعی و شهری متعدد تبدیل می‌شود. پرداختن به موضوع پیامدهای اجتماعی در چنین فضایی، به خارج کردن تفکر اجرای طرح‌های شهری از چارچوب محدود مهندسی بافت به مدیریت اجتماعی طرحهای شهری کمک خواهد کرد.

در سطح کشور، پروژه‌های شهری و صنعتی بسیار زیادی به اجرا در آمده است که پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی وسیعی به دنبال داشته اند. ولی هرکدام، در نوع خود، پروژه‌ای خاص با آثار و پیامدهای منحصربه فردی بوده که همین ویژگی،  مانع تعمیم نتایج این نوع مطالعات به یکدیگر، حتی در صورت تشابه بالا می‌شود.

محدوده طرح مورد نظر، متشکل از میدان اصلی شهر همدان و شش خیابان منشعب از آن است که شاید به لحاظ جغرافیایی در جهان مشابهاتی( هرچندبه ندرت) داشته باشد، ولی سبک زندگی خاص و نوع روابط اجتماعی در آن، توانسته چهره ای کاملا منحصر به فرد را برای این محدوده به ارمغان آورد. همین چهره اجتماعی منحصر به فرد محدوده طرح، خود دلیلی محکم برای اثبات ضرورت شناخت کامل محیط و انجام مطالعات ارزیابی پیامدهای اجتماعی در قبل از اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی می‌باشد. در صورت عدم شناخت و تاکید صرف بر اهداف پروژه بدون توجه به محیط اجتماعی آن به عنوان محیطی کاملا منحصر به فرد، می‌تواند نتایجی جبران ناپذیر به همراه داشته باشد. نتایجی چون برهم خوردن سبک زندگی ساکنان، جابجایی فرهنگی، از بین رفتن امنیت و افزایش آسیب‌های اجتماعی، مسائل اقتصادی و… می‌تواند از جمله این نتایج باشد که با داشتن نگاهی صرفا کالبدی به محیط به جای در نظر گرفتن آن به عنوان بافت اجتماعی خاص، نمی‌توان این حقایق را در نظر داشت ، این در حالیست که گاهی وسعت و عمق این پیامدهای منفی چنان گسترش میابد که ناخواسته مانع توجه به پیامدهای مثبت طرح خواهد می‌شود.

پایان نامه حاضر،  به دنبال شناخت کامل محدوده طرح،یعنی میدان امام خمینی همدان و شش خیابان اصلی آن به منظور ارزیابی پیامدهای اجتماعی پیاده‌راه‌سازی محدوده در