وبلاگ

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

امروزه اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از مهمترین اختلالات شخصیت است. نتایج این  پژوهش نقص عصبی مگنوسولار که یکی از نقص های اساسی فیزیولوژیایی (نقص بینایی) است را در افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی نشان داد.چون این اختلال یکی از اختلالات شخصیتی زمینه ساز اسکیزوفرنیا است برای درمان و تشخیص این بیماری موثر است. همچنین این پژوهش نقص اولیه را در بیماران اسکیزوفرنی تایید می کند. چون افراد دارای ویژگی های شخصیت اسکیزوتیپی دچار رفتارهای نابهنجاری می شوند که این رفتارها را می تواند ناشی از آسیب مکانیسم های مغز دانست. یکی از مکانیسم های مهم مغز دستگاه مگنوسلولار این افراد است. مسیر مگنوسلولار همان سیستم بینایی زیر قشری است که در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی معیوب می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی نقص عصبی گذرگاه مگنوسلولار در افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی با استفاده از دستگاه پریمتری هامفری است که تاکنون در این دسته از افراد به کار گرفته نشده است. این آزمون متناسب با ویژگی های عصبی خاص مگنوسلولار است و می تواند فرضیه نقص مسیر مگنوسلولار را در این افراد مورد بررسی قرار دهد.

بدین منظور 60 نفر به تفکیک 30 نفر، افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی (20 زن و 10 مرد) از بستگان افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی و 30 نفر فرد بهنجار (21 مرد و 9 زن) به وسیله دستگاه پریمتری هامفری مورد آزمون قرار گرفتند. میانگین سنی آزمودنی ها به طور کلی برابر 03/25 سال بود و آزمودنی ها در دامنه سنی 30-16 قرار داشتند. نتایج نشان داد که افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی در هر دو چشم راست و چپ عملکرد بسیار ضعیف تری از گروه افراد بهنجار  داشتند و برای هر دو چشم تفاوت بین دو گروه معنی دار بود. اما این نتایج به طور کلی نشان دهنده نقص گذرگاه عصبی مگنوسلولار در افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی می باشد و فرضیه تحقیق را تائید می کند. از آن جا که این گذرگاه جزئی از سیستم عصبی مغز می باشد این یافته ها به طور کلی نشان دهنده نقایص عصبی در افراد دارای ویژگی های شخصیتی اسکیزوتیپی هستند. نقص مگنوسلولار را می توان عامل ایجاد کننده نقایص شناختی و توجهی در این افراد دانست.

کلید واژه:

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، مسیر مگنوسلولار، پریمتری هامفری، نقص میدان بینایی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

 

فصل اول : مقدمه

1-1-بیان مساله ……………………………………………………………………………………………….. 9

1-2-ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………. 10

1-3-اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………. 11

1-4-تعاریف متغیرها ………………………………………………………………………………… 11

 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی

2-1- مقدمه  …………………………………………………………………………………………………… 13

2-2- مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی…………………………………………………………………… 15

2-2-1- مسیر بینایی…………………………………………………………………………………. 21

2-2-2-گذرگاه بینایی مگنوسلولار و پارووسلولار ………………………………………………………… 22

2-2-3- حساسیت تباین………………………………………………………………………………………………… 25

2-2-2-4-تصویربرداری مغز……………………………………………………………………………………………. 26

2-2-5- پتانسیل فراخوانده دیداری……………………………………………………………………………….. 27

2-2-6- نقص های عصبی فیزیولوژیایی…………………………………………………………………………. 28

2-2- 7- بررسی نقص مگنوسلولار در اختلال اسکیزوفرنیا…………………………………………. 31

2-2-8- بررسی نقص مگنوسلولار در اختلال شخصیت اسکیزوتیپی…………………………. 33

2-2- 9-یافته های مخالف………………………………………………………………………………………………. 33

2-2-10- تکنولوژی بسامد دو برابر (FDT)…………………………………………………………………… 34

2-2-11- پریمتری ………………………………………………………………………………………………………… 35

2-2-12- بررسی نقص مگنوسلولار در بیماری های مختلف

 با استفاده تکنولوژی بسامد دو برابر (FDT)………………………………………………………………….. 36

عنوان                                                                                                                          صفحه

2-2-13- ماتریس هامفری……………………………………………………………………………. 37

2-3- جمع بندی……………………………………………………………………………………………. 41

2-4- فرضیه تحقیق…………………………………………………………………………………. 41

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………. 43

3-2- جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………. 43

3-3- نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………….. 43

3-4- روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………….. 44

3-5- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………. 44

3-5-1 – دستگاه پریمتری ماتریس هامفری ……………………………………………………………….. 44

3-5-2 – پرسشنامه شخصیت اسکیزوتایپال ………………………………………………………………… 49

3-6- طرح تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 50

3-7 شیوه اجرا -…………………………………………………………………………………………….. 50

3-8-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………….. 51

فصل چهارم: یافته ها

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 53

4-2- یافته های جمعیت شناختی……………………………………………………………………. 53

4-3 – یافته های اصلی پژوهش …………………………………………………………………….. 54

4-4- یافته های جانبی پژوهش……………………………………………………………………………… 56

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 61

5-2- فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………………… 61

5-3- نتیجه گیری کلی …………………………………………………………………………………….. 68

5-4- دلالت ضمنی  ……………………………………………………………………………………………. 68

5-5- محدودیت ها ……………………………………………………………………………………….. 69

5-6- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………….. 69

عنوان                                                                                                                          صفحه

فهرست منابع و مأخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………….. 70

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………….. 72

پیوست …………………………………………………………………………………………………………….. 74

مقدمه

اختلال شخصیت[1]براساس تعریف کتابچه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM – IV – TR) عبارت است از تجارب ذهنی پایدار و رفتار خارج از معیارهای فرهنگی که به گونه ای انعطاف ناپذیر نافذ است، شروع آن در نوجوانی یا اوان جوانی است، در طول زمان ثابت است و به ناخشنودی و اختلال می انجامد. زمانی که صفات شخصیتی، انعطاف ناپذیر و ناسازگارانه باشد و اختلال کار کردی قابل ملاحظه یا ناراحتی ذهنی به وجود آورد تشخیص اختلال شخصیت گذاشته می شود. انحرافی که به صورت الگوی دیر پا و بادوام رفتار و تجارب درونی است و باید در زمینه های شناخت (روش های ادراک و تفسیر خود، دیگران و رویدادها)، عاطفه (دامنه، شدت، تغییر پذیری و تناسب پاسخ های هیجانی)، عملکرد بین فردی و کنترل تکانه باشد (کاپلان و سادوک، 2003 ، ص 495).

اختلالات شخصیت بسیار کم یاب هستند و در 5/0 درصد تا 5/2 درصد کل جمعیت آمریکا یافت می شود. یعنی در هر 100 هزار نفر 3 نفر نشانه های کافی برای تشخیص اختلال شخصیت از خود نشان می دهند (ویگ، 2007، ص22).

اختلالات شخصیت به سه دسته تقسیم می شوند:

دسته الف (A): اختلالات شخصیت پارانوئید[2]، اسکیزوئید و اسکیزو تایپال را شامل می شود. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب غریب و نامتعارف به نظر می رسند (کاپلان و سادوک، 2003).   این افراد، افرادی کناره گیر، دیر جوش، بی عاطفه و بدبین نیز می باشند (ویگ،2007، ص21).

دسته ب (B): اختلالات شخصیت ضد اجتماعی[3]، مرزی[4]، نمایشی[5] و خودشیفته[6]. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب نمایشی، نامتعادل و هیجانی اند.

دسته ج ©: اختلال شخصیت مردم گریز[7]، وابسته[8]، وسواسی جبری و NOS. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب مضطرب و هراسان به نظر میرسند.

اختلالات شخصیت را طبق SM–IV–TRD  روی محور دوم رمز گذاری می کنند. یک دسته از این اختلالات، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال حتی در نظر افراد غیر متخصص هم بسیار عجیب و غریب می آیند. تفکر جادویی، عقاید منحصر به فرد، افکار انتساب به خود، خطاهای ادراکی3 و تحریف واقعیت از علائم این اختلال می باشد (کاپلان و سادوک، 2003، ص496).

این اختلال در قریب 3 درصد از جمعیت آمریکا پیدا می شود. این اختلال بیشتر در مردان شایع است تا زنان (ویگ، 2007، ص35).

در اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تفکر و نحوه ارتباط برقرار کردن، مختل شده است. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال گرچه اختلال فکر واضحی ندارند، اما تکلمشان متمایز یا ویژه است، ممکن است معنایش را فقط خودشان بفهمند و گفته هایشان اغلب نیازمند تفسیر باشد. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیز مثل بیماران مبتلا به اسکیزفرنی ممکن است از احساسات خود با خبر نباشند. آن ها ممکن است افکاری خرافی داشته باشند یا مدعی غیب بینی باشند. آن ها روابط بین فردی مخدوشی دارند و ممکن است اعمال نامناسبی از آن ها سر بزند.

همچنین در اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تفکر و رابطه کلامی مختل است. هر چند اختلال تفکر واضح وجود ندارد، کلام بیمار در مواردی محتاج تعبیر است، یا فقط برای خود او معنی دارد.  افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، مثل بیماران اسکیزوفرنیک ممکن است سر از احساس های خود در نیاورند. با وجود این، نسبت به احساسات دیگران به خصوص عواطف منفی مثل خشم، بسیار حساس هستند. ممکن است موهوم پرست باشند و ادعای نهان بینی داشته باشند. دنیای درونش ممکن است پر از انسان های خیالی ، ترس و خیال پردازی کودکانه باشد. ممکن است بپذیرند که اشتباهات حسی یا درشت بینی دارند، یا مردم برای آنها مانند آدمک های چوبی و بی روح می باشند.

چون افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی روابط بین فردی ضعیفی دارند و ممکن است به طور نامتناسب رفتار کنند، افرادی تنها هستند و اگر دوستانی هم داشته باشند تعداد آن ها معدود است. تحت استرس، شخصیت های اسکیزوتایپی ممکن است پسرفت پیدا کرده و علائم روانی پیدا کنند، ولی معمولاً مدت این علائم کوتاه است. در موارد شدید، افسردگی و عدم احساس لذت نیز ممکن است پیدا شود (کاپلان و سادوک، 2003، ص504).

این افراد، افکاری درباره دیگران دارند که رابطه آن ها را با دیگران دشوار می کند، آن ها تمایل دارند دنیا را تهدید آمیز و خطرناک در نظر بگیرند (ویگ، 2007، ص 24).

در گذشته، بسیاری از بیمارانی که به نظر می رسید مبتلا به اسکیزوفرنی باشند، در واقع دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بوده اند و امروزه این دیدگاه بالینی رایج است که اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، شخصیت پیش مرضی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی است (کاپلان و سادوک، 2003، ص505).

انواعی از اختلالات شخصیتی ممکن است با بعضی از علائم اسکیزوفرنی تظاهر کنند؛ اختلالات شخصیت اسکیزوتایپی، اسکیزوئید و مرزی بیشترین میزان علائم مشابه را دارند، اما اختلالات شخصیتی، بر خلاف اسکیزوفرنی علائم خفیف و سابقه دوام در طول عمر بیمار دارند و تاریخ شروع آن ها مشخص نیست (همان منبع، ص38 ).

در بررسی عوامل ژنتیک اختلالات شخصیت و اختلال اسکیزوفرنی، اختلال شخصیتی گروه A (پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزو تایپی) در میان بستگان بیولوژیک بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر دیده می شود. در سابقه خانوادگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با گروه کنترل افراد بیشتری مبتلا به اختلال اسکیزوتایپی یافت می شود. بستگان بیولوژیک درجه اول بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی 10 بار بیشتر از جمعیت کلی در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند (محمدزاده، 1384,ص28).

اصطلاح اسکیزوتاکسیا اولین بار توسط میل[9] (1962) در توصیف آمادگی ژنتیکی پوشیده برای اسکیزوفرنیا عنوان شد. وضعیتی که خود را به عنوان نقص عصبی یکپارچه و ظریف که بسته به شرایط محیطی یا به اسکیزوتیپی (پیامد متوسط) می انجامد و یا اسکیزوفرنیا (پیامد شدید) نشان می دهد. آمادگی برای اسکیزوفرنیا (اسکیزوتاکسیا) با نقایصی در حیطه های مختلف شامل علائم منفی و نقایص عصب – روان شناختی حتی در غیاب روان پریشی یا نشانه های اولیه پیش روان پریشی همراه می باشد. به طور مفهومی، چنین نگاهی به اکسیزوتاکسیا آن را شبیه به اسکیزوتیپی منفی اختلال شخصیت اسکیزوتیپی بدون علائم مثبت تصور می کند. این مفهوم گسترده تر از اختلال شخصیت اسکیزوتیپی DSM – IV می باشد، چرا که خویشاوندان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا علائم اصلی اسکیزوتاکسیا را نشان می دهند، بدون این که ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت اسکیزوتیپی را داشته باشند (تسانگ و دیگران 2002 به نقل از محمدزاده، 1384,ص28).

شواهد سه خط تحقیقی روایی اسکیزوتاکسیا را تایید می کنند. اولاً شواهد ناشی از روایی همزمان حاکی از آن است که افراد اسکیزوتاکسیک در مقیاس های بالینی مختلف نسبت به غیر اسکیزوتاکسیک ها آسیب های بیشتری را نشان می دهند. ثانیاً افراد اسکیزوتاکسیک، در مصاحبه های ساختار یافته اسکیزوتیپی در مقایسه با آزمودنی های غیر اسکیزوتاکسیک سطوح بالایی از علائم منفی اسکیزوتیپی را نشان می دهند، در حالی که از لحاظ علائم مثبت هیچ تفاوتی با آن ها ندارند و سوم این که افرادی که ملاک های از پیش تعیین شده برای اسکیزوتاکسیا (علائم منفی و نقایص عصب – روان شناختی) را دارا هستند، در درمان با دوز پایین ریسپریدون (2-25/0 میلی گرم) پاسخ درمانی مثبتی نشان می دهد (محمدزاده، 1384,ص28).

علائم روان پزشکی و نقص های عصب – روان شناختی دو یافته مهم در خویشاوندان درجه اول (غیر اسکیزوتیپی) بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا می باشند (محمدزاده، 1384,ص28).

الگوهای روان پزشکی در این خویشاوندان اغلب شبیه همان علائم منفی هستند که در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا مشاهد شده است؛ البته در شکل خفیف آن. در مقابل، علائم مثبت در خویشاوندان بیولوژیکی در مقایسه با آنهایی که مبتلا به [10]SPD و اسکیزوفرنیا هستند، کمتر مشخص می باشد. نقص در توانایی های عصب – روان شناختی در خویشاوندان، در محدوده های شناختی چندگانه شامل حافظه کلامی بلند مدت، توجه، حافظه فعال و کنش های اجرایی اتفاق می افتند (فاراوان و دیگران ، 1995، کریمن و همکاران، 1994)، که از لحاظ کیفی به نقص هایی که دربیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و SPD مشاهده شده است، شبیه می باشند (کریمن و دیگران ، 1994). ناهنجاری های مغزی بعد دیگری هستند که این خویشاوندان را از گروه کنترل متمایز می کنند. به عنوان مثال، این افراد در چندین ناحیه مغزی از جمله هیپوکامپ چپ، دارای حجم مغزی کمتری می باشند. این نقایص روان پزشکی و عصب روان شناختی در بخش مهمی از خویشاوندان

چکیده

برخورداری از محیط زیست سالم را می توان یکی از حقوق بنیادین بشر دانست. علی رغم این موضوع امروزه بحران های جهانی زیست محیطی رو به گسترش و وخامت گذارده اند. پدیدار شدن چنین وضعیتی حکایت از ناکارآمدی سیستم های فعلی نظارت بر اجرای قوانین و کنوانسیون های زیست محیطی و همچنین ناکارآمدی تعقیب قضایی متخلفین در عرصه محیط زیست دارد. با توجه به اینکه در حقوق داخلی و بین الملل، دولت ها از بالاترین قدرت و صلاحیت برخوردار هستند، مسئولیت اصلی حفاظت از محیط زیست به عنوان میراث مشترک بشریت به عهده ی آن ها می باشد. لیکن مسئولیت زمانی معنا و مفهوم واقعی خود را می یابد که امکان طرح دعوی در دادگاه علیه شخص مسئول به طور عینی وجود داشته باشد. فلذا لازم است حدود مسئولیت حقوقی دولت ها در رابطه با تخریب محیط زیست و دعاوی که امکان طرح علیه دولت ها را دارند، تبیین گردد. فلذا مسأله اصلی این پایان نامه به بررسی شرایط و قلمرو طرح دعاوی زیست محیطی علیه دولت اختصاص یافته است. در این راستا با بررسی مباحث مطروحه در این پایان نامه من جمله منابع قابل استناد و مبانی حقوقی مورد استفاده در طرح یک دعوای زیست محیطی علیه دولت و همچنین ماهیت این دعاوی و اصحاب دعوا و خواسته زیست محیطی به پاسخ مناسبی برای این پرسش دست می یابیم. یافته اصلی این پایان نامه در لزوم تغییر مبنای فعلی مسئولیت دولت نسبت به خسارت زیست محیطی در حقوق داخلی و همچنین تجمیع قوانین و مقررات زیست محیطی در یک مجموعه منسجم و واحد ظاهر می گردد. در نتیجه در این پژوهش پیشنهاداتی در قالب طرح جامع حمایت قضایی از محیط زیست در حوزه داخلی و بین المللی در قبال اعمال مضر دولت ها ارائه می گردد که هدف از آن نیل به چشم انداز امیدوار کننده در خصوص محیط زیست سالم می باشد.

واژگان کلیدی:

خسارت زیست محیطی، دادگاه محیط زیست، مسئولیت دولت، دعاوی زیست محیطی

فهرست مطالب

مقدمه  1

الف: بیان موضوع. 1

ب: پرسش های پژوهش… 1

پ: فرضیه پژوهش… 2

ت: ضرورت انجام پژوهش… 2

ث: اهداف پژوهش… 2

ج: پیشینه پژوهش… 3

چ: روش پژوهش… 3

ح: سامانه پژوهش… 3

 

فصل اول: کلیات.. 5

مبحث اول: مفاهیم و تعاریف زیست محیطی   6

گفتار اول: تعریف محیط زیست… 6

گفتار دوم: واژگان نزدیک به محیط زیست… 10

الف) اکولوژی.. 10

ب) زیست گاه 11

ج) زیست بوم. 11

د) اکوسیستم. 11

مبحث دوم) ماهیت دعاوی زیست محیطی علیه دولت ها 12

مبحث سوم: تاریخچه دخالت دولت ها در حفاظت از محیط زیست    17

مبحث چهارم: مبانی طرح دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 21

گفتار اول: مبانی طرح دعوی زیست محیطی علیه دولت ها در فقه امامیه و حقوق ایران.. 21

الف) مبانی طرح دعوی زیست محیطی علیه دولت در فقه امامیه. 21

1- نظریه اتلاف… 22

2-نظریه تسبیب.. 23

3- نظریه لا ضرر. 24

4- نظریه تعدی و تفریط.. 25

5- نظریه احترام اموال. 26

ب) مبانی طرح دعوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق ایران.. 27

1- نظریه تقصیر. 28

2- نظریه خطر. 29

3- نظریه های مختلط.. 31

1-3) مسئولیت دولت در قبال اعمال کارمندان و مدیران. 32

2-3) نظریه فرض تقصیر. 33

3-3) نظریه مسئولیت مبتنی بر انتفاع.. 33

4-3) نظریه تضمین حق.. 34

گفتار دوم: مبانی طرح دعوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق بین الملل.. 35

الف) مسئولیت بین المللی در اثر خطا و تقصیر. 36

ب) مسئولیت به جبران خسارت بر مبنای نقض تعهد بین المللی.. 37

پ) مسئولیت بین المللی ناشی از خطر (مسئولیت ناشی از اعمال منع نشده یا مجاز) 38

فصل دوم: منابع و ارکان مسئولیت زیست محیطی دولت ها 41

مبحث اول: منابع دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 42

گفتار اول: منابع دعوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق داخلی.. 42

الف) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.. 42

1- اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 43

2- اصل چهل و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 43

3- اصل چهل و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 43

4- اصل یکصد و پنجاه و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 43

ب) قانون مجازات اسلامی.. 45

1- ماده 688 قانون مجازات اسلامی.. 45

2- ماده 690 قانون مجازات اسلامی.. 46

3- ماده 686 قانون مجازات اسلامی.. 48

4- ماده 685 قانون مجازات اسلامی.. 48

5- ماده 680 قانون مجازات اسلامی.. 48

6- ماده 679 قانون مجازات اسلامی.. 49

پ) قانون شکار و صید مصوب 1346 با اصلاحات 1375 و آیین نامه اجرایی آن.. 49

ت) قانون توزیع عادلانه آب (مصوب 1361) 51

ث) قانون اراضی مستحدث و ساحلی (مصوب 1354) 52

ج) قانون حفاظت دریا و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی (مصوب 1354) 52

چ) تبصره ماده 42 قانون بودجه سال 1371. 52

چ) آیین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی، و شبکه های آب رسانی، آبیاری و زهکشی (مصوب 1379) 53

ه) قانون توزیع عادلانه آب (مصوب 1361) 53

خ) قانون حفاظت در برابر اشعه (مصوب 1368) 54

د) آیین نامه بهداشت محیط (مصوب 1371) 54

م) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا 54

ن) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست (مصوب 1353 اصلاحی سال 1371) 55

گفتار دوم: منابع دعوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق بین الملل.. 56

الف) معاهدات بین المللی.. 56

1- کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریا توسط نفت.. 57

2- کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (کنوانسیون مارپل). 57

3- کنوانسیون 1974 پاریس… 58

4- کنوانسیون مسئولیت مدنی خسارت ناشی از آلودگی نفتی 1969. 58

5- کنوانسیون بین المللی درباره مسئولیت مدنی برای خسارت آلودگی نفتی سوخت کشتی سال 2001. 58

6- کنوانسیون بین المللی مربوط به مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز سوانح آلودگی نفتی.. 60

7- کنوانسیون بین المللی نایروبی درباره انتقال لاشه کشتی ها سال 2007. 60

8- کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان 1972. 61

ب) قطعنامه های بین المللی.. 62

1-اعلامیه کنفرانس سازمان ملل متحد درباره انسان و محیط زیست، استکهلم 1972. 63

2-بیانیه کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه (همایش زمین) ریودوژانیرو. 64

ج) عرف بین المللی.. 65

د) رویه قضایی بین المللی.. 67

ه) اصول حقوقی حقوق بین الملل محیط زیست.. 68

1) اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت دولت ها در قبال محیط زیست.. 68

2) اصل پیش گیری.. 70

3) اصل احتیاط.. 72

4) اصل آلوده کننده_ پرداخت کننده 73

مبحث دوم: ارکان مسئولیت دولت نسبت به تخریب محیط زیست در حقوق ایران و حقوق بین الملل   74

گفتار اول: زیان زیست محیطی.. 75

الف) زیان زیست محیطی در حقوق ایران.. 76

1-تعریف زیان به محیط زیست در حقوق ایران. 76

2- انواع زیان زیست محیطی قابل مطالبه در حقوق ایران. 79

1-2) ضرر بالفعل و بالقوه 79

2-2) ضرر مستقیم و غیر مستقیم. 79

3- شرایط ضرر زیست محیطی قابل مطالبه. 80

1-3) جبران پذیر بودن ضرر. 80

2-3) جبران نشده بودن ضرر. 81

3-3) مالیت داشتن و ملک بودن موضوع ضرر. 81

ب) زیان زیست محیطی در حقوق بین الملل.. 81

گفتار دوم: فعل زیان بار زیست محیطی.. 83

الف) فعل زیان بار زیست محیطی در حقوق ایران.. 83

ب) فعل زیان بار زیست محیطی در حقوق بین الملل.. 86

گفتار سوم: رابطه سببیت میان فعل زیان بار و خسارت وارده به محیط زیست… 87

الف)رابطه سببیت میان فعل زیان بار و خسارت وارده به محیط زیست در حقوق ایران.. 87

ب) رابطه سببیت بین فعل زیان بار و خسارت زیست محیطی در حقوق بین الملل.. 88

فصل سوم: اصحاب دعوا، خواسته و دادگاه صالح در دعاوی زیست محیطی علیه دولت ها 91

مبحث اول: اصحاب دعوی زیست محیطی علیه دولت ها در حقوق ایران و حقوق بین الملل   91

گفتار اول: خواهان دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 91

الف) خواهان دعوی زیست محیط علیه دولت در حقوق ایران.. 92

1-اشخاص حقوق عمومی.. 92

1-1)سازمان حفاظت محیط زیست.. 92

2-1) سازمان جنگل ها و مراتع. 93

3-1) شهرداری ها 94

4-1) شرکت سهامی شیلات.. 95

2) اشخاص حقیقی حقوق خصوصی.. 96

3) اشخاص حقوقی حقوق خصوصی (سازمان های غیردولتی). 99

ب) خواهان دعوی زیست محیطی علیه دولت ها در حقوق بین الملل.. 102

1-دولت ها به عنوان خواهان دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 104

2-سازمان های بین المللی به عنوان خواهان دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 109

گفتار دوم: خوانده دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 111

الف) خوانده دولتی در دعاوی زیست محیطی در حقوق داخلی.. 111

ب) خوانده دولتی در دعاوی زیست محیطی در حقوق بین الملل.. 112

1-اعمال مقامات دولتی.. 115

2)اعمال اشخاص خصوصی.. 116

3-اعمال شورشیان. 117

مبحث دوم: خواسته دعوی زیست محیطی علیه دولت ها 117

گفتار اول) خواسته های پیش گیرانه یا حمایتی در دعوی زیست محیطی علیه دولت.. 118

الف-خواسته های حمایتی در دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق داخلی.. 118

ب-خواسته حمایتی در دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق بین الملل. 120

گفتار دوم) خواسته های جبرانی در دعاوی زیست محیطی علیه دولت ها 123

الف-خواسته جبرانی در دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق داخلی.. 123

1-الف) وجود ضرر. 123

2-الف) فعل زیان بار. 124

3-الف) رابطه سببیت.. 125

ب-خواسته جبرانی در دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق بین الملل. 126

1-ب)اعاده به وضعیت سابق.. 129

2-ب)پرداخت غرامت.. 130

3-ب) جلب رضایت.. 131

مبحث سوم: مراجع صالح به رسیدگی دعاوی زیست محیطی علیه دولت    132

گفتار اول: مراجع صالح به رسیدگی به دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق ایران.. 132

گفتار دوم: مراجع صالح به رسیدگی به دعاوی زیست محیطی علیه دولت در حقوق بین الملل.. 133

الف) دیوان بین المللی دادگستری.. 134

ب) دیوان دائمی داوری.. 138

پ) دیوان بین المللی حقوق دریاها 139

ت) دیوان بین المللی داوری.. 140

ث) سازمان تجارت جهانی.. 140

نتیجه گیری.. 142

پیشنهاد : طرح جامع حمایت قضایی از محیط زیست.. 147

فهرست منابع. 150

مقدمه
الف: بیان موضوع
از دیدگاه حقوق بخصوص حقوق بین الملل، حق بر محیط زیست سالم به مانند سایر مفاهیم اخلاقی محصول تجربه حیات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی انسان ها در جامعه ی بشری است.چرا که صاحب حق بودن، مستلزم خودآگاهی و امکان مطالبه حق از سوی صاحب حق میباشد. لیکن این حق توسط همین جوامع انسانی بسته به چگونگی ارزش گذاری، بهره برداری و کیفیت سلطه انسان بر طبیعت پیرامون آن گاه مورد تعدی و تفریط قرار میگیرد.در این بین شناسایی مسولیت دولت ها و دعاوی که ممکن است در این راستا علیه دولت ها مطرح شود از اهمیت به سزایی برخوردار است. چرا که با وجود چنین گسترش وسیعی که در دامنه اختیارات و امکانات دولت ها در جامعه امروزی پدیدار شده است، قرار دادن بخش عظیمی از بار مسولیت حقوقی در قبال عدم حفاظت از محیط زیست بر دوش فردی حقیقی از اعضای جامعه، انتظاری است دور از ذهن.از سوی دیگر جبران چنین ضرری ممکن است با اعسار محکوم علیه شخصی، متعسر بل متعذر گردد.

ب: پرسش های پژوهش
سوال اصلی: شرایط و قلمرو طرح دعاوی زیست محیطی در حقوق ایران و حقوق بین الملل چگونه است؟

چکیده

به طور معمول اطلاعات سازمانها به صورت بانک های اطلاعاتی پراکنده و غیر قابل تحلیلبه شکل گسترده و حجیم در منابع و پایگاه های گوناگون ذخیره می شوند و این وضعیت ،  مدیران را از لحاظ پشتوانه تصمیم با مشکل مواجه می سازد. به کمک مدل اطلاعات راهبردی و پس از انجام تغییراتی در ساختار داده ها ، اطلاعات قابل تحلیل در سازمان جمع آوری می شود و از طریق ابزارهای هوش تجاری می توان ضمن تهیه گزارش های پویا وداشبوردهای حاوی اطلاعات تحلیلی ، به صورت گرافیکی آخرین وضعیت اطلاعاتی سازمان را برای کمک به تصمیم گیری مدیران، ترسیم  نمود. در این راستا تحقیق حاضر به بررسی تاثیر مدل اطلاعات راهبردی در نظام  تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی و مستند سازی گامهای مورد نیاز برای تشکیل بانک اطلاعات صنفی کشوری پرداخته است.

جامعه و نمونه آماری مورد مطالعه این تحقیق را خبرگان ستادی و عملیاتی پلیس نظارت بر اماکن عمومی تشکیل  داده اند ، بنابراین جامعه و نمونه در این تحقیق منطبق بوده و تعداد آن 100 نفر است. داده های میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه و اسناد آرشیوی گردآوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از آزمون‌ جداول توافقی دو بعدی و آزمون واریانس و رگرسیون برای بررسی معنادار بودن تاثیر مدل اطلاعات راهبردی در نظام  تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی استفاده شده است .

 نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که در اثر پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی و تشکیل انباره داده در پلیس نظارت بر اماکن عمومی ، این سازمان مالک سرمایه ای عظیم به نام بانک اطلاعات صنفی کشوری می شود و پیامد این امر دسترسی مدیران سازمان مذکور به اطلاعات مفید (صحیح ، به موقع ، مرتبط ، دقیق و کیفی) می باشد. دسترسی به اطلاعات مفید اثربخشی تصمیمات پلیس نظارت بر اماکن عمومی که موطف به ایجاد نظم فیزیکی (مادی) و نظم اجتماعی در صنوف کشور می باشد را بالا می برد.

واژه های کلیدی:

اطلاعات مفید- اطلاعات راهبردی- مدل اطلاعات راهبردی- اثر بخشی – تصمیم گیری- انباره داده – داشبورد مدیریتی – هوش تجاری

فهرست مطالب

  عنوان                                            شماره صفحه

 1- فصل اول- مقدمه و کلیات طرح تحقیق……………. 1

1-1- مقدمه……………………………… 2

1-2- بیان مسئله…………………………. 3

1-3- سوالات تحقیق………………………… 4

1-4- سابقه تحقیق………………………… 4

 

1-5- ضرورت تحقیق ……………………….. 6

1-6- اهداف تحقیق ……………………….. 7

 1-7- فرضیه های تحقیق……………………. 8

1-8- قلمرو زمانی تحقیق ………………….. 9

1-9- قلمرو مکانی تحقیق…………………… 9

1-10- قلمرو موضوعی تحقیق…………………. 9

1-11- محدودیتهای تحقیق…………………… 10

1-12- تعریف واژگان کلیدی ………………… 10

2- فصل دوم : مبانینظری و پژوهشی ………………. 13

2-1 مقدمه ……………………………… 14

2-2- تعریف تصمیم گیری……………………. 14

2-3- ماهیت و اهداف تصمیم گیری…………….. 14

2-4- مراحل فرآیند تصمیم گیری……………… 15

2-5- فرایند منطقی حل مسئله……………….. 17

2-6- مدلهای تصمیم گیری…………………… 19

2-7- درخت اخذ تصمیم …………………….. 21

2-8- مدل باز تصمیم گیری………………….. 21

2-9- مدل لیند بلوم………………………. 21

2-10-روش های تصمیم گیری………………….. 22

2-11- مراتب تصمیم گیری…………………… 23

2- 12- الگوهای تصمیم گیری………………… 24

2- 13- مفهوم اثربخشی…………………….. 25

2-14-  کلید های طلائی برای تصمیم اثر بخش……. 25

2-15-  فرایندهای تصمیم گیری………………. 32

2-16- رابطه اطلاعات و تصمیم گیری اثر بخش……. 34

2-17- نقش مدل اطلاعات راهبردی در تولید اطلاعات با کیفیت بالا    38

2-18- مفهوم مدل اطلاعات راهبردی……………. 39

2-19- تعریف مدل اطلاعات راهبردی……………. 41

2-20- تبدیل داده به اطلاعات……………….. 42

2-21- اهداف تدوین مدل اطلاعات راهبردی………. 42

2-22- اجزای اساسی مدل اطلاعات راهبردی………. 43

2-23- هفت مسئله اصلی که توسط هوش تجاری در سازمان هدف قرار گرفته اند ………………………………………. 43

2-24- رابطه مدل اطلاعات راهبردی با  معماری سازمانی    44

2-25- معماری سازمانی…………………….. 44

2-26- چارچوب زاکمن………………………. 45

2-27- انواع چارچوبهای معماری سازمانی………. 46

2-28-  تشریح چارچوب زاکمن………………… 47

2-29- جنبه‌های مختلف هر سیستم……………… 50

2-30- نماهای مختلف هر سیستم………………. 51

2-31- مزایای چارچوب زاکمن در مقایسه با دیگر چارچوبها 53

2-32- مشخصات کلی چارچوب زاکمن…………….. 53

2-33- هوش تجاری…………………………. 54

2-34- محیط انباره داده…………………… 60

2- 35- محیط تحلیل……………………….. 63

2-36- تعریف انبار داده ها (DW )…………… 64

2-37-  ویژگیهای اصلی انباره داده………….. 64

2-38- معماری انبار داده ها (DW)…………… 67

2-38-1- شمای کلی معماری انباره داده ……….. 68

2-39- چالش سازمانها در استفاده از داده ها( ضرورت استفاده از هوش تجاری)…………………………………. 71

2-40- مکعب های داده …………………….. 73

2-41- نقش مدل اطلاعات راهبردی در تولید اطلاعات استراتژیک   76

2-42- سیستم های عملیاتی و کاربرد آنها……… 77

2-43- سیستم های حمایت کننده از تصمیم در مقابل سیستم های عملیاتی………………………………………. 78

2-44- Data Mart…………………………… 78

2-45- زیر ساختار انبار داده ها …………… 79

2-46- داشبورد – نشانگر سازمانی دیداری وکمک آن به تصمیم گیری اثر بخش……………………………………. 79

2-47- داشبوردچیست؟………………………. 80

2-48- انواعداشبوردهای سازمانی…………….. 81

2-49- ویژگیهایداشبورد……………………. 82

2-50- مزایایتجهیزسازمانبهداشبورد………….. 83

2-51-  پیشینه تحقیق …………………….. 85

2-52- تاثیر ادبیات موضوع بر پژوهش…………. 100

2-54- مدل مفهومی اطلاعات راهبردی…………… 103

2- 55 – دلایل منطقی و چگونگی تشکیل مدل مفهومی اطلاعات راهبردی………………………………………. 104

فصل سوم: روش شناسی تحقیق ……………… 105

3-1- بخش اول: مقدمه :………………….. 106

3-2- نوع و روش پژوهش…………………… 106

3-3- متغیرهای پژوهش……………………. 107

3-3-1- متغیّرمستقل (مدل اطلاعات راهبردی) 107

3-3-2- متغیّر میانی یا واسط…………. 108

3-3-3- متغیّر وابسته )نظام تصمیم گیری)… 108

3-4- جامعه آماری………………………. 108

3-5- تقسیم بندی کلی اماکن عمومی از حیث نظارت و قوانین    109

3-6- پلیس ……………………………. 110

3-7-  نظارت…………………………… 111

3-8- نمونه آماری………………………. 111

3-9- روش و ابزارگرد آوری اطلاعات ………… 112

3-10- روایی / اعتبار ابزار سنجش…………. 113

3-11- پایایی/ قابلیت اعتماد ابزار سنجش ….. 113

3-12 – متغیرها و مولفه‌های پژوهش…………. 114

3- 13 – روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………… 117

 بخش دوم :

3-14-  مراحل تدوین مدل اطلاعات راهبردی و تشکیل بانک اطلاعات صنفی کشوری……………………………….. 117

3-15-  روشهای شناسایی فرایندهای کلیدی سازمان 122

3-16- اطلاعات متقاضیان …………………. 126

3-17- مهمترین اطلاعات مرتبط با موجودیت اتحادیه ها و مجامع امور صنفی………………………………… 127

3-18- منابعداده های درونی و بیرونی سازمان… 128

3-19 -استخراج ، تبدیل و بارگذاری داده هاETL(Extract Transfer Loading)……………………………………. 129

3-20- تجمیعداده……………………….. 130

3-21- تحلیلدادههایجمعآوریشده……………. 130

3-22- ارائهاطلاعات……………………… 130

3-23- نمونه اطلاعات قابل ارائه توسط مدل اطلاعات راهبردی( بانک اطلاعات صنفی کشوری)……………………. 131

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها ……… 133

 

مقدمه ………………………………. 134

4-1- سیمای آماری پاسخگویان……………… 134

4-2- توصیف متغیرها ……………………. 138

4-2-1- متغیر مستقل مدل اطلاعات راهبردی  ….. 138

4-2-1- 1- مؤلفه اطلاعات صحیح………… 139

4-2-1- 2- مؤلفه اطلاعات بموقع……….. 140

4-2-1- 3- مؤلفه اطلاعات مرتبط……….. 141

4-2-1- 4- مؤلفه اطلاعات دقیق   ……… 142

4-2-1- 5- مؤلفه اطلاعات کیفی ……….. 143

4-2-2- متغیر وابسته نظم فیزیکی (مادی)   …. 144

4-2-3- متغیر وابسته نظم اجتماعی ………… 145

4-3 – بررسی رابطه ضریب همبستگی بین متغیرهای تحقیق با استفاده از جداول دو بعدی   ……………………… 146

4-4- آزمون فرضیه های تحقیق   …………… 154

4-4-1- بررسی روابط بین متغیرهابا استفاده ازآزمون آماری تحلیل واریانس(ANOVA) …………….. 154

4-4-2- تحلیل رگرسیونی متغیرها………. 155

4-4-3- بررسی میزان همبستگی بین متغیر ها و مولفه های تحقیق………………………………… 157

4-4-4- ضریب اشتراک هریک از مواد با کل . 158

 

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادها ………. 160

 

5-1-  مقدمه…………………………… 161

5-2- نتیجه گیری از پژوهش……………….. 161

5-2-1- سوال اول پژوهش……………… 161

5-2-2 – سوال دوم پژوهش…………….. 161

5-3- خلاصه پژوهش……………………….. 162

5-4- نتیجه‌گیری و بررسی یافته‌ها………….. 164

5-4-1- فرضیه اصلی شماره یک :……………. 164

5-4-1-1 – فرضیه فرعی شماره یک………. 165

5-4-1-2- فرضیه فرعی شماره دو……….. 165

5-4-1-3- فرضیه فرعی شماره سه……….. 166

5-4-1-4- فرضیه فرعی شماره چهار……… 166

5-4-1-5- فرضیه فرعی شماره پنج………. 167

5-4-2- فرضیه اصلی شمار دو………………. 167

5-4-2-1- فرضیه فرعی شماره یک……….. 168

5-4-2-2- فرضیه فرعی شماره دو……….. 168

5-4-  پیشنهاداتی مبتنی بر یافته‌های پژوهش…. 169

5-5-  پیشنهادات تجربی محقق……………… 176

5-6-  پیشنهادات برای محققین آینده……….. 177

منابع ………………………………. 178

ضمائم……………………………….. 182

چکیده انگلیسی ……………………….. 188

 -2- مقدمه : 

در جامعه مدرن امروزی ، سازمانها نقش و ماموریت های فراتر از نقش های سنتی گذشته ایفا می کنند و به آنها نیز وظایف جدیدی محول گشته است ، در جوامع متمدن سازمانها از نهادهایی صرفا اداری ، صنعتی و….خارج شده و به صورت نهادهای اجتماعی – سیاسی در آمده اند .

عموما اطلاعات ابتدا به صورت داده های خام و غیر تحلیلی به شکل گسترده ، حجیم و پراکنده بین منابع و پایگاه های داده ای گوناگون و عموما ناهمگون ذخیره می شوند. با استفاده از فناوری انباره داده ، اطلاعات قابل تحلیل در سازمان جمع آوری شده و از این طریق ابزارهای هوش تجاری می توانند به سهولت گزارش های پویا ، پیشخوانهای حاوی اطلاعات تحلیلی و به صورت کلی وضعیت سازمان را نشان دهند . لازم به ذکر است از طریق این گزارش ها و پیشخوان های حاوی اطلاعات تحلیلی ، مدیران در تمامی سطوح یک سازمان می توانند تصمیمات آگاهانه تر و هوشمندتری اتخاذ کنند.

از دستاورد های این طرح می توان به تسهیل و بهبود تصمیم سازی و تصمیم گیری امکان به اشتراک گذاری اطلاعات به صورت سطح بندی شده ، پیش بینی شرایط آتی سازمان و تحلیل وضعیت کسب و کارهای سازمان و اتخاذ تصممیات هوشمندانه تر اشاره کرد.

انتقال تجارب کشورهای پیشرفته در زمینه انباره سازی و هوش تجاری به کشور، پیاده سازی و استقرار یک معماری کامل شامل منابع داده نامتجانس تا گزارش های تحلیلی ، آشنا ساختن سازمان های متوسط و بزرگ با مزایای استفاده از این راهکار و زمینه سازی صادرات راهکار با قیمت تمام شده ارزان تر از اقدامات مشابه کشورهای صاحب این فناوری از جمله ویژگی های برجسته این طرح می توان برشمرد. انتظار می رود با استفاده از راهکاری همچون هوش تجاری بتوان کسب و کارهای موجود را صحیح تر مدیریت ، آگاهانه تر با سایر رقبا رقابت و هزینه ها را کنترل کرد.

دوره بهره برداری طرح مخازن داده ها و کسب و کار هوشمند حدود پنج ساله برآورد شده است.
1- بیان مساله:

هوشمندی کسب و کار  و یا سیستم Business Intelligence (B.I ) به عنوان یک رویکرد به محیط های کسب و کار  این امکان را می دهد تا راندمان کسب و کار خود را با تقویت قابلیتهای تصمیم گیری بهبود بخشند. این قابلیتها با بکارگیری اطلاعات مشتریان ، تامین کنندگان و پروسه های داخلی کسب و کار ، ایجاد تمرکز اطلاعاتی و استاندارد سازی  و تحلیل آنها با ابزار های خاصی صورت می گیرد.

معمولا محیط های کسب و کار  برای ارزیابی محیط اطراف خود به جمع آوری اطلاعات می پردازند نظام اطلاعات راهبردی (هوشمندی کسب و کار) از طریق ارائه اطلاعات دقیق ، مرتبط و به موقع به سازمانها کمک می نماید تا در مواقع نیاز تصمیمات بهتری اتخاذ نموده و بتوانند در  پیش بینی های دقیق و طراحی مدل استراتژیک خود از آن استفاده نمایند .

 (Daniel Andersson . Business Intelligence – Impact on decision support and decision making.(

 امروزه محیط های کسب و کار ،  پیچیده تر  و تغییرات بسیار سریعتر از قبل شده و این پدیده آنها را مجبور می نماید تا تصمیمات مدیریتی سریع ، استراتژیک و عملیاتی اتخاذ نمایند ، و این ، نیاز به جمع آوری اطلاعات بهنگام و مناسب دارد لذا مدیران به ارزش اطلاعات موجود فضای کسب و  کار خود واقف می شوند و با استفاده از ابزار مختلف و استخدام تحلیلگران ذیصلاح اقدام به تشکیل انبار داده قابل تحلیل (Data Warehouse) بمنظور پشتیبانی تصمیمات متخذه می نمایند.

برنامه ریزی و سیاستگذاری راهبردی و عملیاتی جامعه اصناف به دلیل پیچیدگی و تغییرات زیاد یک امر بسیار پیچیده و دشوار است که پلیس نظارت بر اماکن عمومی به عنوان ضابط در جامعه اصناف کشور با آن مواجه است ، این رساله  به دنبال راهکار مناسب تسهیل در امر برنامه ریزی و سیاستگذاری است .

اتخاذ سیاستهای کلان در پلیس نظارت بر اماکن عمومی به علت نبود بستر اطلاعات صنفی یکپارچه و تحلیل پذیر یکی از چالشهای اساسی این پلیس می باشد در صورت عدم رفع این مشکل ، سازمان نمی تواند در خصوص برقراری نظم در سطح اصناف تصمیم گیریهای موثری اتخاذ نماید .

ایجاد بستر اطلاعات صنفی یکپارچه و تحلیل پذیر یک ابزار بسیار مناسب پشتیبانی تصمیم است و رویکرد هوشمندی کسب و کار  به عنوان یک چارچوب مناسب جهت دسترسی به بستر اطلاعاتی فوق مطرح است .

این مطالعه بر آن است تا به نقش ایجاد مدل اطلاعات راهبردی در نظام تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی برای کمک به  اتخاذ تصمیمات موثرتر  به منظور  برقراری  نظم در سطح اصناف  بپردازد .

وجود سیستمهای اطلاعاتی باعث تولید اطلاعات راهبردی می گردد و جایگاه مدل اطلاعات راهبردی در نظام تصمیم گیری  پلیس نظارت بر اماکن عمومی نیاز به تحلیل دارد ، لذا تحقیق حاضر به دنبال پاسخگوئی به سوالات زیر می باشد :

1-3- سوالات تحقیق :

تاثیر پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی بر بهبود اثر بخشی تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی چیست ؟
مراحل پیاده سازی و اجرای مدل اطلاعات راهبردی ( هوشمندی کسب و کار )در پلیس نظارت بر اماکن عمومی چیست ؟
1-4- سابقه تحقیق :

داخلی :  تحقیقات داخلی ، بیشتر به طراحی سیستمهای اطلاعات مدیریت و نقش آنها در بهبود کارآیی و اثر بخشی تصمیمات در برخی سازمانها و مراکز تولید صنعتی می  پردازند و کمتر به موضوع تحقیق حاضر پرداخته اند  عناوین تحقیقات مذکور به شرح ذیل می باشد :

بررسی میزان اثر بخشی سیستم های اطلاعات مدیریت موجود در موسسه جهاد نصر ( وزارت جهاد سازندگی) . احمد امینی 1376 دانشکده مدیریت دانشگاه تهران .
ارزیابی اثر بخشی خروجیهای سیستم های اطلاعات حسابداری بر تصمیم گیری مدیران .
  (سید یوسف احدی سرکانی ) دانشکده مدیریت دانشگاه تهران .

بررسی تاثیر سیستم اطلاعاتی مدیریت خرید بر بهبود تصمیم گیری مدیران خرید در زمینه شناسایی و انتخاب منابع خرید در شرکت ساپکو (حبیب احد زاده -1379) دانشکده مدیریت دانشگاه تهران .
بررسی تاثیر سیستمهای اطلاعاتی مدیریت در بهبود تصمیم گیری مدیران عالی دانشگاه تهران .(اسماعیل صمدی 1378 ) دانشکده مدیریت دانشگاه تهران .
بررسی نقش سیستم های اطلاعاتی مدیریت بر تصمیم گیری مدیران سازمان بسیج دانشجویی . (محمد عزیزی بندر آبادی 1380 ) مجتمع آموزش عالی قم .
بررسی میزان اثر بخشی سیستم اطلاعات مدیریت در شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران .( محمد رضا مهرافشان 1381 ) دانشگاه امام صادق – دانشکده معارف اسلامی و مدیریت .
بررسی اثربخشی اطلاعات مورد استفاده در فرآیند تصمیم گیری استراتژیک از دیدگاه کارکنان .( فاطمه موسوی ، 1380 )موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
 

  لیکن طبق اطلاع واصله تا زمان انجام این تحقیقدر  دو  سازمان بانک ملی ایران و شهرداری تهران ( سامانه 137)در داخل کشور اقداماتی در خصوص  طراحی پروژه هوش تجاری صورت پذیرفته است .

جستجو و کنکاش پیرامون موضوع تحقیق، حاکیست در کتابخانه های ملی ایران و دانشگاه تهران سابقه ای مشاهده نگردید ، همچنین طی بررسی در سایتهای معتبر داخلی حاوی لیست پایان نامه ها و مقالات و پژوهشهای مراکز داخلی  علمی ، هیچ مطلبی پیرامون موضوع تحقیق یافت نگردید . اما طی جستارهایی که در مقالات و پژوهشهای خارجی در دنیای مجازی صورت گرفت مطالب مرتبط ذیل مورد امعان نظر قرار گرفت :

A strategic planning model for natural gas transmission networks
Energy Policy, Volume 35, Issue 11, November 2007, Pages 5656-5670
Alireza Kabirian, Mohammad Reza Hemmati
 

 لازم به یادآوری است ، عدم معرفی منابع بیشتر در این فصل، به منزله نبود انجام تحقیق در سایر موسسات علمی و پژوهشی در این زمینه نمی باشد .

1-5- ضرورت تحقیق :

برنامه ریزی و سیاستگذاری راهبردی و عملیاتی جامعه اصناف به دلیل پیچیدگی و تغییرات زیاد یک امر بسیار پیچیده و دشوار است که پلیس نظارت بر اماکن عمومی به عنوان ضابط در جامعه اصناف کشور با آن مواجه است ، این رساله  به دنبال راهکار مناسب تسهیل در امر برنامه ریزی و سیاستگذاری است .

اتخاذ سیاستهای کلان در پلیس نظارت بر اماکن عمومی به علت نبود بستر اطلاعات صنفی یکپارچه و تحلیل پذیر یکی از چالشهای اساسی این پلیس می باشد در صورت عدم رفع این مشکل ، سازمان نمی تواند در خصوص برقراری نظم در سطح اصناف تصمیم گیریهای موثری اتخاذ نماید .

ایجاد بستر اطلاعات صنفی یکپارچه و تحلیل پذیر یک ابزار بسیار مناسب پشتیبانی تصمیم است و رویکرد هوشمندی کسب و کار  به عنوان یک چارچوب مناسب جهت دسترسی به بستر اطلاعاتی فوق مطرح است .

این مطالعه بر آن است تا به نقش ایجاد مدل اطلاعات راهبردی در نظام تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی برای کمک به  اتخاذ تصمیمات موثرتر  به منظور  برقراری  نظم در سطح اصناف  بپردازد .

وجود سیستمهای اطلاعاتی باعث تولید اطلاعات راهبردی می گردد و جایگاه مدل اطلاعات راهبردی در نظام تصمیم گیری  پلیس نظارت بر اماکن عمومی نیاز به تحلیل دارد .

اطلاعات رکن اساسی تصمیم گیری در مسائل اداری و سازمانی است ، لذا اطلاعات برای مدیران بسیار با ارزش بوده و به عنوان یک ضرورت مطلق در سازمانهای بزرگ و کوچک مطرح می باشد . وجود اطلاعات مورد نیاز و بموقع باعث بهبود تصمیم گیری مدیران و آشنایی آنان با محیط خارجی می گردد .

اطلاعات پایه و اساس تصمیم گیری است ، جریان اطلاعات همانند جریان خون برای حیات سازمان ضروری است . لذا ارزش و اهمیت اطلاعات مشخص می گردد .

از آنجائیکه مدیران عالی ، سیاستگذاری و تصمیمات استراتژیک را در سازمان انجام می دهند و بیشتر با سازمانهای خارج ارتباط دارند ، لذا لازمه این امر ، وجود اطلاعات بموقع ، دقیق ، مربوط و صحیح می باشد ، برای تامین این منظور نیازمند یک مکانیزم و ابزاری هستیم که بصورت مداوم و منظم اطلاعات مورد نظر را به موقع در اختیار مدیران سازمان  قرار دهد .

یکی از این مکانیزم ها ، هوش تجاری است با توجه به رشد روز افزون بکارگیری استفاده از سیستمهای پشتیبانی تصمیم ، لازم است که نسخه بهبود یافته سیستم پشتیبانی تصمیم ( هوش تجاری ) مخصوص سازمان ، طراحی و اجرا گردد .

با توجه به گسترش روز افزون تکنولوژی اطلاعات و پیامدهای آن بر سازمانها ، ضروت دارد که تاثیر این تکنولوژی بر سطوح مختلف مدیریت بویژه تصمیم گیران عالی سازمانها مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد .

لذا به دلیل اهمیت این موضوع ، ما بر آن شدیم نقش تدوین مدل اطلاعات راهبردی در بهبود اثر بخشی نظام تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی را مورد کنکاش قرار دهیم .

1-6- اهداف  تحقیق :

بررسی تاثیر مدل اطلاعات راهبردی در نظام تصمیم گیری پلیس نظارت بر اماکن عمومی.
مطالعه و مستند سازی گامهای مورد نیاز برای تشکیل بانک اطلاعات صنفی کشوری .
  1-7-  فرضیه ها:

فرضیه اصلی شماره 1 :

1- پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی ، سازمان را در اتخاذ تصمیمات اثر بخش یاری می دهد .

فرضیه های فرعی:

1-1-  پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی از طریق ارائه اطلاعات صحیح ، اثر بخشی تصمیمات را بالا می برد .

1-2- پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی از طریق ارائه اطلاعات بموقع ، اثر بخشی تصمیمات را بالا می برد .

1-3-پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی از طریق ارائه اطلاعات مرتبط ، اثر بخشی تصمیمات را بالا می برد .

1-4- پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی از طریق ارائه اطلاعات دقیق ، اثر بخشی تصمیمات را بالا می برد .

1-5- پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی از طریق ارائه اطلاعات کیفی ، اثر بخشی تصمیمات را بالا می برد .

فرضیه اصلی شماره2 :

2-پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی ، سازمان را در راستای برقراری نظم در صنوف یاری می دهد .

فرضیه های فرعی :

2-1-پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی در سازمان از طریق بالا بردن اثر بخشی تصمیم گیری باعث بهبود نظم فیزیکی در صنوف می گردد .

2-2- پیاده سازی مدل اطلاعات راهبردی در سازمان از طریق بالا بردن اثر بخشی تصمیم گیری باعث موجب بهبود نظم اجتماعی در صنوف می گردد .

1-8- قلمرو زمانی تحقیق

قلمرو زمانی این تحقیق نیمه اول سال 1389 می باشد .

1-9- قلمرو مکانی :

در سطح ستاد پلیس نظارت بر اماکن عمومی و رده های تابعه در مراکز استانهای سراسر کشور .

 1-10-  قلمرو موضوعی :

از نظر موضوعی ، موضوع پژوهش حاضر مربوط به معماری سازمانی می باشد که به بررسی نقش مدل اطلاعات راهبردی در اثر بخشی تصمیمات پلیس نظارت بر اماکن عمومی ، پرداخته است .

موضوع اصلی تدوین مدل اطلاعات راهبردی است که با استفاده از چارچوب معماری سازمانی زاکمن و با تجمیع  منابع داده ای داخل و خارج سازمان به کمک فناوری های انباره داده و هوش تجاری

 

فهرست مطالب

فصل اول

1 – 1. مقدمه.. 2

1-2. بیان مسأله.. 4

1-3. اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن.. 7

1- 4. اهداف تحقیق.. 9

1-5. سوالات تحقیق.. 9

1-6. روش تحقیق.. 9

1-7. جامعه آماری.. 10

1-8. نمونه آماری.. 10

1-9 . ابزار جمع‌آوری داده‌ها واطلاعات.. 11

1-10. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات.. 11

1-11. تعاریف متغیرها و واژههای کلیدی.. 12

1-11-1.تعاریف نظری.. 12

1-11-1-1. استراتژی.. 12

1-11-1-2.تحلیل SWOT.. 12

1-11-1-3.فرصت ها و تهدید ها.. 13

1-11-1-3-1.فرصت ها.. 13

1-11-1-3-2.تهدید ها.. 14

1-11-1-4. نقاط ضعف و قوت.. 14

1-11-1-4-1. قوت ها.. 14

1-11-1-4-2.ضعف ها.. 15

1-11-1-5. تکنیک تاپسیس.. 15

1-12. قلمرو تحقیق.. 16

1- 12-1. قلمرو موضوعی تحقیق.. 16

1- 12-2. قلمرو مکانی تحقیق.. 16

1- 12-3. قلمرو زمانی تحقیق.. 16

1-13.مدل مفهومی پژوهش.. 17

فصل دوم

 

2-1. مقدمه.. 19

2-2. صادرات.. 21

2-3. مزایای صادرات.. 22

2-4. مشکلات و موانع  صادرات.. 23

2-5. تعیین نرخ ارز مناسب با صادرات.. 26

2-6. صنعت لوازم خانگی ایران.. 26

2-7. صادرات لوازم خانگی.. 29

2-8 . برنامه ریزی استراتژیک.. 30

2-9 . ویژگی های مهم برنامه ریزی استراتژیک.. 31

2-10. شناخت و تحلیل محیط داخلی و خارجی.. 32

2-11 . تدوین و طراحی استراتژی.. 33

2-12. فرایند انتخاب استراتژی.. 34

2-13. تعیین ماموریت و تهیه بیانیه ماموریت سازمان.. 34

2-14 . چشم انداز سازمان(شرکت)… 38

2-15. اهداف شش گانه برنامه ریزی در سازمان.. 40

2-16 . ماتریس تجزیه تحلیل  قوت ها، ضعف ها ، فرصت ها و تهدیدها(SWOT)   42

2-17 . مراحل ساخت ماتریس swot.. 45

2-18. بررسی عوامل خارجی * شناسایی فرصت ها وتهدید ها.. 46

2-19. بررسی عوامل داخلی.. 48

2-20.نقاط ضعف و قدرت صنعت لوازم خانگی.. 50

2-21. مهمترین راهبردهای میانی برای دستیابی به اهداف زنجیره تامین لوازم خانگی و اداری الکتریکی و الکترونیکی.. 52

2-22.شرکت لوازم خانگی آنتیک.. 70

2-23. پیشینه پژوهش.. 85

فصل سوم

3-1. مقدمه.. 94

3-2. روش تحقیق.. 95

3-3. جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………. 99                                                                                     

3-4. نمونه آماری.. 99

3-5 . ابزار جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات…………………………………………………………………………….100

3-5-1. منابع دادهها.. 100

3-5-2. ابزار گردآوری داده ها.. 100

3-6. روایی و پایایی.. 99

3-6-1. آلفای کرونباخ.. 99

3-7. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات.. 100

3-7-1. تکنیک تاپسیس.. 101

فصل چهارم

4-1. مقدمه.. 103

4-2. شناسایی فاکتورهای مهم SWOT.. 1058

4-2-1. پرسشنامه SWOT.. 1058

4-2-2. تحلیل پرسشنامه با استفاده از پارتو.. 10710

4-3. رتبه بندی عوامل استراتژیک با topsis. 1135

4-5.جمع بندی.. 1248

فصل پنجم

5-1. مقدمه.. 126

5-2. پردازش سوالات تحقیق.. 1271

5-3. پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 1326

5-4.منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………137

چکیده:

 اتکا به درآمدهای نفتی و مغفول ماندن توسعه صادرات غیرنفتی از جمله چالش هایی است که اقتصاد ایران را همواره تحت تاثیر قرار داده است. بنابرابن با توجه به اینکه توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از کلیدی ترین مباحث در رشد و شکوفایی اقتصاد کشور و حضور موفق تر در بازارهای جهانی  محسوب می شود، لذا شناسایی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات غیر نفتی (از جمله لوازم خانگی و….) از اهمیت ویژه ای برای  رشد و شکوفایی اقتصاد کشور برخوردار است. این تحقیق در صدد است به شناسایی و رتبه بندی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی با استفاده از تکنیک تاپسیس در شرکت تولیدی لوازم خانگی آنتیک ، بپردازد. با توجه به جامعه پژوهش، تعداد 132 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری تصادفی  ساده انتخاب شده اند. دراین پژوهش از یک پرسشنامه محقق ساخته (swot) برای گردآوری اطلاعات استفاده می شود. فرضیه‌های تحقیق از طریق آزمون آماری متناسب با سؤال‌های پرسشنامه‌­، تحلیل سلسه مراتبی وهمچنین مدل تاپسیس  TOPSIS)) برای رتبه بندی عوامل استفاده شده است .  پنج عامل(تجارت و کسب و کار، مشتری مداری، سیاستگزاری و هدایت، فناوری و فراسازمانی ) به عنوان مشکلات اساسی صادرات لوازم خانگی ذکر گردید و با توجه به اولویت بندی که به روش تاپسیس صورت گرفت به ترتیب عوامل(کاهش وابستگی ارزی، افزایش کیفیت محصول، ارتقاء دانش تخصصی، مقابله با تورم، رفع کمبود نقدینگی، افزایش سهم بازار، شکست تحریم ها و افزایش مزیت رقابتی) به عنوان عوامل استراتژیک اول تا هشتم رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی شناسایی شدند.

کلیدواژه ها: صادرات- شناسایی و رتبه بندی  – عوامل استراتژیک – تکنیک تاپسیس – شرکت تولیدی لوازم خانگی آنتیک

  فصل اول

کلیات تحقیق

 1 – 1. مقدمه

 

اتکا به درآمدهای نفتی و مغفول ماندن توسعه صادرات غیرنفتی از جمله چالش هایی است که اقتصاد ایران را همواره تحت تاثیر قرار داده است(آل اسحاق،1390).

در خصوص نقش ناچیز صادرات غیر نفتی در توسعه اقتصادی کشور کافی است به سهم آن در تولید ناخالص داخلی توجه شود که طی یک روند ده ساله از 4 درصد در سال 79 به 6 درصد در سال 88 رسیده است. از بعد مقایسه بین المللی نیز می توان به سهم اندک صادرات غیر نفتی در کل صادرات جهانی پی برد، به طوری که در سال 2009(1387-88) میزان صادرات جهانی در حدود 16 تریلیون دلار بوده که سهم صادرات غیر نفتی ایران 13٪ درصد می باشد ( آمار بانک جهانی،2011).

در سال های گذشته کشور های آسیایی هم چون چین ،سنگاپور، مالزی، و ترکیه در صادرات غیر نفتی بسیار موفق عمل کرده اند به طور نمونه ترکیه به عنوان اصلی ترین رقیب ایران در منطقه در افق چشم انداز(2023)، صادرات غیر نفتی سالانه 500 میلیارد دلاری را هدف گذاری کرده است. با توجه به هدف گذاری کشورهای منطقه، ایران نیز صادرات کالا و خدمات غیر نفتی 80 میلیارد دلاری را تا پایان برنامه پنجم توسعه (1394) و صادرات 500 میلیارد دلاری را به عنوان یکی از اهداف سند چشم انداز 1404 مد نظر قرار می دهد(محمد زاده اصل و محمدی،1391).

طراحی و تدوین راهبردهای ملی توسعه صادرات به دلیل ماهیت فرا بخشی صادرات ،نقش آفرینی بنگاه های خصوصی و نیز تاثیر محیط جهانی و ملی از نظر عوامل اقتصادی ،اجتماعی و فر هنگی ، سیا سی و قانونی و مقرراتی و به ویژه در دهه های اخیر، عوامل تکنولوژیک، از پیچیدگی خاص برخوردار است . به نحوی که حتی درآغاز قرن بیست و یکم،مطابق مطالعات انجام شده و به ویژه براساس نتایج فوروم های متعدد برگزارشده توسط مرکزتجارت بین الملل(ITC)،  متشکل از کشورهای  صنعتی، در حال گذار ، در حال توسعه وبسیار کم توسعه یافته(LDC)، متدولوژی واحد و پذیرفته شده ای برای تدوین راهبردهای ملی صادرات وجود ندارد و کشورهای مختلف، از روشها و الگوهای متفاوتی برای این مهم بهره -گیری کرده اند که در سازمان توسعه تجارت ایران طی سالهای اخیرمورد مطالعه و بررسی قرارگرفته اند.

در ج .ا.ایران اولین تلا ش های سیستماتیک و جدی در جهت تدوین برنامه های توسعه صادرات از سال1377و در زمان تدوین برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی آغاز و دربرنامه چهارم به نحوی عمیقتر و گسترده تر ادامه یافت(سند راهبرد ملی توسعه صادرات غیرنفتی،1389).

 1-2. بیان مسأله

در حال حاضر اقتصاد ایران، اقتصادی مبتنی بر درآمد نفت است و هر تحولی حتی کوچک بر شاخص های اقتصادی کشور ما تاثیرات بسزایی خواهد داشت. درآمدهای سرشار نفتی، در مقابل اقتصاد کشورمان، نه تنها دردی از دردهای جامعه را درمان نخواهد کرد، بلکه نوسانات قیمتی آن و هرگونه کاهش یا توقف در جریان وصول وجوه نفتی، زندگی روزمره مردم را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد و چه بسا فاجعه ای اقتصادی و اجتماعی ایجاد خواهد کرد. طبیعی است که در چنین فضایی، نوسانات موجود در بازار نفت از سویی و نگرانی از اتمام این ذخایر ارزشمند از سوی دیگر لزوم توجه به توسعه صادرات غیرنفتی و درآمدهای حاصل از آن را برای رشد و شکوفایی اقتصاد کشور دوچندان می کند.

راهبردها، برای دستیابی به اهداف طراحی می شوند و هر چه بهتر طراحی شوند، مقاصد بهتری در راستای چشم انداز قابل دستیابی خواهند بود. ازجمله عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات غیرنفتی (به ویژه لوازم خانگی)عبارتند از: عزم و اراده مسوولان بر تولیدات صادرا ت محور استوار باشد و این بدین معناست که موافقت اصولی وزیر صنعت، معدن و تجارت، تخصیص منابع، سرمایه گذاری سرمایه گذاران همه و همه براساس نیاز مشتریان خارج از کشور صورت پذیرد. به عبارتی نگاه به تولید محصول باید بر مبنای صادرات و نیازهای بازارهای منطقه و جهانی شکل گیرد.

 بدیهی است که اگر تولید صادرات محور به عنوان یک اصل مورد توجه قرار گیرد، را ه اندازی خط تولید جهانی، کاهش قیمت تمام شده، کیفی ترشدن کالا و افزایش بهره وری را شاهد خواهیم بود، در چنین شرایطی نرخ ارز به صورت اتوماتیک وار با اولویت صادرات تعیین خواهد شد.

 باید توجه داشته باشیم که براساس مطالعات صور ت گرفته، نقایص کیفیت ( به مفهوم گسترده ) یکی از اصلی ترین تنگناهای جهش صادراتی کشور محسوب می شود. هرچند که روند رو به بهبود کیفیت در بسیاری از کالاها و خدمات تولید داخل کشور نسبت به گذشته و به نحوی چشمگیر آغاز شده و تداوم دارد اما فاصله زیادی با کالاها و خدمات مشابه رقبا به ویژه رقبای کشورهای صنعتی وجود دارد. قدر مسلم رونق تولید ملی یک نیاز اقتصادی و اجتماعی و حمایت از آن وظیفه تمامی دستگاه های برنامه ریز و مجری است. اما تولیدی مستحق حمایت است که ثابت کند دارای ارزش افزوده و رویکرد صادرا ت گراست.

 چنانچه استانداردهای لازم در امر صادرات و توسعه تجارت خارجی ایران مدنظر قرار گیرد، سطح دسترسی بیشتر به بازار صادراتی جدید و قدرت ماندگاری بیشتر در بازارهای هدف تضمین می شود.

از آنجا که اقدام به تولید تمامی کالاها و نیازمندی های جامعه با هیچ منطق اقتصادی صحیح نیست و موجب اتلاف منابع ملی می شود، نظام تعرفه ای و دیگر مکانیزم های حمایتی نیز باید متمرکز به تعداد محدودی از فعالیت های تولیدی باشد که در آنها دارای ارزش افزوده مطلق یا بالاترین سطح ارزش افزوده نسبی هستیم.

در ضمن برای توسعه صادرات غیرنفتی واردات هم باید در جهت صادرات شکل گیرد و نظام واردات در این مسیر مدیریت شود. از طرف دیگر هیچ کشوری نمی تواند با افزایش مداوم تعرفه ها، کالای رقابتی تولید کند چر اکه دشوارسازی مسیر واردات به معنای بهبود کیفیت تولید داخلی نیست. ضمن اینکه کارایی جلوگیری از واردات با مکانیزم تعرفه محدود و مقطعی است و نیا زهای وارداتی از طرق مختلف و مبادی غیررسمی قابل تامین هستند. لذا در شرایط کنونی اقتصاد کشور، تولید صادرات محور باید به عنوان یک اصل و قاعده مورد توجه همه بخش های اقتصادی کشور اعم از خصوصی و دولتی قرار گیرد. (آل اسحاق،1390).

بنابراین با توجه به اینکه توسعه صادرات غیرنفتی از جمله (لوازم خانگی ….) به عنوان یکی از کلیدی ترین مباحث در رشد و شکوفایی اقتصاد کشور و حضور موفق تر در بازارهای جهانی  محسوب می شود

لذا شناسایی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات غیر نفتی از جمله (لوازم خانگی و….) از اهمیت ویژه ای برای  رشد و شکوفایی اقتصاد کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توسعه، تنوع بخشی و کاهش ریسک صادرات لوازم خانگی می تواند باعث افزایش صادرات این محصولات گردد.

 پژوهش مذکور با توجه به نگرش استراتژیک در تمامی جوانب و همچنین با توجه به نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدها مطالعه و بررسی می شود و با توجه به اهداف و ماموریت های سازمان، جهت نیل به اهداف، مسیر حرکت اتخاذ می شود و در نهایت این سؤالات مطرح است که:

عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی در شرکت تولیدی لوازم خانگی آنتیک  کدامند؟ و رتبه بندی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی با استفاده از تکنیک رتبه بندی ترجیحات از طریق مشابهت راه حل های ایده آل (TOPSIS ) چگونه است؟

  1-3. اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن

 در دنیایی رقابتی امروز ، خلق و پیاده سازی جدید و مبتکرانه ، برای بهره گیری از فرصت ها، سخت و دشوار به نظر می رسد. به طور قطع ، می توان گفت که هر استراتژی ای برای تمام سازمان ها مناسب نیست . اگر عوامل استراتژیک برای یک سازمان موثر باشد، لزوماً در دیگر سازمان ها مفید نخواهد بود (مهر منش و همکاران،1391).

 گمرک جمهوری اسلامی ایران در گزارش اخیر خود میزان صادرات غیرنفتی طی ماه فروردین را 4/2 میلیارد اعلام کرد. این نهاد در گزارش قبلی خود که مربوط به عملکرد سال گذشته بوده است میزان صادرات غیرنفتی کشور را در سال گذشته بیش از 40 میلیارد دلار اعلام کرد. رقمی بزرگ برای اقتصاد کشورمان چرا که طبق جداول برنامه چهارم توسعه مقرر بود صادرات کالاهای غیرنفتی کشور در سال 1394 به حدود 32 میلیون دلار برسد که براساس آمار گمرک در سال گذشته بیش از این رقم محقق شده است. رقم 40 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی از این منظر نیز جالب است که بدانیم میزان واردات کشور در سال گذشته 48 میلیارد دلار بوده که تنها هشت میلیارد دلار نسبت به رقم صادرات غیرنفتی بیشتر است. براساس این دو گزارش آماری ارائه شده شاید در یک نگاه اجمالی بتوان چنین تصور کرد که اگر تلاش بیشتری شود می توان به تراز مثبت بازرگانی از طر یق صادرات غیرنفتی دست یافت وکشور را از درآمدهای نفتی برای واردات بی نیاز کرد. اما متاسفانه دو مشکل تقریبا تاریخی در این میان وجود دارد: اول با وجود آنکه حدود 70 درصد صادرات غیرنفتی کشور را طی سال های 84 تا 91 صادرات صنعتی تشکیل می داده اما بیش از 50 درصد این صادرات صنعتی، صادرات محصولات پتروشیمی بوده است. سهم کالاهای صنعتی و کشاورزی و مواد معدنی نیز از صادرات غیرنفتی کشور طی دوره زمانی 84 تا 91 حدود 30 درصد بوده است. براین اساس سهم صادرات کالاهای صنعتی اعم از آهن، فولاد، سیمان، مس تا پوشاک و لوازم خانگی و… حداکثر حدود 20 درصد صادرات صنعتی و 15 درصد صادرات غیرنفتی کشور است. مشکل دیگر آن است که درآمدهای نفتی محرک و عامل تاثیرگذار در تامین نهاده های تولید برای محصولات صادراتی است و درآمدهای صادراتی کمتر در چرخه ای به سمت تامین منابع برای تولید محصولات صادراتی صرف می شود. این هر دو مشکل ساختاری، موضوعات مهمی است که باید سعی در اصلاح آنها و حرکت به سمت صادرات غیرنفتی براساس کالاهای ساخته شده با ارزش افزوده بالا کرد چنان که هدف برنامه پنجم و سند چشم انداز مبتنی است بر متنوع سازی پایه های صادرات صنعتی و افزایش سهم محصولات با فناوری برتر یا دارای ارزش افزوده بیشتر. این امر از آن رو اهمیت دو چندان دارد که نه فقط حل چالش تبدیل اقتصاد نیمه سنتی- صنعتی متکی به درآمدهای نفتی به اقتصادی پویا و مولد و درآمدزا را امکان پذیر می سازد همچنین می تواند سبب بهبود تراز ارزی و صرفه جویی ارزی به عنوان ضرورت حال حاضر کشورمان شود.

 1- 4. اهداف تحقیق

 شناسایی دقیق نقاط ضعف و قوت وفرصت ها و تهدیدها درشرکت آنتیک

شناسایی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی درشرکت آنتیک
رتبه بندی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی در شرکت آنتیک
1-5. سوالات تحقیق

نقاط ضعف و قوت وفرصت ها و تهدیدها درشرکت تولیدی لوازم خانگی آنتیک کدامند؟
عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی درشرکت آنتیک کدامند؟
رتبه بندی عوامل استراتژیک رفع مشکلات صادرات لوازم خانگی در شرکت آنتیک چگونه است؟
1-6. روش تحقیق

 به طور کلی روشهای تحقیق در علوم رفتاری را می‌توان با توجه به دو ملاک زیر تقسیم بندی نمود :

الف: هدف تحقیق                        ب: نحوه گردآوری داده‌ها

الف: تحقیقات علمی  بر حسب هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می‌شود:

تحقیق بنیادی: هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه‌ها، تبیین روابط بین پدیده‌ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است.
تحقیق کاربردی: هدف تحقیقات کاربردی، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش هدایت می‌شوند.
تحقیق توسعه‌ای: فرآیندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده انجام می‌شود.
ب)دسته بندی تحقیقات بر حسب روش گردآوری داده­ها:

1-  تحقیق توصیفی: شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است.

2-  تحقیق آزمایشی: به منظور برقراری رابطه علت – معلولی میان دو یا چند متغیر که از طرح‌های آزمایشی استفاده می‌شود.

 با توجه به مطالب گفته شده، تحقیق حاضر از نظرهدف کاربردی، از نظر روش گردآوری داده‌ها، توصیفی می‌باشد. تحقیق کاربردی است زیرا نتایج آن برای گروههای مختلف برنامه‌ریزان و مدیران قابل استفاده است و توصیفی است چون امکان دستکاری متغیرها و مؤلفه‌های آنها وجود ندارد.

                   

1-7. جامعه آماری

جامعه آماری عبارتست از مجموعه­ای از افراد، اشیاء و … که حداقل در یک صفت مشترک باشند (کیاکجوری، 1389).

جامعه آماری این پژوهش 200 نفر شامل،  کلیه کارکنان و مدیران (سطوح عالی، میانی و عملیاتی) آشنا به حوزه استراتژی و برنامه ریزی  استراتژیک در شرکت تولیدی لوازم خانگی آنتیک می باشند.

1-8. نمونه آماری

نمونه عبارتست از مجموعه­ای از نشانه­ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعه­ای بزرگتر انتخاب می­شود، به طوری که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی­های آن قسمت، گروه یا جامعه بزرگتر باشد(همان منبع)

حجم نمونه قید شده با استفاده از جدول مورگان 132می باشد که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند.

 

1-9 . ابزار جمع‌آوری داده‌ها واطلاعات

رایج ترین ابزارگردآوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی پرسشنامه است. داده های مورد نیاز در این پژوهش به وسیله ابزار زیر گردآوری می شود:

جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای: کتب،مقالات،نشریات،رساله های دانشگاهی و نسخه های الکترونیکی و اینترنتی می باشد.
پرسشنامه محقق ساخته swot
مصاحبه
1-10. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات

 

در این پایان­نامه فرضیه‌های تحقیق از طریق آزمون آماری متناسب با سؤال‌های پرسشنامه‌­ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.

تاپسیس[1]: تکنیکی برای رتبه بندی ترجیحات با استفاده از مشابهت راه حل های ایده آل است.

تحلیل سلسله مراتبی داده ها[2]:تکنیکی برای وزن دهی معیارها(شاخص ها) با استفاده از مقاسیات زوجی است.

  
 
استاد راهنما
دکتر مهرزاد منصوری
 
 
شهریور 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

بررسی ساختار واجی و تحلیل معنایی بیست سوره­ی پایانی قرآن کریم،

در قالب نظریه­ی سیستمی‌_ نقشی هلیدی

 

 

یافته های زبانشناسی نوین، قرآن را به عنوان یک گفتمان فراانسانی، از منظری متفاوت بررسی کرده و تفسیر آن را وارد مرحله­ی جدیدی ساخته است. دستاوردهای این علم، در حوزه­های متفاوت معنایی و آوایی می­تواند، به عنوان ابزاری کارآمد در تفسیر قرآن به کار گرفته­شود. هدف پژوهش حاضر، ارائه­ی تفسیر متفاوتی در پرتو نظریه­ی سیستمی- نقشی هلیدی، در زمینه­ معنایی و ویژگی‌های آوایی و هجایی در حوزه­ی بافتار موسیقی 20 سوره­ی پایانی قرآن کریم است، و به نوعی به بررسی همکنشی و تعامل معناشناسی و واج شناسی در راستای القای بهتر پیام می پردازد. نتیجه­ی بررسی­ها به دستاوردهای مهمی‌منتهی شده‌است. از جمله اینکه ویژگی‌های موسیقایی قرآن، مستقل از معنای آن عمل نمی‌کند و در حقیقت ابزاری است در خدمت انتقال پیام گوینده به مخاطب. همچنین نتایج نشان می‌دهد، که در تفسیر قرآن، می‌توان روش­های جدید زبانشناختی را برای گره گشایی و روشنگری هر چه بیشتر مفاهیم و معانی قرآنی به کار گرفت و دیدگاهی نوین را در تفسیر قرآن مطرح کرد.

 

واژگان کلیدی: قرآن و زبانشناسی، تفسیر زبانشناختی، زبان شناسی نقش گرا، نظریه­ی سیستمی- نقشی هلیدی، بسامد­های آوایی و هجایی، نظم آهنگ و موسیقی قرآن، سوره­های پایانی جزء سی ام.

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                     صفحه                          

1- 1 – کلیات.. 2

1-2-  1- زبان قرآن و زبانشناسی جدید. 3

1-2-2- زبان عربی.. 5

1-2- 3- تحلیل گفتمان. 7

1-2- 4 –  متن.. 8

1-2- 5-  موسیقی درونی و نظم آهنگ.. 9

1-3- هدف پژوهش… 10

1-4-  اهمیت پژوهش… 11

1-5- سؤالات پژوهش… 12

2  – 1 – مقدمه. 14

2- 2-  زبانشناسی و دیدگاه‌ها 15

2 – 2- 1-  زبان. 16

2- 2- 2- تحلیل متن و گفتمان. 17

2 – 2- 3- نظریۀ سیستمی- نقشی هلیدی.. 18

2-2-4-  آواشناسی و واجشناسی.. 22

2 – 3- قرآن و دیدگاه‌ها 25

2- 3 – 1-  ترجمه و تفسیر قرآن. 26

2- 4-  قرآن و زبانشناسی. 29

2- 4- 1- زبان قرآن و ساختار آن. 29

2 – 4- 2-  اشارات زبانشناختی قرآن. 30

2 – 4 -3-   قرآن : آواشناسی، تجوید و موسیقی کلام. 31

2 -4 – 4-  تحلیل متنی و گفتمانی قرآن. 34

3-  1-  مقدمه. 41

3- 2- داده‌های پژوهش… 41

3 – 3-  چارچوب نظری پژوهش… 42

3 – 3 – 1-  جایگاه معنا و دستور در رویکرد هلیدی.. 43

3 -3 – 2- مروری بر فرا نقش‌های معنایی در نظریۀ هلیدی.. 45

3 – 4-  شیوۀ تجزیه و تحلیل سوره‌ها 48

3 – 4 –  1-  تعیین بسامد آوایی و هجایی هر سوره 48

3 – 4- 2- تعیین فرا نقش‌های‌اندیشگانی، بینا فردی و متنی در متن سوره‌ها 50

3 – 5- شیوۀ ارائۀ نتایج. 51

4 – 1 – مقدمه. 54

4  – 2- تین(95) 54

4 – 2- 1- کلیات سوره 54

4 – 2 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 55

4 – 2- 3-  بافت فرهنگی.. 56

4- 2- 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 57

4- 2- 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 61

4- 2- 6-  نتیجه گیری.. 67

4 -3-  علق(96) 67

4 -3 -1-  کلیات سوره 67

4 – 3- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 68

4 -3 – 3 –  بافت فرهنگی.. 70

4 -3 -4 –  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 72

4 -2 -5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 77

4 -3 -6 –  نتیجه گیری.. 90

4 -4 – قدر(97) 91

4 -4 – 1 – کلیات سوره 91

4 – 4- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 92

4 – 4 – 3- بافت فرهنگی.. 92

4 – 4- 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 93

4 – 4 – 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 99

4 -4 – 6-  نتیجه گیری.. 103

4 -5 – بینه (98) 104

4 -5- 1- کلیات سوره 104

4 – 5- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 105

4 – 5- 3- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 107

4 -5 -4 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 110

4 -5 -5 –  نتیجه گیری.. 115

4 – 6 – زلزال(99) 116

4 -6- 1-  کلیات سوره 116

4 -6- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره 117

4 -6 -3 –  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 118

4 – 6 -4-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 123

4 – 6 -5-  نتیجه گیری.. 127

4 – 7 – والعادیات(99) 128

4 -7 – 1- کلیات سوره 128

4 – 7- 2- نمایش آوایی،هجایی،نوشتاری و ترجمۀ سوره 129

4 -7 -3 –  بافت فرهنگی.. 131

4 – 7 -4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 131

4 -7 – 5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 136

4 – 7 -6-  نتیجه گیری.. 140

4 -8- القارعه(101) 140

4 – 8 -1 -کلیات سوره 140

4 – 8- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 141

4 -8 – 3- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 142

4 -8 -4- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 147

4 -8 -5-  نتیجه گیری.. 152

4 -9 – تکاثر(102) 153

4 – 9 – 1- کلیات سوره 153

4 – 9- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 153

4 – 9 -3- بافت فرهنگی.. 155

4 -9 – 4-   تجزیه و تحلیل آوایی سوره 155

4 – 9 – 5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره 161

4 -9 – 6-  نتیجه گیری.. 167

4 -10 –  عصر(103) 168

4 -10- 1 – کلیات سوره 168

4 – 10- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره 169

4 -10 -3- بافت فرهنگی.. 169

4 -10 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 170

4 -10 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره 173

4 -10 -6 – نتیجه گیری.. 175

4 -11 – همزه(104) 176

4 -11 -1 – کلیات سوره 176

4 – 11- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 176

4 -11 – 3-  بافت فرهنگی.. 178

4 -11 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 178

4 -11- 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 182

4 -11 -6 –  نتیجه گیری.. 186

4 -12-  فیل(105) 187

4 -12 -1- کلیات سوره 187

4 – 12 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و هجایی.. 187

4 -12 – 3- بافت فرهنگی.. 188

4 -12 – 4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 189

4 -12 -5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 192

4 -12 -6-  نتیجه گیری.. 195

4 -13- قریش(106) 196

4 -13 -1 – کلیات سوره 196

4 – 13- 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 197

4 -13 -3-  بافت فرهنگی.. 197

4 -13 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 198

4 -13 -5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 201

4 -13 -6 –  نتیجه گیری.. 204

4 -14 – ماعون(107) 205

4 -14 -1- کلیات سوره 205

4 – 14- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 205

4 -14 – 3-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 206

4 -14 -4- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 209

4 -14 -5 – نتیجه گیری.. 212

14 -15 – کوثر(108) 213

14 -15 – 1- کلیات سوره 213

4 – 15- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 214

4 – 15 -3-  بافت فرهنگی.. 214

4 -15 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 215

4 -15 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره 218

4 -15 -6 – نتیجه گیری.. 221

4 -16 – کافرون(109) 221

4 -16 -1- کلیات سوره 221

4 – 16- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 222

4 -16 – 3- بافت فرهنگی.. 222

4 -16 -4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره 223

4 -16 -5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 227

4 -16 -6 –  نتیجه گیری.. 231

4 -17-  نصر(110) 231

4 -17- 1- کلیات سوره 231

4 – 17- 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 232

4 -17 – 3-  بافت فرهنگی.. 232

4 -17 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 233

4 -17 – 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره 236

4 -17 -6 – نتیجه گیری.. 239

4 -18 – تبت(مسد) (111) 240

4 -18 -1 – کلیات سوره 240

4 – 18 – 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 241

4 -18 -3 –  بافت فرهنگی.. 241

4 -18 -4 – تجزیه و تحلیل آوایی سوره 242

4 -18 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره 246

4 -18 -6 – نتیجه گیری.. 249

4 -19 – اخلاص(112) 250

4 -19 – 1- کلیات سوره 250

4 – 19 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 250

4 -19 – 3 – بافت فرهنگی.. 251

4 – 19 -4 –  تجزیه و تحلیل و آوایی سوره 252

4 -19 – 5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 254

4 – 19 – 6- نتیجه گیری.. 258

4 -20 – فلق(113) 258

4 -20 -1 – کلیات سوره 258

4 – 20- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره 259

4 -20 – 3-  بافت فرهنگی.. 260

4 -20 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 260

4 -20 – 5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 263

4 -20 – 6 –  نتیجه گیری.. 267

4 -21 – ناس(114) 268

4 -21 – 1 – کلیات سوره 268

4 – 21 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره 269

4 -21 – 3 – بافت فرهنگی.. 270

4 -21 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره 270

4 -21 – 5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره 273

4 -21 – 6-  نتیجه گیری.. 276

5 – 1 – مقدمه. 302

5 -2-  خلاصه. 302

5- 3- پیوند میان صوت و معنا 303

5- 4- تحلیل معنا بر اساس نظریۀ سیستمی- نقشی شیوه‌ای مناسب برای تفسیر قرآن. 306

5 – 5-  محدودیتهای پژوهش… 307

5 – 6 – پیشنهادات.. 308

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

عنوان                                                                                         صفحه

 

جدول 4- 2- 3- 1- بسامد همخوان‌ها 60

جدول 4 – 2- 3- 2- بسامد واکه‌ها 61

جدول 4 – 2- 3- 3- بسامد ساخت هجا 61

جدول 4- 2- 5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ تین. 66

جدول 4- 2- 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تین. 66

جدول 4 – 3 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 75

جدول 4 – 3- 4- 2- بسامد واکه‌ها 76

جدول 4- 3- 4-  3- بسامد ساخت هجا 76

جدول4 – 3 – 5- 1- فرآیند‌های ساخت تعدی سورۀ علق. 88

جدول 4 – 3 -5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ علق. 89

جدول 4 – 4 – 4 – 1-  بسامد همخوان‌ها 98

جدول 4 – 4- 4- 2- بسامد واکه‌ها 98

جدول 4 – 4 -4 – 3-  بسامد ساخت هجا 99

جدول 4 – 4 – 5- 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ قدر 102

جدول 4 – 4 – 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ قدر 103

جدول 4 – 5 -3 -1- بسامد همخوان‌ها 109

جدول 4- 5- 3- 2- بسامد واکه‌ها 110

جدول 4 – 5- 3- 3- بسامد ساخت هجا 110

جدول 4 – 5 -4 – 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سورهی بینه. 123

عنوان                                                                                        صفحه

جدول 4 – 5- 4- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره بینه. 115

جدول 4 – 6 -3- 1- بسامد همخوان‌ها 122

جدول 4 – 6- 3- 2-  بسامد واکه‌ها 123

جدول 4 – 6- 3- 3- بسامد ساخت هجا 123

جدول 4 – 6- 4- 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ زلزله. 126

جدول 4 -6- 4- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ زلزله. 127

جدول 4 – 7 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 135

جدول 4- 7 – 4- 2-  بسامد واکه‌ها 135

جدول 4 – 7- 4- 3- جدول ساخت هجایی. 136

جدول4- 7 – 5- 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ والعادیات.. 139

جدول 4- 7- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ والعادیات.. 139

جدول 4 – 8- 3- 1-  بسامد همخوان‌ها 146

جدول 4 – 8- 3- 2- بسامد واکه‌ها 146

جدول 4 – 8- 3- 3- ساخت هجایی. 147

جدول 4 – 8 – 4 -1- فرآیند‌های ساخت تعدی سورۀ القارعه. 151

جدول 4 -8- 4- 2-  ساخت وجهی و  زمان افعال سورۀ القارعه. 151

جدول 4 – 9 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 160

جدول  4 – 9- 4- 2- بسامد واکه‌ 161

جدول 4 – 9 – 4- 3- بسامد ساخت هجا 161

جدول 4- 9 – 5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سوره تکاثر 167

جدول 4 – 9- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تکاثر 167

جدول 4 – 10 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 172

جدول 4 – 10- 4- 2- بسامد واکه‌ها 173

جدول 4 – 10- 4 – 3- بسامد ساخت هجا 187

عنوان                                                                                        صفحه

جدول 4 – 10- 5- 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ عصر 175

جدول4 – 10- 5- 2- ساخت و جهی و زمان افعال سورۀ عصر 175

جدول 4 – 11 -4- 1-  بسامد همخوان‌ها 181

جدول 4 – 11- 4- 2- بسامد واکه‌ها 182

جدول 4 – 11 – 4- 3- بسامد ساخت هجا 182

جدول4 – 11 – 5- 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سوره هُمَزَه 185

جدول 4 – 11 – 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره هُمَزَه 186

جدول 4- 12- 4- 1- بسامد همخوان‌ها 191

جدول 4- 12- 4- 2- بسامد واکه‌ها 191

جدول 4 – 12- 4- 3- بسامد ساخت  هجا 192

جدول 4 -12- 5- 1-.فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ فیل. 195

جدول 4 – 12- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره فیل. 195

جدول 4 – 13- 4- 1- بسامد همخوان‌ها 200

جدول 4- 13- 4 – 2- بسامد واکه‌ها 201

جدول 4- 13 – 4 -3- بسامد ساخت هجا 201

جدول 4 – 13 – 5- 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ قریش… 204

جدول 4 – 13 – 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ قریش… 204

جدول 4 -14- 3- 1- بسامد همخوان‌ها 208

جدول 4 – 14- 3-  2- بسامد واکه‌ها 209

جدول4 – 14 -3- 3- بسامد ساخت هجا 209

جدول 4 – 14 -4- 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ ماعون. 212

جدول 4 – 14- 4- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ ماعون. 212

جدول 4 – 15 – 4- 1-  بسامد همخوان‌ها 217

جدول 4 – 15 – 4- 2- بسامد واکه‌ها 238

عنوان                                                                                        صفحه

جدول 4 – 15- 4- 3- بسامد ساخت هجا 218

جدول 4 – 15 – 5 – 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سوره کوثر 220

جدول 4 – 15- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره کوثر 220

جدول4 – 16 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 226

جدول 4 – 16- 4- 2- بسامد واکه‌ها 227

جدول4 – 16- 4- 3- بسامد ساخت هجای. 227

جدول 4 – 16- 5- 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ کافرون. 230

جدول 4 -16- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره کافرون. 230

جدول 4 – 17 -4- 1- بسامد همخوان‌ها 235

جدول 4 – 17- 4- 2- بسامد واکه‌ها 236

جدول4 – 17 -4 – 3- بسامد ساخت هجایی. 236

جدول 4 -17 -5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ نصر 239

جدول 4 – 17- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ نصر 239

جدول 4 – 18 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 245

جدول 4- 18- 4- 2- بسامد واکه‌ها 246

جدول 4 – 18 -4- 3- بسا مد ساخت هجا 246

جدول 4 – 18- 5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ تبت.. 249

جدول 4 – 18 – 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تبت.. 249

جدول 4 – 19 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 253

جدول 4 – 19- 4- 2- بسامد واکه‌ها 254

جدول4 – 19- 4 – 3- بسامد ساخت هجا 254

جدول 4 – 19- 5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ اخلاص… 257

جدول 4 – 19- 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ اخلاص… 257

جدول 4 – 20- 4 – 1-  بسامد همخوان‌ها 287

عنوان                                                                                       صفحه

جدول 4 – 20- 4- 2- بسامد واکه‌ها 263

جدول 4 – 20 – 4 – 3-  تعداد و نوع هجا 263

جدول 4 – 20 – 5 – 1-  فرآیندهای ساخت تعدی سورۀ فلق. 267

جدول 4 – 20 – 5 – 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ فلق. 267

جدول 4- 21 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 272

جدول 4 – 21 -4- 2- بسامد واکه‌ها 273

جدول 4- 21 – 4 – 3- بسامد ساخت هجا 273

جدول 4 – 21 – 5 – 1- فرآیندهای ساخت تعدی سوره ناس.. 275

جدول 4 – 21- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره ناس.. 276

مقدمه

 

 

در فصلی که پیش رو داریم، ابتدا کلیاتی در مورد موضوع تحقیق ارائه خواهد شد. در این کلیات از زبان قرآن و زبانشناسی جدید سخن به میان خواهد آمد و سپس به معرفی اجمالی زبان عربی پرداخته می‌شود. تحلیل گفتمان، متن و موسیقی درونی و نظم آهنگ نیز در کلیات این فصل از نظر گذرانده خواهد شد. این فصل همچنین شامل بخش‌های هدف، اهمیت و سؤالات پژوهش می­باشد.

 

 

1- 1 – کلیات
 

قرآن کریم، در واقع مجموعه گفتمان‌هایی است که به واسطۀ جبرئیل امین بر جان پیامبر اکرم (ص)، نازل شده‌است. این کتاب جاودان، به زبان سلیس عربی ملبس گشته­است. قرآن از نظر لفظ و معنا در حد اعلایی از شکوه و بلاغت قرار دارد؛ به طوری که از همان بدو نزول، مشرکان و مخالفان پیامبر(ص) نیز در برابر اعجاز آن تسلیم شده و بر شیوایی و فصاحت آن اقرار نمودند.

ویژگی‌های زبانی قرآن چه از حیث گزینش و چینش آوایی و واژگانی و چه از حیث معنا، چنان فصیح و بلیغ است که موضوع پژوهش­های، محققین مسلمان و غیرمسلمان واقع شد.

محققین عرب زبان به خوبی در می­یافتند که ساخت زبانی قرآن، با ساختار زبان عر بی متفاوت و از گونه‌ای دیگر است. به قول سیدی(1387) در مقدمه‌ای که بر راغب(1387) می­نویسد: وجه اعجاز بیانی قرآن، سرآغاز ظهور علوم فراوانی شد که زبان عربی بدان مدیون است. در طول تاریخ اسلام، پژوهشگران قرآنی به بررسی‌های ادبی و متنی این کتاب عظیم پرداخته‌اند. از جاحظ که به بررسی نظم قرآن پرداخته­است تا کسانی مثل جرجانی و رُمّانی و ابوعبیده  و … که نظم واژگانی و انسجام متن قرآن را مورد بررسی قرار داده­اند.

ساختار زبانی و متنی قرآن، از دیدگاه ادبی همچنان مورد توجه قرآن پژوهان بود، تااینکه به ظهور سید؛ قطب و مصطفی صادق رافعی، با نگاهی جدید به مباحث زبانی قرآن پرداختند و زمینه‌های مطالعاتی جدیدی چون تحلیل مؤلفه‌های تصویری و تحلیل‌های زبانشناسی را در دنیای علوم قرآنی به وجود آوردند.

تجزیه و تحلیل آوایی و معنایی، بخشی از جزء سی ام قرآن کریم، موضوعی است که سعی داریم در چهارچوب زبانشناسی جدید در حیطۀ بررسی‌های آوایی و تحلیل گفتمان به آن بپردازیم. به همین دلیل به نظر ضروری می­رسد که مباحثی را پیرامون زبان و زبانشناسی که هرچند علمی‌نوین محسوب می‌شود و در عین حال قدمت خود را در حیطۀ زبان عربی مدیون پژوهش­های قرآنی است، عنوان نماییم. در این بخش علاوه بر کلیات مذکور، به تبیین پاره‌ای از اصطلاحات زبانشناسی که با موضوع تحقیق مربوط است، خواهیم پرداخت.

 

 

 

 

1-2-  1- زبان قرآن و زبانشناسی جدید
زبان قرآن، مجهز به دانش گسترده و کهنی تحت عنوان علم معانی[1] است که با دستاوردهای جدید علم زبان شناسی همخوانی و سازگاری دارد. به عنوان مثال بخشی از علم معانی که به بررسی نحوۀ گزینش واژگان و چینش عبارات در قالب­های گزاره‌ای فصیح می­پردازد، با نحو و ترتیب واژگانی[2] و معنا آفرینی مرتبط می­گردد. بخش دیگری از علم المعانی که به مخاطب و مقام- یا همان context- مربوط است، به حوزه­های کاربردشناسی و تحلیل گفتمان متصل می‌شود. حری( 1388) اظهار می­دارد، در علم المعانی قرآن بحث در بارۀ ارکان اصلی و فرعی کلام، شامل مسند و مسندالیه  یا تقسیمات کلام به خبری، انشایی خبر ابتدایی،  کلام طلبی و کلام انکاری یا خبر انشایی و تقسیماتش به نهی و استفهام، تمنا و ندا و غیره با مباحث زبان شناسی به ویژه زبانشناسی نقش گرا و نظریات هلیدی (1985،1994،2002)، سازگاری دارد و دقیقاً با مباحث فرانقش‌ها و ساخت مبتدایی و ساختار اطلاعاتی مشترک می­گردد.

پیشینۀ روش زبان شناختی در تفسیر قرآن، به زمان نزول قرآن کریم باز می­گردد، هرچند تفسیر به روش زبانشناختی در قالب روش ادبی عرضه می­شد (احمدزاده،.1387

حری(1386) به ترجمۀ اثر مستنصر میر می­پردازد. میر، در این اثر به بیان مؤلفه­های زبانی قرآن کریم پرداخته‌است. در این اثر ابتدا جنبۀ شنیداری قرآن، مورد بررسی قرار می­گیرد و صنایع ادبی چون سجع و التفات را دلیل تقویت جنبۀ سمعیت قرآن بیان می‌کند و سپس  ژانرهای قرآن و عواملی چون ایجاز، فشردگی، حذف همپایگی و تکرار را در زبان قرآن متذکر می‌شود. نویسنده به طور گذرا به تصویرسازی در قرآن، به عنوان مؤلّفۀ زبانی قرآن، اشاراتی دارد.

حری( 1386)، مقالۀ زبان شناسی قرآن، اثر حسین عبدالراغب را ترجمه می‌کند. نویسنده در این جستار، می‌کوشد ساختارهای زبانی قرآن را که موجب شکوهمندی زبان ویژۀ متون قرآنی است، از منظر زبانشناسی بررسی کند. وی به تبیین جنبه­های سازگانی برخی از ساختارهای زبانی قرآن می‌پردازد و معتقد است که برساخت منحصر به فرد این ساختارها، توسط عناصر درون زبانی، غیرزبانی و پیرازبانی به وجود می‌آید که در تزیین داخل و خارج زبان قرآن، نقش اساسی دارند.

دستاوردهای جدید زبانشناسی، در حوزه­های متفاوت نظری و کاربردی، می­تواند به فهم و تفسیر قرآن کریم، کمک شایانی کند.

بررسی و تحلیل کلام الهی، از دیدگاه­های آوایی- واجی و دستوری از یک سو و تحلیل­های کلامی‌و گفتمانی رخدادهای گفتاری آن از سوی دیگر، می­تواند نقطۀ اوج شکوفایی روش تفسیر ادبی قرآن باشد، که ظهور آن در زبان شناسی جدید از رخدادهای قرن علمی‌عصر حاضر است.

 

1-2-2- زبان عربی
زبان عربی، از خانواده زبان­های سامی[3] است، که ویژگی­های مشترک و خاصی را به همراه زبان­های عبری، آرامی، آکدی و حبشی، از خود نشان می­دهند. زبان‌های سامی، آواهایی دارند که در زبان‌های اروپایی وجود ندارد.

فهمی‌حجازی(1379) معتقد است این دسته آواهایی که خاص زبان‌های سامی‌از جمله زبان عربی است، به نام­های حلقی و اطباق، معروف هستند که مبنای این تقسیم بندی، مخرج[4] آواهای تولید شده­است.

به اعتقاد وی، آواهای حلقی عبارتند از: /ع/، /غ/، /ح/، /خ/، /ه/ و /ء/ و آواهای طباق که در شیوۀ تولید مشترکند و هنگام تلفظ زبان،‌اندکی به عقب رفته و برآمده، به سقف دهان می‌چسبند، عبارتند از:/ق/، /ص/ و /ط/ .

از حیث نحوی، زبان عربی همچون دیگر زبان­های سامی، از نظر جنس به مذکر و مؤنث و از نظر شمار به مفرد، مثنی و جمع تقسیم می‌شود. این خانوادۀ زبانی اساساً دارای واژگان مشترک هستند، اما این واژگان مشترک از نظر معنایی و کاربردی با یکدیگر متفاوتند.

فهمی‌حجازی( 1379) به ذکر مثال مشترکی در زبان عربی و عبری می­پردازد. وی فعل “هَلَکَ” عربی را با “هالِخَ” در زبان عبری، مقایسه می­کند، که هر دو از ریشۀ (هَـ لَ کَ)، متعلق به زبان سامی‌اشتقاق یافته­اند؛ اما معنای “هَلَکَ” در زبان عربی، تنها رفتن به جهان دیگر؛ یعنی مردن است، در حالی که “هَلَخَ”، در عبری هرگونه رفتنی را شامل می­گردد.

ساختار نوشتاری کلمه در عربی، بر همخوان استوار است و نقش اصلی در نوشتار زبان عربی، بر عهدۀ صامت­هاست و مصوت­های زبان به صورت علائم زیرین و زبرین نشان داده می‌شود.

بدویت اعراب، هر چند آنان را از هنر و فرهنگ بی­بهره کرده بود، اما زبان عربی، قدرت بیان عالی­ترین مضامین و انتقال زیباترین مفاهیم را داشت و به همین دلیل شعر در محیط عربستان و به ویژه مکه رونق گرفت و شعرا زبان عربی فصیح را به خدمت گرفته و با هنرمندی به خلق اشعار زیبا پراختند و شعرا، از این جهت از احترام والایی برخوردار بودند تا جایی که اشراف و بزرگان، فرزندان خود را برای آموزش زبان عربی فصیح، به بادیه نشینان عرب می­سپردند.

عربی هرچند زبانی سلیس و فصیح است، اما بلاغت خود را مدیون قرآن است و به واسطۀ نزول قرآن، زبانی جاودانه گردید و آنچنان که پیشتر نیز گفتیم، ارج و اعتباری که به دلیل ارتباط با قرآن یافت، باعث پایه گذاری علم نحو عربی شد و به تبع آن زبانشناسی عربی، شکل گرفت؛ تا جایی که دانشمندان به سمت و سوی رهیافت‌های زبانشناسی عربی رو آوردند؛ از جمله سیبویه که علاوه بر پژوهش­های نحوی عربی که الکتاب نمونه آن است، به آواشناسی زبان عربی نیز پرداخت.

 

1-2- 3- تحلیل گفتمان
معادل فارسی واژۀ discourde را اصطلاحات گوناگونی تشکیل می­دهد. (شمیسا، 1374: 272)  لفظ کلام را،  برای این واژه قرار می­دهد و آنگونه که نادری( 1388: 17) بیان می­کند، اولین بار یارمحمدی ( 1372: 198) اصطلاح گفتمان را پیشنهاد کرده­است. وی ابهام واژۀ گفتمان را از سایر معادل‌ها کمتر می­داند.

از این رو سخنکاوی یا تحلیل گفتمان، معادل خوبی برای  Discourse Analysis است که نوعی تجزیه و تحلیل کلام است و در واقع نوعی مطالعه میان رشته‌ای است که در رشته­های گوناگون کاربرد دارد. نادری(1388) به نقل از یارمحمدی بیان می­کند، که گفتمان مشابه دو روی یک سکه عمل می­کند که در یک طرف سکه، گفتار و در طرف دیگر عمل قرار دارد. به این معنا که اولاً گفتار، عبارت از نقشی است که با آن گفتار ملازمت دارد؛ ثانیاً گفتار و عمل، از یکدیگر جداشدنی نیست و ثالثاً چون هر کنشی تحت شرایط اجتماعی خاصی صورت می­گیرد، پس تفسیر گفتار نیز تابع شرایط خاص اجتماعی است.

با این دیدگاه، گفتمان، پدیده­ای است که در نتیجۀ ارتباط به وجود می‌آید. گفتمان، دربرگیرندۀ متن است که ممکن است نوشتاری یا گفتاری باشد. به نظر جیمز (1983) بررسی گفتمان با نگاه به موقعیت­ها و بافت­های مربوط، به صورت­های زبانی معنا می‌شود.

هلیدی شیوۀ جدیدی را برای تحلیل گفتمان، بر پایۀ زبانشناسی نقش گرا مطرح می­کند و به دو بافت بینا متنی و درون متنی اشاره می­کند که از طریق پیوستگی و روابط معنایی به وجود می­آیند که هر دو به همراه بافت فرهنگی، تفسیر متن را کنترل می­کنند.

قرآن، به عنوان متنی که تحت شرایط اجتماعی و فرهنگی خاصی که در حیطۀ قرآن پژوهی، به عنوان شأن نزول مطرح می­گردد، رخ داده­است، یک گفتمان فراانسانی و منحصر به فرد محسوب می‌شود و برای فهمیدن آن، علاوه بر تفسیر و تحلیل‌های روایتی، نحوی و تحلیل از منظر علوم دینی، می­توان از تحلیل­های زبانشناسی با توجه به بافت، فرهنگ و موقعیت نیز بهره گیری کرد.

این پژوهش می­کوشد تا با استفاده از ابزارهای تحلیل گفتمان، به تفسیر برخی از سوره‌های قرآن با رویکردی زبانشناسانه بپردازد

 

1-2- 4 –  متن
متن از دیدگاه زبانشناسی، چه در حیطۀ نوشتاری و چه گفتاری، مجموعه­ای واحد و معنی­دار است. از این دیدگاه، متن یک واحد معنایی است که دارای بافتار است. آنچه در متن اهمیت دارد، معنا است. در متن، مفاهیم در قالب جمله یا عبارت بیان می‌شود. مفهوم و معنا ویژگی اصلی و مهم متن است. در‌اندازۀ متن محدودیتی وجود ندارد. یک رمان بلند، از آغاز تا انتها می­تواند متن محسوب شود و از سویی دیگر، یک جمله و یا حتی یک واژه نیز می‌تواند متن محسوب شود. مثل اعلانات عمومی، ضرب المثل‌ها، شعارهای تبلیغاتی و غیره، که خود یک متن به حساب می­آید؛ مانند : سکوت! ورود ممنوع! و…

سخنگویان زبان بر اساس شمّ زبانی، بین واحدهای معنا دار(= متن) و یا جملات بی ربط(= غیر متن) تفاوت قائل می­شوند و به راحتی متن را تشخیص می­دهند. در تولید متن، کلامات و جملات در واقع نوعی رمزگذاری است، که پیام مورد نظر گوینده یا نویسنده در قالب جملات و عبارات به شنونده یا خواننده منتقل می­گردد.

در این تحقیق، هر یک از سوره‌های قرآن را از منظر زبانشناسی سیستمی‌و نقشگرا یک متن منسجم در نظر گرفته­شده­است که دارای بافتار[5] است.

 

1-2- 5-  موسیقی درونی و نظم آهنگ
هر نوع کلام فنی یا به عبارتی متن فنی، دارای موسیقی است که برخاسته از چینش‌های هجایی، باهم آیی واژگانی و کاربردهایی آوایی است. از این نوع موسیقی به موسیقی ظاهری یا بیرونی تعبیر می‌شود که وقتی به گوش می‌رسد، شنونده به وجد می­آید. موسیقی بیرونی دستاورد قالب­های مجرد لفظی و پیوسته به شمار می­آید؛ اما موسیقی درونی یا نظم آهنگ درونی، دست آورد جلالت تعبیر و ابهت بیان می­باشد که برخاسته از کنه کلام است. در این گونه­ی خاص موسیقی زیبایی لفظ و شکوهمندی معنا؛ پیوندی ناگسستنی دارند. در این نوع موسیقی، بسامد آواهای بکار رفته در متن، انتخاب و چینش‌های ویژۀ آوایی و هجایی، گزینش و ترتیب واژگانی، موجب زیبایی لفظ می­شوند، اما زیبایی لفظ و شکوهمندی معنا با یکدیگر در هم تنیده­شده­است و نوایی احساس برانگیز را پدید می‌آورند که به دور از هرگونه تصنع، بر جان و روح شنونده تأثیر می­گذارد. بررسی­های آوایی و هجایی به همراه دیگر تحقیقات با رویکردهای معناگرایانۀ زبانشناسی می­تواند رهیافتی برای دست یابی به این نوع موسیقی و ویژگی‌های آن باشد. این موسیقی درونی، در سوره­های قرآنی به وضوح دیده می‌شود. بطور مثال، گزینش واژگان تصویرساز “عَسعَس” و “تَنَفَّس”، در سورۀ تکویر در عین اینکه از نظر بسامد آوایی و چینش واج­ها، نوعی موسیقی را که به قولی آواز گنجشک و بانگ خروس را به ذهن متبادر می­کند، مفهوم شب و رسیدن نور پس از آن و به بیانی دیگر انتقال از شب به روز را نشان می­دهد و به همراه خود، احساس حرکت و جنب و جوش ناخواسته  را به جان و روح انسان می­نشاند.

این موسیقی درونی و نظم آهنگ باطنی، همان است که ولید بن مغیره را پس از شنیدن تلاوت قرآن بر آن داشت تا اقرار کند که :” آنچه محمد (ص) می­سراید، مایۀ شگفت است؛ به خدایان قسم نه شعر است و نه سحر و نه هذیان. بدرستی که آن سخن خدایی است ناشناخته.” (معرفت، 1368)

 

 

1-3- هدف پژوهش
 

اگر قرآن را رسانه­ای کلامی‌بدانیم که حاوی گفتمان‌هایی است که میان خداوند به عنوان گویندۀ دانای کل و پیامبر به عنوان شنونده و واسطۀ پیام رسانی در یک محدودۀ خاص زمانی، و همۀ انسان­ها به عنوان مخاطبین عام و بی حد و مرز زمانی و مکانی رخ داده­است، آنگاه نگرش دوباره به آن از دریچۀ زبانشناسی و بازگشایی مفاهیم پیچیدۀ آن، از این رهگذر لازم و ضروری به نظر می­رسد.

یکی از  اهداف پژوهش حاضر، تحلیل معنایی بیست سورۀ پایانی قرآن، به عنوان گفتمان الهی است، به نحوی که بتوان مفاهیم پیچیده و پیام­های آن را از طریق ارتباطات کلامی- واژگانی و بافت و نقش­های زبانی بازگشایی کرد. همچنین این پژوهش بدنبال کشف روابط موجود میان بسامد انواع واج­ها و نحوۀ توزیع واج در هر سوره می‌باشد؛ به نحوی که بتوان از روابط واجی به طریقی به مفهوم و بطن معنایی آیات، پی برد. و بالاخره از اهداف پژوهش حاضر، دستیابی به پاسخ علمی‌و منطقی، این سؤال است که آیا خداوند در هر سوره به عنوان یک گفتمان، آواها و هجاهای خاصی را در رابطه با پیام سوره با ترتیب ویژه‌ای برگزیده و به کار می‌گیرد؟  تحقیق حاضر همچنین می­کوشد تا به روشی برای گشایش برخی از پیچیدگی­های تفسیری بر اساس دیدگاه­های تحلیل معنا در حیطۀ زبانشناسی جدید دست یابد.